PDF - Akut koroner sendrom ve stabil koroner arter hastalarında

Araflt›rma | Research Article
Türk Aile Hek Derg 2009; 13(4): 193-199
doi:10.2399/tahd.09.193
www.turkailehekderg.org
Akut koroner sendrom ve stabil koroner arter
hastalar›nda sigara içicili¤i ve nikotin ba¤›ml›l›¤›
Smoking and nicotine addiction in patients with acute coronary syndrome and stable
coronary artery disease
Aysel Ayd›n Kaderli1, Tunay fientürk1, Sümeyye Güllülü7, Can Özbek5, Ali Ayd›nlar7
Özet
Summary
Amaç: Sigara içmek, kalp damar hastal›klar› için önemli bir risk
faktörüdür; koroner kalp hastal›¤› riskini iki kat art›rmaktad›r. Bu
çal›flma, kararl› koroner arter hastalar›n›n ve akut koroner sendrom nedeniyle yo¤un bak›ma yatanlar›n sigara içme durumunu
ve nikotin ba¤›ml›l›¤›n› saptamay› amaçlamaktad›r.
Objective: Smoking is an important risk factor for cardiovascular
diseases. Our aim was to determine the status of smoking and
degree of nicotine addiction.
Yöntem: Akut koroner sendrom tan›s›yla yo¤un bak›m görenler
ile kardiyoloji poliklini¤inde kontrol muayenesi olan stabil koroner
arter hastalar›na bir soru formu uyguland›. Klinik özellikleri kaydedildi. Bu kesitsel tan›mlay›c› çal›flmada sigara içme al›flkanl›¤› geriye dönük olarak sorguland›. Hastalar›n bilgilendirilmifl onam› al›narak Fagerström nikotin ba¤›ml›l›¤› testi uyguland›.
Bulgular: 50 kifliyi (41 erkek/9 kad›n) kapsayan akut koroner sendrom grubunun (1. grup) yafl ortalamas› 61±11.1, kararl› koroner
arter hastal›¤› ayaktan izlenen 48 kiflinin (36 erkek/12 kad›n); (2.
grup) yafl ortalamas› ise 62.7±9.0 idi. 1. ve 2. gruplarda, halen, s›ras›yla, 22 (%44) ve 5 (%10,4) kifli sigara içiyordu (p<0.05).1.
grupta 47 (%94), 2. grupta 19 (%39.6) kifli sigara duman›na maruz kal›yordu (p<0.05).
Araflt›rma
Bülent Özdemir1, Levent Özdemir2, Murat Biçer3, Hakan Özdemir4, Özlem Ayd›n5, ‹brahim Baran6,
Methods: In the study a questionnaire was performed on patients
who were admitted to the coronary care unit and stable coronary
artery disease patients who were followed-up at the outpatient
clinic. The clinical characteristics were noted. In this descriptive
cross-sectional study, smoking habits of the patients’ were evaluated retrospectively. The nicotine addiction status was determined
by Fagerstrom test.
Results: In the acute coronary syndrome patients group (group 1)
there were a total of 50 patients (41 male/9 female). The mean age
was 61±11.1 year. The stable coronary artery disease patients
group (group 2) included 48 cases (36 male/12 female) and the
mean age was 62.7±9.0. The number of patients who were current smokers in group 1 and group 2 were 22 (%44) and 5 (%10,
4) respectively (p<0.05). The number of passive smokers were 47
(%94) in group 1 and 19 (%39.6) in group 2 (p<0.05).
Sonuç: Akut koroner sendromu grubundaki sigara içme oran› kararl› koroner arter hastalar›ndan daha yüksekti. Koroner arter hastal›¤›ndan birincil ve ikincil korunmada; sigara b›rakma programlar› ve içmeyenlerin sigara duman›ndan korunmas› önemlidir.
Conclusions: Smoking was more prevalent in acute coronary syndrome patients compared to patients with stable coronary artery
disease. For primary and secondary prevention of coronary artery
disease; programs for quitting smoking and prevention of nonsmokers from smoke are important.
Anahtar sözcükler: Sigara, akut koroner sendrom, koroner arter
hastal›¤›.
Key words: Smoking, acute coronary syndrome, coronary artery
disease.
