VakıfB fBank

 Hafftalık Yu
urtiçi Ekkonomi Raporu
u VakıfB
fBank 28 K
Kasım 2011
‐Bu H
Haftaki Yazzımız... 2012 YILI TÜRKİYEE EKONOMİSİ‐‐Dış Ticaret‐Ca
ari İşlemler D
Dengesi Vakıfbaank V
E
Ekonom
mik Arraştırm
malar Türkiye ekonomisine ilişkin 2012 bekklentilerimizi ortaya koyyduğumuz çalışm
malarımızın bu b haftaki bö
ölümünde dış ticaret ve cari işlemler dengesine d
ilişkin
n tahminlerim
mize yer veriyo
oruz. Çalışmaamızda ilk olaarak, dış ticarret ve cari işlem
mler hesapların
nın genel seyyri ve söz kon
nusu seyri etkileyen teme
el noktalar ortayya konulmaktadır. Ardındaan dış ticaret ve buna bağğlı olarak carri işlemler açıklaarına ilişkin tahminlerimiiz raporda yer y
almaktad
dır. Çalışmam
mızın son kısmında ise 2012 yılına ilişkin senaryo analizimiz bulunm
maktadır. Çalışmamızda yer alan a
baz senaryomuz dahilinde 2012 yılında dış ticarret açığının 85
5.3 milyar dolarr, cari işlemleer açığının ise
e 62.1 milyarr dolar seviyeesinde gerçekkleşeceğini tahm
min ediyoruz. ‐Geççtiğimiz Haffta Açıklana
an Veriler.... TCMB
B Kasım ayınd
da faiz oranla
arını sabit bıra
aktı... Geçtiiğimiz ayki toplantısında borç verme faizini %9’dan %12.5’e çıkarrtarak faiz koridorunu genişleten Türkiye
e Cumhuriyett Merkez Bankası (TCMB) bu ayki ngi bir değişşikliğe gitmed
di. Politika faiz f
oranı toplantısında faizlerde herhan
5.75 seviyesin
nde sabit bıraakılırken, borçç alma ve bekleentilere paraleel olarak, %5
borç verme faiz oranları o
%5 ve v %12.5 olarak sabit tuttuldu. TCMB yine Geç Likidite Penceresi uygulaması çerçevesindee, Bankalararası Para Piyyasası’nda borç verme faiz oranı %15.5’de sabit gecellik vadede uygulanan Merkkez Bankası b
bıraktı. m ayı Kapasitee Kullanım Orranı ve Reel K
Kesim Güven EEndeksi açıkla
andı… Kasım
2011 yılının Kasım ayında imalat sanayi geneelinde kapasitee kullanım oraanı, geçen öre 1 puan arrtarak, bir önceki aya göree ise 0.1 puan
n azalarak yılın aynı ayına gö
9 seviyesindee gerçekleşmişştir. Aynı dön
nemde reel keesim güven endeksi ise %76.9
bir önceki ö
aya göre g
0.4 puaan aratarak 102.3 seviyeesinde gerçekkleşmiştir. Mevssimsellikten arındırılmış ree
el kesim güven endeksi ise bir önceki aya göre 3.1 puan artarak 111.8
8 seviyesinde gerçekleşmişttir. Kasım
m ayı 2. Dönem
m beklenti an
nketi açıkland
dı… B Kasım ayı ikinci dönem
m beklenti anketinde, a
yılsonu TÜFE beklentisi TCMB
%9.08
8’den %9.22 seviyesine yükselirken, y
2
2011 yılsonu büyüme bekklentisi ise %6.8 seviyesinden %7’ye yükselmiştir. ‐ Bu Hafta Açıkla
anacak Veriller... H
Haftalık Yurtiçi E
konomi Gündem
mi [email protected]
om.tr Ankara, TÜR
RKİYE T
Tarih Açıklanacakk Veri 2
29.11.2011 Finansal İstiikrar Raporu (Kassım 2011) 3
30.11.2011 0
01.12.2011 Önceki Veri Beklenti ‐‐ ‐‐ Dış Ticaret D
Dengesi (Ekim 20
011) 10.4 mlyr$ ‐‐ PMI İmalat Endeksi (Kasım 2
2011) 51.3 ‐‐ 3‐2012 YILI TÜRKİYE EKONOMİSİ‐Cari İşlemler Dengesi Türkiye ekonomisine ilişkin 2012 beklentilerimizi ortaya koyduğumuz çalışmalarımızın bu haftaki bölümünde dış ticaret ve cari işlemler dengesine ilişkin tahminlerimize yer veriyoruz. Çalışmamızda ilk olarak, dış ticaret ve cari işlemler hesaplarının genel seyri ve söz konusu seyri etkileyen temel noktalar ortaya konulmaktadır. Ardından dış ticaret ve buna bağlı olarak cari işlemler açıklarına ilişkin tahminlerimiz raporda yer almaktadır. Çalışmamızın son kısmında ise 2012 yılına ilişkin senaryo analizimiz bulunmaktadır. Çalışmamızda yer alan baz senaryomuz dahilinde 2012 yılında dış ticaret açığının 85.3 milyar dolar, cari işlemler açığının ise 62.1 milyar dolar seviyesinde gerçekleşeceğini tahmin ediyoruz. Grafik 2
Dış Ticaret Dengesi (12 Aylık Toplam, y‐y, %)
Cari İşlemler Dengesi (12 Aylık Toplam, y‐y, %, sağ eksen)
150
100
50
0
‐50
Eyl.11
Oca.11
May.11
Eyl.10
May.10
Eyl.09
Oca.10
May.09
Eyl.08
Oca.09
Oca.08
‐100
May.08
Eyl.11
May.11
Eyl.10
Oca.11
May.10
Eyl.09
Oca.10
May.09
Eyl.08
Oca.09
May.08
Eyl.07
Oca.08
Oca.07
May.07
Kaynak: TCMB
200
Oca.07
250
200
150
100
50
0
‐50
‐100
‐10000
‐20000
‐30000
‐40000
‐50000
‐60000
‐70000
‐80000
Dış Ticaret Dengesi (3 Aylık Toplam, y‐y, %)
Eyl.07
Cari İşlemler Dengesi (12 Aylık Toplam, milyon $)
May.07
Grafik 1
Kaynak: TCMB
