geçmişten geleceğe teşhisten tedaviye
advertisement
geçmiþten geleceðe teþhisten tedaviye... Cinsel Ýþlev Bozukluklarý Sempozyumu Özet Kitabý Sheraton Otel ve Kongre Merkezi, Ankara Konferans, panel, çalýþma grubu ve kurs özetleri Türkiye Psikiyatri Derneði özet sisteminden gönderildiði biçimde yayýnlanmýþtýr. içindekiler ÖNSÖZ 4 DÜZENLEME KURULU 5 BÝLÝMSEL PROGRAM 9 - 11 KONFERANS ÖZETLERÝ 15 - 19 PANEL ÖZETLERÝ 23 - 37 ÇALIÞMA GRUBU ÖZETLERÝ 41 - 43 ÝNDEKS 44 CÝNSEL ÝÞLEV BOZUKLUKLARI SEMPOZYUMU Deðerli Meslektaþlarýmýz, Bu yýl 45.si düzenlenecek olan Ulusal Psikiyatri Kongresi kapsamýnda Cinsel Ýþlev Bozukluklarý Sempozyumunu gerçekleþtireceðiz. Çalýþma birimimiz tarafýndan düzenlenecek bu sempozyumun tüm katýlýmcýlar için doyurucu nitelikte olmasýný arzu ediyoruz. Cinsel sorunlarýn çözümüne yönelik yardým arayýþlarýnýn her geçen gün artýðý bir zaman diliminde bu talebe yanýt verebilecek nitelikte eðitim almýþ profesyonellerin sayýsýnýn yeterli olmayýþý bir dizi uygunsuz tedavi yaný sýra çeþitli sýnýr ihlallerini de artýrmaktadýr. Bu tür sorunlarýn yaygýnlaþmasýný önlemek ve bu konularda yapýlabileceklerin tartýþýlmasý sempozyumumuzun önem ve deðerini artýrmaktadýr. Cinsel iþlev bozukluklarý tedavisinin psikiyatri meslek uygulamalarýnda yerinin artýrýlmasý, eðitim ihtiyaçlarý ve bu alandaki sýnýr ihlalleri TPD Cinsellik ve Cinsel Sorunlar Bilimsel Çalýþma Biriminin son dönem gündemini oluþturmaktadýr. Cinsel sorunlarýn tedavisindeki aksamalarýn ülkemizde ciddi bir halk saðlýðý sorunu oluþturmasý nedeniyle bir çalýþma takvimi oluþturulmuþ, ilk beþ yýllýk hedefte psikiyatri uzmanlýk ve mezuniyet sonrasý eðitiminde cinsel tedavilerin yerinin artýrýlmasý, eðitim sürecinde ihtiyaçlarýn belirlenmesi ve ulusal ölçekte planlarýn oluþturulmasý öngörülmüþtür. Bu amaçla kapsamlý taný ve tedavi kýlavuzu hazýrlanmasý kararý verilmiþ ve yazým sürecine geçilmiþtir. Ülkemizde bir diðer sorun cinsel tedaviler ile ilgili klinik deneyimlerin giderek artmasýna raðmen ortaya çýkan bilimsel ürünlerin sýnýrlý olmasýdýr. Bu konunun ele alýnmasý da çalýþma birimimizin mevcut hedefleri doðrultusunda oldukça önemsenen bir etkinlik olacaktýr. Uygulama becerilerinin artýrýlmasý, tedavide karþýlaþýlan güçlükler, cinsel alanda bilirkiþilik, iyi ve etik uygulamalar gibi baþlýklar sempozyumda öncelikle ele alýnan konular olacaktýr. Cinsellik alanýnda son bilimsel geliþmeler ýþýðýnda kadýn ve erkek cinsel iþlev bozukluklarý taný ve tedavi algoritmalarý tartýþýlacaktýr. Ulusal ve uluslar arasý katýlýmlarla alanýnda deneyimli bilim insanlarý bilgilerini bizlerle paylaþacaktýr. Ayrýca sempozyum programý çerçevesinde oluþturulacak çalýþma gruplarý ve kurslar ile meslektaþlarýmýzýn klinik becerilerinin artýrýlmasý, kapsamlý cinsel tedaviler eðitimi ve bilgi paylaþýmý amaçlanmýþtýr. Bilim, etik ve dayanýþma ruhu içerisinde, tüm meslektaþlarýmýzý 45. Ulusal Psikiyatri Kongresinde yapýlacak Cinsel Ýþlev Bozukluklarý Sempozyumuna bekliyoruz. Bilgi, deneyim ve fikirleri paylaþmak, katký ve katýlýmlarýnýzla zenginleþmek, sempozyumda buluþmak dileði ile saygýlar sunarýz. TPD Cinsellik ve Cinsel Sorunlar Bilimsel Çalýþma Birimi 4 BÝLÝMSEL TOPLANTILAR DÜZENLEME KURULU TPD Genel Baþkaný Þeref Özer BTDK Baþkaný Timuçin Oral TPD - MYK Bilimsel Toplantýlar Sekreteri Ali Savaþ Çilli TPD - MYK Saymaný Burhanettin Kaya Bilimsel Program Alt Kurulu Timuçin Oral (Baþkan) Köksal Alptekin Turan Ertan Simavi Vahip Yanký Yazgan Ayla Yazýcý Düzenleme Alt Kurulu Sunar Birsöz (Baþkan) Fisun Akdeniz Ömer Geçici Adnan Özçetin Nurper Erberk Özen Haluk Asuman Savaþ Ödül Alt Kurulu Ercan Abay (Baþkan) M. Yücel Aðargün Nazan Aydýn Alp Üçok Baþak Yücel Nevzat Yüksel Poster ve Sözel Bildiri Alt Kurulu Mehmet Murat Demet (Baþkan) Cengiz Akkaya Baþaran Demir Numan Konuk Nilgün Taþkýntuna Faruk Uðuz Sosyal Program Alt Kurulu Ertan Tezcan (Baþkan) Murat Fettahlýoðlu Osman Mermi Gökhan Sarýsoy Ahmet Tiryaki Tayfun Turan TPD Cinsellik ve Cinsel Sorunlar Bilimsel Çalýþma Birimi Ejder Akgün Yýldýrým (BÇB Koordinatörü) Hamdullah Aydýn Ömer Böke Cem Ýncesu Mehmet Zihni Sungur Doðan Þahin Nesrin Yetkin Þahika Yüksel 5 CÝNSEL ÝÞLEV BOZUKLUKLARI SEMPOZYUMU BÝLÝMSEL PROGRAM Kadýn Cinsel Ýþlev Bozukluklarýnda Taný ve Tedavi Algoritmalarý Oturum Baþkaný Nesrin Yetkin Panelistler Ceyda Güvenç - Vajinismus Doðan Þahin - Uyarýlma ve Orgazm Bozukluklarý Sultan Doðan - Disparöni Özay Özdemir - Ýstek Bozukluklarý 20 Ekim 2009, Salý Panel 1 CÝBS TULUPIA BALO SALONU 2 13:00 - 14:45 14:45 - 15:00 STAND ALANI Kahve Arasý 15:00 - 16:45 Panel 2 Erkek Cinsel Ýþlev Bozukluklarýnda Taný ve Tedavi Algoritmalarý Oturum Baþkaný Cem Ýncesu Panelistler Altan Eþsizoðlu - Ýstek Bozukluklarý Aytül Gürbüz Tükel - Erektil Disfonksiyon Ejder Akgün Yýldýrým - Erken Boþalma Ali Bozkurt - Diðer Boþalma Bozukluklarý 19:00 - 20:00 Konferans 1 Pedro Nobre Erkek ve Kadýn Cinsel Ýþlev Bozukluðunda Biliþsel Süreçler Cognitive Processes in Male and Female Sexual Disorders Oturum Baþkaný Mehmet Zihni Sungur 9 08:30 - 10:00 Panel 3 Ýlaçlar, Cinsel Ýþlev Bozukluklarý ve Temel Tedavi Yaklaþýmlarý Oturum Baþkaný Engin Eker Panelistler Gülcan Güleç - Psikotrop Ýlaçlarýn Cinsel Yan Etkileri: Baþa Çýkabiliyor Muyuz ? Cem Ýncesu - Cinsel Ýþlev Bozukluklarýnda Farmakolojik Tedaviler: Yeni Bir Çaðýn Eþiðinde Miyiz ? Mehmet Zihni Sungur - Etkili Ýlaç Tedavileri Çaðýnda Cinsel Terapilerin Yeri Var Mý? CÝBS TULUPIA BALO SALONU 2 21 Ekim 2009, Çarþamba 10:00 - 10:30 STAND ALANI Kahve Arasý 10:30 - 12:00 Panel 4 Kültür ve Cinsellik Oturum Baþkaný Þahika Yüksel Panelistler Sinan Düzyürek - Türkiye'de Homofobik Tutumlar? Aziz Yaþan - Türkiye'nin Geleneksel Kültür Ýçinde Cinsellik, Cinsel Sorunlar ve Cinsel Terapi Þahika Yüksel - Türkiye'de Kadýnlar, Cinsel Sorunlar ve Cinsel Tedavi? 12:00 - 13:30 Öðle Yemeði 13:30 - 15:00 Forum 1 Cinsel Sorun Nedeniyle Baþvurularda Adli Yazýþmalar ve Bilirkiþilik Oturum Baþkanlarý Doðan Yeþilbursa, Hamdullah Aydýn Kolaylaþtýrýcýlar: Ömer Böke, Hüseyin Soysal Adli Psikiyatri BÇB ortak etkinliðidir. 15:00 - 15:30 STAND ALANI Kahve Arasý 15:30 - 17:00 ÇG 1 Homofobik Tutumlarýn Klinik Çalýþmaya Yansýyýþlarý Eðitici Sinan Düzyürek 18:30 - 19:30 Konferans 2 Vivienne Cass Kadýn Orgazmý: Kadýnlarda Orgazm Zorluklarýnýn Nedenleri ve Tedavisi Female Orgasm: The Causes and Treatment of Womens Difficulties With Orgasm Oturum Baþkaný Þahika Yüksel 10 08:30 - 10:00 ÇG 2 Vivienne Cass Hissi Odaklanma (Cass Program) Klinik Uygulayýcýlar Ýçin Ýleri Seviye Çalýþma Grubu Oturum Baþkaný Þahika Yüksel Eðitici Vivienne Cass 10:00 - 10:30 STAND ALANI Kahve Arasý 10:30 - 12:00 Forum 2 Zor Olgular Zor Durumlar Tartýþmacýlar Nesrin Yetkin Özay Özdemir CÝBS TULUPIA BALO SALONU 2 Olgu Sunumlarý Banu Aslantaþ Ertekin 22 Ekim 2009, Perþembe Kolaylaþtýrýcý Doðan Þahin 11 CÝNSEL ÝÞLEV BOZUKLUKLARI SEMPOZYUMU KONFERANS ÖZETLERÝ Konferans 1 Pedro Nobre Erkek ve Kadýn Cinsel Ýþlev Bozukluðunda Biliþsel Süreçler Cognitive Processes in Male and Female Sexual Disorders Konferans 2 Vivienne Cass Kadýn Orgazmý: Kadýnlarda Orgazm Zorluklarýnýn Nedenleri ve Tedavisi Female Orgasm: The Causes and Treatment of Womens Difficulties With Orgasm Konferans Özetleri Oturum Baþkaný Mehmet Zihni Sungur Oturum Baþkaný Þahika Yüksel 15 Konferans Özetleri PEDRO NOBRE Akademik Diplomalar ve Görevler Coimbra Üniversitesi Psikoloji Okulundan Klinik Psikoloji dalýnda Doktora Diplomasý 2003 Klinik seksoloji dalýnda doktora sonrasý araþtýrma (Kinsey enstitüsü desteði ile) Universidade de Aveiro, Portekizde Psikoloji Profesörü Bilimsel Etkinlikleri Klinik Seksoloji Araþtýrma Grubunda Baþ Araþtýrmacý (CINEICC / FPCEUC) Ýnsan Cinselliði Laboratuarý Müdürü (SexLab, Universidade de Aveiro, Portekizl) YAYINLANAN MAKALELER (son iki yýl) Nobre, P.J., Pinto-Gouveia, J. (in press). Questionnaire of cognitive schema activation in sexual context. A questionnaire to assess cognitive schemas activated in sexual failure situations. Journal of Sex Research. (Impact Factor = 1,417) Nobre, P. J. (in press). Determinants of sexual desire problems in women: Testing a Cognitive-Emotional Model. Journal of Sex and Marital Therapy (Impact Factor = 1,737). Nobre, P. J., & Pinto-Gouveia, J. (in press). Cognitive schemas associated with negative sexual events: A comparison of men and women with and without sexual dysfunction. Archives of Sexual Behavior. (Impact Factor = 2,393) Nobre, P. J. (2008). Cognitive and Emotional Predictors of Female Sexual Dysfunctions: Preliminary Findings. Journal of Sex and Marital Therapy. 