G20 Zirvesi Nedir ve Niçindir?
advertisement
Çağdaş Düşünce BD EKİM 2016 Dr. Öğüt Yazman G20 Zirvesi Nedir ve Niçindir? G 20 Zirve toplantılarının onbirincisi, geçen ay Çin’in Hangzhou şehrinde yapıldı. Dünya’nın 20 büyük ekonomisinin devlet ve hükümet başkanlarının katıldığı zirve toplantılarında, bu yıl da ortak ekonomik ve uluslararası siyasal sorunlar görüşülüp tartışıldı, çözüm konusunda işbirliği olanakları araştırıldı. Devletlerarası yakınlaşmalar ve zıtlaşmalar, Zirve toplantılarında daha belirgin bir biçimde görünmektedir. Bu nedenle G20 zirvelerinde, ulusların birbirleriyle ilişkilerinde yakın ve uzak dönem 55 BD EKİM 2016 için yön gösterici ipuçları belirmekte, bu özellik de toplantılara daha çok önem katmaktadır. ZİRVE TOPLANTILARI Zirve toplantılarının varlığı, Birleşmiş Milletler’in görev uygulamasındaki bir “topallaması”ndan kaynaklanmaktadır. İkinci Dünya Savaşı sonrasında ortaya çıkan bu görkemli kuruluşun, değişen dünya koşulları karşısında giderek uyum sağlamaktan uzaklaştığı bilinmektedir. Veto hakkına sahip beş devletten birkaçının güç kaybetmeleri, kendileri dışındaki kimi devletlerin ise daha güçlü duruma gelmeleri, çalışma temposunda bir dengesizlik oluşturmaya başlamış, BM içinde etkin bir çözüm bulunamaması ise, durumu soruna dönüştürmüştü.1 1973 yılında gelişmiş beş ülkenin maliye bakanları arasında başlattığı yeni bir “diyalog biçimi”, 1975 yılından sonra zirve toplantıları olarak anılan daha geniş toplantılara dönüştü. Bu toplantılar daha çok ülkenin, üstelik devlet ve hükümet başkanları düzeyindeki katılımlarıyla gerçekleşmeye başladı. 1975’teki ilk zirve toplantısı Paris yakınlarında Rambouillet’de yapıldığında şu ülkelerin liderleri katılmıştı: Fransa, Batı Almanya, Japonya, İngiltere ve Amerika Birleşik Devletleri. O yıl katılımcı beş ülkenin sayısıyla, (G-5) adıyla anılan bu zirveye daha sonra İtalya ve Kanada’da alındı ve adı da doğal olarak (G-7) oluverdi. Ü çüncü toplantıdan sonra “zirve”lere Avrupa Birliği adına Avrupa Komisyonu Başkanı ve IMF Başkanı davet edildi. Bir sonraki toplantıya Rusya Federasyonu Başkanı’nın da davet edilmesi nedeniyle zirvenin adı bu kez (G-8)’e dönüştü. Bütün bunlar, dünyanın önemli sorunlarının çözümünde Birleşmiş Milletler’in karşılaştığı güçlük ve başarısızlıkları önlemek için, BM dışında başvurulan gayri resmi işbirliği görüşmeleri olarak nitelendirilebilir. Bu yolla ayrıca, Güvenlik Konseyi dışında kalmış iki önemli devletin, Almanya ve Japonya’nın, Birleşmiş Milletler’in karşılaştığı sorunlara çözüm arandığı G7 toplantılarından biri 56 BD EKİM 2016 G20 Platformu’nun, “sanayileşmiş ülkeler ile yükselen pazarları bir araya getirmeyi’’ amaçladığı belirtildi. dünyaya “düzen ayarı yapılan” bu toplantılara katılması sağlanmış olmaktadır. G20 PLATFORMU 1999 sonlarında yeni bir genişletmeye gidildi ve zirvenin adı G20 oldu. Yapılan açıklamada “Bu platformun, sanayileşmiş ülkeler ile yükselen pazarları bir araya getirmeyi’’ amaçladığı belirtildi. “Küresel finans mimarisi’nin geliştirilmesi’’ öngörülüyordu. G-7’ler ve