1)
Uluda¤ Üniversitesi T›p Fakültesi Kardiyoloji Anabilim Dal›, Kardiyoloji Uzman›, Yard. Doç. Dr., Bursa
2)
Cumhuriyet Üniversitesi T›p Fakültesi Halk Sa¤l›¤› Anabilim Dal›, Halk Sa¤l›¤› Uzman›, Dr., Sivas
3)
Uluda¤ Üniversitesi T›p Fakültesi Kalp Damar Cerrahisi Anabilim Dal›, Kalp Damar Cerrahisi Uzman›, Bursa
4)
Uluda¤ Üniversitesi T›p Fakültesi Aile Hekimli¤i Anabilim Dal›, Aile Hekimli¤i Uzman›, Bursa
5)
Uluda¤ Üniversitesi T›p Fakültesi Kardiyoloji Anabilim Dal›, Kardiyoloji Uzman›, Araflt›rma Görevlisi, Bursa
6)
Uluda¤ Üniversitesi T›p Fakültesi Kardiyoloji Anabilim Dal›, Kardiyoloji Uzman›, Doç. Dr., Bursa
7)
Uluda¤ Üniversitesi T›p Fakültesi Kardiyoloji Anabilim Dal›, Kardiyoloji Uzman›, Prof. Dr., Bursa
2009 © Yay›n haklar› Türkiye Aile Hekimli¤i Uzmanl›k Derne¤i (TAHUD)'a aittir. Her hakk› sakl›d›r. Deomed Medikal Yay›nc›l›k taraf›ndan yay›mlanmaktad›r.
Copyright © 2009 Turkish Society of Family Practice. All rights reserved. Published by Deomed Medical Publishing, Istanbul.
193
S
igara içmek kalp damar hastal›klar› için önemli bir
rarl› koroner arter hastalar› ile yo¤un bak›mda akut ko-
risk faktörüdür; koroner kalp hastal›¤› riskini iki kat
roner sendrom tedavisi görenlerin sigara içme s›kl›¤›n›
1,2
art›rmaktad›r. Dünya Sa¤l›k Örgütü, pasif içicili¤i,
çevresel tütün duman›na maruz kalma olarak tan›mlam›fl-
saptamak ve kalp hastal›klar›nda önemli bir risk faktörü
olan sigaraya hekimlerimizin dikkatini çekmekti.
3
t›r. Uzun süre pasif içicili¤e maruz kalmak akci¤er kanseri, iskemik kalp hastal›¤›, solunum hastal›klar›, özellikle çocuklarda ast›m, orta kulak iltihab› ve ani bebek ölümüne
yol açabilmektedir.4 Tüm kalp ölümlerinin beflte biri sigara ile iliflkilidir.5 Sigara içilmesinin uzun dönemli ve akut
etkileri, koroner arter hastal›¤›n›n klini¤ini de etkileyebile-
Araflt›rma
ce¤ini düflündürmektedir. Miyokard enfarktüsü sonras›nda
sigaray› b›rakmak mortaliteyi azaltmaktad›r.6 Koroner giriflim sonras› sigara içmenin sürdürülmesi, yeniden giriflim
ve miyokard enfarktüsü geçirme riskini artt›rmaktad›r.7
Gereç ve Yöntem
Bu tan›mlay›c› kesitsel araflt›rmada akut koroner
sendrom tan›s› ile Uluda¤ Üniversitesi Hastanesi’nde koroner bak›ma yat›r›lanlar ile kardiyoloji poliklini¤inde
ayaktan izlenen kararl› koroner arter hastalar›n›n sigara içme al›flkanl›klar› geriye dönük olarak sorguland›. Her iki
gruba 50’fler hasta al›nmas› planland› ve araflt›rma grubu
planlanan say›ya ulafl›ncaya kadar hasta kabul edildi. Hastalar›n klinik özellikleri kaydedildi, bilgilendirilmifl onay-
Sigaran›n koroner arter hastal›¤›na nas›l yol açt›¤› tam
lar› al›nd›. Hastalara sigara içme al›flkanl›klar›n› sorgula-
bilinmemektedir. Bazzano ve arkadafllar›n›n çal›flmas›, si-
yan bir soru formu uyguland›. Fagerström testi ile hastala-
gara içmenin c-reaktif protein, fibrinojen, homosistein dü-
r›n nikotin ba¤›ml›l›¤› dereceleri belirlendi (Tablo 1).22
zeylerini yükseltti¤ini ve ateroskleroza neden olabilece¤ini göstermifltir.8 Onat ve arkadafllar›, erkeklerde, koroner
risk faktör belirleyicisi c-reaktif protein düzeyinin, mevcut
Tablo 1. Fagerström nikotin ba¤›ml›l›¤›n› ölçme anketi22
sigara içicili¤i, apo B seviyeleri ve aile gelirine ba¤l› oldu¤unu bildirdiler.9 Sigara içmek, erkekte enflamasyona yol
açmaktad›r. Kad›nda ise bu durumun geçerli olmad›¤›,
hatta sigara içen kad›nlardaki c-reaktif protein düzeyinin,
hiç sigara içmeyenlere göre daha düflük olabildi¤i bildirilmifltir.10,11 Sigara içenlerde, koroner ak›m rezervi ve miyokard kan ak›m› kontrol grubundan daha düflüktür.12 Sigaran›n damar duvar›nda baz› de¤iflikliklere yol açt›¤› saptanm›flt›r.13 Sigara, epikard damarlar›n› akut olarak daralt›r.14 Sigaran›n akut etkilerinin, önce adrenerjik sinir uçla-
(Bu anket orijinal Fagerström anketinden uyarlanm›fl olup alt› sorudan oluflmaktad›r)