34, 325-342. (Impact Factor = 1,737). Nobre, P. J., & Pinto-Gouveia, J. (2008). Differences in automatic thoughts presented during sexual activity between sexually functional and dysfunctional males and females. Journal of Cognitive Therapy and Research, 32, 37-49. (Impact Factor = 1,267) Nobre, P. J., & Pinto-Gouveia, J. (2006). Emotions during sexual activity: Differences between sexually functional and dysfunctional men and women. Archives of Sexual Behavior, 35, 8-15. (Impact Factor = 2,393) Nobre, P. J., Pinto-Gouveia, J. (2006). Dysfunctional Sexual Beliefs as Vulnerability Factors to Sexual Dysfunction. Journal of Sex Research, 43, 68-75. (Impact Factor = 1,417) Araþtýrma Destekleri ve Ödüller Þu proje için Fundação para a Ciência e Tecnologiadan araþtýrma bursu: Kadýnlarýn cinsel saðlýðý: Bir biyopsikolojik model. Bu proje mükemmel olarak bulunmuþ ve 160.000 Avro tutarýnda destek verilmiþtir. Çek Cumhuriyetinin Prag kentinde yapýlan 8. Avrupa Seksoloji Federasyonu Kongresinde sunulan en iyi poster: Nobre, P. J., & Pinto-Gouveia, & Gomes, F. (2006, Haziran). Cinsel iþlev bozukluklarý inançlarý anketi. XVIII. Dünya Seksoloji Kongresi, Sydney, Avustralyada sunulan en mükemmel kongre yazýsý için EN ÝYÝ YAZI ÝKÝNCÝLÝK ödülü: Nobre, P. J. (2007, Nisan) Cinsel Ýþlev Bozukluðu Belirteçleri: Bir kognitif duygusal model. Ýtalyanýn Roma kentinde yapýlan 9. Avrupa Seksoloji Federasyonu Kongresinde sunulan en iyi makale ödülü: Vilarinho S. & Nobre, P. (2008, Nisan). Portekiz kadýnýnýn cinsellik ve biyopsikososyal belirteçleri: Cinsel saðlýk üzerine odaklanma Bilimsel Topluluklar ve Editörlük Deneyimi Portekiz Klinik Seksoloji Topluluðu Baþkaný (2008-2010) Bilimsel Cinsellik Çalýþmalarý Topluluðu (SSSS) tarafýndan yayýnlanan Journal of Sex Research Dergisinin 2008 yýlýndan bu yana Editörler Kurulu üyeliði Davranýþ Tedavisinde Ýlerleme Birliði (AABT) tarafýndan yayýnlanan Cognitive and Behavioral Practicein 2006dan bu yana Editörler Kurulunda üye 2008den bu yana Uluslararasý Cinsellik Araþtýrmalarý Akademisi Tam Üyesi 10. Avrupa Seksoloji Federasyonu Kongresi organizasyon komitesi baþkaný Academic Degrees & Positions Doctoral degree in Clinical Psychology from the School of Psychology of Coimbra University in 2003 Post-doctoral research in clinical sexology (involving research collaboration with the Kinsey Institute) Professor of Psychology at Universidade de Aveiro, Portugal Scientific Activity Principal Investigator of the Research Group in Clinical Sexology (CINEICC / FPCEUC) Director of the Laboratory on Human Sexuality (SexLab, Universidade de Aveiro, Portugal) Papers Published (last two years) Nobre, P.J., Pinto-Gouveia, J. (in press). Questionnaire of cognitive schema activation in sexual context. A questionnaire to assess cognitive schemas activated in sexual failure situations. Journal of Sex Research. (Impact Factor = 1,417) Nobre, P. J. (in press). Determinants of sexual desire problems in women: Testing a Cognitive-Emotional Model. Journal of Sex and Marital Therapy (Impact Factor = 1,737). Nobre, P. J., & Pinto-Gouveia, J. (in press). Cognitive schemas associated with negative sexual events: A comparison of men and women with and without sexual dysfunction. Archives of Sexual Behavior. (Impact Factor = 2,393) Nobre, P. J. (2008). Cognitive and Emotional Predictors of Female Sexual Dysfunctions: Preliminary Findings. Journal of Sex and Marital Therapy. 34, 325-342. (Impact Factor = 1,737). Nobre, P. J., & Pinto-Gouveia, J. (2008). Differences in automatic thoughts presented during sexual activity between sexually functional and dysfunctional males and females. Journal of Cognitive Therapy and Research, 32, 3749. (Impact Factor = 1,267) Nobre, P. J., & Pinto-Gouveia, J. (2006). Emotions during sexual activity: Differences between sexually functional and dysfunctional men and women. Archives of Sexual Behavior, 35, 8-15. (Impact Factor = 2,393) Nobre, P. J., Pinto-Gouveia, J. (2006). Dysfunctional Sexual Beliefs as Vulnerability Factors to Sexual Dysfunction. Journal of Sex Research, 43, 68-75. (Impact Factor = 1,417) Research Grants And Awards Research Grant from the Fundação para a Ciência e Tecnologia for the Project: Womens sexual health: a biopsychological model. The project was rated as excellent and a 160.000 Euros grant was conceded. Best poster presented at 8th Congress of the European Federation of Sexology, Prague, Chec Republic: Nobre, P. J., & Pinto-Gouveia, & Gomes, F. (2006, June). Sexual dysfunctional beliefs questionnaire. Runner-up of the WAS BEST MANUSCRIPT AWARD for the most outstanding congress manuscript, presented at the XVIII World Congress of Sexology, Sydney, Australia: Nobre, P. J. (2007, April) Determinants of Sexual Dysfunction: A cognitive emotional model. Best Paper Award presented at the 9th Congress of the European Federation of Sexology, Rome, Italy: Vilarinho S. & Nobre, P. (2008,April). Portuguese womens sexuality and biopsycosocial determinants: A focus on sexual well-being. Scientific Societies And Editorial Experience President of the Portuguese Society for Clinical Sexology (2008-2010) Editorial Board of the Journal of Sex Research published by the Society for the Scientific Study of Sexuality (SSSS) since 2008 Editorial Board of the Cognitive & Behavioral Practice published by the Advancement of Behavior Therapy (AABT) since 2006 Full Member of the International Academy of Sex Research (IASR) since 2008 President of the organizing Committee of the 10th Congress of the European Federation of Sexology 16 KONFERANS 1 20 Ekim 2009 / 19:00 - 20:00 / CÝBS Salon 1 Erkek ve Kadýn Cinsel Ýþlev Bozukluðunda Biliþsel Süreçler Cognitive Processes in Male and Female Sexual Disorders : Mehmet Zihni Sungur : Pedro Nobre Cinsel yanýt ve iþlevler üzerinde psikolojik faktörlerin rolü üzerindeki çalýþmalar, son yýllarda artmýþtýr. Araþtýrmalar, bazý psikolojik özelliklerin savunmasýzlýk faktörü görevi gördüðünü ve bireylerin cinsel sorunlar geliþtirmeleri için zemin hazýrladýðýný göstermektedir. En önemli savunmasýzlýk faktörler, kiþilik ve davranýþ faktörleri, kognitif yapýlar ve cinsel inançlardýr. Kiþiliðin rolü üzerindeki çalýþmalar, mükemmeliyetçiliðin cinsel iþlev bozukluðu ile yakýndan baðlantýlý olduðunu göstermektedir (DiBartolo & Barlow, 1996) Ayrýca Barlow (2002), nevrotizm ve olumsuz etkinin cinsel iþlev bozukluðu dahil anksiyete ile ilgili bozukluklarý öngörebileceðini ileri sürmüþtür (Zinbarg & Barlow, 1996). Kognitif þemalar ile ilgili olarak Nobre (2003, 2009) cinsel iþlev bozukluðu olan erkek ve kadýnlarýn bir baþarýsýz cinsel duruma maruz kaldýklarýnda sýklýkla kendi yetersizlik þemalarýný etkinleþtirme eðilimi gösterdiklerini bulmuþtur. Cinsel inançlala ilgili olarak Zilbergeld (1992, 1999) sertleþme sorunu olan erkeklerde, sorunlarýnýn geliþmesine neden olan savunmasýzlýk faktörleri görevi gören bir dizi mitler ve hatalý inanýþlar gösterdiðini belirtmiþtir. Baker ve de Silvanýn (1988) ve Nobre, Pinto-Gouveia ve Gomesin (2003, 2006) bulgularý bunu desteklemektedir. Bu savunmasýzlýk faktörlerinin yaný sýra, olumsuz otomatik düþünce ve duygular (çoðunlukla