Cari işlemler açığının ve dış ticaret açığının 2011 yılının geri kalanında ve 2012 yılında nasıl seyredeceğini incelemeden önce, 2011 yılında bu iki göstergedeki gelişmeleri incelemek faydalı olacaktır. Son açıklanan Eylül ayı rakamlarıyla birlikte dış ticaret açığı yılın ilk dokuz aylık döneminde 82.1 milyar dolar düzeyinde gerçekleşmiştir. 2011 yılının ilk dokuz ayında önemli petrol üreticisi ülkelerde yaşanan siyasi ve sosyal olayların petrol arzıyla ilgili endişelere sebep olmasıyla petrol fiyatlarının artması sonucu, petrol ithalatına dayalı bir ülke olan Türkiye’de canlı iç talebin de etkisiyle 2010 yılının aynı dönemine göre ithalat %39 oranında artış göstermiştir. Dış ticaret açığı 12 aylık toplamda 104.9 milyar dolara ulaşırken, 2010 yılında %85’e kadar yükselen ve 2011 yılının Haziran ayından beri yavaşlama eğiliminde olan dış ticaret açığının 12 aylık toplamda yıllık artış hızı ise %74.4’e gerilemiştir. Dış ticaret açığı 3 aylık toplamda incelendiğinde ise yıllık artış hızının çok daha sert şekilde gerilediği görülmektedir. Olumlu ihracat performansı, TCMB ve BDDK’nın aldığı önlemlerin krediler üzerindeki etkisini göstermeye başlaması ve Temmuz ayından beri TL’de görülen değer kaybı, dış ticaret açığının yıllık artış hızında görülen yavaşlamanın nedenleri arasındadır. Ayrıca 2011 yılında, önemli bir dış ticaret ortağımız olan ve borç kriziyle karşı karşıya kalan Euro Bölgesi’nin ihracatımız içindeki payı azalmış, Euro Bölgesi’ndeki kriz ortaya çıkmadan önce 2010 yılının Ocak ayında ihracatımızın %50’si Euro Bölgesi’ne gerçekleştirilirken, bu oran 2011 yılının Eylül ayında %44’e düşmüştür. Buna karşın Yakın ve Orta Doğu ülkelerinin ihracatımız içindeki payı artmıştır. 2011 yılında dış ticaret açığındaki yukarı yönlü seyre paralel, cari açıkta da yukarı yönlü bir seyir görülmüştür. 2011 yılının ilk dokuz aylık döneminde cari işlemler açığı bir önceki yılın aynı dönemine göre %100.7 oranında artarak 60.6 milyar dolar olurken, 12 aylık toplamda da cari açık Eylül ayında 77.5 milyar dolar düzeyinde gerçekleşmiştir. Cari açıkta artış yaşanmasına rağmen, TCMB ve BDDK tarafından alınan önlemlerin de etkisiyle, 12 aylık toplamda cari açığın artış hızının 2011 yılının başından beri düşüş eğilimine girdiği de dikkat çekmektedir. Çalışmamızın bu bölümünde 2011 yılında dış ticaret açığı ve cari açığın seyrinde belirleyici olan faktörleri incelemek faydalı olabilecektir. 2 1‐ Canlı İç Talep Global krizin ve ardından Euro Bölgesi’nde ortaya çıkan borç krizinin etkisiyle 60
yavaşlayan ekonomilerini desteklemek 40
isteyen gelişmiş ülkelerin genişletici para politikası uygulamaları sonucu, 2010 yılının 20
son çeyreğinden itibaren ekonomik 0
performanslarıyla gelişmiş ülkelerden ‐20
ayrışan gelişmekte olan ülkelere sermaye ‐40
girişleri artmıştır. Türkiye de görece sağlam makroekonomik yapısıyla sermaye akımları çeken ülkelerden biri olmuştur. Artan Konut Taşıt İhtiyaç ve Diğer Ticari sermaye girişleri iç ve dış talebin büyüme hızlarındaki ayrışmayı belirginleştirirken, Kaynak: BDDK
hızlı kredi genişlemesi ve uyarılan ithalat talebi kanalıyla cari dengede de bozulmaya yol açmıştır. Ancak önce TCMB, ardından da BDDK’nın aldığı önlemlerle kredilerde yavaşlama sağlanırken, 12 aylık toplamda cari açığın yıllık artış hızının da yavaşlaması sağlanmıştır. Tem.11
Nis.11
Oca.11
Eki.10
Nis.10
Tem.10
Oca.10
Eki.09
Tem.09
Nis.09
Oca.09
Eki.08
Tem.08
Kredi Türleri Gelişimi (y‐y, %)
Nis.08
Oca.08
Grafik 3
2‐ Petrol fiyatları Cari işlemler dengesine enerji cephesinden bakıldığında, Türkiye’nin net enerji ithalatçısı bir ülke olmasının tarihsel olarak Enerji İthalatı Hariç Cari İşlemler Dengesi ( 12 aylık cari işlemler açığının yüksek seviyelere Toplam, milyon $)
20
ulaşmasında önemli rolü olduğu 0
görülmektedir. Geçtiğimiz Mart ayından ‐20
itibaren artış hızında yavaşlama meydana ‐40
gelen enerji hariç cari işlemler açığının, son ‐60
açıklanan Eylül ayı verisi ile bir miktar ‐80
bozulduğu görülmüştür. Yılın ilk 9 ayında ‐100
enerji ithalatı hariç cari işlemler dengesi 22.6 milyar dolara ve 12 aylık toplamda ise 29.3 milyar dolara ulaşmıştır. Yıllık enerji Kaynak: TCMB, Hazine Müsteşarlığı, VakıfBank
ithalatının cari açığa oranı, 2010 yılının Eylül ayı itibariyle %97.6 düzeyinde iken 2011 yılı Eylül ayı itibariyle bu oran %63.3 seviyesine gerilemiştir. Bu durum, enerji hariç cari işlemler açığının da artış eğiliminin güçlü olduğuna işaret etmektedir. Grafik 4
Cari İşlemler Dengesi ( 12 aylık Toplam, milyon $)
3‐ TL’nin Değer Kaybı Grafik 5 TÜFE Bazli Reel Efektif Döviz Kuru (2003=100)
Eyl.11
Haz.11
Mar.11
Ara.10
Eyl.10
Haz.10
Mar.10
Ara.09
Eyl.09
Haz.09
Mar.09
Eyl.08
Ara.08
Haz.08
Mar.08
Ara.07
Eyl.07
136
132
128
124
120
116
112
108
104
100
Küresel piyasalarda tedirginliğin devam etmesi ve son dönemde özellikle Avrupa’da borç sorunu yaşayan ülkelerdeki sorunların derinleşmesi, TL’de değer kayıplarının görülmesine neden olmuştur. TÜFE bazlı reel döviz kuru endeksine göre Ocak‐Ekim döneminde TL’de %12.2 değer kaybı olduğu görülmektedir. Son aylarda ise nominal bazda da değer kayıplarının hızlanması döviz kuru cari işlemler açığı ilişkisi üzerine tartışmalarının daha fazla gündeme Kaynak: TCMB