1. Uyand›ktan ne kadar süre sonra ilk sigaran›z› içiyorsunuz?
K
K
K
K
0-5 dak. (3 puan)
6-30 dak. (2 puan)
31-60 dak. (1 puan)
60 dakikadan sonra (0 puan)
2. Sigara içmenin yasak oldu¤u yerlerde sigara içmeden durmakta
güçlük çekiyor musunuz?
K Evet, (1 puan)
K Hay›r, (0 puan)
3. Hangi sigaray› b›rakmakta en gönülsüz olurdunuz?
r›ndan lokal, sonra adrenal medulladan sistemik katekola-
K Sabah ilk sigara (1 puan)
K Bütün di¤er sigaralar (0 puan)
min salg›lanmas›yla gerçekleflti¤i düflünülmektedir.15,16 Ta-
4. Bir günde kaç sigara içiyorsunuz?
naka ve arkadafllar›, akut sigara içimi sonras›nda koroner
17
ak›m rezervinin düfltü¤ünü gösterdiler. Sigara içimi aterosklerozu h›zland›r›r.18 Yine sigara içimi ile p›ht›laflma
e¤ilimi ve trombosit aktivasyonu bildirilmifltir.19 Sigara içmek, kan bas›nc›n› ve kalbin dakika at›m say›s›n› art›r›r.20
Eryonucu ve arkadafllar› kalp h›z› de¤iflkenli¤ini güç spektrum analiz yöntemi ile de¤erlendirerek; sigara içimini takiben kalbin sempatik aktivitesinin akut ve geçici olarak
artt›¤›n›, vagal kontrolünün ise azald›¤›n› gösterdiler.21
Kalp hastalar› aras›nda sigara içicili¤inin yayg›n oldu¤unu gözlemlemekteyiz. Bu çal›flmadaki amac›m›z; ka-
194
Nikotin Ba¤›ml›l›¤› Skorlama Anketi
K
K
K
K
10 veya daha az (0 puan)
11-20 (1 puan)
21-30 (2 puan)
31 veya daha fazla (3 puan)
5. Uyand›ktan sonraki ilk saatlerde günün di¤er zamanlar›na oranla
daha s›k sigara içer misiniz?
K Evet, (1 puan)
K Hay›r, (0 puan)
6. Günün büyük bir k›sm›n› yatakta geçirecek kadar çok hasta
oldu¤unda sigara içer misiniz?
K Evet, (1 puan)
K Hay›r, (0 puan)
Skorlama
7-10 Puan yüksek düzey,
4-6 Puan orta düzey,
0-3 Puan düflük düzey nikotin ba¤›ml›l›¤›.
Özdemir B ve ark. | Akut koroner sendrom ve stabil koroner arter hastalar›nda sigara içicili¤i ve nikotin ba¤›ml›l›¤›
Kararl› koroner hasta grubundan iki kifli bilgilendirilmifl
al›nanlar›n sigara içme al›flkanl›klar› Tablo 3'de karfl›lafl-
onaylar›n› geri çekti; böylece, bu grupta 48 hasta de¤er-
t›r›lm›flt›r. 2. grupta, daha önce hiç sigara içmemifl olan-
lendirildi. ‹ki grubun de¤iflkenleri ki-kare testi ile karfl›-
lar›n say›s›, 1. grupta ise halen sigara içenlerin say›s› ista-
laflt›r›ld›. Veriler yüzde, ortalama ± standart sapma olarak
tistiksel olarak anlaml› derecede yüksekti (p<0.05). Sa-
verildi. P<0.05 istatiksel olarak anlaml› kabul edildi.
bah, uyanmay› izleyen yar›m saatte ilk sigaras›n› içenler,
istatistiksel olarak anlaml› olmasa da, 1. grupta daha faz-
Bulgular
layd› (p>0.05).