depresif ruh hali), cinsel iþlev bozukluðu faktörlerinin korunmasýnda bir rol sahibidir (Beck & Barlow, 1986; Elliot & ODonohue, 1997; Koukounas & McCabe, 2001, Nobre & PintoGouveia, 2006). Konferans Özetleri Oturum Baþkaný Konuþmacý Yazar, bu bulgularýn çoðunu Erkek ve Kadýn cinsel iþlev bozukluklarýnýn bir Kavramsal Kognitif-Duygusal Modeline uygulayacak (Nobre, 2009a, 2009b) ve cinsel iþlev bozukluðu tedavisi için bunun anlamýný açýklayacaktýr. Referanslar Nobre, P. J. (in press). Psychological Determinants of Erectile Dysfunction: Testing a Cognitive-Emotional Model. The Journal of Sexual Medicine. Nobre, P. J. (2009). Determinants of sexual desire problems in women: Testing a Cognitive-Emotional Model. Journal of Sex and Marital Therapy. Published online ahead of print. Nobre, P. J., & Pinto-Gouveia, J. (2009). Cognitive schemas associated with negative sexual events: A comparison of men and women with and without sexual dysfunction. Archives of Sexual Behavior. Published online ahead of print. Nobre, P. J., & Pinto-Gouveia (2008). Cognitive and Emotional Predictors of Female Sexual Dysfunctions: Preliminary Findings. Journal of Sex and Marital Therapy. 34, 325-342. Nobre, P. J., & Pinto-Gouveia, J. (2008). Differences in automatic thoughts presented during sexual activity between sexually functional and dysfunctional males and females. Journal of Cognitive Therapy and Research, 32, 37-49. Nobre, P. J., & Pinto-Gouveia, J. (2006). Emotions during sexual activity: Differences between sexually functional and dysfunctional men and women. Archives of Sexual Behavior, 35, 8-15. Nobre, P. J., Pinto-Gouveia, J. (2006). Dysfunctional Sexual Beliefs as Vulnerability Factors to Sexual Dysfunction. Journal of Sex Research, 43, 68-75. Nobre, P. J., Wiegel, M., Bach, A., Weisberg, R, Brown, T., Wincze, J., Barlow, DH. (2004). Determinants of sexual arousal and the accuracy of its self-estimation in sexually functional males. Journal of Sex Research, 41, 363-371. (Impact Factor = 1,417) Studies on the role of psychological factors on sexual response and functioning have been accumulated in the last few decades. Research suggests that some psychological features act as vulnerability factors, predisposing individuals to develop sexual problems. Among the most important vulnerability factors are personality and dispositional factors, cognitive structures and sexual beliefs. Studies on the role of personality have indicated that perfectionism is strongly related to sexual dysfunction (DiBartolo & Barlow, 1996). Moreover, Barlow (2002) hypothesized that neuroticism and negative affect predict anxiety related disorders including sexual dysfunction (Zinbarg & Barlow, 1996). Regarding cognitive schemas, Nobre (2003, 2009) found that men and women with sexual dysfunction tend to activate significantly more often self-incompetence schemas whenever exposed to a sexual unsuccessful sexual situation. Regarding sexual beliefs, Zilbergeld (1992, 1999) stated that men with erectile disorders present a set of myths and erroneous beliefs about sexuality that work as a vulnerability factor to the development of their difficulties. Findings from Baker and de Silva (1988) and Nobre, Pinto-Gouveia and Gomes (2003, 2006) corroborated this hypothesis. Besides these vulnerability factors, negative automatic thoughts and emotions (mostly depressed mood) have also shown to play a role as maintaining factors of sexual dysfunction (Beck & Barlow, 1986; Elliot & ODonohue, 1997; Koukounas & McCabe, 2001, Nobre & Pinto-Gouveia, 2006). The author will integrate most of these findings into a conceptual Cognitive-Emotional model of Male and Female sexual disorders (Nobre, 2009a, 2009b) and will discuss implications for treatment of sexual dysfunction. References Nobre, P. J. (in press). Psychological Determinants of Erectile Dysfunction: Testing a Cognitive-Emotional Model. The Journal of Sexual Medicine. Nobre, P. J. (2009). Determinants of sexual desire problems in women: Testing a Cognitive-Emotional Model. Journal of Sex and Marital Therapy. Published online ahead of print. Nobre, P. J., & Pinto-Gouveia, J. (2009). Cognitive schemas associated with negative sexual events: A comparison of men and women with and without sexual dysfunction. Archives of Sexual Behavior. Published online ahead of print. Nobre, P. J., & Pinto-Gouveia (2008). Cognitive and Emotional Predictors of Female Sexual Dysfunctions: Preliminary Findings. Journal of Sex and Marital Therapy. 34, 325-342. Nobre, P. J., & Pinto-Gouveia, J. (2008). Differences in automatic thoughts presented during sexual activity between sexually functional and dysfunctional males and females. Journal of Cognitive Therapy and Research, 32, 37-49. Nobre, P. J., & Pinto-Gouveia, J. (2006). Emotions during sexual activity: Differences between sexually functional and dysfunctional men and women. Archives of Sexual Behavior, 35, 8-15. Nobre, P. J., Pinto-Gouveia, J. (2006). Dysfunctional Sexual Beliefs as Vulnerability Factors to Sexual Dysfunction. Journal of Sex Research, 43, 68-75. Nobre, P. J., Wiegel, M., Bach, A., Weisberg, R, Brown, T., Wincze, J., Barlow, DH. (2004). Determinants of sexual arousal and the accuracy of its self-estimation in sexually functional males. Journal of Sex Research, 41, 363-371. (Impact Factor = 1,417) 17 Konferans Özetleri VIVIENNE CASS Dr. Cass, çoðunlukla her alanda yetiþkinlerle çalýþtýðý büyük bölümü muayenehane deneyiminden oluþan otuz yýldan fazla deneyime sahip bir klinik psikologdur. Kendisi, cinsel iþlev bozukluklarý, cinsel saldýrýlar, cinsel taciz, cinsel yönelim ve cinsiyet kimlikleri alanlarýnda özelleþen insan cinselliði konusunda bir uzmandýr. Dr. Cass, 1978den bu yana Batý Avustralyadaki tüm üniversitelerde psikoloji öðrencilerine (lisans ve lisansüstü) Cinsel Terapi ve Danýþmanlýk dersleri vermektedir. Daha önce Batý Avustralya Üniversitesi ve Murdoch Üniversitesinde öðretim üyeliði yapmýþtýr. Dr. Cass özel muayenehanesinden 2007 yýlýnda emekli olmuþtur ve lisansüstü sýnýflara cinsel terapi dersleri vermekte ve psikologlarý klinik kayýt için gözlemlemektedir. Kendisinin 1979daki gay ve lezbiyen kimlik oluþumu kuramýnýn yayýnlanmasýndan sonra Dr. Cass bu alanda uluslararasý üne kavuþmuþtur. Bu kuram halen araþtýrmacýlar ve klinisyenler tarafýndan kullanýlmaktadýr. Dr. Cass bazý kitap bölümleri ve hakemli dergilerde çeþitli makaleler yayýnlamýþtýr. Bunlar Encyclopaedia of Reproduction, Textbook On Homosexuality And Mental Health içindeki bölümleri ve Kinsey Enstitüsü yayýný olan Homosexuality-Heterosexualityyi içermektedir. Dr. Cass ayrýca iki kitap yayýnlamýþtýr: The Elusive Orgasm: a womans guide to why she cant and how she can orgasm (2004) bu kitap 2009 itibariyle 6 dile çevrilmektedir; ve There's More To Sex Than AIDS: The A To Z Guide To Safe Sex (1988). Dr. Cass, 1984'ten 1990'a dek AIDS alanýna profesyonel olarak eðilmiþtir ve Batý Avustralya Saðlýk Dairesi içinde HIV enfeksiyonuna sahip insanlar için ilk kez psikolojik hizmetleri oluþturmuþtur. Kendisi ayrýca, iki mesleki derginin yayýn kurulu üyesidir ve ayrýca Yükseklisans ve Doktora öðrencileri için dýþ gözetmendir. Dr. Cass is a clinical psychologist with over thirty years experience, much of this in private practice where she has worked primarily with adults in all areas. She is a specialist in human sexuality with expertise in the areas of sexual dysfunction, sexual offences, sexual abuse, sexual orientation, gender identity. Dr. Cass has lectured on Sexual Therapy and Counselling to psychology students (undergraduate and graduate) since 1978 at all universities in Western Australia. She previously held tutoring positions at University of Western Australia and Murdoch University. Dr. Cass retired from private practice in 2007 and continues to teach master classes in sexual therapy and supervise psychologists for clinical registration. Following publication of her theory of gay and lesbian identity formation in 1979, Dr Cass acquired an international reputation in this area. The theory continues to be used by researchers and clinicians. Dr. Cass has published several book chapters and a number of papers in peer-reviewed journals. These include chapters in the Encyclopaedia of Reproduction, Textbook On Homosexuality And Mental Health, and the Kinsey Institute publication, Homosexuality-Heterosexuality. Dr. Cass has also published two books: The Elusive Orgasm: a womans guide to why she cant and how she can orgasm (2004) which is being translated into six languages in 2009; and There's More To Sex Than AIDS: The A To Z Guide To Safe Sex (1988). Dr. Cass was professionally involved in the area of AIDS from 1984-1990, setting up the first psychological services for HIV-infected people within the Western Australian Health Department. She is also a member of the editorial boards of two professional journals and is an external supervisor to Doctoral and Masters students. 