3 gelmesine yol açmaktadır. TL’deki değer kayıplarının cari işlemler açığının artış hızında –yıllık ve üç aylık dönemler itibariyle‐ bir miktar yavaşlamaya destek verdiği görülmesine karşın Merkez Bankası tarafından da sıklıkla vurgulandığı gibi daha belirgin etkinin yılın son çeyreğinde netleşmesi mümkün görünmektedir. Küresel ekonomik görünüm ve cari işlemler açığının maliyeti Nis.10
Oca.11
Tem.09
Eki.08
Oca.08
Nis.07
Eki.05
Tem.06
Nis.04
Oca.05
Tem.03
Eki.02
Oca.02
Nis.01
Eki.99
Tem.00
Oca.99
Küresel krizin yarattığı uluslararası ekonomik ortam Türkiye ekonomisi açısından en önemli risk unsuru olarak gösterilen cari işlemler açığının seyrinin değerlendirilmesinde farklı bir bakış açısının da ortaya konulmasını gerekli kılmaktadır. Bu çerçevede gelişmiş ülke merkez bankalarının politika faizlerinin tarihi düşük seviyelerde bulunmaya devam etmesi gerekse likidite bolluğu cari işlemler açığının finansman maliyeti boyutunu daha önemli bir değişken haline getirmektedir. Son yaşanan küresel finansal krizin ekonomiler üzerinde büyük sıkıntılara yol Grafik 6
Merkez Bankaları Bilançoları (1999=100)
600
açması gelişmiş ülke merkez bankalarının politika faiz oranlarında seri indirimlere 500
gitmelerine ve büyük ölçekli likidite önlemleri 400
almalarına neden olmuştur. Böylece küresel 300
faiz oranları gerilerken likidite artışı 200
yaşanmıştır. Bu durum gelişmekte olan 100
ülkelere yönelik sermaye akımlarının da 0
artmasına yol açmıştır. Küresel krizin ardından gelişmiş ülkelerin genişleyici politikalarla piyasalara aşırı likidite Grafik 7
Faiz Ödemeleri (milyar $, yıllık)
sunmaları cari işlemler açığının finansman 10
maliyetini düşürmüştür. Başta Avrupa olmak 8
üzere gelişmiş ekonomilerin mevcut 6
sorunlarına kalıcı bir çözüm bulamamış olmaları gelecek dönemde mevcut likidite 4
koşullarında bir dönüşü zorlaştırırken, yeni 2
likidite önlemleri alınmasını da zorunlu 0
kılabilecektir. Küresel piyasalarda likidite bolluğunun devam etmesi hali hazırda düşük seviyelere gerileyen cari işlemler açığının Kaynak: TCMB
finansman maliyetlerinin aynı seyrini sürdürmesine katkı sağlayabilecektir. Türkiye’nin yüksek cari açık ortamında ucuz finansmanı destekleyen bir küresel ekonomik görünümle karşı karşıya olması aynı zamanda cari işlemler açığının azaltılması yönünde de yapısal adımların atılması için önemli fırsat sunmaktadır. Grafik 8 Eylül ayı itibari ile son 12 aylık dönemde 20
Net Hata Noksan Hesabı (yıllık milyar $)
14.3 milyar dolara ulaşan net hata noksan 15
kaleminin cari açığa oranının %18.4 10
seviyesine yükseldiği dikkat çekerken, net 5
hata noksan kaleminde yaşanan pozitif 0
bakiyenin hangi nedenlere dayandığı önemli ‐5
görünmektedir. Orta Doğu’da yaşanan ‐10
gerginlikler sonrasında bu ülkelerden Türkiye gibi ekonomik ve siyasi olarak May.10
Ara.10
Tem.11
Eyl.10
Oca.11
May.11
Eyl.11
Eki.09
May.10
Mar.09
Oca.10
Oca.08
Ağu.08
Eyl.09
May.09
Kas.06
Haz.07
Oca.09
Eyl.08
Nis.06
ECB
May.08
Oca.08
Şub.05
Eyl.07
Ara.03
Tem.04
May.07
May.03
Oca.07
Eyl.06
Eki.02
Mar.02
May.06
Oca.06
Oca.01
Ağu.01
Eyl.05
FED
Kaynak: Bloomberg
Kaynak: TCMB
4 2006
2007
2008
2009
2006
2007
2008
2009
2012
2005
2005
2011
2004
2004
2012
2003
2003
2010
2002
2002
2011
2001
2001
2010
2000
2000
istikrar kazanmış, güvenli ülkelere para girişinin artması, yaşanan sert yükselişin bir kaynağı olarak gösterilebilir. Bununla birlikte son uygulanan varlık barışı yasası ile Türkiye’ye getirilen paralar önemli bir finansman kaynağı oluşturarak net hata noksan kalemini artırmaktadır. Diğer yandan yurt dışından ve yurt içinden kredi kullanmakta zorlanan reel sektörün ve hanehalkının yurt dışında bulunan varlıklarını yurt içine getirerek kullanmalarının da net hata noksan kalemindeki yükselişte rol oynadığı düşünülmektedir. Net hata noksan kaleminde bugüne kadar yaşanan değişimlerde, ithalat veya ihracat için mal hareketleri ile ödemelerin farklı bilanço dönemlerine yansıması durumundaki zaman uyumsuzluğu temel neden olarak dikkat çekerken, gümrük işlemlerine ilişkin beyanat hataları, ödemeler dengesindeki çeşitli kalemlerden elde edilen gelirlerin sistem dışına (yastık altına–kasalara) çıkarılması veya finansman esnasında sistem dışından kaynak kullanılması şeklindeki kayıt dışı işlemler de öne çıkmaktadır. 2011 yılında olumlu yurt içi talebe bağlı olarak Grafik 9
Dış Ticaret Dengesi
(milyon $)
sert şekilde yükselen dış ticaret açığı, yılın ilk dokuz ayında 82.2 milyar dolara ulaşarak 0
rekor kırmıştır. Yılın geri kalanında ise yurt içi ‐20000
talebin yavaşlama sinyalleri gösterdiği bir ‐40000
ortamda TL’de görülen değer kaybının ve ‐60000
görece durağan petrol fiyatlarının da etkisi ile ‐80000
dış ticaret açığının kademeli olarak geri ‐100000
çekileceğini düşünüyoruz. Son açıklanan Ekim ‐120000
ayı tüketici güven endeksi bir önceki aya göre 4 puan gerileyerek sert bir düşüşe işaret ederken, BDDK’nın açıkladığı öncül Gerçekleşen
Tahmin