Akut koroner sendrom grubundaki (1. grup) 50 hastan›n (41 erkek/9 kad›n) yafl ortalamas› 61±11.1 idi. Kararl› koroner arter hastal›¤› ayaktan izlenen 48 kiflinin (2.
Sigara içme al›flkanl›¤› koroner arter hastalar›nda çok
Hastalar›n koroner arter hastal›¤› hikayesi ile ilgili veri-
yayg›nd›r. Akut koroner sendromda sigara içilmesi klinik
ler fiekil 1’de gösterilmifltir. Her iki grupta, hayatlar› bo-
tabloya katk›da bulunmaktad›r. Hastaneye yat›fl sigaray›
yunca sigara içmifl olanlar›n oran› fiekil 2’de verilmifltir.
b›rakmak için uygun bir f›rsat olarak görülmelidir. Ralli-
Hasta gruplar›n›n Fagerström skoruna göre nikotin ba-
dis ve arkadafllar›, 35 yafl›ndan genç miyokard enfarktüsü
¤›ml›l›¤› derecelerinin da¤›l›m› Tablo 2’de verilmifltir.
geçirenlerde sigara içmenin önemli bir risk faktörü oldu-
Sigara ba¤›ml›l›¤› akut koroner sendrom grubunda ka-
¤unu bildirdiler; ele ald›klar› 147 hastan›n 75’i (%55.6)
rarl› koroner hastalar›ndan daha yayg›nd›r. Çal›flmaya
tedavi sonras› sigara içmeyi sürdürmüfltü.23
Araflt›rma
grup) (36 erkek/12 kad›n) yafl ortalamas› ise 62.7±9.0 idi.
Tart›flma
fiekil 1. Hastalar›n koroner arter hastal›¤› hikayesi ile ilgili verileri (ASKH: Aterosklerotik kalp hastal›¤›, M‹: Miyokard enfarktüsü, KABG: Koroner arter bypass greft, PTKA: Perkütan transluminal koroner anjiyoplasti, KAG: Koroner anjiografi, §x2=34.72, p<0.05; £x2=16.47, p<0.05,
#x2=31.87, p<0.05).
Türkiye Aile Hekimli¤i Dergisi | Turkish Journal of Family Practice | Cilt 13 | Say› 4 | 2009
195
Araflt›rma
fiekil 2. Gruplar›n yaflam boyu sigara içip içmediklerine göre karfl›laflt›r›lmas› (x2=5.10, p<0.05).
Aktif ve pasif içicilik aterosklerozun ilerlemesine yol
jen tafl›ma kapasitesini azalt›r. Pasif içicilerde egzersiz ka-
açar. Ülkemizde halka aç›k yerlerde sigara içilmesi ya-
pasitesinin azalmas› karbon monoksite ba¤lanmaktad›r.32
k›n zamanda yasaklanm›flt›r. Bu uygulamay› daha önce
Bu da, sigara içmenin ve pasif içicili¤in akut koroner
gerçeklefltiren ülkelerde akut koroner sendrom tan›s› ile
olaylarla ne derece iliflkili oldu¤unu vurgulayan önemli
hastane baflvurular› azalm›flt›r. Steenland’a göre, pasif
bir veridir.