18 KONFERANS 2 21 Ekim 2009 / 19:00 - 20:00 / CÝBS Salon 1 Kadýn Orgazmý: Kadýnlarda Orgazm Zorluklarýnýn Nedenleri ve Tedavisi Female Orgasm: The Causes and Treatment of Womens Difficulties With Orgasm Kadýn orgazm sorunlarýna klinik yaklaþýk sýklýkla basitleþtirici ve dar açýlýdýr. Bu sunum, klinisyenlerin farklý türdeki orgazm sorunlarýnýn ve bunlarýn birden fazla nedenlerinin daha karmaþýk bir deðerlendirmesini yapmalarýna izin veren cinsel davranýþlarýn yapýmcý bir anlayýþýna dayanmaktadýr. Bu modele dayanarak, nasýl özel, hedefli ve dolayýsýyla daha doðru cinsel deðerlendirmelerin yapýlabileceði bir strateji tanýmlanmýþtýr. Bu, klinisyenin, her bir hasta için belirli orgazm zorluklarý ve bunun altýnda yatan nedenlere iliþkin tedavilere daha iyi bir þekilde yönelen bir tedavi stratejisinin tartýþýlmasýna neden olmaktadýr. Konferans Özetleri Oturum Baþkaný : Þahika Yüksel Konuþmacý : Vivienne Cass Clinical approaches to womens orgasm difficulties are often simplistic and narrow in focus. This paper presents an alternative approach, based upon a constructionist understanding of sexual behaviour, that allows clinicians to make a more sophisticated assessment of the different types of orgasm difficulties and their multiple causes. Based on this model, a strategy is described that suggests how specific, targeted and, therefore, more accurate sexual assessments can be made. This leads to discussion of a treatment strategy that helps the clinician to better target treatment towards the specific orgasm difficulty of each client and the various causes responsible for it. 19 CÝNSEL ÝÞLEV BOZUKLUKLARI SEMPOZYUMU PANEL ÖZETLERÝ Panel 1 Kadýn Cinsel Ýþlev Bozukluklarýnda Taný ve Tedavi Algoritmalarý Oturum Baþkaný Nesrin Yetkin Panelistler Ceyda Güvenç - Vajinismus Doðan Þahin - Uyarýlma ve Orgazm Bozukluklarý Sultan Doðan - Disparöni Özay Özdemir - Ýstek Bozukluklarý Panel 2 Erkek Cinsel Ýþlev Bozukluklarýnda Taný ve Tedavi Algoritmalarý Panelistler Altan Eþsizoðlu - Ýstek Bozukluklarý Aytül Gürbüz Tükel - Erektil Disfonksiyon Ejder Akgün Yýldýrým - Erken Boþalma Ali Bozkurt - Diðer Boþalma Bozukluklarý Panel 3 Panel Özetleri Oturum Baþkaný Cem Ýncesu Ýlaçlar, Cinsel Ýþlev Bozukluklarý ve Temel Tedavi Yaklaþýmlarý Oturum Baþkaný Engin Eker Panelistler Gülcan Güleç - Psikotrop Ýlaçlarýn Cinsel Yan Etkileri: Baþa Çýkabiliyor Muyuz ? Cem Ýncesu - Cinsel Ýþlev Bozukluklarýnda Farmakolojik Tedaviler: Yeni Bir Çaðýn Eþiðinde Miyiz ? Mehmet Zihni Sungur - Etkili Ýlaç Tedavileri Çaðýnda Cinsel Terapilerin Yeri Var Mý? Panel 4 Kültür ve Cinsellik Oturum Baþkaný Þahika Yüksel Panelistler Sinan Düzyürek - Türkiye'de Homofobik Tutumlar? Aziz Yaþan - Türkiye'nin Geleneksel Kültür Ýçinde Cinsellik, Cinsel Sorunlar ve Cinsel Terapi Þahika Yüksel - Türkiye'de Kadýnlar, Cinsel Sorunlar ve Cinsel Tedavi? 23 P1 20 Ekim 2009 / 13:00 - 14:45 / CÝBS Salon 1 Kadýn Cinsel Ýþlev Bozukluklarýnda Taný ve Tedavi Algoritmalarý Vajinismusta Taný Ve Tedavi Algoritmasý Oturum Baþkaný : Nesrin Yetkin Panelist : Ceyda Güvenç Panel Özetleri Vajinismus, ülkemizde cinsel tedavi merkezlerine en sýk baþvuru nedeni olarak karþýmýza çýkmaktadýr. Cinsel sorun birleþememe düzeyinde olduðunda sadece bireylerin deðil toplumun da acil tedavi talebi fazladýr. Arz fazla.. Vajinismusun semptomatolojisi, sýnýflandýrýlmasý, mekanizmasi üzerine bilgi az....Kanýta dayalý olmayan tedavi yöntemleri!!!nin çeþitliliði çok çok fazla... Burdan hareketle yanlýþ ve etik olmayan tedavi uygulamalarýnýn önüne geçilmesi için taný ve tedavi klavuzlarýnýn oluþturulmasýnýn gereði açýktýr. Taný algoritmasý oluþturulurken, genel týbbý duruma baðlý cinsel iþlev bozukluklarýnýn ve genel týbbý duruma baðlý olmayan disparonin dýþlanmasýnýn önemi vurgulanmaktadýr. Somatizasyon bozukluðunun bir semptomu olarak ortaya çýkan genital aðrý ve kasýlmalar ayýrdedilmelidir. Ýlk gece korkusu, eþ reddi olasýlýðýnýn iyi deðerlendirilmesi, ciddi iliþki sorunlarýnýn farkýna varýlmasý önemlidir. Hetereseksüel evliliklere zorlanan eþcinsel kadýnlar vajinusmus gibi baþvurabilecekleri akýlda tutulmalýdýr. Edinilmiþ vajinismusta cinsel travma öyküsü varsa, vajinismusun travmaya karþý bir savunma tepkisi olabileceði unutulmamalý, gereðinde travma tedavisi öncelenmelidir. DSM IV-TR ve ICD-10 taný sistemlerinde vajen kaslarýnýn kasýlmasýna ve cinsel aktivitenin geleneksel penis vajen birleþmesi kýsmýna vurgu yapýlmasýna raðmen, artan sayýda çalýþma vajinismusta temel sorunlarý aðrý korkusu, kaygý ve penetrasyona karþý direnç olarak tanýmlamaktadýr. Tanýmýn gözden geçirilmesi önemlidir, çünkü tedavi yaklaþýmlarýný deðiþtirecektir. Tanýmý kasýlma üzerinden yaparsak, tedavi dilatasyon teknikleriyle sýnýrlý kalacak, kadýnýn penetrasyon kaygýsý gözardý edilecektir. Cinsel terapiyle iyileþme oranlarý yüksektir ve yineleme beklenmez. Araþtýrmalarýn çoðu çift terapisinin üstünlüðünü desteklemektedir. Uygun vakalarda bireysel terapi ve grup terapisi de etkindir. Sunumda güncel tedavi arayýþlarýna deðinilecek taný ve tedavi algoritmasý tartýþýlacaktýr. 24 P1 20 Ekim 2009 / 13:00 - 14:45 / CÝBS Salon 1 Kadýn Cinsel Ýþlev Bozukluklarýnda Taný ve Tedavi Algoritmalarý Uyarýlma ve Orgazm Bozukluklarý Oturum Baþkaný : Nesrin Yetkin Panelist : Doðan Þahin TEDAVÝ ALGORÝTMASI 1. Uyarýlma veya orgazm bozukluðunun geliþmesine, ortaya çýkmasýna ve devam etmesine yol açan etkenler belirlenmelidir. 2. Týbbi bir duruma baðlý ise tedavisi için ilgili uzmanlýklarla iþbirliði yapýlmalýdýr. 3. Ýlaç kullanýmýna baðlý ise, ilacýn kesilip kesilmeyeceði ya da deðiþiklik yapýlýp yapýlmayacaðý deðerlendirilmelidir. 4. Madde kullanýmýna baðlý ise gerektiðine baðýmlýlýk birimleri ile iliþki kurularak maddenin kesilmesi saðlanmalýdýr. 5. Uyarýlma bozukluðuna yol açan psikososyal etkenlere baðlý olarak; a) Aðýr kiþilik patolojileri, parafililer, cinsel yönelimle sürdürülen iliþki arasýndaki uyumsuzluk, eþ reddi ya da ciddi iliþki sorunlara baðlý deðilse biliþsel davranýþçý cinsel terapi seçilmelidir. b) Ciddi iliþki ya da evlilik sorunlarýnýn olduðu durumlarda, eþ ya da evlilik terapileri tercih edilmeli, bu sorunlar uygun derecede çözümlendikten sonra cinsel terapiye baþlanmalýdýr. c) Cinsel yönelimle sürdürülen iliþki arasýnda uyumsuzluk, parafililer, aðýr kiþilik ya da baþka psikiyatrik patolojiler söz konusu ise bunlara uygun uzun süreli tedavi veya terapiler tercih edilmelidir . Panel Özetleri TANI ALGORÝTMASI 1. Genel týbbi duruma baðlý cinsel iþlev bozukluðundan ayýrt edilmelidir. 2. Madde veya ilaç kullanýmýnýn yol açtýðý cinsel iþlev bozukluðu ayýrt edilmelidir. 3. Baþka bir I. Eksen bozukluðuna baðlý olup olmadýðý ayýrt edilmelidir. 