rakamlarda kredilerin yıllık artış hızındaki Kaynak: TCMB, Vakıfbank
yavaşlamanın da görülür hale geldiği dikkat çekmektedir. Bu değerlendirmeler ışığında, 2011 yılında dış ticaret açığının 103.9 milyar dolar seviyesinde gerçekleşmesini bekliyoruz. 21 Kasım 2011 tarihinde yayınladığımız Haftalık Raporumuzda yer alan büyüme beklentilerimiz çerçevesinde, 2012 yılında ekonominin yumuşak inişe geçtiği bir ortamda dış ticaret açığının da bir miktar geri çekileceğini düşünüyoruz. Tahminlerimiz dış ticaret açığının 2012 yılında yavaşlayarak 85.3 milyar dolar olarak gerçekleşeceğine işaret etmektedir. Böylece dış ticaret açığının GSYİH’ya oranının %10.4 olacağını düşünüyoruz. 2011 yılının Temmuz ayından itibaren Grafik 10 Cari İşlemler Dengesi
yavaşlama eğilimine giren cari açığın yıllık (milyon $)
artış hızında, yurt içi talep göstergelerinin de 20000
yavaşlama eğilimi göstermesi ile birlikte 10000
0
yavaşlamanın belirginleşmesi mümkün ‐10000
görünüyor. Eylül ayı itibari ile son on iki aylık ‐20000
‐30000
toplamda 77.5 milyar dolara ulaşan cari ‐40000
‐50000
işlemler açığında geri çekilmenin yılın son ‐60000
çeyreğinde görüleceğini beklentisi altında cari ‐70000
‐80000
işlemler açığının 72 milyar dolar düzeyinde, cari işlemler açığının GSYİH’ya oranının ise %9.3 olarak gerçekleşmesini bekliyoruz. Gerçekleşen
Tahmin
Kaynak: TCMB, Vakıfbank
Cari işlemler hesabında önemli bir paya sahip olan dış ticaret tahminleri 2012 cari işlemler açığı tahminlerimizde temel belirleyici olmuştur. 2012 yılında cari işlemler açığındaki genişleme trendinin terse dönmesi mümkün görünmektedir. 2012 yılında dış ticaret açığının 85.3 milyar dolar olacağı beklentisi altında cari işlemler dengesinin 62.1 milyar dolar açık vermesi ve böylece cari işlemler açığının GSYİH’ya oranının %7.3 olmasını bekliyoruz. Ancak ABD’de ve Euro Bölgesi’nde yaşanan sıkıntılar, yurt içi talebin görece olumlu performansını 5 sürdüğü bir durumda ithalatın ihracattan daha hızlı hareket etmesine neden olarak dış ticaret açığı ve cari işlemler açığı açısından olumsuz bir tablo çizebilecektir. Kur ve petrol fiyatlarının seyrindeki değişmelerin ve Türkiye ekonomisi ile dış ticaretimizde önemli bir paya sahip olan Euro Bölgesi ekonomisinin büyümesine ilişkin risklerin, dış ticaret açığı ve cari işlemler açığının 2012 yılındaki performansı açısından beraber değerlendirilmesinin faydalı olacağını düşünüyoruz. 2012 Yılına İlişkin Beklentiler Kur Petrol (USD/TL) (dolar/varil) Türkiye Büyüme (%) Euro Bölgesi Reel Büyüme (%yoy) Dış Ticaret Dengesi Model Cari İşlemler Dengesi Model Baz Senaryo 1.70 98 2.5 0.5 ‐85.3 milyar $ ‐62.1 milyar $ Senaryo‐1 1.60 114 5.1 1.05 ‐97.3 milyar $ ‐72.4 milyar $ Senaryo‐2 1.92 80 ‐0.8 ‐0.5 ‐74.9 milyar $ ‐53.1 milyar $ Kaynak: Vakıfbank Yukarıdaki tabloda dış ticaret dengesi ve cari işlemler hesabına ilişkin tahminlerimize temel oluşturan senaryoların genel hatları ve bu senaryolar dahilinde elde ettiğimiz tahmin sonuçları yer almaktadır. Daha önceki yayımlarımızda yer verdiğimiz gibi baz senaryomuzda büyüme tahminlerimiz 2011 yılı için %7.3, 2012 yılı için ise %2.5’lik seviyelere işaret etmektedir. Dış ticaret ve buna bağlı olarak cari işlemler açığı üzerinde en önemli belirleyicilerden olan petrol fiyatları için baz senaryomuzda 98 dolar seviyesi kullanılırken, USD/TL kuru 1.70 olarak tahmin edilmiştir. 2012 yılı Euro Bölgesi büyümesi için ise ortalama piyasa beklentisi analize dahil edilmiştir. Baz senaryomuzda 2012 yılında 85.3 milyar dolar dış ticaret, 62.1 milyar dolar ise cari işlemler açığı öngörülmektedir. Küresel piyasalardaki volatilitenin yüksek olması farklı varsayımların da analizimize dahil edilmesini gerekli kılmaktadır. Bu bağlamda, yüksek büyüme beklentimizi içeren senaryoda petrol fiyatları 114 dolar kur ise 1.60 seviyesindedir. Euro Bölgesi’nin ise bir miktar daha olumlu büyüme performansı sergileyeceği bu senaryoda dış ticaret açığının 97.3 milyar dolar cari açığın ise 72.4 milyar dolara ulaşmasını bekliyoruz. Düşük büyüme modelinde ise TL’nin değer kaybının sürerek 1.92 seviyesine ulaşacağı ve petrol fiyatlarının 80 dolara düşeceği varsayılmıştır. Bu senaryo dahilinde dış ticaret ve cari işlemler açığındaki yavaşlamanın daha sert olacağı ve söz konusu verilerin sırasıyla, 74.9 ve 53.1 milyar dolar seviyelerinde gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. 6 TÜRKİYE Türkiye Büyüme Oranı (Çeyrek) Mevsim ve Takvim Etkisinden Arın. GSYİH (ç‐ç, %)
Takvim Etkisinden Arın. GSYİH (y‐y, %)
Reel GSYİH (y‐y, %)
15
15.0
10
10.0
8.8
Kaynak:TÜİK Kaynak:TÜİK
Sektörel Büyüme Hızları (y‐y, %) Sektörler (Sabit Fiyatlarla) Sektör 2010 2010 2010
2011
2011 Payları II. III. IV.
I.
II.
(%) Çeyrek Çeyrek Çeyrek Çeyrek Çeyrek
Tarım 7.1 2.8 0.9 4.5
7.2
6.0
Sanayi 25.5 15.1 7.2 11.2
13.7
8.0