24
içicilik kardiyovasküler hastal›¤a ba¤l› ölüm riskini %30
25
Koroner mortalitenin ba¤›ms›z etmeni sigara içme er-
art›rmaktad›r. Gross ise, sigara içmeyen kad›nlarda yap-
keklerde 1.52'lik nisbi risk ile içmeyenlerden anlaml› de-
t›¤› bir meta-analizde koroner kalp hastal›¤› mortalitesi
recede farkl› bulunmufltur.33 ST segment yükselmesiz
ve sigara içen biri ile evlenme aras›nda istatistiksel iliflki
olmad›¤›n› belirtmifltir.26 Pell ve arkadafllar› sigara yasa¤›ndan sonra akut koroner sendrom ile hastaneye baflvurma h›z›n›n %17 azald›¤›n› bildirdiler. Bu azalman›n
Tablo 2. Hasta gruplar›nda sigara içenlerin Fagerström nikotin
ba¤›ml›l›¤› da¤›l›m›
%67’si sigara içmeyenlerde ortaya ç›km›flt›.27 Akut koro-
Fagerström Skoru
Nikotin Ba¤›ml›l›¤› Derecesi
ner sendrom bir kez olufltuktan sonra süren pasif içicilik
ile kalbin gördü¤ü zarar artar. Robinson ve arkadafllar›
Düflük
(0-3 puan)
Orta
(4-6 puan)
Yüksek
(7-10 puan)
Toplam
Akut koroner
sendrom
14
%63.6
7
%31.8
1
%4.5
22
%100.0
Kararl› koroner
arter hastal›¤›
3
%60.0
2
%40.0
0
%0
5
%100.0
Toplam
17
%63.0
9
%33.3
1
%3.7
27
%100.0
Klinik tablo (n)
miyokard enfarktüsünde kreatinin kinaz düzeyinin sigara
içenlerde, içmeyenlerden daha yüksek oldu¤unu gösterdiler.28 Pasif içicilik sempatik aktiviteyi art›r›r, kalbin vagal uyar›lar›n› azalt›r.29,30 Hatta sigara duman›n›n kokusu
bile katekolamin ve stress hormonlar›n›n salg›lanmas›na
sebep olabilmektedir.31 Pasif içicilerin maruz kald›¤› karbon monoksit hemoglobine ba¤lanarak alyuvarlar›n oksi196
p>0.05; x2: 0.32, n: Hasta say›s›
Özdemir B ve ark. | Akut koroner sendrom ve stabil koroner arter hastalar›nda sigara içicili¤i ve nikotin ba¤›ml›l›¤›
akut koroner sendrom hastalar›nda yap›lan bir çal›flmada
Tablo 3. Hasta gruplar›nda sigara içme al›flkanl›¤›n›n da¤›l›m›
bafllang›çta sigara içenlerin %62.3’ünün (1397/2243 hasGrup 1
ta) 30. günde sigaray› b›rakt›¤› gözlenmifltir.34 Ç›k›r›kç›o¤lu ve arkadafllar›,35 koroner ya da periferik by-pass ope-
n
Grup 2
%
n
%
Toplam
42.0
5
10.4
26
Sigara içiyor musunuz? x2=15.08 p<0.05
rasyonu uygulananlarda, ifllem sonras›nda sigara al›flkanl›-
Evet, her gün
¤›n›n sürdürülmesinde hangi faktörlerin etkili oldu¤unu
Ara s›ra
1
2.0
0
0
1
araflt›rd›lar. Sigaray› b›rakma oran›n›n %78.6 oldu¤u ça-
‹çmiyorum, b›rakt›m
21
42.0
27
56.2
48
‹çmiyorum, daha önce de içmedim
7
14.0
16
33.3
23
21
Önümüzdeki 6 ay içinde b›rakmay› düflünüyor musun? x2=14.85, p<0.05
operasyon öncesinde daha çok sigara içtikleri, operasyon
Evet
20
90.9
2
40.0
22
türünün periferik by-pass oldu¤u ve sigaray› b›rakmak
Hay›r
2
9.1
3
60.0
5
için daha az aile deste¤i ald›klar› saptand›. Çal›flmam›zda
Son bir y›lda b›rakma deneyiminiz oldu mu? x2=4.86 p<0.05
akut koroner sendrom hastalar›n›n sigara içilen ortamda
Evet
6
27.3
4
80.0
10
Hay›r
16
72.7
1
20
17
bulunma oran› %95.5 idi. Kararl› koroner arter hastala-
Evde sigara içiyor musunuz? x2=1.42 p>0.05
r›nda pasif içicilik (%39.6) akut koroner sendrom hastala-
Evet
21
95.5
4
80.0
25
r›ndan düflük olsa da az›msanmayacak düzeyde idi. Koro-
Hay›r
1
4.5
1
20.0
2
ner arter hastalar›na sigara b›rakman›n yan›nda, kendilerini pasif içicili¤e karfl› korumalar› da önerilmelidir.