4. Diðer nedenler elendikten sonra alt tipleri belirlenmelidir. Yaþam boyu veya edinilmiþ Yaygýn veya durumsal Psikolojik etkenlere baðlý veya bileþik etkenlere baðlý. 25 P1 20 Ekim 2009 / 13:00 - 14:45 / CÝBS Salon 1 Kadýn Cinsel Ýþlev Bozukluklarýnda Taný ve Tedavi Algoritmalarý Disparöni Panel Özetleri Oturum Baþkaný : Nesrin Yetkin Panelist : Sultan Doðan 26 Ýkinci Uluslararasý Cinsel Týp Konsültasyonu Sýnýflandýrmasý göre disparoni vajinaya tam giriþ veya giriþ giriþimi ve/veya penisin vajinaya penetrasyonu ile ortaya çýkan yineleyici ya da sürekli aðrý olmasý olarak tanýmlanmaktadýr. Günümüzde yaygýn olarak kullanýlan DSM IV-TR, ICD 10 ve Amerikan Ürolojik Hastalýklar Birliði (AFUD) Konsensüs Sýnýflandýrmasý gibi sýnýflandýrma sistemlerinin ise bazý ortaklýklarý olmasýna karþýn aralarýnda tam bir uyum mevcut deðildir. Hem DSM hem de ICD taný sisteminde disparoni tanýsý için vajinismus tanýsýný dýþlama koþulu vardýr ve cinsel birleþmeyle iliþkili aðrý þikâyeti olan bir kiþide vajinismus varsa öncelikli taný vajinismus olarak kabul edilmektedir. Taný sistemleri arasýndaki uyumsuzluk, tedavi akýþýnda farklýlýklarý da beraberinde getirmektedir. Ýlk aþamada taný sistemleri arasýndaki farklýlýklarýn giderilmesi zorunlu görünmektedir. Vajinismus ve disparoni ayýrýcý tanýsý yapmak klinik olarak zordur ve birden fazla uzmanlýk dalýnýn birlikte çalýþmasý hem taný hem tedavi akýþýnýn belirlenmesinde önemlidir. P1 20 Ekim 2009 / 13:00 - 14:45 / CÝBS Salon 1 Kadýn Cinsel Ýþlev Bozukluklarýnda Taný ve Tedavi Algoritmalarý Kadýn Cinsel Ýstek Bozukluklarýnda Tedavi Oturum Baþkaný : Nesrin Yetkin Panelist : Y. Özay Özdemir Cinsel istek, cinsel uyarýlmaya eþlik eden, bir cinsel davranýþla sonuçlanma eðiliminde olan psikobiyolojik enerjidir. Kadýnlarda düþük cinsel isteðin nedenleri arasýnda bilgi-deneyim yetersizliði, yaþam dönemlerine özgü bedensel (menstruasyon, gebelik, emzirme, menapoz) ve psikolojik (cinsel mitler, iliþki sorunlarý vb) etkenler, nevrotik korku, kadýnlýk rolüyle ilgili ruhsal çatýþmalara baðlý tepki oluþumu bulunmaktadýr. Panel Özetleri Düþük cinsel istek bozukluðu tanýsý sürekli olarak ya da yineleyici bir biçimde, cinsel fantezilerin ve cinsel etkinlikte bulunma isteðinin az olmasý (ya da hiç olmamasý) durumunda düþünülmelidir. Ancak taný konulurken, kiþinin kültür ve yaþam koþullarý, yaþý ve içinde bulunduðu yaþam döngüsü dikkate alýnmak zorundadýr. Cinsel tiksinti bozukluðu ise bir cinsel eþ ile (herhangi bir biçimde), sürekli ya da yineleyici bir biçimde, cinsel temas kurmaktan aþýrý tiksinti duyma ve bundan tümüyle (ya da hemen tümüyle) kaçýnma durumunda tanýlanýr. Kadýnlarda cinsel istek bozukluðu tedavi planý, ilk deðerlendirme sonrasýnda þekillenir. Baþvuru þekli, baþvuru yakýnmasý, tedavi motivasyonu ve konumu (baþvuru sýrasýndaki yaþý, yaþam dönemi, iliþki þekli vb.) deðerlendirilerek danýþmanlýk, kýsa ya da modifiye cinsel terapi, bireysel psikodinamik psikoterapi, biyolojik tedavilerden hangisinin seçileceðine karar verilir. 27 P2 20 Ekim 2009 / 15:00 - 16:45 / CÝBS Salon Erkek Cinsel Ýþlev Bozukluklarýnda Taný ve Tedavi Algoritmalarý Ýstek Bozukluklarý Oturum Baþkaný : Cem Ýncesu Panelist : Altan Eþsizoðlu Panel Özetleri Özellikle batýlý toplumlarda gerek toplum tabanlý gerek cinsel iþlev bozukluklarý ile ilgilenen kliniklerde yapýlan çalýþmalarda kadýnlar arasýnda azalmýþ cinsel istek bozukluðu en sýk görülen cinsel iþlev bozukluðudur. 28 Peki her zaman cinsel birleþmeye hazýr erkeklerde durum nasýldýr? Azalmýþ cinsel istek bozukluðu, prevalansý yüksek olmasýna raðmen, erkek ve kadýnlarda gözden kaçabilen bir tanýdýr. Yapýlan bir çalýþmada son bir yýl içerisinde en azýndan birkaç ay boyunca cinsel isteðinin azaldýðýný bildiren erkeklerin oranýnýn %15 olduðu bildirilmiþtir. 1Bu bildiride erkekte azalmýþ cinsel istek bozukluðunun taný ve tedavi algoritmasý üzerinde durulacaktýr. 1. Laumann EO, Paik A, Rosen RC. Sexual dysfunction in the United States: prevalence and predictors. JAMA 1999;281:537544. P2 20 Ekim 2009 / 15:00 - 16:45 / CÝBS Salon 1 Erkek Cinsel Ýþlev Bozukluklarýnda Taný ve Tedavi Algoritmalarý Erektil Disfonksiyonun Taný ve Tedavi Algoritmalarý Oturum Baþkaný : Cem Ýncesu Panelist : Aytül Gürbüz Tükel Erektil disfonksiyon taný ve tedavisindeki algoritmalarý belirleyen en önemli faktör organik-psikojenik ayýrýmýdýr. Ereksiyon sorunu birincil bir sorunsa, total ise, yani hem cinsel iliþki hem mastürbasyonda ortaya çýkýyorsa, yavaþ yavaþ ortaya çýkmýþsa, pozisyon deðiþikliði ile artan azalan ereksiyon varsa, organik nedenler düþünülmelidir. Panel Özetleri Uygun zaman, yer, kiþi koþullarýnýn varlýðýnda ereksiyon sorunu oluyor mu, ereksiyon sorunu yavaþ yavaþ mý yoksa aniden mi ortaya çýkmýþ, pozisyon deðiþikliðine baðlý olarak artýp azalýyor mu, ereksiyon sorununun ortaya çýkýþýnýn hemen öncesinde kullanýlan bir ilaç ya da geçirilmiþ bir operasyon var mý, sabah ereksiyonlarý oluyor mu, yetersiz uyarý, cinsel istek azlýðý, orgazm bozukluklarý, partnerde cinsel iþlev bozukluðu, iliþki sorunlarý, eþ reddi, eþcinsellik, sýklýk uyumsuzluðu, fizyolojik deðiþiklikler (yaþlýlýk gibi) var mý sorgulanmalýdýr. Bunlar bize taný ve tedavi açýsýndan önemli ipuçlarý verir. Spontan ereksiyonlar oluyorsa, sabah ereksiyonlarý, mastürbasyon sýrasýnda, baþka partnerle ereksiyon oluyorsa, organisite faktöründen uzaklaþýlýr. Erektil disfonksiyonun tedavisi nedene baðlý olarak deðiþmektedir ve multidisipliner bir yaklaþým gerekmektedir. Eðer bedensel bir hastalýk söz konusuysa, herhangi bir psikiyatrik hastalýða baðlý olarak ortaya çýkmýþsa evlilik sorunlarý varsa öncelikle bunlar tedavi edilmelidir. Organik nedenler söz konusu olduðunda, hormon replasmaný, fosfodiesteraz tip 5 inhibitörleri, transuretral ilaç uygulamasý, intrakavernöz enjeksiyon, vakum cihazý tedavide kullanýlmaktadýr. Psikojenik nedenler varsa cinsel tedavi uygulanmaktadýr, cinsel tedaviler cinsel sorunlarý olan çiftlere uygulanan biliþsel davranýþçý terapilerdir(1). Cinsel tedaviler genellikle çifte uygulanýr, ancak düzenli bir partner iliþkisi olmayan veya herhangi bir nedenle tedaviye partneriyle katýlamayan erkeklerde bireysel tedavi uygulanýr(2). Bilinçdýþý çatýþmalara baðlý ereksiyon bozukluðu geliþmiþse dinamik yaklaþýmlý cinsel tedavi uygulanýr, tedavi daha uzun sürer(3). Kiþilik bozukluðu olanlarda bireysel tedavi uygulanabilir. 29 P2 20 Ekim 2009 / 15:00 - 16:45 / CÝBS Salon 1 Erkek Cinsel Ýþlev Bozukluklarýnda Taný ve Tedavi Algoritmalarý Erken Boþalma Oturum Baþkaný : Cem Ýncesu Panelist : Ejder Akgün Yýldýrým Panel Özetleri Erken boþalma (prematür ejakülasyon) erkek orgazm evresi bozukluklarý içinde en sýk rastlanan cinsel iþlev bozukluðudur. Sürekli ya da yineleyici olarak çok az bir cinsel uyarým ile ve kiþinin istemesinden önce, vajinaya giriþ öncesinde, girer girmez ya da girdikten hemen sonra boþalmanýn olmasý olarak tanýmlanmaktadýr (1). Hastalýðýn etyolojisi açýsýndan farklý görüþler öne sürülmektedir. Fizyopatolojisi tam olarak aydýnlatýlamamýþtýr (2,3) Erken boþalma erkeklerde en sýk gözlenen cinsel iþlev bozukluðudur. Her dört erkekten birinde olduðu tahmin edilmektedir (3). Erken boþalma hem hastada hem de partnerinde ikincil cinsel soruna neden olabilir ya da var olan sorunlarý aðýrlaþtýrabilir. Taný sürecinde hastadan alýnan öykü çok önemlidir. Sorunu belirlemek için tanýmlanmýþ bir týbbi tetkik yoktur. Bu açýdan sertleþme bozukluðundan ayrýlmaktadýr. Tanýda cinsel sorun, cinsel durum ve cinsel geliþim öyküsünün detaylý alýnmasý gerekmektedir. Tanýnýn netleþmesinde cinsel eþten alýnan öykü belirleyicidir. Sorun genellikle yaþam boyu ve global özelliktedir. Tedavinin kurgulanmasý sorunun geliþimsel dizgesi ile uyumlu olmalýdýr. Mevcut bilgiler bu sorunun boþalma üzerinde yeterli kontrolün olmamasý ile açýklanmaktadýr. Kontrolün saðlanabilmesi için emisyon fazýnýn fark edilmesi ve boþalmanýn durdurulmasýnýn öðrenilmesi gerekmektedir. Cinsel eþ tarafýndan yapýlan masturbasyonla dur baþlat tekniði en yaygýn kullanýlan tedavi þeklidir. Öðrenme sürecini etkileyecek her türlü stresli durum terapistçe engellenmelidir ve tedavi belirli bir süreyi kapsamalýdýr. Erken boþalma tedavisinde ilaçlar da kullanýlmaktadýr. Bu ilaçlarýn büyük çoðunluðu yan etkileri orgazm evresinde bozulmaya yol açan antidepresanlardýr. Tedavi kesilince sorun tekrar baþladýðýndan tedavide yerleri tartýþmalýdýr. 