İnşaat 6.0 20.4 22.1 17.5
14.7
13.2
Ticaret 13.7 13.8 7.5 13.3
17.7
13.0
Ulaş. ve Haber. 15.2 10.0 6.7 13.6
13.0
11.7
Mali Kur. 11.6 7.5 6.3 10.3
9.1
14.3
Konut Sah. 4.6 1.7 2.6 1.3
2.1
1.9
Eğitim 2.0 0.9 ‐0.7 0.9
4.0
4.4
Sağ. İş. ve Sos. Hiz. 1.1 2.1 ‐1.4 ‐0.6
2.7
2.3
Vergi‐Süb. 8.8 13.8 8.1 13.5
16.8
11.2
10.2 5.3 9.2
11.6
8.8
GSYİH Sektörel Büyüme Hızları (y‐y, %)
30.0
20.0
10.0
0.0
‐10.0
‐20.0
‐30.0
Tarım
Sanayi
İnşaat Ticaret
Ulaştırma
Kaynak:TÜİK Kaynak:TÜİK
7 2011Ç1
2010Ç2
2009Ç3
2008Ç4
2008Ç1
1999Ç1
1999Ç4
2000Ç3
2001Ç2
2002Ç1
2002Ç4
2003Ç3
2004Ç2
2005Ç1
2005Ç4
2006Ç3
2007Ç2
2008Ç1
2008Ç4
2009Ç3
2010Ç2
2011Ç1
2007Ç2
‐20.0
2006Ç3
‐20
2005Ç4
‐15.0
2005Ç1
‐15
2004Ç2
‐10.0
2003Ç3
‐10
2002Ç4
‐5.0
2002Ç1
‐5
2001Ç2
0.0
1999Ç1
0
2000Ç3
5.0
1999Ç4
5
Harcama Bileşenlerinin Büyüme Hızları (y‐y, %) Harcama Bileşenleri (Sabit Fiyatlarla) Sektör Payları (%) 2010 II. Çey 2010 III. Çey 2010
IV. Çey 2011
I. Çey. 2011
II. Çey. Harcama Bileşenleri Büyüme Hızları (%)
50
Yer. Hanehalkı Tük. Har. 68.8 3.2 9.0 12.4 9.2 3.2 10.1 4.7 3.2 6.7 7.9 4.7 28.3 28.4 42.1 33.6 28.9 28.4 4.0 15.5 17.1 7.4 6.6 15.5 24.3 31.4 49.5 38.0 33.5 31.4 23.1 12.5 4.3 8.3 0.2 12.5 30.4 19.2 25.4 27.2 18.8 19.2 10.2 5.3 9.2 11.8 8.8 Dev. Nihai Tük. Har. 40
30
Gay. Safi Ser. Oluş. 20
10
Kamu Sektörü Özel Sektör 0
‐10
Mal ve Hiz. İhracatı Mal ve Hiz. İthalatı GSYİH ‐20
‐30
‐40
Tüketim
Kaynak:TÜİK Devlet
Yatırım
İhracat
İthalat
Kaynak:TÜİK
Sanayi Üretim Endeksi İmalat Sanayi Üretim Endeksi 10
30
30.00
8
20
6
20.00
4
10
2
10.00
0
0
‐2
0.00
‐4
‐6
‐8
‐20
‐10
‐30
Oca.06
Nis.06
Tem.06
Eki.06
Oca.07
Nis.07
Tem.07
Eki.07
Oca.08
Nis.08
Tem.08
Eki.08
Oca.09
Nis.09
Tem.09
Eki.09
Oca.10
Nis.10
Tem.10
Eki.10
Oca.11
Nis.11
Tem.11
‐12
Sanayi Üretim Endeksi (y‐y, %)
‐10.00
‐20.00
‐30.00
Mar.07
May.07
Tem.07
Eyl.07
Kas.07
Oca.08
Mar.08
May.08
Tem.08
Eyl.08
Kas.08
Oca.09
Mar.09
May.09
Tem.09
Eyl.09
Kas.09
Oca.10
Mar.10
May.10
Tem.10
Eyl.10
Kas.10
Oca.11
Mar.11
May.11
Tem.11
Eyl.11
‐10
Mevsim ve Takvim Etkisinden Arındırılmış Sanayi Üretim Endeksi (a‐a, %)
Kaynak:TÜİK‐ TCMB İmalat Sanayi 3 Aylık Ort. (y‐y, %)
Kaynak:TÜİK
8 Sektörel Bazda Sanayi Üretim Endeksi Sektörler
50
40
30
20
10
0
‐10
‐20
‐30
‐40
‐50
‐60
Eylül Ayı
2010 2.3 2011
‐6.0
Tekstil
4.6 6.3
Gıda
13.2 9.5
Kimyasal Madde
8.0 9.4
Ana Metal Sanayi
11.1 8.8
Metalik Olm. Diğ. Mineral
16.3 10.4
Ara Malı İmalatı (y‐y, %)
Taşıt Araçları
19.4 13.1
Dayanıklı Tüketim Malı İmalatı (y‐y, %)
Elektrikli Teçhizat
22.1 27.4
Dayanıksız Tüketim Malı İmalatı (y‐y, %)
Giyim
3.4 3.3 Nis.11
Ağu.11
Ağu.10
Ara.10
Ağu.09
Ara.09
Nis.10
Ara.08
Nis.09
Ara.07
Nis.08
Ağu.08
Nis.07
Ağu.07
Nis.06
Ağu.06
Ara.06
Petrol Ürünleri
Sermaye Malı İmalati (y‐y, %)
Kaynak:TÜİK Kaynak:TÜİK
Aylık Sanayi Sipariş Endeksi Aylık Sanayi Ciro Endeksi 220.0
240.0
200.0
220.0
200.0
180.0
180.0
160.0
160.0
140.0
140.0
100.0
100.0
Oca.08
Mar.08
May.08
Tem.08
Eyl.08
Kas.08
Oca.09
Mar.09
May.09
Tem.09
Eyl.09
Kas.09
Oca.10
Mar.10
May.10
Tem.10
Eyl.10
Kas.10
Oca.11
Mar.11
May.11
Tem.11
Eyl.11
120.0
Oca.08
Mar.08
May.08
Tem.08
Eyl.08
Kas.08
Oca.09
Mar.09
May.09
Tem.09
Eyl.09
Kas.09
Oca.10
Mar.10
May.10
Tem.10
Eyl.10
Kas.10
Oca.11
Mar.11
May.11
Tem.11
Eyl.11
120.0
Aylık Sanayi Sipariş Endeksi (İmalat Sektörü)
Aylık Sanayi Ciro Endeksi
Kaynak:TÜİK Toplam Otomobil Üretimi (Adet) (12 aylık Har. Ort.)
Kaynak: OSD,Vakıfbank Beyaz Eşya Üretimi (Adet)
Kaynak:Hazine Müsteşarlığı
9 Eyl.11
May.11
Oca.11
Eyl.10
May.10
Oca.10
Eyl.09
Oca.08
Eyl.11
Oca.11
May.10
Eyl.09
Oca.09
May.08
700000
Eyl.07
0
Oca.07
900000
May.06
10000
Eyl.05
1100000
Oca.05
20000
May.04
1300000
Eyl.03
1500000
30000
Oca.03
1700000
40000
May.02
1900000
50000
Eyl.01
2100000
60000
Oca.01
70000
May.09
Beyaz Eşya Üretimi Eyl.08
Toplam Otomobil Üretimi Oca.09
Kaynak:TÜİK
May.08
Yıllık Değişim Oranı (%)
Kapasite Kullanım Oranı 85
95
80
76,9
85
75
75
70
65
65
55
60
Ağu.11
Nis.11
Ara.10
Ağu.10
Nis.10
Ara.09
Ağu.09
Nis.09
Ara.08
Ağu.08
Nis.08
Ağu.07
Ağu.11
Nis.11
Ara.10
Ağu.10
Nis.10
Ara.09
Ağu.09
Nis.09
Ara.08
Ağu.08
Nis.08
Ara.07
Ağu.07
50
Ara.07
45
55
Dayanıklı Tüketim Malları
Dayanıksız Tüketim Malları
Ara Malları
Yatırım Malları
Kapasite Kullanım Oranı (%)
Kaynak: TCMB
Kaynak:TCMB
Üretim Endeksi Verilen İnşaat Ruhsatları 130
125
120
115
110
105
100
95
90
2003‐I
2003‐III
2004‐I
2004‐III
2005‐I
2005‐III
2006‐I
2006‐III
2007‐I
2007‐III
2008‐I
2008‐III
2009‐I
2009‐III
2010‐I
2010‐III
2011‐I
80,000.0
70,000.0
60,000.0
50,000.0
40,000.0
30,000.0
20,000.0
10,000.0
0.0
Çalışan Kişi Başına Üretim Endeksi (3 Aylık)
Verilen İnşaat Ruhsatları (Yüzölçümü,1000 m2)
Çalışılan Saat Başına Üretim Endeksi (3 Aylık)
Kaynak:TCMB Kaynak:Hazine Müsteşarlığı
Toplam Sanayide Verimlilik PMI Endeksi 130.0
125.0
120.0
115.0
110.0
105.0
100.0
95.0
90.0
85.0
60
55
50
45
40
35
Haziran 05