Çal›flmam›za kat›lanlar› ileriye dönük olarak izleme-
Sigara içilen ortamda bulunuyor musunuz? x2=32.98 p<0.05
Evet
47
94.0
19
39.6
66
Hay›r
3
6
29
60.4
32
Hiç sigara içmediyseniz günde bir saatten fazla sigara duman›na maruz
kal›r m›s›n›z? x2=0.96 p<0.05
dik. Ancak sigara içen akut koroner sendrom hastalar›n›n
Evet
0
0
2
12.5
2
%90.9’u 6 ay içinde b›rakmay› düflündü¤ünü ifade etmifl-
Hay›r
7
100
14
87.5
21
Uyand›ktan ne kadar süre sonra ilk sigaran›z› içiyorsunuz? x2=1.03 p>0.05
tir: Bir akut koroner olay geçiren kiflinin hastal›¤›n›
0-5 dakika
3
13.6
0
0
3
sigara ile iliflkilendirdi¤i ve yaflam tarz›n› de¤ifltirmeyi
6-30 dakika
1
4.5
0
0
1
düflündü¤ü anlafl›lmaktad›r. Akut koroner sendrom tan›s›
31-60 dakika
3
13.6
1
25.0
4
alan hastalar, kararl› koroner arter hastalar›ndan daha
60 dakikadan sonra
15
68.2
4
75
19
fazla sigara içmektedirler. Sabah kalkt›ktan sonra yar›m
saat içinde ilk sigaras›n› içen akut koroner sendromu hastalar›n›n say›s› da daha yüksektir. Bu durum nikotin ba-
Sigara içmenin yasak oldu¤u yerlerde sigara içmeden durmakta güçlük
çekiyor musunuz? x2=0.009, p>0.05
Evet
4
18.2
1
20
5
Hay›r
18
81.8
4
80
22
Hangi sigaray› b›rakmakta en gönülsüz olurdunuz? x2=0.12, p>0.05
¤›ml›l›¤›n›n bir göstergesidir.22 Sa¤l›k çal›flanlar› üzerin-
Sabahki ilk sigara
7
31.8
2
40
9
de yap›lan bir çal›flmada nikotin ba¤›ml›l›k derecesi yük-
Gün içindeki di¤er sigaralar
15
68.2
3
60
18
sek olanlar›n çevrelerini dikkate almad›klar› ve sigaray›
Önümüzdeki bir ayda b›rakmay› düflünüyor musunuz? x2=6.99 p<0.05
b›rakmaya istekli olmad›klar› saptanm›flt›r.36 Çal›flma-
Evet
20
90.9
2
40
22
Hay›r
2
9.1
3
60
5
2
40
5
m›z›n her iki grubunda da nikotin ba¤›ml›l›¤› derecesi
Bir günde kaç sigara içiyorsunuz? x2=2.71 p>0.05
yüksek hasta say›s› çok düflüktü (Tablo 2). Ele ald›¤›m›z
10 vaya daha az
3
hastalar›n %81’inin sigaray› b›rakmay› düflünmesi, büyük
bölümünün hafif ya da orta düzeyde ba¤›ml› olmas› bu
görüflü destekler niteliktedir.
1. gruptaki 50 hastadan 5’i (%10) daha önce ST yük-
Araflt›rma
l›flmada sigara içmeyi sürdürenlerin daha genç olduklar›,
13.6
11-20
12
54.5
2
40
14
21-30
3
13.6
1
20
4
31 veya daha fazla
4
18.2
-
-
4
Uyand›ktan sonraki ilk saatlerde günün di¤er zamanlar›na oranla daha
s›k sigara içer misiniz? x2=0.236, p>0.05
Evet
1
4.5
-
-
1
selmeli, 3’ü (%6) ST yükselmesiz miyokard enfarktüsü
Hay›r
21
95.5
5
100
26
geçirmifllerdi. 2. grupta ise bu say›lar s›ras›yla, 3 (%6.3)
Günün büyük bir k›sm›n› yatakta geçirecek kadar çok hasta oldu¤unda
sigara içer misiniz? x2=4.046, p<0.05
ve 4’tü (%8.3). ‹ki gruptaki önceden koroner olay geçir-
Evet
5
22.7
3
60
8
me oranlar› birbirine yak›nd›r. Çal›flma grubumuzdakile-
Hay›r
17
77.3
2
40
19
Türkiye Aile Hekimli¤i Dergisi | Turkish Journal of Family Practice | Cilt 13 | Say› 4 | 2009
197
rin, önceden akut koroner hastal›k geçirme sonucunda
sigara al›flkanl›klar›n› de¤ifltirmifl olmalar› mümkün gözükmemektedir. Ancak 2. grupta koroner by-pass ifllemi
geçirenler 19 kifli (%39.6) iken 1. grupta bu say› yaln›zca
2 (%4) idi. Yine perkütan koroner giriflim geçirme s›kl›¤› 1. grupta 2 (%4), 2. grupta 6 (%12.5) idi: Bu verilere
gore, 2. grupta, önceden geçirilmifl koroner by-pass ve
koroner giriflim s›kl›¤›n›n yüksekli¤i sigara içme al›flkanl›¤›n› etkilemifl olabilir.