1.Amerikan Psikiyatri Birliði: Ruhsal Bozukluklarýn Tanýsal ve Sayýmsal Elkitabý, Dördüncü Baský Yeniden Gözden Geçirilmiþ Tam Metin (DSM IV-TR), Amerikan Psikiyatri Birliði, Washington DC, 2000, Köroðlu E (çeviri ed.), Hekimler Yayýn Birliði, Ankara, 2007. 2.Grenier G, Byers ES. The relationships among ejaculatory control, ejaculatory latency, and attempts to prolong heterosexual intercourse. Arch Sex Behav. 1997 Feb;26(1):27-47. 3.Montorsi F. Prevalence of premature ejaculation: a global and regional perspective. J Sex Med. 2005 May;2 Suppl 2:96102. 30 P2 20 Ekim 2009 / 15:00 - 16:45 / CÝBS Salon 1 Erkek Cinsel Ýþlev Bozukluklarýnda Taný ve Tedavi Algoritmalarý Diðer Boþalma Bozukluklarý Oturum Baþkaný : Cem Ýncesu Panelist : Ali Bozkurt Erkekte koitus sýrasýnda orgazma güç ulaþýlmasý ya da ulaþýlamamasý erkekte orgazm bozukluðu olarak bilinir. En sýk içerdiði durumlar: ketlenmiþ orgazm, gecikmiþ ejakülasyon, retarde ejakülasyon, geç veya güç boþalma, genel týbbi duruma baðlý orgazm bozukluðudur. Erkek koitus sýrasýnda hiç ejakülasyon yaþamamýþ ise yaþam boyu orgazm bozukluðundan söz edilir. Orgazm ve ejakülasyonun ayrý kavramlar olduðu ve ayýrt edilmesi gerektiðine inanan yazarlar vardýr (1). Panel Özetleri Sýklýðý diðer cinsel iþlev bozukluklarýna göre daha nadiridir. Bizim yayýnladýðýmýz 903 olguluk seride % 0,7 olarak bulunmuþtur (2) Prevelansý ile ilgili veriler farklý olup %17 ile % 0 arasýnda deðiþmektedir. Yine bizim çalýþmamýzda primer yakýnmalar arasýnda %1,0 olarak yer alýrken sekonder yakýnmalarda oraný % 7,6 olarak bulunmuþtur. Yine de literatürde bir gay örneklemde % 38 kadar yüksek de belirlendiði olmuþtur. Etiyolojik olarak psikososyal faktörler dýþýnda birçok tibbi duruma baðlý ortaya çýkabilmektedir. Bunlar içerisinde omurilik zedelenmeleri, cerrahi giriþimler, travma, MS gibi nedenler vardýr. Fizyolojik olarak yavaþlamýþ bulbo-kavernöz refleks, azalmýþ penil duyarlýlýk ve penil uyarýlma eþiðinde artýþ dikkati çeken faktörlerdir. Ýyatrojenik nedenler arasýnda birçok ilaç, özellikle de psikotroplar yer almaktadýr. Alkol baþlangýçta isteði artýrmakta ancak performans üzerine olumsuz etki yapmaktadýr (3). Psikiyatrik açýdan obsesif kompulsif bozukluðu olan erkeklerde daha yaygýn görülür. Primer orgazm bozukluðu daha ciddi bir psikopatolojiye iþaret edebilir. Erkek sýklýkla katý bir çevreden, cinselliði günah veya kirli görme eðilimi olabilir. Bazý olgularda DEHB olabilir. Devam etmekte olan bir iliþkide ortaya çýkan tablolar daha çok iliþkiye ait güçlüklere iþaret eder (1, 3). Orgazmda dopaminin etkisi az veya yok kabul edilir. Serotonin daha çok kolaylaþtýrýcý bazen de inhibe edicidir. Kolinerjik ajanlar olumsuz etkilere neden olabilir. Panelde ilaçlarýn etkileri ayrý ayrý ele alýnacaktýr. Tedavide en önemli unsur iyi bir tanýdýr. Ayrýntýlý týbbi ve cinsel öykü, fizik muayene, iyi bir fizyolojik inceleme önemlidir. Tedavi farmakolojik ve seks tedavi ile yapýlýr. 31 P3 21 Ekim 2009 / 08:30 - 10:00 / CÝBS Salon Ýlaçlar, Cinsel Ýþlev Bozukluklarý ve Temel Tedavi Yaklaþýmlarý Psikotrop Ýlaçlarýn Cinsel Yan Etkileri: Baþa Çýkabiliyor Muyuz Oturum Baþkaný : Engin Eker Panelist : Gülcan Güleç Panel Özetleri Antidepresan ve antipsikotik ilaçlar en sýk cinsel disfonksiyona sebeb olan psikotrop ilaçlardýr. Cinsel disfonksiyonun hastalarýn en sýk ilaç býrakma nedenleri arasýnda olduðu da bildirilmektedir. Normal cinsel yanýtýn nörofarmakolojisinin anlaþýlmasýný takiben ilaçlarýn cinsel yanýtýn farklý fazlarýný nasýl etkileyabilecekleri öngörülmüþtür. Ýnsanda cinsel uyarana gösterilen fizyolojik tepkiyi Masters ve Johson uyarýlma-plato-orgazm-çözülme olarak dört evreye ayýrmýþtýr. H.Singer Kaplan cinsel iþlevlerin bifazik niteliðini vurgulamýþ, cinsel yanýt evrelerini klinik açýdan yeniden sýnýflandýrarak bunlara cinsel isteðide eklemiþtir. 1970li yýllardan bu yana cinsel iþlevlerin istek-uyarýlma-orgazm aþamalarýndan oluþtuðu ve cinsel iþlev bozukluklarýnýn da bu evrelerin bozulmasýyla ortaya çýkan ve her evreye denk düþen farklý sendromlar topluluðu olduðu kabul edilmektedir. Cinsel istek esas olarak mezolimbik dopaminerjik yolaðýn aracýlýk ettiði dopaminerjik bir fenomendir. Cinsel istekten sorumlu hormon varsa testesterondur, Prolaktin (antipsikotik saðaltýmýn en sýk yan etsisi prolaktin yükselmesi olup FSH-Lh salýnýmýný inhibe ederek) cinsel isteði olumsuz etkiler. Öznel uyarýlmadan kolinerjik sistem ve asetil kolin sorumludur. Subjektif uyarýlmada asetil kolin ile birlikte nitrik oksit (NO) kilit rol oynar. NO beyin ve penis dokularýnda L Argininden NO sentaz tarafýndan sentezlenir, cGMP aracýlýðý ile genital bölgede vasküler dokularda düz kaslarda relaksasyon yapar, genital bölgeye kan akýmý artar, ereksiyon, lubrikasyon oluþumuna katkýda bulunur. Ancak NO depolanmaz, kullanýmýndan hemen sonra fosfodiesteraz Vtarafýndan yýkýlýr. Spinal noradrenerjik lifler ve genital bölgenin noradrenerjik sempatik inervasyonu orgazma kolaylaþtýrýcý etki gösterirken, seratonin orgazmý zorlaþtýrmaktadýr. Mezolimbik dopaminerjik ödüllendirme merkezi de orgazma aracýlýk etmektedir. Seratonin periferde vazokonstriksiyon ve vazodilatasyon yapabilmektedir. Bu nedenle 5 HT1a, 5HT1c reseptörler arasý denge ejakulasyonda önemlidir. 5HT2a antagonistizmi dopamin aktivitesini arttýrýr ve prolaktin azalmasýna sebep olur. Psikotrop ilaçlarýn cinsel yan etkilerine yönelik tedavi stratejileri olarak; tolerans geliþmesini beklemek, doz azaltmak, ilaç tatili, augmentasyon, cinsel disfonksiyon yapmayan ilaç ile deðiþtirme, antidot kullanýmý tanýmlanmýþtýr. Ancak bu yan etkiler ile baþa çýkmak için yapýlacak en önemli adým hastayý sorgulamaktýr. Özellikle ilaç uyumu bozuk olan hastalar baþta olmak üzere cinsel fonksiyonlara yönelik ayrýntýlý bir sorgulama sorunun saptanmasýnda yardýmcý olacaktýr. Çünkü bilinen çok az bir hasta grubunun hala bu yan etkiyi sormadan dile getirdiðidir. Bir sorun ile baþa çýkabilmek için sorunun tanýmlanmasý, saptanmasý ve mücadele yollarýnýn belirlenmesi gerekmektedir. Yýllar içinde cinsel yan etk,ilere yönelik olarak sorun ve olasý mücadele yollarýnýn nisbeten tanýmlandýðý görülmektedir. Ancak sorunlu kiþiyi saptama ve tedavisi konusunda hala biraz gerideyiz. 32 P3 21 Ekim 2009 / 08:30 - 10:00 / CÝBS Salon 1 Ýlaçlar, Cinsel Ýþlev Bozukluklarý ve Temel Tedavi Yaklaþýmlarý Antisosyal Kiþilik Bozukluðunda Cinsel Ýþlev Bozukluklarýnda Farmakolojik Tedaviler: Yeni Bir Çaðýn Eþiðinde Miyiz? Oturum Baþkaný : Engin Eker Panelist : Cem Ýncesu Sertleþme bozukluklarýnýn farmakolojik tedavilerinde bugün tüm dünyada onaylanmýþ üç PDE5 inhibitörü bulunmaktadýr : Sildenafil, tadalafil ve vardenafil. Bu üç molekülün etki mekanizmalarý, etkinlikleri, yan etki profilleri, kontrendikasyonlarý birbirine çok benzemektedir. Bu ilaçlarýn kullanýma sunulmasýyla birlikte cinsel tedaviler alanýnda yeni bir týbbi tedavi çaðý baþladý. Daha önceki týbbi tedavilerden tamamen farklý olarak PDE5 inhibitörleri, oral alým avantajý olan, kolay uygulanabilir, etkili, etkisi geri dönüþümlü, ölçülebilir, yan etki profili açýsýndan genel olarak güvenli, tolerabl ve invaziv olmayan bir tedavi modeli ortaya çýkardýlar. PDE5 inhibitörlerinin sertleþme bozukluklarýnýn tedavisinde açmýþ olduklarý çýðýr, fluoksetin ile baþlayan SSRI gurubu antidepresanlarýn depresyon tedavisinde açmýþ olduklarý çýðýr ile rahatlýkla karþýlaþtýrýlabilir. Erken boþalmanýn tedavisinde ise dünyada ilk kez ruhsatlandýrýlan ve 2009 yýlý içerisinde Avrupa ülkelerinde kullanýma giren dapoksetin ise kýsa etkili bir SSRIdýr. Henüz ABDde ve ülkemizde ruhsatlandýrýlmamýþtýr. Panel Özetleri Teknolojinin geliþmesi ile birlikte kullanýma giren yeni araþtýrma yöntemleri, cinsel sorunlarýn taný ve tedavi sürecinde týbbi modelin öne çýkmaya baþlamasý ve ilaç endüstrisinin güçlü biçimde bu alana girmesi cinsel tedavilerde farmakolojik tedavi yöntemlerini týp dünyasýnýn kullanýmýna sunmaya baþladý. Ancak yine de þunu belirtmek gerekir: Bugün dünyada cinsel tedaviler alanýnda onaylanmýþ ve ruhsatlandýrýlmýþ farmakolojik tedaviler yalnýzca erkeklerde sertleþme bozukluklarý ve erken boþalma için söz konusudur. Diðer cinsel iþlev bozukluklarýnda onaylanmýþ, ruhsatlandýrýlmýþ ve yaygýn kabul görmüþ farmakolojik tedaviler henüz bulunmamaktadýr. Cinsel iþlev bozukluklarýnýn doðrudan tedavisinde, baþta hormon replasman tedavileri olmak üzere çeþitli farmakolojik yaklaþýmlar henüz araþtýrma aþamasýndadýrlar. 