Ekim 05
Şubat 06
Haziran 06
Ekim 06
Şubat 07
Haziran 07
Ekim 07
Şubat 08
Haziran 08
Ekim 08
Şubat 09
Haziran 09
Ekim 09
Şubat 10
Haziran 10
Ekim 10
Şubat 11
Haziran 11
Ekim 11
30
Toplam Sanayide Verimlilik Endeksi
Kaynak:Reuters
Kaynak:Hazine Müsteşarlığı
PMI Imalat Endeksi
10 TÜFE (y‐y, %)
Kaynak:TCMB Eğitim
Eğlence ve Kültür
Ulaştırma
Konut
Lokanta ve Oteller
Giyim ve ayakkabı
0
Tarım
1
Sanayi
2
Kaynak:TCMB, Vakıfbank 35
30
25
20
15
10
5
0
‐5
‐10
İmalat Sanayi
Oca.04
May.04
Eyl.04
Oca.05
May.05
Eyl.05
Oca.06
May.06
Eyl.06
Oca.07
May.07
Eyl.07
Oca.08
May.08
Eyl.08
Oca.09
May.09
Eyl.09
Oca.10
May.10
Eyl.10
Oca.11
May.11
Eyl.11
14
12
10
8
6
4
2
0
Gıda ve Alkolsüz …
3
Oca.08
Mar.08
May.08
Tem.08
Eyl.08
Kas.08
Oca.09
Mar.09
May.09
Tem.09
Eyl.09
Kas.09
Oca.10
Mar.10
May.10
Tem.10
Eyl.10
Kas.10
Oca.11
Mar.11
May.11
Tem.11
Eyl.11
Oca.04
May.04
Eyl.04
Oca.05
May.05
Eyl.05
Oca.06
May.06
Eyl.06
Oca.07
May.07
Eyl.07
Oca.08
May.08
Eyl.08
Oca.09
May.09
Eyl.09
Oca.10
May.10
Eyl.10
Oca.11
May.11
Eyl.11
Ocak 04
Haziran 04
Kasım 04
Nisan 05
Eylül 05
Mart 06
Ağustos 06
Ocak 07
Haziran 07
Kasım 07
Nisan 08
Eylül 08
Şubat 09
Temmuz 09
Aralık 09
Mayıs 10
Ekim 10
Oca.06
Nis.06
Tem.06
Eki.06
Oca.07
Nis.07
Tem.07
Eki.07
Oca.08
Nis.08
Tem.08
Eki.08
Oca.09
Nis.09
Tem.09
Eki.09
Oca.10
Nis.10
Tem.10
Eki.10
Oca.11
Nis.11
Tem.11
Eki.11
ENFLASYON GÖSTERGELERİ TÜFE ve Çekirdek Enflasyonu TÜFE Harcama Grupları (Katkı, Puan) Yıllık
30
Aylık
25
ÜFE Alt Sektörler (y‐y, %) ÜFE 25
20
15
10
5
0
‐5
Çekirdek‐I Endeksi (y‐y, %)
ÜFE (y‐y, %)
Kaynak:TCMB
Gıda ve Enerji Enflasyonu (y‐y, %) 35
20
15
10
5
0
Gıda
Enerji
Tüfe
Kaynak:TCMB
Dünya Gıda ve Emtia Fiyat Endeksi 260
240
220
200
180
160
140
120
100
2300
2100
1900
1700
1500
1300
1100
900
700
500
Kaynak:Bloomberg
BM Dünya Gıda Fiyat Endeksi
UBS Emtia Fiyat Endeksi (sağ eksen)
Kaynak:TCMB
11 Kaynak:TCMB İstanbul Toptan Eşya Fiyat Endeksi
Kaynak: İTO Enflasyon Beklentileri 9.5
9
8.5
8
7.5
7
6.5
6
5.5
5
4.5
12 Ay Sonrasının Yıllık TÜFE Beklentisi (%)
24 Ay Sonrasının Yıllık TÜFE Beklentisi (%)
Ocak 06
Mayıs 06
Eylül 06
Ocak 07
Mayıs 07
Eylül 07
Ocak 08
Mayıs 08
Eylül 08
Ocak 09
Mayıs 09
Eylül 09
Ocak 10
Mayıs 10
Eylül 10
Ocak 11
Mayıs 11
Eylül 11
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
‐10
Oca.04
May.04
Eyl.04
Oca.05
May.05
Eyl.05
Oca.06
May.06
Eyl.06
Oca.07
May.07
Eyl.07
Oca.08
May.08
Eyl.08
Oca.09
May.09
Eyl.09
Oca.10
May.10
Eyl.10
Oca.11
May.11
Eyl.11
15.10.2011
15.01.2011
15.04.2011
15.07.2011
15.10.2010
15.07.2010
15.01.2010
15.04.2010
15.10.2009
15.01.2009
15.04.2009
15.07.2009
Nis.00
Eki.00
Nis.01
Eki.01
Nis.02
Eki.02
Nis.03
Eki.03
Nis.04
Eki.04
Nis.05
Eki.05
Nis.06
Eki.06
Nis.07
Eki.07
Nis.08
Eki.08
Nis.09
Eki.09
Nis.10
Eki.10
Nis.11
Eki.11
15.10.2008
15.01.2008
15.04.2008
15.07.2008
İTO Enflasyon Göstergeleri Türk‐ İş Mutfak Enflasyonu 8
6
4
2
0
‐2
‐4
İstanbul Ücretliler Geçinme Endeksi
Türk‐İş Gıda Enflasyonu ( a‐a, %)
Kaynak:Türk‐İş
Tük. Güven Endeksi Fiyatların Değ. Yönünde Beklenti 100
90
80
70
60
50
40
Fiyatların değişim yönüne ilişkin beklenti Kaynak:TCMB
12 İŞGÜCÜ GÖSTERGELERİ İşsizlik Oranı İşgücü Durumu Kaynak:TCMB, Vakıfbank Nis.11
Tem.11
Eki.10
Oca.11
Nis.10
Eki.09
Oca.10
Nis.09
İşgücü Arzı
İşsizlik Oranı
Tem.10
Mevsimsellikten Arındırılmış İşsizlik Oranı
Tem.09
Oca.08
Haziran 11
Aralık 10
Haziran 10
Aralık 09
Haziran 09
Aralık 08
Aralık 07
Haziran 08
Haziran 07
Aralık 06
Haziran 06
Aralık 05
Haziran 05
9.2
Eki.08
9.6
Nis.08
28,000
27,000
26,000
25,000
24,000
23,000
22,000
21,000
20,000
19,000
Tem.08
17.0
16.0
15.0
14.0
13.0
12.0
11.0
10.0
9.0
8.0
Oca.09
İstihdam Edilenler Kaynak:TCMB
İşgücüne Katılım Oranı Sektörlerin Toplam İşgücü İçindeki payı 30
55.0
53
52
51
50
49
48
47
46
45
44
25
50.0
20
45.0
15
40.0
10
35.0
5
İnşaat
Nis.11
Oca.11
Eki.10
Tem.10
Nis.10
Oca.10
Eki.09
Tem.09
Nis.09
Eki.08
Tem.08
Oca.09
Sanayi
Hizmetler
Kaynak:TCMB
Tarım
İstihdam Oranı
Kaynak:TCMB Nis.08
Nis.11
Tem.11
Oca.11
Eki.10
Tem.10
Nis.10
Eki.09
Oca.10
Tem.09
Nis.09
Oca.09
Eki.08
Tem.08
Nis.08
Oca.08
İşgücüne Katılma Oranı
Oca.08
0
30.0
İşkur İstatistikleri Sanayi İstihdam Endeksi (2005=100) 110
108
106
104
102
100
98
96
94
92
Oca.08
Nis.08
Tem.08
Eki.08
Oca.09
Nis.09
Tem.09
Eki.09
Oca.10
Nis.10
Tem.10
Eki.10
Oca.11
Nis.11
Tem.11
200,000
180,000
160,000
140,000
120,000
100,000
80,000
60,000
40,000
20,000
0
İş Arayanların Sayısı
Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Sanayi İstihdam Endeksi Kaynak:Hazine Müsteşarlığı
13 Kurulan‐Kapanan Şirket Sayısı Reel Brüt Ücret ‐ Maaş Endeksleri
5,000
Kaynak:TCMB III
2011‐I
III
2010‐I
2009‐I
III
Eki.11
Nis.11
Kurulan‐Kapanan Şirket Sayısı (Adet)
Tem.11
Eki.10
Oca.11
Nis.10
Tem.10
Eki.09
Oca.10
Nis.09
Tem.09
Eki.08
Oca.09
Nis.08
Tem.08
Oca.08
1,000
2008‐I
1,500
III
2,000
III
2,500
2007‐I