Araflt›rma
Koroner arter hastal›¤›nda sigaray› b›rakmak çok
önemlidir. Sigaray› b›rakmak ve içmeyenleri sigara du-
11. Fröhlich M, Sund M, Löwel H ve ark. Independent association of various smoking characteristics with markers of systemic inflammation in
men: results from a representative sample of the general population
(MONICA Augsburg Survey 1994/ 1995). Eur Heart J 2003; 24: 136572.
12. Kaufmann PA, Gnecchi-Ruscone T, di Terlizzi M ve ark. Coronary heart
disease in smokers. Vitamin C restores coronary microcirculatory function. Circulation 2000; 102: 1233-8.
13. Zeiher AM, Schächinger V, Minners J. Long-term cigarette smoking
impairs endothelium-dependent coronary arterial vasodilator function.
Circulation 1995; 92: 1094-100.
14. Quillen JE, Rossen JD, Oskarsson HJ, Minor RL Jr, Lopez AG,
Winniford MD. Acute effect of cigarette smoking on the coronary circulation: Constriction of epicardial and resistance vessels. J Am Coll Cardiol
1993; 22: 642–7.
man›ndan korumak koroner arter hastal›¤›ndaki temel
15. Cryer PE, Haymond MW, Santiago JV, Shah SD. Norepinephrine and
birincil ve ikincil koruma yaklafl›m›d›r. Bu çerçevede hal-
changes in hemodynamic and metabolic events. N Engl J Med 1976; 295:
ka aç›k kapal› mekanlarda içmeyenlerin yasa ile korunmas› önemli bir geliflmedir.
epinephrine release and adrenergic mediation of smoking-associated
573-7.
16. Shinozaki N, Yuasa T, Takata S. Cigarette smoking augments sympathetic nerve activity in patients with coronary heart disease. Int Heart J 2008;
49: 261-72.
Kaynaklar
1.
Holbrook JH, Grundy SM, Hennekens CH, Kannel WB, Strong JP.
Cigarette smoking and cardiovascular diseases: A statement for health
professionals by a task force appointed by the steering committee of the
American Heart Association. Circulation 1984; 70:1114–7.
2.
oxidative stress may impair endothelial function and coronary blood flow
Press Release. WHO/29 9 March 1998. http://www.who.int/inf-pr7.12.2009.
Fagerström Test for Nicotine Dependence: a revision of the Fagerström
Tolerance Questionnaire. Br J Addict 1991; 86: 1119-27.
23. Rallidis LS, Lekakis J, Panagiotakos D ve ark. Long-term prognostic fac-
Manley A. Cardiovascular implications of smoking. J Health Care 1997; 8:
tors of young patients (<or=35 years) having acute myocardial infarction:
303-10.
the detrimental role of continuation of smoking. Eur J Cardiovasc Prev
Wilson K, Gibson N, Willan A, Cook D. Effect of smoking cessation on
Voors AA, Van Brussel BL, Plokker HW ve ark. Smoking and cardiac
Circulation 1996; 93: 42-47.
Bazzano LA, He J, Muntner P, Vupputuri S, Whelton PK. Relationship
between cigarette smoking and novel risk factors for cardiovascular disease in the United States. Ann Intern Med 2003; 138: 891-7.
Rehabil 2008; 15: 567-71.
24. Howard G, Wagenknecht LE, Burke GL ve ark. Cigarette smoking and
progression of atherosclerosis: the Atherosclerosis Risk in Communities
(ARIC) Study. JAMA 1998; 279: 119-24.
25. Steenland K. Passive smoking and the risk of heart disease. JAMA 1992;
267: 94-9.
26. AJ Gross. The risk of coronary heart disease in non-smokers exposed to
environmental tobacco smoke. Environmetrics 1998; 9: 197-210.
27. Pell JP, Haw S, Cobbe S ve ark. Smoke-free legislation and hospitaliza-
Onat A, Can G, Hergenç G. Serum C-reactive protein is an independent
tions for acute coronary syndrome. N Engl J Med 2008; 359: 482-91.
risk factor predicting cardiometabolic risk. Metabolism Clinical and
28. Robinson K, Conroy RM, Mulcahy R. Smoking and acute coronary heart
Experimental 2008; 57: 207-14.
198
de¤iflkenli¤ine akut etkisi. Kardiyoloji Dergisi 1999; 6: 106-9.
gov.uk/scoth/PDFS/scothnov2004.pdf. Son güncelleme tarihi 23.2.2005,
events after venous coronary bypass surgery: A 15-year follow-up study.
9.