33 P3 21 Ekim 2009 / 08:30 - 10:00 / CÝBS Salon 1 Ýlaçlar, Cinsel Ýþlev Bozukluklarý ve Temel Tedavi Yaklaþýmlarý Etkili Ýlaç Tedavileri Çaðýnda Terapilerin Yeri Var Mý? Panel Özetleri Oturum Baþkaný : Engin Eker Panelist : M. Zihni Sungur 34 Sildenafil türü ilaçlar uygulama kolaylýðý, kabul edilebilirliði, etkinliði, yan etkileri gibi özellikler yönlerinden erektil iþlev bozukluðunun tedavisinde kullanýlan diðer ilaçlara oranla büyük bir avantaj saðlamýþ ve tedavide yeni bir çýðýr açmýþtýr. Ancak bütüncül bir tedavide sorulmasý gereken temel soru, erkeðe yalnýzca ereksiyonlarýnýn geri verilmesinin yeterli olup olmayacaðýdýr. Fizyolojik fonksiyonlarýn "hýzlý tamiri" veya "restorasyonu" sýrasýnda erektil sorunu olan bireylerin eþleri çoðu kez gözardý edilmekte, baþka bir deyiþle kadýnlarýn eþlerinin uyarýlma süreci içinde yer alýp almamalarý önemsenmemektedir. Erektil iþlev bozukluðu olan bireylerin eþlerinde de bir cinsel iþlev bozukluðu oluþabilmekte ve bu tür çiftlerde bir tedavi giriþimi gerektirecek düzeyde evlilik içi sorunlar görülebilmektedir. Ayrýca, mevcut cinsel sorunlarla birlikte yaþama sonucu kurulan psikolojik dengenin erkek lehine hýzlý bir biçimde bozulmasý mevcut iliþkinin dinamiklerini olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Bütün bu gerçekler, seks terapileri ile günümüzde hýzla kullanýma giren medikal tedavi yöntemlerinin iyi bir entegrasyonunun sorunlarýn çözümünde daha gerçekçi bir yaklaþým olacaðýný göstermektedir. Önümüzdeki yýllar cinsel iþlev bozukluklarýnýn tedavisiyle uðraþan deðiþik disiplinlerden profesyonellerin daha iyi bir iþbirliði ve iletiþim içinde olmalarýnýn önemini ve seks terapileriyle uðraþan profesyonellerin çift terapilerini öðrenme gerekliliðini daha iyi ortaya koyacaktýr. P4 21 Ekim 2009 / 10:30 - 12:00 / CÝBS Salon 1 Kültür ve Cinsellik Türkiye'de Homofobik Tutumlar? Oturum Baþkaný : Þahika Yüksel Panelist : Sinan Düzyürek Panel Özetleri Bu sunumda oncelikle, agirlikli olarak akdeniz havzasi, ortadogu ve tarihsel Greko-Roman kulturune ait ozellikler tasiyan, ama giderek buna bazi cagdas Kuzey ve Bati Avrupa ve Kuzey Amerika demokrasi kulturlerine ait ogeleri de katmakta olan Turk toplumunda ayni cinsten kisiler arasindaki cinsellige nasil yaklasildigi ele alinacaktir. Bugunku Turk toplumu ve kulturunde kisiler zihinlerinde ve tutumlarinda operasyonel olarak birbiriyle sadece sinirli bir sekilde ortusen baslica iki farkli kavrama ve siniflama sistemine dayanirlar. Bunlardan ilki, antik, geleneksel, folklorik, asimetrik ve pre-demokratik yanlariyla Penetrasyon Temelli Siniflandirma, digeri ise daha modern, simetrik , esitlikci, ve demokratik ogeler iceren birey tarafindan cinsel olarak arzu duyulan kisilerin cinsiyetine bagli siniflandirmadir. Penetrasyona dayali anlayista cinsel olarak insanlar iki sinifa ayrilirlar: Sokucular veya Koyucular bir yanda, bunlara Alicilik Yapanlar veya Yapabilecekler ote yanda. Ayrica, aynen prizin disi, fisin erkek olusu gibi, sadece koyucular (penetratorler) erkektir. Alici olan veya olabilecek konumda olan (hatta bu izlenimi veren) butun kisiler ise ya kadindir ya da kadin ayarindadir, feminendir. Bunlara sadece biyolojik kadinlar degil, pasif (alici)rolde seks yapan biyolojik erkeklerin tumu, ve hatta bazen henuz tam erginlesmemis oglan cocuklari veya erkek ergenler de dahil edilir, en azindan potansiyel olarak. Erkeklik sokucu rolle tanimlandigindan, alici roldeki bir biyolojik erkek artik bir ibne olarak kadinlarinlarin tarafina gecmistir. Kendisinden diger kadinsi ozellikler tasimasi da beklenir ve bu yonde acik ve ortuk guclu psikososyal kuvvetlere maruzdur. Bu sistemin etkisiyle, sadece veya agirlikli olarak diger erkeklere ilgi duysa da bir erkek, sekste sadece girici (aktif) oldugu taktirde erkeklikten dusmez ve kendini escinsel olarak gormez; bunun yerine kendini ibne beceren bir erkek veya en fazla gayri-ibne bir aktif biseksuel olarak gormek ve boyle bilinmek ister. Turkiyede insan escinselliginin anlasilisi ve yasanisi buyuk olcude bu sisteme dayandigindan homofobi olgusu, Bati Avrupa ve Kuzey Amerikadakinden daha fazla bir karmasiklik icermekte, ornegin sadece batidaki anlamiyla heteroseksizm veya dinsel etkiler degil, ayrica kadin-erkek ilisiklerindeki sosyal guclukler, suregelen feodal, ataerkil ve diger predemokratik kulturel ozelliklerle de etkilesmektedir. Sunumda bunlarin psikiyatrideki yansimalari bazi vaka ornekleriyle de tartisilacaktir. 35 P4 21 Ekim 2009 / 10:30 - 12:00 / CÝBS Salon Kültür ve Cinsellik Türkiye'nin Geleneksel Kültür Ýçinde Cinsellik, Cinsel Sorunlar ve Cinsel Terapi Panel Özetleri Oturum Baþkaný : Þahika Yüksel Panelist : Aziz Yaþan Cinsellik ve cinsel davranýþ, Biyolojik, Sosyal, Psikolojik, Yasal yönleri yanýnda Ýçinde yaþanýlan kültür den etkilenir. Cinsel dürtü doðuþtan gelmesine raðmen cinsel davranýþ daha çok öðrenilir ve bu davranýþ kültürel normlara uygun olmasý beklenir. Nüfusun %97si Müslüman olan Türkiye modernleþme sürecini yaþamaktadýr. Bununla beraber bazý geleneksel kültürel özellikler yaþamýn diðer alanlarýnda olduðu gibi cinsellik ve cinsel davranýþlarý da etkilemektedir. Geleneksel toplumlarda Ýnsan iliþkileri çok yakýn ve insan davranýþý sosyal normlara göre olmasý beklenir. Örneðin kiþilerin geniþ aile içindeki uyumu ve aile büyüklerinin iyiliði kiþilerin otonomisin ününde tutulur. Ayný zamanda din ve geleneksel kültür cinsellik ve cinsel davranýþ dahil yaþamýn tüm alanlarýný düzenler. Ýslam dininin evlilik dýþý cinselliði yasaklamasý, geleneksel toplumun sosyal normlarýna göre cinsel davranýþýn onay görmeye bir davranýþ olmasý nedeni ile evlilik öncesi/dýþý cinsellik kýsýtlý yaþanýr(1). Ayný zamanda evlilik dýþý cinselliðin kültürel olumsuz sonuçlarýnýn kadýn için çok aðýr olmasý, ilk geceye ait bekaretin kontrollü olarak görülebilecek kanlý çarþaf beklentisinin olmasý, evliliðin ilk gecesinde bakire olmayan kadýný bekleyen olumsuz sonuçlar, kýzlýk zarýna ait yanlýþ inanýþlar(Cinsel organa dokunmak kýzlýk zarýna zarar vermesi gibi) nedeni ile kadýnlarda evlilik öncesi cinselik erkeklere göre daha kýsýtlý yaþanmaktadýr(1). Çeþitli toplum ve kültürlerde yapýlan çalýþmalar, cinsel iþlev bozukluklarýnýn sýklýðý konusunda ortaya çýkan bazý farklýlýklar vardýr (2, 3). Örneðin, Muhafazakar toplumlarda cinselliðin yasaklanmasý, cinsel eðitimin olmamasý, cinselliðin bir tabu olarak algýlanmasý ve bekaretin önemsenmesi gibi etkenler kadýnlarda vajinismusun ve erkeklerde ise cinsel istek ve boþalma bozukluklarýnýn, cinsel liberalizmin olduðu toplumlara göre daha yüksektir. Yine cinsel deneyimin yetersiz olduðu toplumsal kesim ya da gençlerde, erkeklerde erken boþalma, kadýnlarda ise çeþitli orgazm güçlüklerinin diðer kesimlere oranla daha sýktýr. Cinselliðin evlilik dýþýnda kabul edilememesi nedeni ile sýnýrlý yaþanmasý, Kýzlýk zarý ve bekarete ait inançlar, Ýlk geceye ait bilgilendirme yapan kiþilerin kendi olumsuz deneyimlerini yeni gelin/damata aktarmasý, Kanlý çarþaf beklentisinin yaygýn oluþu, Geleneksel evlilik yöntemlerinin yaygýnlýðý, Göreceli küçük ortalama evlilik yaþý, Kalabalýk ailelerin ayný evi paylaþmasý sonucu cinselliðe uygun ortamýn olmamasý gibi kültürel özelikler Ülkemizde Vajinismusun yüksek oranda görülmesinde etkili kültürel faktöreler olabilir. Mevcut kültür içinde cinsel sorunu olan kiþileri bekleyen ek bazý olumsuz sonuçlar mevcuttur. 1-Diðer aile bireyleri bilgi sahibi olabilmekte ve çiftin ek streslerle yüklenmesine neden olmaktadýr. 2-Kadýn, bakire olmamakla suçlanma, Kýzlýk zarý muayenesi için zorlanma gibi cinsel travmalara maruz kalmaktadýr. 3-Toplumsal cinsiyet rolünün kaybý (kadýn için, eþ olamama, anne olamama, ilk gece aðrýsýna katlanamama, kadýn olamama, ancak ikinci eþ olarak kabul görme). Erkek ise, erkekliði ni ispatlayamamanýn utancý ile karþýlaþmaktadýr. 4-Din ve bazý geleneksel toplumsal özelikler nedeni ile yanlýþ tedavi uygulamalarýna maruz kalmaktadýr. 5-Çiftin sosyal baský ve aile kararý ile istekleri dýþýnda boþanmalarýna neden olabilir. 7-Özelikle kadýn için duygusal/fiziksel þiddete maruz kalmasýna yol açabilir. 8-Çiftin her biri namus cinayetlerinin kurbaný/faili olabilirler. Ayný zamanda cinsel terapi yi olumsuz yönde etkileyen bazý özelikleri mevcut(geniþ aile içinde olmak, diðer aile bireylerinin sorun hakýnda bilgi sahibi olmasý vb) ve cinsel terapi sýrasýnda bazý kültürel özeliklerin dikkate alýnmasý gerekmektedir(Hymen prognozunun hastalara anlatýlmasý vb). 1. Yasan A, Essizoðlu A, Yildirim E.A . Predictor Factors Associated with Premarital Sexual Behaviors Among University Students in an Islamic Culture. International Journal of Sexual Health, 21:145152, 2009 2. Nobre, P. J., Gouveia, J. P., & Gomes, F. A. (2006). Prevalence and comorbidity of sexual dysfunctions in a Portuguese clinical sample. Journal of Sex & Marital Therapy, 32, 173182. 3. Yasan A, Gurgen F. Marital Satisfaction, Sexual Problems, and the Possible Difficulties on Sex Therapy in Traditional Islamic Culture. Journal of Sex & Marital Therapy, 35:6875, 2009 36 P4 21 Ekim 2009 / 10:30 - 12:00 / CÝBS Salon Kültür ve Cinsellik Türkiye'de Kadýnlar, Cinsel Sorunlar ve Cinsel Tedavi? Oturum Baþkaný : Þahika Yüksel Panelist : Þahika Yüksel Bu konuþmada Türkiyede kadýnlarýn cinselliði ve cinsel sorunlarýný etkileyen sosyo kültürel etkenler cinsel haklar, cinsel mitler ve var olan ruhsal hastalýklar sýnýflamasýnda kadýn cinselliðine ve cinsel iþlev bozukluklarý bakýþý çerçevesinde tartýþýlacaktýr. Bu itirazlarýn temelinde, var olan sýnýflandýrmalarýn cinsel isteðin sosyal olmayan salt tibbi formulasyonunun yapýlmýþ olmasý yatmaktadýr ve istek ve hazzýn anlaþýlmasýnýn hayatýn gerçeklerinden koparýldýðý ileri sürülmektedir. Bu anlayýþla cinsiyet, beden, cinsellik ve sosyal iliþkilerde uygulama ile ilgili sosyal yapýlanmanýn varlýðý gözardý edilmektedir. Bu kopukluðu kaldýrmak için önerilen yeni cinsel sorunlar sýnýflamasýnda sorunlara yol açan nedenler dört baþlýk altýnda toplanmýþtýr: 1sosyokültürel, politik, ekonomik etkenlere baðlý cinsel sorunlar; 2-eþinden veya iliþkisinden kaynak alan cinsel sorunlar; 3psikolojik etkenlere baðlý cinsel sorunlar; 4- týbbi etkenlerle olan cinsel sorunlar. Panel Özetleri DSM-IVte yer aldýðý gibi cinselliðin ve cinsel sorunlarýnýn (hele kadýnlar için), dolaþým veya solunum sistemi gibi týbbýleþtirilemiyeceðini, basit kategorilere indirgenemiyeceðini pek çok seks terapisti ileri sürmüþtür. Konunun önde gelen savunuculardan, feminist seksolog Tieferin baþýný çektiði, bir grup tarafýndan hazýrlanan kadýn cinselliðine yeni bakýþ: yeni bir sýnýflama önerilmiþtir (2001). Konu, kadýn cinselliðini etkileyen yetersiz cinsel bilgi, saðlýk hizmetlerine ulaþamama, CYBIdan korunamama, cinsel tedavilere ulaþamama, aile içi fiziksel ve cinsel travmalarla ilgili yetersiz servis, bekaretle ilgili sorunlar ve namus cinayetleri gibi Türkiyeden örneklerle tartýþýlacaktýr. Anahtar kelimeler: kadýn cinselliði, sýnýflandýrmalar, týbbýleþtirme, þiddet Kaschak, Tiefer L. 2001, A New View of Womens Sexual Problems. The Haward Press World Association for Sexual Health (WASH) 2007: Cinsel Haklar Bildirgesi 37 CÝNSEL ÝÞLEV BOZUKLUKLARI SEMPOZYUMU ÇALIÞMA GRUBU ÖZETLERÝ ÇG 1 Homofobik Tutumlarýn Klinik Çalýþmaya Yansýyýþlarý Eðitici Sinan Düzyürek ÇG 2 Vivienne Cass Hissi Odaklanma (Cass Program) Klinik Uygulayýcýlar Ýçin Ýleri Seviye Çalýþma Grubu Oturum Baþkaný Þahika Yüksel Eðitici Vivienne Cass Çalýþma Grubu Özetleri 41 ÇG 1 21 Ekim 2009 / 15:30 - 17:00 / CÝBS Salon 1 Homofobik Tutumlarýn Klinik Çalýþmaya Yansýyýþlarý Eðitici: Sinan Düzyürek Çalýþma Grubu Özetleri Bu calisma grubunda egitici katilanlarla etkilesimsel bir format cercevesinde acik veya ustu ortuk homofobik, anti-homoseksuel ve heteroseksist tutum ve yanliliklarin hem heteroseksuel olan hem de olmayan klinisyenler ile onlarin ergen ve yetiskin hastalarina nasil yansidigini tartisacaktir. Oncelikle cinsel yonelimine dair sorular, bilissel ve duygusal karmasa veya celiskiler veya cinsel yonelimle ilgili diger bazi gucluk ve sikintilarla tedaviye gelmis veya yoneltilmis hastalarin hem gordukleri kilinisyenlerle, hem de kendi kendileri ve obur kisilerle iliskilerinde boylesi tutumlarin yarattigi sorunlara deginilecek ve bu tuzaklardan kacinmanin yollari tartisilacaktir. Bu tartismada cinsel yonelime iliskin turk toplumunda etkin bazi sosyokulturel ozellikler de goz onunde bulundurulacaktir. Egitici, akiskan ve spontan bir etkilesime izin verir bir tarzda hem kendi getirecegi vaka ornekleri, hem de katilimcilarin vaka orneklerinden yararlanarak konuyla ilgili bazi temel hususlari klinik calismayi ilgilendiren yonleriyle somutlastirmaya calisacaktir. Ayrica, oturumun akisi icinde yararli gorulurse, rol oynama tekniginden de yararlanilacaktir. Egitici konuyla ilgili daha once basilmis olan bazi makalelerinin kopyalarini da katilimcilarla paylasacaktir 42 ÇG 2 22 Ekim 2009 / 08:30 - 10:00 / CÝBS Salon 1 Vivienne Cass Hissi Odaklanma (Cass Program), Klinik Uygulayýcýlar Ýçin Ýleri Seviye Çalýþma Grubu Oturum Baþkaný : Þahika Yüksel Eðitici : Vivienne Cass Duygusal Odak Programý, uygun bir þekilde kullanýldýðýnda psikoterapi ve cinsel terapinin yararlý bir parçasý olabilir. Ne yazýk ki, hatalý ya da uygun olmayan bir þekilde kullaným örnekleri çok yaygýndýr. Bu, terapist için negatif sonuçlara neden olduðu kadar hastalarda da olumsuz hislere neden olmaktadýr. Bu atölyede ben klinisyenler tarafýndan yaygýn olarak yapýlan on beþ yaygýn ancak az konuþulan hatadan ve Duygusal Odak Programý ve genel olarak cinsel terapiden olumlu sonuçlar alýnmasýna neden olacak þekilde bunlardan nasýl kaçýnýlacaðýndan bahsedeceðim. The Sensate Focus Program can be a useful part of psychotherapy and sexual therapy if used appropriately. Unfortunately, there are many examples of it being used incorrectly or inappropriately. This results in negative results for the therapist as well as feelings of failure in the clients. In this workshop I discuss fifteen common, yet rarely discussed, errors made by clinicians and how these can be avoided in order to strengthen the likelihood of positive outcomes of the Sensate Focus Program and sexual therapy as a whole. Çalýþma Grubu Özetleri 43 Ýndeks 44 Ali Bozkurt Vivienne Cass Sultan Doðan Sinan Düzyürek Altan Eþsizoðlu Gülcan Güleç Ceyda Güvenç Cem Ýncesu Pedro Nobre 31 18,19,43 26 35,42 28 32 24 33 16,17 Özay Özdemir Mehmet Zihni Sungur Doðan Þahin Aytül Gürbüz Tükel Aziz Yaþan Ejder Akgün Yýldýrým Þahika Yüksel 27 34 25 29 36 30 37 Türkiye Psikiyatri Derneði Tunus Caddesi 59/5 Kavaklýdere - ANKARA Tel : 0 312 468 74 97 Faks : 0312 426 04 53 www.psikiyatri.org.tr