3,000
III
3,500
2006‐I
4,000
2005‐I
115.0
113.0
111.0
109.0
107.0
105.0
103.0
101.0
99.0
97.0
95.0
4,500
Reel Brüt Ücret ‐ Maaş Endeksleri
Kaynak:Hazine Müsteşarlığı
14 DIŞ TİCARET GÖSTERGELERİ İthalat‐İhracat Dış Ticaret Dengesi 25000
0
20000
‐2000
‐12000
Ağu.03
Şub.04
Ağu.04
Şub.05
Ağu.05
Şub.06
Ağu.06
Şub.07
Ağu.07
Şub.08
Ağu.08
Şub.09
Ağu.09
Şub.10
Ağu.10
Şub.11
Ağu.11
Şub.11
Ağu.11
Şub.10
Ağu.10
Şub.09
Ağu.09
Şub.08
Ağu.08
Şub.07
Ağu.07
‐10000
Şub.06
0
Ağu.06
‐8000
Şub.05
5000
Ağu.05
‐6000
Şub.04
10000
Ağu.04
‐4000
Ağu.03
15000
İhracat (milyon dolar)
İthalat (milyon dolar)
Dış Ticaret Dengesi (milyon dolar)
Kaynak:TCMB Kaynak:TCMB
İthalat İhracat 140
120
100
80
60
40
20
0
‐20
‐40
‐60
Oca.03
Tem.03
Oca.04
Tem.04
Oca.05
Tem.05
Oca.06
Tem.06
Oca.07
Tem.07
Oca.08
Tem.08
Oca.09
Tem.09
Oca.10
Tem.10
Oca.11
Tem.11
140
120
100
80
60
40
20
0
‐20
‐40
‐60
Oca.03
Tem.03
Oca.04
Tem.04
Oca.05
Tem.05
Oca.06
Tem.06
Oca.07
Tem.07
Oca.08
Tem.08
Oca.09
Tem.09
Oca.10
Tem.10
Oca.11
Tem.11
Ara Malları (y‐y, %)
Sermaye Malları (y‐y, %)
Tüketim Malları (y‐y, %)
Ara Malları (y‐y, %)
Sermaye Malları (y‐y, %)
Tüketim Malları (y‐y, %)
Kaynak:TCMB Kaynak:TCMB
Cari İşlemler Dengesi Sermaye ve Finans Hesabı 3000
6000
‐4000
‐14000
‐24000
‐34000
‐44000
‐54000
‐64000
‐74000
‐84000
1000
‐1000
‐3000
‐5000
‐7000
‐9000
‐11000
Cari İşlemler Dengesi (12 Aylık‐milyon dolar)
Cari İşlemler Dengesi (milyon dolar‐sağ eksen)
Kaynak:TCMB 50000
40000
30000
20000
10000
0
‐10000
‐20000
Doğrudan Yatırımlar (12 aylık‐milyon dolar)
Portföy Yatırımları (12 aylık‐milyon dolar)
Diğer Yatırımlar(12 aylık‐milyon dolar)
Kaynak:TCMB
15 TÜKETİM GÖSTERGELERİ Tüketici Güveni ve Reel Kesim Güveni 115
110
105
100
95
90
85
80
75
70
65
Tüketim Harcamaları 20
15
10
5
0
‐5
‐10
‐15
1999Ç1
1999Ç3
2000Ç1
2000Ç3
2001Ç1
2001Ç3
2002Ç1
2002Ç3
2003Ç1
2003Ç3
2004Ç1
2004Ç3
2005Ç1
2005Ç3
2006Ç1
2006Ç3
2007Ç1
2007Ç3
2008Ç1
2008Ç3
2009Ç1
2009Ç3
2010Ç1
2010Ç3
2011Ç1
130
120
110
100
90
80
70
60
50
40
Tüketici Güven Endeksi
Reel Kesim Güven Endeksi (sağ eksen)
Reel Hanehalkı Tüketimi (y‐y, %)
Kaynak:TCMB Kaynak:TCMB
CNBC‐e Güven Endeksleri Krediler 250.0
80
70
200.0
60
50
150.0
40
100.0
30
20
50.0
10
0
0.0
CNBC‐e Tüketici Güven Endeksi
Krediler (y‐y, %)
CNBC‐e Tüketim Endeksi
Kaynak:BDDK
Kaynak:Hazine Müsteşarlığı
Bireysel ve Ticari Krediler 175.00
155.00
135.00
115.00
95.00
75.00
55.00
35.00
15.00
‐5.00
Bireysel Krediler (y‐y, %)
Ticari Krediler (y‐y, %)
Kaynak:BDDK 16 KAMU MALİYESİ GÖSTERGELERİ Bütçe Dengesi Bütçe Gelirleri ve Harcamaları 330
310
290
270
250
230
210
190
170
150
0
‐10
‐20
‐30
‐40
‐50
‐60
Bütçe Gelirleri (12 aylık toplam‐milyar TL)
Bütçe Harcamaları (12 aylık toplam‐milyar TL)
Bütçe Dengesi (12 Aylık toplam‐milyar TL)
Kaynak:TCMB
Kaynak:TCMB
Vergi Gelirleri Faiz Dışı Denge 57
65
55
45
35
25
15
5
‐5
‐15
‐25
‐35
47
37
27
17
7
‐3
Vergi Gelirleri (Nominal y‐y, %)
Vergi Gelirleri (Reel y‐y, %)
Kaynak:TCMB,Vakıfbank Faiz Dışı Denge (12 aylık‐milyar TL)
Kaynak:TCMB
Borç Stoku İç ve Dış Borç Stoku 160.0
150.0
140.0
130.0
120.0
110.0
100.0
90.0
80.0
70.0
60.0
380.0
360.0
340.0
320.0
300.0
280.0
260.0
240.0
220.0
200.0
550.0
500.0
450.0
400.0
350.0
300.0
Toplam Borç Stoku (milyar TL)
Kaynak: Hazine Müsteşarlığı
İç Borç Stoku (milyar TL)
Dış Borç Stoku (milyar TL‐sağ eksen)
Kaynak: Hazine Müsteşarlığı
17 Türkiye’nin Net Dış Borç Stoku Türkiye’nin Dış Borç Stoku Profili 45
30
40
25
35
200.0
180.0
160.0
140.0
120.0
100.0
80.0
60.0
40.0
20.0
0.0
20
30
25
15
20
10
15
5
10
0
5
0
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
TCMB (milyar dolar‐sol eksen)
Kamu Sektörü (milyar dolar)
Özel Sektör (milyar dolar)
Türkiye'nin Net Dış Borç Stoku/GSYH (%)
Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Kaynak: Hazine Müsteşarlığı
LİKİDİTE GÖSTERGELERİ TCMB Faiz Oranı Reel ve Nominal Faiz 35
30
25
25
20
20
15
15
10
10
5
5
0
0
Ocak 2004
Mayıs 04
Eylül 04
Ocak 05
Mayıs 05
Eylül 05
Ocak 06
Mayıs 06
Ağustos 06
Aralık 06
Nisan 07
Ağustos 07
Aralık 07
Nisan 08
Ağustos 08
Aralık 08
Nisan 09
Ağustos 09
Aralık 09
Nis.10
Ağu.10
Ara.10
Nis.11
Ocak 2004
Nisan 04
Temmuz 04
Ekim 04
Ocak 05
Nisan 05
Temmuz 05
Ekim 05
Ocak 06
Nisan 06
Haziran 06
Eylül 06
Aralık 06
Mart 07
Haziran 07
Eylül 07
Aralık 07
Mart 08
Haziran 08
Eylül 08
Aralık 08
Mart 09
Haziran 09
Eylül 09
Aralık 09
Mart 10
Haziran 10
Eylül 10
Aralık 10
Mart 11
Haziran 11
Eylül 11
‐5
Borç Alma Faiz Oranı (%)
Borç Verme Faiz Oranı (%)
Reel Faiz
Nominal Faiz
Kaynak:TCMB,Vakıfbank
Kaynak:TCMB Para Arzı 80000000
70000000
60000000
50000000
40000000
30000000
20000000
10000000
17000000
15000000
13000000
11000000
90000000
70000000
Oca.06
Nis.06
Tem.06
Eki.06
Oca.07
Nis.07
Tem.07
Eki.07
Oca.08
Nis.08
Tem.08
Eki.08
Oca.09
Nis.09
Tem.09
Eki.09
Oca.10
Nis.10
Tem.10
Eki.10
Oca.11
Nis.11