21. Eryonucu B, Bilge M, Güler N, Uzun K. Sigara içiminin kalp h›z›
22. Heatherton TF, Kozlowski LT, Frecker RC, Fagerström KO. The
mortality after myocardial infarction. Archives of Internal Medicine 2000;
8.
pressure and endocrine responses. Am J Med 1985; 78: 564-8.
Report of the (British) Scientific Committee on Tobacco and Health,
160: 939-44.
7.
in angiographically normal coronary arteries. Circ J 2006; 70: 593-9.
20. Baer L, Radichevich I. Cigarette smoking in hypertensive patients. Blood
Department of Health, November 2004. http://www.advisorybodies.doh.
Son eriflim tarihi 7.12.2009.
6.
sclerosis of the coronary arteries. N Engl J Med 1965; 273: 775-9.
Price J, Mowbray P, Lee A, Rumley A, Lowe GD, Fowkes FG.
1998/en/pr9829.html. Son güncelleme tarihi 10.6.2006, Son eriflim tarihi
5.
in men. Am J Cardiol 1998; 82: 1275-8.
18. Auerbach O, Hammond EC, Garfinkel L. Smoking in relation to athero-
Relationship between smoking and cardiovascular risk factors in the
Eur Heart J 1999; 20: 344–53.
4.
content in cigarettes on coronary flow velocity and coronary flow reserve
19. Tanr›verdi H, Evrengül H, Kuru O ve ark. Cigarette smoking induced
development of peripheral arterial disease and coronary artery disease.
3.
17. Tanaka T, Oka Y, Tawara I, Sada T, Kira Y. Acute effects of nicotine
disease: a comparative study. Br Heart J 1988; 60: 465-9.
10. Niskanen L, Laaksonen DE, Nyyssönen K ve ark. Inflammation, abdom-
29. Hausberg M, Mark AL, Winniford MD, Brown RE, Somers VK.
inal obesity, and smoking as predictors of hypertension. Hypertension
Sympathetic and vascular effects of short-term passive smoke exposure in
2004; 44: 859-65.
healthy nonsmokers. Circulation 1997; 96: 282-7.
Özdemir B ve ark. | Akut koroner sendrom ve stabil koroner arter hastalar›nda sigara içicili¤i ve nikotin ba¤›ml›l›¤›
30. Franco P, Chabanski S, Szliwowski H, Dramaix M, Kahn A. Influence of
34. Leung S, Gallup D, Mahaffey KW ve ark. Smoking status and antithrom-
maternal smoking on autonomic nervous system in healthy infants.
bin therapy in patients with non–ST-segment elevation acute coronary
Pediatr Res 2000; 47: 215-20.
syndrome. Am Heart J 2008; 156: 177-84.
31. Smith CJ, Scott SM, Ryan BA. Cardiovascular effects of odors. Toxicol Ind
Health 1999; 15: 595-601.
35. Ç›k›r›kç›o¤lu M, Ac›payam M, Süt N ve ark. Koroner yada periferik
bypass operasyonu uygulanan olgularda operasyon sonras›nda sigara
32. McMurray RG, Hicks LL, Thompson DL. The effects of passive inhalation of cigarette smoke on exercise performance. Eur J Appl Physiol Occup
Physiol 1985; 54: 196-200.
33. Onat A, Baflar Ö, Erer B ve ark. Yetiflkinlerimzde sigara içiminin s›kl›¤›,
al›flkanl›¤›na devam edilmesinde hangi faktörler etkilidir? Türkiye
Klinikleri Kalp Damar Cerrahisi Dergisi 2002; 3: 92-6.
36. Okutan O, Tafl D, Kaya H, Kartalo¤lu Z. Sigara içen sa¤l›k personelinde
HDL ile iliflkisi ve koroner olaylara etkisi. Türk Kardiyoloji Derne¤i Arflivi
nikotin ba¤›ml›l›k düzeyini etkileyen faktörler. Tüberküloz ve Toraks 2007;
2001; 29: 493-8.
55: 356-63.
Çıkar çakıflması:
Çıkar çakıflması bildirilmemifltir.
‹letiflim adresi:
Yard. Doç. Dr. Bülent Özdemir
Araflt›rma
Gelifl tarihi: 28.10.2008
Kabul tarihi: 12.11.2009
Uluda¤ Üniversitesi T›p Fakültesi
Kardiyoloji Anabilim Dal›
Görükle Kampüsü, Bursa
e-posta: [email protected]
Türkiye Aile Hekimli¤i Dergisi | Turkish Journal of Family Practice | Cilt 13 | Say› 4 | 2009
199