daha sonra Rusya’nın katılımıyla G-8’ler olarak da anılan topluluğa yeni genişleme kararıyla eklenen 10 devlet şunlardır: Arjantin, Avustralya, Brezilya, Çin, Hindistan, Güney Afrika, Güney Kore, Meksika, Suudi Arabistan 2015 yılında Türkiye’nin ev sahipliği yaptığı G20 Antalya Zirvesi’ne katılan liderler ve Türkiye. Daha sonra Endonezya 19. devlet olarak ve 20. olarak Avrupa Birliği eklenerek topluluk bugünkü G20 adına sahip oldu. G20 OLUŞUMUNUN ÖZELLİKLERİ 1975 Rambouillet’de en gelişmiş beş ülkeyle ve (G5) adıyla temeli atılan zirveler devam ederken 1999’da G20 zirve oluşumu açıklanmış ve ilk toplantısını 14-15 Kasım 2008’de Washington’da yapmıştır. Bir ortak bildiri ile toplantıya davet edilen 10 ülke’nin seçiminde diğerlerine danışıyor gibi yapsa da ABD’nin önemli rolü ve tek seçici olduğu bilinmektedir. SSCB’nin dağılmasından sonra süper tek güç konumuna gelen ABD’nin böyle bir eğilim içinde olduğunun çeşitli belirtileri görünmeye başladı. Birleşmiş Milletler’in 57 BD EKİM 2016 görev alanına giren kimi konuların NATO’ya devredilmesi bunun en önemli göstergesidir. G20 Platformunun diğer bir G8’in Hıristiyan dünyasını temsil eden bir kulüp olduğu eleştirilerine karşı G20’de Zen ve Hinduizm ile birlikte İslam da bulunmaktadır. özelliği, G8’in Hıristiyan dünyasını temsil eden bir kulüp olduğu eleştirilerine karşı G20’de diğer inanışlara da yer verilmesidir. G20’de Zen ve Hinduizm ile birlikte İslam da bulunmaktadır. TÜRKİYE VE G20 G20’de Türkiye’nin yer alacağının öğrenilmesi ülkede memnunluk yaratmış ve olumlu karşılanmıştı. Türkiye’nin bu oluşumda iki özelliği vardı: Türkiye, G20’ye davet edilen gruptaki tek NATO üyesidir. İkinci özelliği ise, Avrupa Birliği’nin Gümrük Birliği içinde olan ve Avrupa Birliği’ne katılmaya tek aday ülke olmasıdır. Türkiye’nin bir de şu özelliği vardır: Türkiye, ilk başvurusundan bu yana 50 yılı aşkın süre geçmesine karşın, halen AB adayı sıfatı taşıyan tek ülkedir. 2015 yılında Antalya’da yapılan zirve toplantısına ev sahipliği yapan Türkiye, 2016 toplantısı için görevi Çin’e devretmişti. Dönüşümlü olarak devam eden zirvenin 2017 yılı toplantısı Almanya’da, 2018 toplantısı Arjantin’de yapılacaktır.2 • [email protected] 1- Öğüt Yazman, “Birleşmiş Milletlerde Reform Gereği” Bütün Dünya Aralık/2015 “Birleşmiş Milletler Aritmetiğinde 1=192 midir” Bütün Dünya Ocak/2016 2- G20’ye yöneltilen eleştiriler, gündemindeki konular ayrı bir yazımızın konusu olacaktır. UMUT PERS Sultanı iki adamı ölüme mahkûm etmiş. Sultanın atını ne kadar sevdiğini bilen mahkûmlardan biri hayatını bağışlarsa, bir yıl içinde ata uçmayı öğretebileceğini söylemiş. Kendini dünyadaki tek uçan ata binerken hayal eden Sultan bunu kabul etmiş. Diğer mahkûm hayretle arkadaşına bakmış ve; “Atların uçamadığını biliyorsun. Nasıl olup da böyle delice bir fikirle çıkabildin ortaya?” demiş “Pek değil” demiş birinci mahkûm.“Kendime dört özgürlük şansı veriyorum; Birincisi: Sultan bu yıl ölebilir. İkincisi: Ben ölebilirim. Üçüncüsü: At ölebilir. Dördüncüsü... Belki ata uçmayı öğretebilirim.” 58