Tem.11
Eki.11
50000000
M2 (bin TL)
M3 (bin TL)
M1 (bin TL‐sağ eksen)
Kaynak: TCMB 18 Dünya Piyasalarında Son Açıklanan Ekonomik Göstergeler Reel Büyüme (y‐y) (Çeyreklik) (%) Enflasyon (y‐y) (Aylık) (%) Cari Denge/GSYİH* (Yıllık) (%) Merkez Bankası Faiz Oranı (%) Tüketici Güven Endeksi 1,5 1,4 2,6 1,60 0,80 1,40 ‐1,70 0,50 0,00 9,10 4,80 7,70 3,14 3,00 8,80 3,5 3 2,90 2,50 3,80 3,90 4,00 5,00 ‐0,20 5,50 7,20 10,06 6,97 6,00 7,66 ‐3.24 0.28 5.69 ‐1.74 ‐2.08** 2.06 ‐9.89 ‐1.71** 3.58 5.19 4.80 ‐2.62 ‐2.26 ‐2.78 ‐6.58 0,25 1,5 1,5 1,50 1,50 1,50 1,50 0,50 0,10 6,56 8,25 7,50 11,50 5,50 5,75 39,8 ‐20,40 97 ‐36,00 96,50 ‐49,50 ‐55,80 ‐32,00 42,70 103,40 ‐‐ ‐‐ 112,90 4,00 89,73 ABD Euro Bölgesi Almanya Fransa İtalya Macaristan Portekiz İngiltere Japonya Çin Rusya Hindistan Brezilya G.Afrika Türkiye *Cari denge verileri IMF’den alınmaktadır ve 2010 verileridir. **2009 Verileri Beklentiler 2011‐IMF Beklentisi (Eylül‐2011) Gelişmiş Ülkeler Gelişmekte Olan Ülkeler Tüm dünya ABD Euro Bölgesi Almanya Fransa İtalya Macaristan Portekiz İngiltere Japonya Çin Rusya Hindistan Brezilya G.Afrika TÜRKİYE Reel Büyüme (y‐y. %) Enflasyon (y‐y. %) Cari Denge /GSYH İşsizlik Oranı Borç St./GSYH 1.61 6.39 3.95 1.52 1.62 2.72 1.65 1.63 1.80 ‐2.15 1.13 ‐0.46 9.47 4.28 7.83 3.76 3.39 6.58 2.61
7.46
4.95
2.98
2.51
2.36
2.14
2.61
3.70
3.44
4.51
‐0.37
5.49
8.87
10.55
6.58
5.92
6.01
‐0.29
2.36
0.66
‐3.10
0.12
5.03
‐2.66
‐3.48
2.02
‐8.64
‐2.71
2.51
5.15
5.51
‐2.18
‐2.32
‐2.75
‐10.25
7.93 ‐‐ ‐‐ 9.09 9.93 6.00 9.51 8.20 11.25 12.21 7.75 4.87 4.00 7.30 ‐‐ 6.70 24.50 10.54 103.73
36.21
79.56
100.04
88.57
82.64
86.81
121.06
76.12
106.03
80.76
233.10
26.88
11.68
62.43
64.98
36.06
40.34
19 Türkiye Makro Ekonomik Görünüm MAKROEKONOMİK GÖSTERGELER 2009 2010 En Son Yayımlanan 2011 Yılsonu Beklentimiz Açıklanacak İlk Veriye Ait Beklentimiz Reel Ekonomi GSYİH (Cari Fiyatlarla. Milyon TL) 952 559 1 105 101 318 404 (2011. 2Ç) ‐‐ ‐‐ 8.8 (2011. 2Ç) 7.3 ‐‐ GSYİH Büyüme Oranı (Sabit Fiyatlarla. %) ‐4.8 8.9 Sanayi Üretim Endeksi (y­y. %) ‐9.5 13.09 12.00 (Eylül 2011) ‐‐ ‐‐ Kapasite Kullanım Oranı (%) 67.6 72.58 76.9 (Kasım 2011) ‐‐ ‐‐ İşsizlik Oranı (%) 13.5 11.9 9.2 (Ağustos 2011) 10.2 ‐‐ Fiyat Gelişmeleri TÜFE (y­y. %) 6.52 6.40 7.66 (Ekim 2011) 8.6 ‐‐ ÜFE (y­y. %) 5.93 8.87 12.58 (Ekim 2011) ‐‐ ‐‐ Parasal Göstergeler (Milyon TL) M1 107,051 133,885 145,857 (11.11.2011) ‐‐ ‐‐ M2 494,024 587,815 655,713 (11.11.2011) ‐‐ ‐‐ M3 520,674 615,088 693,194 (11.11.2011) ‐‐ ‐‐ Emisyon 34,289 44,368 54,954 (11.11.2011) ‐‐ ‐‐ TCMB Brüt Döviz Rezervleri (Milyon $) 70,689 80,696 85,243 (18.11.2011) ‐‐ ‐‐ Faiz Oranları TCMB O/N (Borç Alma) TRLIBOR O/N 6.50 1.50 5.0 (25.11.2011) ‐‐ ‐‐ 6.50 6.54 12.18 (25.11.2011) ‐‐ ‐‐ Ödemeler Dengesi (Milyon $) Cari İşlemler Açığı ‐13,991 ‐48,528 ‐6,760 (Eylül 2011) ‐72,000 ‐‐ İthalat ‐140,928 ‐185,535 21,204 (Eylül 2011) ‐‐ ‐‐ İhracat 102,143 113,976 10,791 (Eylül 2011) ‐‐ ‐‐ Dış Ticaret Açığı ‐38,786 ‐71,559 ‐10,414 (Eylül 2011) ‐103,900 ‐‐ Kamu Ekonomisi (Milyon TL) Bütçe Gelirleri 215,060 254,028 24,574 (Ekim 2011) ‐‐ ‐‐ Bütçe Giderleri 267,275 293,628 22,633 (Ekim 2011) ‐‐ ‐‐ Bütçe Dengesi ‐52,215 ‐39,600 1,941 (Ekim 2011) ‐‐ ‐‐ 986 8,697 769 (Ekim 2011) ‐‐ ‐‐ Faiz Dışı Denge Borç Stoku Göstergeleri Merkezi Yön. İç Borç Stoku (Milyar TL) 330.0 352.8 368.0 (Ekim2011) ‐‐ ‐‐ Merkezi Yön. Dış Borç Stoku (Milyar TL) 111.5 120.5 143.1 (Ekim 2011) ‐‐ ‐‐ Kamu Net Borç Stoku (Milyar TL) 309.8 317.4 299.9 (2011 II. Çeyrek) ‐‐ ‐‐ 20 Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar [email protected]
0312‐455 70 87 Serkan Özcan Baş Ekonomist [email protected] Cem Eroğlu Kıdemli Ekonomist [email protected]
Nazan Kılıç Ekonomist [email protected]
Ümit Ünsal Ekonomist [email protected]
0212‐398 18 99 Emine Özgü Özen Araştırmacı [email protected] 0212‐398 18 90 Naime Doğan Araştırmacı [email protected] 0212‐398 18 92 Fatma Özlem Kanbur Araştırmacı [email protected]
İbrahim Taha Durmaz Araştırmacı [email protected] 0212‐398 18 98 0212‐398 19 02 0212‐398 18 91 0212‐398 19 05 Bu rapor Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. tarafından güvenilir olduğuna inanılan kaynaklardan sağlanan bilgiler kullanılarak hazırlanmıştır. Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. bu bilgi ve verilerin doğruluğu hakkında herhangi bir garanti vermemekte ve bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan dolayı sorumluluk kabul etmemektedir. Bu rapor sadece bilgi vermek amacıyla hazırlanmış olup, hiçbir konuda yatırım önerisi olarak yorumlanmamalıdır. Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. bu raporda yer alan bilgilerde daha önceden bilgilendirme yapmaksızın kısmen veya tamamen değişiklik yapma hakkına sahiptir. Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar