Roketsan Dergisi Temmuz 2014 Sayısı
advertisement
SAYI 5 TEMMUZ 2014 / ISSN 1302-1435 • TASARIM ve MÜHENDİSLİK GÜCÜMÜZ • FUAR ve ORGANİZASYONLAR • ROKETSAN’lı OLMAK Roketsan, bir TSKGV kuruluşudur. 26.yıl sayı 5 temmuz 2014 içindekiler TEMMUZ 2014 - SAYI 5 - 6 AYDA BİR YAYIMLANIR içindekiler 3 başkan’ın mesajı 4 genel müdür’ün mesajı 5 yayın kurulu’ndan 6 ISSN 1302-1435 Roketsan Adına Sahibi Selçuk YAŞAR Sorumlu Müdür (Yazı İşleri) Dr. Yavuz AKA Yayın Kurulu İclal DURAL Evrim Ayşen ATAKAN Harun VURGUN Esra DOĞU Mustafa Akın ERDEM Duygu ÖZCAN Koray ŞATIRTAV Nazlı YAMANTÜRK Kapak Tasarımı Harun VURGUN Tasarım - Grafik Uygulama Etkileşim Grafik Tasarım Halit Ziya Sk. No: 26/3 Çankaya / Ankara Tel: +90 (312) 441 71 93 Basım Yeri Ankara Ofset Sanayi 1 Cd. Necatibey İş Hanı 93/44 İskitler / Ankara Tel: +90 (312) 384 50 63 Yönetim Yeri Roketsan A.Ş. Kemalpaşa Mah. Şehit Yüzbaşı Adem Kutlu Sk. No: 21 06780 Elmadağ / Ankara Tel: + 90 (312) 860 55 00 Faks: + 90 (312) 863 42 08 [email protected] [email protected] [email protected] • Bu dergide yayınlanan yazılar, yazılarda yer alan düşünce ve önerilerle kullanılan kaynakların doğruluğuna ilişkin her türlü sorumluluk yazar(lar)a aittir. Bu kapsamda Roketsan A.Ş. sorumlu tutulamaz. Yazılar referans gösterilmeden basılamaz, kopyalanamaz ve paylaşılamaz. Dergide yer alan yazı ve makaleler Roketsan A.Ş. ve/veya atıf yapılan diğer kurum ve kuruluşların görüşlerini değil, sadece yazarın kendi kişisel düşüncesini yansıtmaktadır. kurumsal kimliğimiz teşekkür mesajı 7-8 / 32-33 9 tasarım ve mühendislik gücümüz 10-31 fuar ve organizasyonlar 34-49 roketsan’dan haberler 50-51 roketsan’lı olmak 52-61 roketsan ve sanat 62-63 misafirlerimiz 64-69 basın’da roketsan 70-75 3 roketsan dergisi başkan’ın mesajı Sayın Okurlarımız 25 yıl gibi kısa bir sürede çıktığı zorlu yolda büyük başarılar kazanan ve son yıllardaki atılımları ile “Türkiye’nin Gururu” sloganını benimseyen Roketsan hem yurt içinde hem de yurt dışında adından en çok söz ettiren firmalardan biri oldu. CİRİT füzesinin yurt içi ve yurt dışı satışları, çeşitli platformlara entegrasyonu ve müşteri memnuniyeti artarak devam ederken; bu yıl MIZRAK-U’yu da Kara Kuvvetlerine teslim ediyor olmamız şirketimizi birinci lige taşımıştır. Ancak SOM füzesinin de Hava Kuvvetlerimize bu yaz sonu teslimi ve JSF (F-35) projesi kapsamındaki entegrasyon çalışmaları Roketsan’ı süper lige taşıyacaktır. 4 2013 verilerine göre Roketsan’ın; Türkiye’nin en iyi 500 sanayi kuruluşu arasında geçen yıl 193’üncü sıradan 147’nci sıraya yükselmesi göğsümüzü kabartmıştır. Stratejik plandaki hedefimize göre, yılda %25 oranında ihracat planlanmışken Roketsan %35’lik ihracat ile şimdiden hedefleri aşmıştır. Yıllık büyüme hızında da hedef ikiye katlanmıştır. yoruz. Çalışmalarımızın karşılığında aldığımız başarı ödülleri bizleri mutlu ederken bu yolda emin adımlarla yürümeye devam ediyoruz. Teknolojik gelişmelere paralel olarak gerçekleştirdiğimiz çalışmalar, her geçen gün ivme kazanarak devam ediyor. Yeni dönemde katılım sağladığımız önemli fuarlarda, dünya devi şirketler ile eşit şartlarda masaya oturup global pazara yön verecek iş birliği anlaşmalarına imza atı- Dr. Eyüp Kaptan Hızlı gelişimimizi ustalıkla yöneten çalışanlarımıza teşekkür ediyorum. Saygılarımla, Korgeneral (E) Yönetim Kurulu Başkanı sayı 5 temmuz 2014 genel müdür’ün mesajı Değerli Okurlarımız Roketsan olarak uluslararası alanda hızla ön sıralara ilerlemeye, roket ve füze alanında günümüzün ve geleceğin ihtiyaçlarını maliyet etkin ve teknolojik çözümler ile karşılamaya ve başarılı çalışmalara imza atmaya devam ediyoruz. Fuarı’nda Saab firması ile imzaladığımız anlaşma kapsamında, kısa ve orta menzilli Antitank Füze Sistemleri arasındaki boşluğu dolduracak uluslararası pazara yönelik yeni bir sistemi ortak geliştirmeyi hedefliyoruz. ILA Berlin Uluslararası Havacılık Fuarı ve Paris Eurosatory Savunma Fuarı’nda dünya devi savunma şirketleri ile önemli iş birliği anlaşmaları gerçekleştirdik. ILA Fuarı’nda Airbus firması ile hava taarruz platformlarına Roketsan tarafından üretilen mühimmatın entegrasyonuna yönelik iş birliklerini içeren bir anlaşma imzaladık. Yine ILA Fuarı’nda MBDA-Almanya firması ile Alman Tiger Helikopteri için CİRİT entegrasyonu ön çalışmaları gerçekleştirmeyi ve Alman Silahlı Kuvvetleri ihtiyaçları için çözüm sunmayı hedefleyen bir anlaşma imzaladık. Eurosatory Türk savunma sanayiinin ilk ve tek, füze ve roket şirketi olarak özgün teknoloji geliştirme çalışmalarımız Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığımız tarafından desteklenmeye ve ödüllendirilmeye devam ediyor. İlgili Bakanlığımız tarafından şirketlerin 2012 yılı faaliyetleri referans alınarak gerçekleştirilen Ar-Ge Merkezleri Performans Endeksi Değerlendirme çalışması sonuçlarına göre, Türkiye genelinde Ar-Ge Merkezi Performansı en başarılı olan 3’üncü firma olarak ödül alan Roketsan, ulusal ve uluslararası projelerde göstermiş olduğu başarıyı taçlandırmıştır. Ülkemizin önemli kurumlarının kuruluş hikayelerini, ilk heyecanlarını, ilk başarılarını birinci elden, onları yaşayanlarca anlatan kitapların sayısı yok denecek kadar azdır. Ülkemiz savunma sanayiinde kendi alanında tek olan Roketsan'ımızın kuruluş heyecanını ve ilk başarılarını yaşayanların dilinden kayda alarak ölümsüz kılmak gayesiyle hazırladığımız Anı Kitabını da Temmuz ayı içerisinde sizlerle paylaşacak olmanın heyecanı içindeyiz. Tüm okurlarımıza ve Roketsan ailesine sağlıklı, mutlu ve başarı dolu günler diliyor, sevgi ve saygılarımı sunuyorum. Selçuk Yaşar Genel Müdür 5 roketsan dergisi yayın kurulu’ndan Değerli Okurlarımız Sözlerimize başlarken Manisa Soma’da, Mayıs 2014 tarihinde maden ocağında yaşanan trajik kazada hayatını kaybedenlere rahmet, ailelerine ve yakınlarına sabır, ülkemize başsağlığı diliyoruz. Bu tür elim kazaların gelecekte olmaması için her türlü önlemin alınmasını temenni ediyoruz. Dergimizin bu sayısında yenilikçi gücümüzün gelişmesine önemli katkı sağlayan başarılı çalışmalarımıza değindik. Yine dergimizin bu sayısında, 2014 yılı 6 başından bu yana geçen süre zarfında gerçekleştirdiğimiz pazar geliştirme faaliyetlerine, katılım sağladığımız tanıtım ve fuar etkinliklerine, gerçekleştirilen ziyaretlere ve düzenlenen sosyal etkinliklere mümkün olduğunca yer verdik. Yılın bu sıcak günlerinde herkesin kısa da olsa güzel bir yaz tatili geçirmesini ve dergimizi keyifle okumasını diliyoruz… Saygılarımızla, Yayın Kurulu sayı 5 temmuz 2014 kurumsal kimliğimiz ömür devri boyunca satış sonrası bakım, onarım ve yenileme hizmetinin önemi Günümüzde rekabetin artması ve satış koşullarının zorlaşması; fiyatları alıcının belirlemesine ve satış sonrası üretici tarafından verilen hizmetlerin kalitesine bağlı olarak üretici ve tüketicilerin geleceğe yönelik birlikte tedbir almasına neden olmaktadır. Savunma sanayii ürünlerinde ise bu durum; özellikle dışa bağımlılıktan kurtulmayı ve kendi ülkesine maddi ve moral değer katkısı ile hizmet etmeyi hedefleyen şirketlerin, geleceğe yönelik çok dikkatli planlama yapmalarını gerektirmektedir. Savunma sanayii ürünlerine yönelik; satış sonrası hizmetler ve ürünün ömür devri boyunca bakım, onarım ve gerektiğinde yenilenmesi hizmetleri açısından konuyu değerlendirdiğimizde; • Ülkemizin bulunduğu stratejik konum ve coğrafi bölge özelliğine bağlı olarak, geçmişte yaşanan tecrübelerin ışığında; ihtiyaç duyduğu silah, mühimmat ve diğer harp araç veya gereçlerini azami ölçüde kendisinin yurt içinde üretmesi zorunlu hale gelmektedir. • Bu amaçla kurulan Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı (TSKGV) bağlısı şirketler ve alt yüklenicileri; sürekli gelişen teknolojiler ile öncelikle Türk Silahlı Kuvvetlerinin ve diğer satış yaptığı pazarlardaki müşterilerin ihtiyaçlarına proaktif yaklaşımlarla, bilimsel çözümler ve satış sonrası hizmetlerde maliyet etkinliği sağlamak zorundadır. • Modern silah sistemlerinin tanımlanan ömrünün en az 10 yıl olduğu düşünülerek, gelişmiş ülkelerin savunma sanayii kuruluşlarının uygulamalarına baktığımızda; satılan silah veya mühimmatın fiyatına göre, satış sonrası bakım, onarım ve yenileme giderlerinin ortalama iki katı yüksek olduğu görülmektedir. Bu oran, ülkemizde yıllarca dışa bağımlı kalınan silah ve mühimmat tedarikinde; ana sözleşmeye bağımlı, uzun süreli ve zorunlu olarak aynı satıcıdan yedek parça veya bakım hizmeti alımlarında da yaşanmıştır. • Satılan silah, mühimmat veya diğer harp malzemelerinin uzun süre kullanılmak zorunda kalınması, belirli standartlara uyulma zorunluluğu ve kullanıcı personel eğitimi veya bakımına yönelik hususlar, maliyet ve uygulamada çok dikkatli davranmayı gerektirmektedir. • Yüksek maliyet gerektiren savunma sa- nayii ürünlerinin seçimi, üretimi, kullanımı ve kullanıcı eğitimi ile bakımlarının; yeni bir Bakım / Varlık Yönetimi veya Toplam Verimli Bakım veya Performans Bazlı Lojistik Destek (PDL) anlayışı ile değerlendirilmesi ve ileriye yönelik proaktif bakım tedbirlerinin ivedilikle alınması gerekmektedir. • Savunma sanayii ürünlerinin dünyadaki yeni anlayışı; Yaşam Boyu Maliyet (Life Cycle Cost) konseptine uygun, Yaşam Boyu Fayda (Life Cycle Profit) analizleri ile ihtiyacın tespitinden, üretim ve kullanım veya kullanım ömrü süresince bakımın planlı yürütülmesidir. Dünyadaki gelişmiş ülkelerin satış prensibi; ucuza satışa karşılık, ömür devri boyunca kendisine bağımlı bakım garantili sözleşmelerdir. Başka bir ifadeyle; satılan üründen çok, baştan sözleşmeye yazılan kurallar ve yedek parça listeleri ve periyodik bakım zamanı şartları ile gelecekte pazara sahip olma veya yüksek kâr arzusudur. Roketsan’ın hedefi ise; müşteri memnuniyeti ve teknolojisini geliştirmeye odaklı, satış sonrası sunduğu hizmetlerde sadece gerekli parçaların değişimi, yenilenme veya eğitim hizmetleri dahil, gerçekçi maliyet artı yeterli kâr oranlı hizmet anlayışıdır. Ülkemizdeki satış sonrası hizmetlere yönelik mevzuat ile uygulamalarda, değişen parçanın müşteriye iadesi ve hizmet fiyatlarının baştan söylenmesi zorunludur. • ABD, İngiltere, Kanada, Almanya ve 7 roketsan dergisi kurumsal kimliğimiz Avustralya’da Performans Bazlı Lojistik; başka bir ifade ile Satış Sonrası Bakım ve Yenileme Faaliyeti aktif olarak yürütülmektedir. Savunma Sanayii Müsteşarlığımız (SSM) tarafından bildirilen hedefler doğrultusunda; Sahil Güvenlik Helikopteri - Martı, A400M Ulaştırma Uçağı ve Müşterek Taarruz Uçağı - JSF Projelerinde de bu sistemin uygulanması planlanmış bulunmaktadır. • Ülkemizde Performans Bazlı Lojistik Destek uygulanmasında en önemli husus; ülkemizin yasal hükümleri, ihtiyaçları, maliyet etkinliği ve ihtiyaca uygun teknik dokümanların iyi hazırlanması ile diğer ülke uygulamalarının kendi mevzuatımıza göre değerlendirilmesidir. Açıklanan genel hususlar kapsamında ülkemiz açısından konuyu değerlendirdiğimizde; • Yurt içi satışlarda ürünün özelliğine uygun olarak 4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu 3/b (İstisna) maddesi kapsamında hizmetin yapılabileceği, • 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu 27 ve 28’inci maddelerine uygun olarak Milli Savunma Bakanı onayı ile dört yıla kadar sözleşme uygulanabileceği, • 4077 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun ve Sanayi ve Ticaret Bakanlığının “Sanayi Mallarının Satış Sonrası Hizmetleri Hakkında Yönetmelik” hükümlerine uygulamada dikkat edilmesi gerektiği kıymetlendirilmiştir. Yurt içi satış/hizmetlerde; Satış sonrası bakım, onarım ve ihtiyaç olduğunda yenilenme ile (satılan her üründe uygulanan zorunlu yasal hükümler ve garanti süresindeki hizmetler hariç); • Uzun süreli stoklanan ve özel bakım 8 gerektiren veya zaman içerisinde doğal değişime uğrayan savunma sanayii ürünlerinin ekonomik kullanım ömrünün uzayacağı ve maddi katkı sağlanabileceği, • Profesyonel bakım ile kaza ve iş güvenliği risklerinin azalacağı, • Gereksiz parça değişimi veya zamansız bakım gibi kâr amaçlı şirketlerin aksine, sadece hizmet amaçlı kurulan TSKGV bağlı kuruluşlarının faaliyetlerinin milli bütçeye katkı sağlayacağı, • Bakım ve depolamada standartlığın sağlanması sonucu kullanıcı eğitimleri ve teknolojik gelişmelere göre ürün verimliliğinin artacağı, • Çevreye daha az zarar verilmesini sağlayacağı, • Kullanıcı personelin, yapılan profesyonel bakıma olan güveni ile moral ve motivasyonuna olumlu katkı sağlayacağı, • Dünya ortalamasına göre, belirli süre sonunda %40’a yakın tasarruf sağlanarak, ülke ekonomisine katkı sağlanabileceği, • Savunma sanayii kuruluşlarımızın rekabet gücünü artıracağı, değerlendirilmiştir. standartlarına uygun, modern sözleşme anlayışı ile proaktif bir yaklaşım sonucu, savunma sanayii ürünlerinin satış sonrası bakım, onarım ve ihtiyaç olduğunda yenilenmesi ile kullanıcı eğitimlerinin tazelenmesi; öncelikle müşteri memnuniyetini artıracak, uzun süreli garanti kapsamında ekonomik ömür devri maliyetlerini düşürecek, tasarruf sağlayacak ve yerli savunma sanayii şirketlerinin rekabet gücünü artıracaktır. Roketsan A.Ş. kuruluş amacına uygun olarak; Yüce Türk Milleti ve onun göz bebeği Kahraman Türk Silahlı Kuvvetlerine, en ekonomik koşullarda “Ömür Devri Boyunca Satış Sonrası Bakım, Onarım ve Yenileme Hizmeti” vermeye hazırdır. Saygılarımla, Zafer ÇAMLICA Tümgeneral (E) Sonuç olarak; gelişen teknoloji ve dünya Yönetim Kurulu Başkanı Vekili “Lojistik Nefes Gibidir, Tükenmedikçe Hissedilmez” sayı 5 temmuz 2014 teşekkür mesajı teşekkür mesajı Tuğgeneral İrfan ÖZSERT'in Ankara ziyareti sebebiyle Yönetim Kurulu Başkanı Korgeneral (E) Dr. Eyüp KAPTAN ile paylaştığı yazı Sayın Komutanım, Başta Zat-ı Âliniz ve bu bölgede görev yapmış bütün değerli komutanlarımız gibi ve sizlerden aldığımız “Feyz, ilham ve irşad” ile sorumluluğumuzun müdriki olarak burada; şevkle, onurla ve heyecanla görev yapmaktayız. Bölgenin ihtiyaçlarına binaen 20132014 eğitim ve öğretim yılında Çukurca’da açılan “Mehmetçik Deshanesi”nden en başarılı 20 öğrenci ve Şehit Ütğm. Adnan BAHAT Lisesi’nden iki öğretmenimiz Zat-ı Âliniz ve Roketsan A.Ş.’nin katkılarıyla, 25-28 Nisan 2014 tarihlerinde Ankara’da “Kültür Gezisi” icra etmişlerdir. Bu kapsamda; öğrencilerimiz Anıtkabir, ilk TBMM ile diğer tarihi ve turistik yerleri gezmiş, hayatlarında ilk kez Başkentimizi görme fırsatı elde etmişlerdir. Bu gezinin gençlerde ve halkla bütünleşme, onların devletine ve bayrağına aidiyet duygusunun güçlendirilmesi ve BTÖ’nün menfi propagandalarının engellenmesi bakımından çok önemli etki ve faydalar sağladığını kıymetlendiriyoruz. Nitekim; öğrencilerimizin gezi esnasında ve sonrasında yaşadıkları büyük sevinç ve mutluluk tarafımızdan yakınen müşahede edilmiştir. Sayın Komutanım; öncelikle Zat-ı Âliniz’e ve Roketsan A.Ş. ile bu geziye emeği geçen diğer personele değerli katkılarından dolayı şahsım ve Tugayım adına şükranlarımı arz ediyor, her zaman emirlerinizi bekliyorum. Saygılarımla, Tuğgeneral İrfan ÖZSERT 9 roketsan dergisi tasarım ve mühendislik gücümüz manevralı hedeflere karşı hava savunma füze sistemi performans analizleri 1. Giriş rektirmektedir (bkz. Şekil 1). Bir füze sisteminin, tasarımının yapıldığı tüm operasyon zarfındaki başarımı özellikle farklı hedef tiplerine karşı toplam sistem performansına bağlıdır. Füze sisteminin amacı hedefle kesişmek olduğu için, hedefe oranla füzenin daha yüksek Mach ve G-ivme mertebelerine çıkması kaçınılmaz bir gereksinimdir. Bu noktada; füzenin kabiliyetlerini gözlemlemek ve performans kıstaslarını değerlendirebilmek adına genel performans analizleri oldukça önem taşımaktadır. Bundan dolayı, bütün operasyon zarfını kapsayacak şekilde yüksek sadakat seviyesine sahip 6-serbestlik dereceli füze sistemi modeli kullanılarak rastsal olarak yaratılmış istatistiksel analizler, çoklu koşumlar ile gerçekleştirilmektedir. Performans analizleri konusunda kavramsal bir Hava Savunma Füze Sistemi (HSFS) örnek alındığında; bu analizler için üç ana girdi (kesişme menzil ve irtifası ile arayıcı kilitlenme menzili) etrafında örnekleme noktaları belirlenerek istatistiksel analizler gerçekleştirilmektedir. Performans analizleri için genellikle Şekil 2’de görüldüğü gibi yapısal çözüm ağı (structured grid) yöntemi kullanılmaktadır. Bu yöntemde; önceden belirlenen hedef pozisyon aralıklarıyla örnekleme noktaları atanır ve bu noktalar için çoklu koşumlar atılır. Şekil 2’den de görüldüğü üzere: 1. Eğer %10 aralıklarla örnekleme yap- Her ne kadar bu koşumlar performansı gözlemleyebilmek adına oldukça önemli olsa da, analizlerin yapılması gereken örnekleme nokta sayısı analizin doğruluğu ve güvenilirliği ile doğru orantılı olarak arttığından, hem analiz süresince hem de analiz-sonrası incelemeler için oldukça fazla zaman ve işlemci gücü ge- örnekleme noktasına ihtiyaç duyulmaktadır. Bu durum analizler için gerekli zaman açısından değerlendirildiğinde, sırasıyla yaklaşık olarak 600 ve 60.000 işlem saati olarak düşünülebilir. Buradan anlaşılacağı üzere bu yöntemle yapılacak performans analizleri oldukça fazla zaman yükünü de beraberinde getirmektedir. Buna ek olarak analiz sonrası elde edilen sonuçların incelenmesi için ayrılan iş gücü de göz önüne alındığında analizin maliyeti daha da artmaktadır. Bu noktada alternatif bir çözüm yolu olarak deneysel tasarım yöntemleri araştırılmış, en çok uygulanan yöntemlerden biri olan cevap yüzeyi yöntemi üzerinde durulmuştur. Deney tasarımı süreci kısaca Şekil 3’de gösterilmiştir: Benzetim ortamında deneysel tasarım çalışmaları genellikle şu soruları cevapla- Şekil 2: Analiz Örnekleme Noktaları Şekil 1: Analiz Detayı ile Maliyet Arası Bağlantı 10 mak istenirse, 10 (Menzil) x 5 (İrtifa) x 3 (Kilitlenme Menzili) = 150 2. Analiz doğruluğunu artırmak adına eğer %1 aralıklarla örnekleme yapmak istenirse, 100 (Menzil) x 50 (İrtifa) x 3 (Kilitlenme Menzili) = 15000 Şekil 3: Deneysel Tasarım Süreci sayı 5 temmuz 2014 tasarım ve mühendislik gücümüz mak için kullanılmaktadır: • Kaç adet koşum yeterlidir? • En uygun koşullar nasıl elde edilir? • Örneklenmemiş analizler tahmin edilebilir mi? Deneysel tasarım çalışmaları; Faktöriyel Tasarımlar, Taguchi Tasarımı, Karışım Tasarımları ve Cevap Yüzeyi Tasarımları gibi birçok yöntemi kendi içerisinde barındırmaktadır. Buradaki çalışmada cevap yüzeyi tasarımı kullanılarak kavramsal HSFS modeli göz önünde bulundurulmuştur. Cevap yüzeyi tasarımı, diğer tasarım yöntemlerine oranla çıktılar üzerinde yüksek etkiye sahip olduğu bilinen az sayıdaki girdilerin detaylı incelenmesi amacıyla kullanılmaktadır. Bunun en büyük sebebi; deney tasarımı sonuçları kullanılarak ikinci dereceden meta-modellerin elde edilmesi ve bu sayede doğrusal olmayan bazı etkilerin de görülebilmesidir. Bundan dolayı, yapılan çalışmada cevap yüzeyi yöntemi tercih edilmiştir. Bu analizler için gerekli örnekleme noktaları, istatistiksel analiz ile elde edilmiştir. Bu analizler, deneysel tasarım çalışmalarının yanı sıra genel olarak varyans analizi (ANOVA) ve regresyon modeli oluşturulmasını da kapsamaktadır. Normallik ve korelasyon gibi veri dağılım testleri de aynı şekilde bu analizler kapsamında gerçekleştirilmektedir. 2. Çalışmalar HSFS benzetim modeli üst seviyede yedi ana modelden oluşmaktadır (Şekil 4). Bunlar; 1. Detaylı olarak füze mekanik ve aviyonik alt sistemlerini içeren 6-serbestlik dereceli füze modeli, 2. Füze ve fırlatma sistemi etkileşimini görebilmek için fırlatma sistemi mo- Şekil 4: HSFS Benzetim Modeli deli, 3. Farklı angajman çevresel koşullarını benzetmek amacıyla ortam modeli, 4. Tehdit değerlendirme ve füze atama benzetimi için komuta & kontrol modeli, 5. Radar etkilerini görebilmek adına radar modeli, 6. Farklı hedef tiplerini ve hedef hareket senaryolarını içeren hedef modeli, 7. Füze-hedef angajman ilerleyişini gözlemleyen angajman modeli. Üst seviye HSFS sistem modeli değerlendirildiğinde, yaklaşık 1000’den fazla parametre füze-hedef angajmanının benzetimi amacıyla kullanılmaktadır. Bu parametrelerin birçoğunun da belirsizlik ve gürültü gibi çeşitli hata parametreleri olduğu göz önünde bulundurulduğunda, istatistiksel analizlerin gerçekleştirilmesinde oldukça fazla sayıda koşuma ihtiyaç duyulmaktadır. üzere hareketini sürdürürken, hedef de füzeye göre iki farklı mesafede kaçış manevrası yapmaya başlamaktadır. Bu manevralardan ilki, füze-hedef arası mesafenin önceden belirlenmiş referans uzunluğun (füzenin azami menzili) %12’si olduğunda, ikincisi ise %18 olduğunda başlamaktadır. Hedef hareketinin sabit hızda gerçekleştiği ve kaçış manevrasının da aynı şekilde sabit bir Givmesi ile gerçekleştiği varsayılmıştır. Analizlerde performans parametresi olarak vuruş olasılığı (Probability of Hit PoH) incelenmiştir. Füze ile hedef arasında kalan mesafe belirli bir eşik değerin altına indiğinde bu o senaryo için başarılı bir vuruş olarak değerlendirilmektedir. Vuruş olasılığını hesaplamak için uygulanan formül: Bu analizler yapılırken hem geleneksel (yapısal) çözüm ağı yöntemi için hem de Senaryolarda füze, oransal seyrüsefer güdüm yöntemiyle hedefle kesişmek 11 roketsan dergisi tasarım ve mühendislik gücümüz cevap yüzeyi yöntemi için aynı üç temel faktör - menzil, irtifa ve kilitlenme menzili (Lock-on-Range-LOR) - göz önünde bulundurulmuştur. Bu parametreler belirlenirken gerek geçmiş verilerden ve tecrübelerden gerekse literatürden faydalanılmıştır. Analizlerde; angajman menzili, referans uzunluğun %25100’ü, yü kseklik, referans uzunluğun %12-24’ü, kilitlenme menzili ise referans uzunluğun %6-30’u olarak seçilmiştir. Diğer parametreler, hatalar ve gürültü değerleri ortalaması “sıfır” olacak şekilde normal dağılım olarak ele alınmıştır. Her bir menzil, yükseklik ve kilitlenme menzili kombinasyonu için 500 koşum gerçekleştirilmiştir. Buradaki koşum sayısı geçmiş tecrübelere dayanarak seçilmiştir. Deneysel tasarımlar iki farklı senaryo için hazırlanmıştır. Bu senaryolarda hedefler aynı olup manevra başlangıç koşulları değişmektedir. İlk manevra; hedef ile füze arası mesafe referans uzunluğun %12’si olduğunda, ikincisi ise %18’i olduğunda başlamaktadır. İki senaryoda da hedef sabit bir hıza sahip olup benzer ivmeler çekerek manevra yapmaktadır ve en iyi kaçış hareketini yapabilmesi için hedefin füzenin koşulları hakkında gerçek bilgiye sahip olduğu varsayılmıştır. Buradaki amaç; füzeyi mümkün olduğunca yüksek G-ivmelerine çıkmaya zorlamaktır. Elde edilen sonuçlar doğrultusunda ikinci dereceden meta-modeller oluşturulmuş, bu modellere dayanarak sonuç tahminleri gerçekleştirilmiştir. Tahmin edilen sonuçlar ile yapısal çözüm ağı yöntemiyle elde edilen sonuçlar kıyaslanarak verilerin doğrulukları incelenmiştir. Kıyaslama grafikleri Şekil 8-13 arasında belirtilmiştir: Şekil 5: Cevap Yüzeyi Analiz Yaklaşımı (Şekil 5). Tüm operasyon zarfının tek bir analiz ile ele alınması durumunda, özellikle ara değerlerdeki performans analizi sonuçlarının hata oranı artacaktır. Benzer şekilde, daha fazla alana ayırıp analiz yapılması durumunda, hata oranının azalmasına karşın gerekli koşum sayısı artacaktır. Buradaki ayırma işlemi önceki çalışmalardan elde edilen tecrübe doğrultusunda gerçekleştirilmiştir. Cevap yüzeyi yönteminin uygulanmasında örnekleme yapılan girdi kombinasyonları Şekil 6 ve Şekil 7’de gösterilmiştir: Şekil 6: Cevap Yüzeyi İlk Kısım Analizler HSFS benzetim modeli kullanılarak önce geleneksel yöntem olarak yapısal çözüm ağı kullanılmıştır. Bu yöntemle elde edilen sonuçlar aynı zamanda kontrol kümesi olarak ele alınmıştır. Daha sonrasında benzer analizler cevap yüzeyi tasarımıyla elde edilen örnekleme noktalarında yapılmıştır. Menzil aralığı yüksek olduğu için operasyon zarfı iki ayrı parçaya bölünerek her bir alan için ayrı ayrı analizler yapılmıştır 12 Önceden belirlenmiş sınırların altındaki bütün operasyon alanını yansıtmak amacıyla deney tasarım analizleri sonucu oluşturulan bu meta-modeller kullanılabilmektedir. Benzer şekilde bu zarf içerisindeki vuruş olasılığı değerleri de bu matematiksel modellerden yararlanılarak bulunabilmektedir. Bu çalışma kapsamında üç farklı kilitlenme menzili değeri için elde edilmiş grafikler gösterilmiştir. Cevap yüzeyi yönteminden elde edilen sonuçlar geleneksel çözüm ağı yöntemiyle karşılaştırıldığında, ikinci derece cevap yüzeylerinden elde edilen vuruş olasılığı değerlerinin, normal çözüm ağı analiz yöntemiyle elde edilen değerlere oldukça yakın olduğu görülmektedir. Sonuç olarak, 2x15 (cevap yüzeyi yöntemi örnekleme noktaları)=30 örnekleme noktasından bu sonuçlara ulaşılmıştır. Bu da analiz süresinde ve doğal olarak işlemci gücü ihtiyacında beş katlık bir azalmayı göstermektedir. Aynı şekilde analiz sayısı az olacağından dolayı sonuçların irdelenmesi için gereken iş gücünde de azalma sağlanmaktadır. 3. Sonuç Şekil 7: Cevap Yüzeyi İkinci Kısım Analizler Örnek bir kavramsal HSFS benzetim modeli kullanılarak gerçekleştirilen bu çalışmanın amacı hâlihazırda tasarımı yapılan ve ileride yapılması planlanan füze sistemi tasarım projelerinde perfor- sayı 5 temmuz 2014 tasarım ve mühendislik gücümüz turabilmektedir. Şekil 8: Manevra Başlangıç Menzili %12 ve Kilitlenme Menzili %12 için Sonuç Kıyaslama Grafiği Şekil 11: Manevra Başlangıç Menzili %18 ve Kilitlenme Menzili %12 için Sonuç Kıyaslama Grafiği Şekil 9: Manevra Başlangıç Menzili %12 ve Kilitlenme Menzili %18 için Sonuç Kıyaslama Grafiği Şekil 12: Manevra Başlangıç Menzili %18 ve Kilitlenme Menzili %18 için Sonuç Kıyaslama Grafiği Bu proje; SSM’nin teşvikiyle Roketsan ve ODTÜ arasında başlatılan Savunma Sanayii için Araştırmacı Yetiştirme Programı (SAYP) çalışması kapsamında yürütülmüştür. Bu projede gerçekleştirilen çalışmalar, IEEE Aerospace Conference 2014 ve AIAA Aviation Forum 2014 kapsamındaki iki uluslararası konferansta sırasıyla “Response Surface Based Performance Analysis of an Air-Defense Missile System” ve “Response Surface Based Performance Analysis of an AirDefense Missile System Against Maneuvering Targets” bildirileri olarak yayınlanmıştır. Kerem GÜNAYDIN Taktik Füze Sistemleri Grup Başkanlığı Sistem Modelleme, Simülasyon ve Tasarım Mühendisi Şekil 10: Manevra Başlangıç Menzili %12 ve Kilitlenme Menzili %24 için Sonuç Kıyaslama Grafiği Şekil 13: Manevra Başlangıç Menzili %18 ve Kilitlenme Menzili %24 için Sonuç Kıyaslama Grafiği mans analizinin getirmiş olduğu uzun analiz yükünü azaltmaya yöneliktir. Buna ilaveten, buradan elde edilen sonuçlarla tasarım sürecinde önemli bir etken olan tasarım faaliyetleri kapsa- mında eniyileme çalışmaları yapılabilmektedir. Benzer şekilde, yapılacak çeşitli testlerle bu analizlerin doğrulukları artırılıp tehdit değerlendirme ve füze atama sistemlerine önemli bir girdi oluş- Doç. Dr. Tayfun ÇİMEN Taktik Füze Sistemleri Grup Başkanlığı Sistem Modelleme, Simülasyon ve Tasarım Mühendisi 13 roketsan dergisi tasarım ve mühendislik gücümüz hava savunma füze sistemlerine yönelik aerodinamik tasarım çalışmaları Geçmişten Bugüne 1900’lerin başında ilk insanlı uçuşun hemen ardından hava araçları savaş alanlarında kullanılmaya başlanmıştır. Uçaklar ilk kez 1911 yılında Trablusgarp Savaşı’nda Osmanlı ordusuna karşı kullanılmıştır. Havadan gelen tehditler sonucunda oluşan bu ihtiyaç II. Dünya Savaşı sonuna kadar tüfekler, gökyüzüne doğrultulan toplar ve uçaksavar bataryaları ile karşılanmıştır. Fakat zaman içerisinde hava araçlarının daha yüksek irtifa ve hızlara çıkması, manevra kabiliyetlerinin artmasıyla yeni ve daha etkili hava savunma unsurlarına gerek duyulmuştur. Bu sebeple 1940’larda başlayan çalışmalar 1950’lerde ilk hava savunma füzelerinin operasyonel olması ile sonuçlanmıştır. Soğuk savaş yıllarında özellikle Rusların öncülüğünde hava savunma füze teknolojilerinde büyük ilerlemeler kaydedilmiştir. Günümüzde modern ordular hava savunmalarını hava savunma füze sistemleri ile sağlamaktadırlar. Hava Savunma Füzelerinin Karakteristik Aerodinamik Özellikleri Hava savunma füzelerinin hedef setleri döner kanatlı hava araçlarından roket ve füzelere kadar değişim göstermektedir. Bu tehditleri önlemek amacıyla hava savunma füzelerinin yüksek hücum açısı ve hızlara çıkarak manevra kabiliyetlerini muhafaza etmeleri gerekmektedir. Uçuş rejimleri sebebiyle hava savunma füzelerinin aerodinamik tasarımları doğrusal aerodinamik bölgenin dışına çıkmakta ve bu durum, aerodinamik belirsizlik ve kontrol problemlerini beraberinde getirmektedir. Hisar-A ve Hisar-O Füzeleri Milli imkânlarla tasarlanıp üretilmesi planlanan Hisar-A ve Hisar-O füze sistemleri Türkiye’nin hava savunma kapa-sitesini artıracaktır. Hisar-A, alçak irtifa hedeflerine, Hisar-O ise orta irtifa hedeflerine karşı kullanılacaktır. Türk Silahlı Kuvvetleri’nin hava savunma ihtiyaçlarını karşılayacak bu projelerin aerodinamik tasarım ve analiz faaliyetleri Roketsan tarafından geliştirilen alt yapı ve teknolojiler kullanılarak yürütülmektedir. Doğrulama ve Test Süreci Roketsan’da yürütülen projelerde kullanılan aerodinamik analiz ve modelleme araçlarının doğruluk seviyesinin belirlen- Şekil 1: TCM Füzesine Ait Aerodinamik Katsayıların Deney Verileri İle Kıyaslanması 14 mesi için çeşitli denek-taşları üzerinde çalışmalar yapılmaktadır [1-8]. Hisar-A ve Hisar-O füzelerinin uçuş rejimleri doğrusal aerodinamik bölgenin dışında olduğundan proje başlangıcında mevcut aerodinamik tasarım ve analiz araçlarının doğrulanması gerekliliği doğmuştur. Bu doğrultuda “Tandem Controlled Missile” (TCM) ve bilinen diğer bir denek-taşına ait modelleri kullanılarak doğrulama çalışmaları yapılmıştır. Şekil 1 ve Şekil 2’de denek-taşları kullanılarak Roketsan tarafından yapılan analizlerle elde edilen aerodinamik katsayıların deney verileri ile kıyaslanması sunulmuştur. Yapılan çalışmalar incelendiğinde; Roketsan’da kullanılan aerodinamik analiz araçlarının ve modelleme yöntemlerinin yüksek hücum açılarında görev yapan füzelerin tasarım/analiz faaliyetleri için yeterli hassasiyette olduğu görülmüştür. Hisar-A ve Hisar-O kavramsal tasarım süreci sonunda belirlenen konfigürasyonların aerodinamik performansının doğrulanması ve aerodinamik veri-tabanlarındaki belirsizliklerin minimum seviyeye indirilmesi amacıyla rüzgar tüneli testleri yapılmaktadır. Rüzgar tüneli testlerinin yanı sıra, aero- Şekil 2: Sea-Sparrow Füzesine Ait Aerodinamik Katsayıların Deney Verileri İle Kıyaslanması sayı 5 temmuz 2014 tasarım ve mühendislik gücümüz Şekil 3: Hisar-A Füzesinin Tasarım Aşamasında İncelenen Konfigürasyonların Evrimi Şekil 6: Hisar-A Füzesi Üzerinde Oluşan Eş Değer Basınç Yüzeyleri dinamik performansın doğrulanmasında atışlı testlere ait veriler de kullanılmaktadır. Balistik (BTF), kontrollü (KTF) ve güdümlü (GTF) test füzelerinden elde edilen veriler aerodinamik veri-tabanları ile karşılaştırılmakta ve doğrulama çalışmalarına katkı sağlanmaktadır. çözüm ağlarından bir örnek gösterilmiştir. Aerodinamik tasarım konfigürasyonu belirlendikten sonra 6DOF uçuş benzetim çalışmalarında kullanılmak üzere tüm uçuş rejimini kapsayan aerodinamik veritabanı üretilmektedir. Konfigürasyon Tarihçesi Konsept tasarım süreci sonrasında HisarA/O füzelerinin çap geçişli, itki vektör kontrollü, çift darbe motor sistemine sahip kuyruk kontrollü füzeler olmalarına karar verilmiştir. İçinde bulunduğumuz kavramsal tasarım sürecinde ise alt sistemlerin olgunlaşmasıyla geometri ve performans gereksinimleri değişmektedir. Bu değişimlere uygun olarak aerodinamik tasarımın güncellenmesi çalışmaları devam etmektedir. Aerodinamik Tasarım ve Analizler Sistem tasarım faaliyetleri ile belirlenen, geometrik kısıtlar içerisinden oluşturulan yüzbinlerce alternatif konfigürasyondan oluşan tasarım uzayı kullanılarak aerodinamik performans gereksinimlerini sağlayan en iyi aerodinamik konfigürasyon ortaya çıkartılmıştır. Belirlenen bu aerodinamik tasarım konfigürasyonu için detaylı aerodinamik tasarım çalışmaları devam etmektedir. Bu süreç, alt sistemlere girdi sağlanması ve aerodinamik performansı artıracak detay analiz ve tasarımları içermektedir. Detaylı aerodinamik analizler; aerodinamik ısınma analizleri, kritik aerodinamik yüklerin belirlenmesi, Kontrol Tahrik Sistemi (KTS) tasarımına yönelik aerodinamik analizler, detaylı akış alanı incelemesi ve rüzgar tüneli testlerini kapsamaktadır. Şekil 4’te aerodinamik tasarım sürecine ait akış Şekil 4: Aerodinamik Tasarım Süreci Akış Şeması Uçuş rejimi göz önünde bulundurularak kontrol yüzeyleri üzerine etkiyen maksimum aerodinamik yüklerden kaynaklı KTS gereksinimleri belirlenmektedir. Aynı şekilde füze komplesi üzerinde oluşan maksimum yükler hesaplanarak yapısal tasarıma yönelik alt sistem girdileri oluşturulmaktadır. Şekil 6’da yapısal analizlere girdi oluşturan ve HAD yöntemleri kullanılarak elde edilen eş değer basınç yüzeyleri gösterilmiştir. şeması sunulmuştur. Şekil 5’te Hesaplamalı Akışkanlar Dinamiği (HAD) yöntemleri ile yapılan analizlerde kullanılan Yüksek hızlarda uçan füzelerde, havanın füze gövdesine sürtünmesinden kaynaklı aerodinamik ısınma meydana gelmektedir. Konveksiyon ile oluşan bu ısı, ısı iletimi ile gövde içerisine iletilmektedir. Hisar-A/O füzeleri için zamana bağlı, eşlenik ısı transferi (Convection - Conduc- Şekil 7: Hisar-A Füzesine Ait Zamana Bağlı Isınma Analizleri Şekil 8: Hisar-O Füzesine ait Aerodinamik Örtü Ayrılmasına Yönelik Analizler Şekil 5: HAD Analizlerinde Kullanılan Örnek Bir Çözüm Ağı 15 roketsan dergisi tasarım ve mühendislik gücümüz den örnekler (Füze etrafındaki girdap-yapısı oluşumu, yüksek hücum açısında füze etrafındaki eş değer Mach yüzeyleri) gösterilmektedir. Hisar-A/O füzeleri için detaylı aerodinamik analiz ve tasarım faaliyetleri devam etmektedir. Yapılacak atışlı testler ile tasarım güncelleme ve iyileştirme çalışmaları devam edecektir. 0TEH 2012 On Defensive Technologies”, 18-19 Eylül 2012 8. Sunay, Yunus Emre - Gülay, Emrah Akgül, Ali “Numerical Simulations of Store SeparationTrajectories Using the EGLIN Test”, “Scientific and Technical Review, Vol.63, No.1, pp.10-16, 2013” Kaynakça Şekil 9: Hisar-A Füzesine Ait Detaylı Akış İncelemeleri tion) metodu kullanılarak aerodinamik ısınma analizleri yapılmıştır. Şekil 7’de, gerçekleştirilen aerodinamik ısınma analizlerine ait örnek eş-sıcaklık yüzeyleri gösterilmektedir. Hisar-O füzesinin uçuş menzilini artırmak ve uçuş süresinin bir kısmı boyunca arayıcı başlığı aerodinamik ısınma etkilerinden korumak amacıyla aerodinamik örtü kullanılması planlanmaktadır. Kullanılacak aerodinamik örtünün dış yüzey tasarımı ve ayrılma analizleri de Roketsan tarafından yürütülmektedir. Şekil 8’de Hisar-O füzesine ait aerodinamik örtü ayrılmasını modellemek için yapılan 6DOFHAD etkileşimli analizlerden elde edilen aerodinamik örtünün zamana bağlı pozisyonu gösterilmiştir. HAD analizleri ile detaylı akış alanı incelemeleri yapılmakta, gövde, kanatlar, kontrol yüzeyleri ve çıkıntıların birbirleri ile olan etkileşimleri incelenmektedir. Bu etkileşimlerin aerodinamik karakteristiğe olumsuz etkilerinin olup olmadığı incelenmekte, gerektiği durumlarda çözümler üretilmektedir. Şekil 9’da Hisar-A füzesi için yapılan detaylı akış analizlerin- 16 1. Akgül, Ali - Tiftikçi, Hakan “Hesaplamalı Akışkanlar Dinamiği ile Aerodinamik Tasarım Eniyilemesi”, 2. Ulusal Havacılık ve Uzay Konferansı - UHUK 2008, İstanbul 2. Kayabaşı, İskender - Akgül, Ali Sunay, Yunus Emre "Computational Fluid Dynamics Prediction of Pitch and Roll Damping for the Missile Models and Comparison with Experiment", "0TEH 2011 On Defensive Technologies”, 6-7 Ekim 2011 3. Akgül, Ali - Akargün, Hayri Yiğit Atak, Bora - Çetiner, A. Emre - Göker, Ozan "Numerical Investigation of NASA Tandem Control Missile and Experimental Comparison", “Scientific and Technical Review, Vol.62, No.1, pp.39, 2012” 4. Ağsarlıoğlu, Ekin - Akgül, Ali "Numerical Prediction of Lateral Jets for Missile Like Geometries", “Scientific and Technical Review, Vol.62, No.2, pp.3-9, 2012” 5. Başkut, Erkut - Akgül, Ali “Development of a Coupling Procedure for Static Aeroelastic Analyses”, “Scientific and Technical Review, Vol.61, No.3-4, pp.39-48, 2011” 6. Başkut, Erkut - Akgül, Ali "Development of a Closely Coupled Procedure for Dynamic Aeroelastic Analyses", “Scientific and Technical Review, Vol.62, No.2, pp.30-39, 2012” 7. Çeliker, Hasan Erkan - Akman, Oral Akar, Gökhan - Akgül, Ali, "Aerodynamic Prediction for HB-1 and HB-2 Supersonic and Hypersonic Test Cases and Comparison With Experiment", Batuhan NASUHBEYOĞLU Aerodinamik Modelleme ve Analiz Mühendisi Duru Can ORAL Aerodinamik Tasarım Mühendisi Emrah GÜLAY Aerodinamik Modelleme ve Analiz Lideri Ali AKGÜL Aerodinamik Tasarım ve Analiz Müdürü sayı 5 temmuz 2014 tasarım ve mühendislik gücümüz mızrak-u projesi helikopter atışları Beklenen hafta gelmişti ve MIZRAK-U Projesinin en önemli faaliyetlerinden biri olan AH-1S helikopterinden atışlar için 23 Şubat günü Konya’ya doğru yola çıkmıştık. Bu atışlar, MIZRAKU’nun “güdümlü” olarak bir helikopterden atılacağı ilk kampanyaydı. Atışta, MIZRAK-U’nun önemli kullanım konseptlerinden biri olan At-Unut modunun yani “Atış Öncesi Kilitleme” senaryosunun denenmesi planlanmıştı. Atışlar öncesinde, diğer proje faaliyetlerinin yanı sıra atışta görev alacak KKK pilotları ile yoğun bir eğitim süreci gerçekleştirilmişti. Sınıf ortamında ve MIZRAK-U Eğitim Simülatörü kullanılarak gerçekleştirilen eğitimlerin ardından Ankara’da uçuş provaları yapılmıştı. Uçuş Emniyeti her zamanki gibi öncelikli bir konuydu. Bunun için Ankara’da “jettison” testleri yapılmıştı. Böylece, atış sırasında helikopteri tehlikeye atacak bir durum oluşması durumunda pilotların lançeri problemsiz olarak bırakabilecekleri doğrulanmış oluyordu. Proje kapsamında gerçekleştirilmiş olan “Emniyetli Ayrılma Analizleri”nin doğrulanması içinse güdümlü atışlar öncesinde “Balistik Test Füzeleri”nin atılması kararlaştırılmıştı. 24 Şubat sabahı, atışta görev alacak olan tüm ekip üyeleri Karapınar Atış Poligonunda yapılacak planlama toplantısı için hazırdı. O günü; Hedef, Telemetre, Radar, Yüksek Hızlı Kamera gibi kendi test sistemlerimizin kurulumunu yapmak, atışta kullanılacak lançerin ve füzelerin atış öncesi son kontrollerini gerçekleştirmek için kullanmayı planlamıştık. Planlama toplantısından sonra tüm ekipler kendi görev bölgelerine dağılırken olumsuz hava koşulları atışı yapacak helikopterin ertesi gün Karapınar’a intikal edip edemeyeceği konusunda şüphelerimizi artırmaktaydı. 17 roketsan dergisi tasarım ve mühendislik gücümüz Ertesi günün sabahı helikopterden istenmeyen haber geldi. Ankara’daki yoğun sis nedeniyle atış helikopterimiz havalanamıyordu. Yine de hava koşullarının iyileşmesi olasılığına karşılık tüm ekip poligonda beklemeye devam etti. Bu sırada son hazırlıklar gözden geçirildi. Akşam saatlerine doğru helikopterin o gün gelemeyeceği kesinleşti. leri uzaktan duyulmaya başlamıştı. Helikopterleri karşılamak için hemen piste doğru hareket ettik. Helikopterler 5 dakika içinde inişlerini tamamladılar. Karşılamanın ardından, pilotlar ve helikopter teknik personelini Roketsan tesislerinde ağırlamaya başladık. Öğle yemeğinin ardından ilk atışın brifingi yapıldı. Brifingde, pilotlara atış Bu arada, pist ekibi helikopter teknisyenleri ile birlikte lançer ve füzeyi helikoptere takmıştı. Pilotların helikopteri çalıştırmasının ardından pist ekibi son telemetre yayın kontrollerini de yaparak helikopterden uzaklaştı. Artık söz pilotlardaydı. Helikopter bir dakika sonra atışı gerçekleştireceği pozisyonunu almıştı. Bu noktadan sonra atış operasyonunu Roketsan Test Alanı Sorumlusu idare ediyor ve üçüncü bir pilot Atış Kontrol Kulesinde bu ekip ile helikopterdeki pilotlar arasındaki iletişimi sağlıyordu. Ayrıca, Roketsan Pist Ekibi de helikopter telsiz çevriminde operasyonu takip ediyor ve pilotların ihtiyacı olması durumunda operasyonunun işlem sırası, telsiz çevrimleri ve senaryo gereği helikopterin durması gereken pozisyon gibi konular aktarıldı, kendilerinin soruları cevaplandı. Atış emniyeti ile ilgili konuların ve acil durumda hareket tarzlarının da görüşülmesinin ardından helikopter başına geçildi. sorularını cevaplandırmak için hazır bekliyordu. Tüm yer ekiplerinin hazırlık durumunu teyit eden Test Alanı Sorumlusu pilotlara “Atış Serbest” duyurusunu yaptı ve telsizden pilotun geri sayıma başladığı duyuldu: 3, 2, 1, Ateş… Saatler 17:33’ü gösteriyordu ve MIZRAK-U prototipi başarıyla ateşlenerek helikopteri emniyetli bir şekilde terk etti. 26 Şubat, Çarşamba sabahı erkenden poligona ulaştık ve ilk iş olarak Ankara ile hava durumu ve helikopterin kalkışı konusunda koordinasyon kurmaya başladık. Hava koşulları önceki güne göre daha iyiydi ve saat 10:00’a doğru helikopterin havalandığı bilgisi geldi. İster istemez heyecan seviyemiz yükselmeye başladı. Görevli tüm ekipler görev yerlerinde helikopterin alana varmasını beklemeye başladı. Saat 11:30 sularında AH-1S ve ona refakat eden UH-1H helikopterlerinin ses- 18 sayı 5 temmuz 2014 tasarım ve mühendislik gücümüz sekansına geçildi. İkinci BTF atışı da başarılı bir şekilde gerçekleştirildi. Füze, helikopteri emniyetli bir şekilde terk etmişti. Pilotların, füzenin helikopteri terk etme karakteristiği hakkında verdikleri geri beslemeler ise çok olumluydu. Günün geri kalanında atış verileri incelendi. Artık, güdümlü atış için hazır duruma gelinmişti. Atışın hemen ardından teste ait veriler toplanmaya başlandı. Şimdi çalışma sırası verilerin incelenmesiyle görevli ekipteydi. Geç saatlere kadar süren incelemelerin ardından, füzenin helikopteri emniyetli olarak terk ettiği verilerle de doğrulanmıştı. Yapılan incelemeler neticesinde, güdümlü füzenin atılmasından önce, füzenin helikopterden ayrılma karakteristiğinin tekrarlanabilirliğinin gösterilmesi ve bazı telemetre verilerinin bir kez daha incelenebilmesi için ertesi gün ikinci Balistik Test Füzesinin de atılmasına karar verildi. 27 Şubat sabahı, görevli tüm ekipler yeniden görev yerlerini almıştı. İlk atışın başarılı geçmiş olması herkesi rahatlatmıştı, ancak rehavete kapılmadan çalışmaya devam etmeliydik. Bir gün önceki gibi, gerekli tüm hazırlıkların tamamlanmasının ardından öğleden sonra atış 28 Şubat 2014… GTF’nin atılacağı büyük gün gelmişti. İki atışımız da çok başarılı geçmiş, helikopterden atış operasyonu için Ankara’da kurgulamış olduğumuz işlem akışı sorunsuz bir şekilde yürütülmüştü. Sabah saatlerinde tüm ekipler görevlerinin başlarındaydılar. Telemetre istasyonları hazır bekliyordu. Hedef ekibi çalışmasını bitirip atış bölgesinden ayrılmıştı. Meteoroloji ölçümleri yapılmış, “Yüksek Hızlı Kameralar ve Radarlar” ekipleri tüm hazırlıklarını tamamlamıştı. Pist ekibi füzeyi lançere takıp son kontrollerini yapmıştı. Ne var ki pilotlar havalanmak için son hazırlıklarını yaparken helikopterde bir arıza tespit ettiler ve bu şekilde helikopterin havalanmasının uygun olmayacağını belirttiler. Bu gibi durumların her zaman oluşabileceğinin farkındalığı ile duruma soğukkanlı bir şekilde yaklaştık. Helikopter susturuldu, füze lançerden sökülerek taşıma sandığına geri konuldu ve helikopter personeli ile pistte küçük bir brifing gerçekleştirildi. Heli- kopter teknik ekibi, refakatçi olarak gelen UH-1H helikopterinin ekipmanlarını da kullanarak problemin giderilmesi için çalışabileceklerini dile getirdiler. Ayrıca, ek önlem olarak arıza yapan ünitenin bir yedeğinin Ankara’dan getirilmesi için koordinasyon kuruldu. Pilotların ve helikopter teknisyenlerinin helikopterin onarımı ve atışın yapılabilmesi için gösterdikleri fedakârlık ve çaba görülmeye değerdi. Yoğun uğraşılar sonucunda, öğleden sonra saat üçe doğru sorun çözüldü. Hiç vakit kaybetmeden atış operasyonuna başlandı. Saatler 15:38’i gösterirken füze ateşlenmişti. Yaklaşık 22 saniye sonra ise heyecanla gözlemlediğimiz hedefin vurulduğu görüldü ve telsiz anonsundan atışı gerçekleştiren pilotların coşkulu bir sesle tüm Roketsan çalışanlarını tebrik mesajları duyuldu… Alpin YALÇI Platform Entegrasyon Birim Yöneticisi 19 roketsan dergisi tasarım ve mühendislik gücümüz mes (manufacturing execution system) Amerika Birleşik Devletleri’nde ortaya çıkmıştır. MES, üretimi gerçekleştirmek için gerekli tüm yöntem ve araçları barındıran, gerçek zamanlı, entegre ve bilgisayar üzerinde çalışan bir üretim yönetim sistemidir. geniş katılımlı Bilgi Sistemleri projesi olarak 2014 yılı Şubat ayında devreye alınan MES Modülü, Roketsan’da üretim yönetimi konusunda devrim niteliği taşımaktadır. 3. MES Projesi 1. Giriş 2. Roketsan ve ERP Yeni nesil teknoloji kullanımıyla üretim firmalarının klasik fabrikalardan modern üretim sistemlerine dönüşmeye başlaması, üretim yönetimi metotlarının gözden geçirilmesi ve geliştirilmesi ihtiyacını doğurmuştur. Gelişen dijital teknoloji ve bilgi sistemleri alt yapısı dikkate alındığında, kağıt bazlı üretim yöntemleri, veri akışının ve ulaşılabilirliğinin sağlanmasında yetersiz kalmaktadır. Kağıt bazlı üretim yöntemlerinde üretimin hızı, kağıdın şirket içerisinde hareket etme hızı ile sınırlanmaktadır. Bu sebeple, üretimde anlık olarak yaratılan veriye ulaşmak için ERP (Enterprise Resource Planning - Kurumsal Kaynak Planlama) yazılımı ile entegre, tüm üretim süreçlerini içeren bir üretim izleme sistemi kurmak ve çalıştırmak büyük önem kazanmıştır. Bu sistem oluşturulurken amaç sadece kağıdın ortadan kalkması değil; aynı zamanda tüm üretim ve kalite kontrol süreçlerinin gözden geçirilerek daha verimli ve hızlı çalışmalarını sağlamak olmuştur. Roketsan’da yürütülen MES Projesi’nin detayları tartışılmadan önce, ERP sistemleri ile ilgili kısa bir bilginin verilmesi uygun olacaktır. ERP, kurumların tedarikten, dağıtıma kadar tüm iş süreçlerini bütünleşik bir veri/bilgi yönetim sistemi desteğiyle yönetmesini sağlayan geniş kapsamlı ve modüler yapıya sahip bir yazılım paketidir. Roketsan’da 2001 yılından beri Oracle ERP Sistemi kullanılmaktadır. Bu kapsamda şirkette: MES (Manufacturing Execution System - Üretim Yönetim Sistemi) kavramının kökeni 1980’lerin başında uygulanan ve PDA (Production Data Acquisition Üretim Veri Toplama) adı verilen bilgisayar bazlı veri toplama sistemlerine uzanmaktadır. Ancak, bu sistemin temel amacı, üretimin yönetimi ve süreçlerin iyileştirilmesi değil, makine kullanım oranlarının takibidir. Bugünkü kullanımına yakın, ERP ile bütünleşik MES kavramı ise ilk defa 1990’ların ortalarında 20 - Üretim - Kalite - Planlama - Finans - Satınalma - Mühendislik - İnsan Kaynakları - Dış Ticaret - Kurumsal Varlık Yönetimi - Proje Yönetimi - Hyperion modülleri kullanılmaktadır. Roketsan, geçtiğimiz 13 yılda, kurumsal kimliği, ERP dünyasında edindiği tecrübe ve geliştirdiği bilgi sistemleri alt yapısıyla, sahip olduğu ERP modüllerinin limitlerini zorlamakta; süreçlerini daha verimli hale getirebilmek ve bilgi birikimini artırmak amacıyla bölümlerin ihtiyaçları ve şirket vizyonu doğrultusunda yeni ERP modüllerini kullanıma almaktadır. Yapılan projeler, içeriği, zorluk seviyesi ve yarattığı etki ile başarı hikayelerine konu olmakta ve ERP kullanan diğer şirketlere örnek gösterilmektedir. Bu projeler içerisinde, Roketsan’ın en büyük ve en MES Projesi’ne 2012 yılı Aralık ayında Oracle MES Modülü’nün satın alınmasıyla başlanmıştır. Üretim yönetim ve takibi için alternatif yazılımlar arasından Oracle MES Modülü’nün seçilmesinin ana sebebi, diğer üçüncü parti yazılımlarla karşılaştırıldığında, hali hazırda kullanılan ERP sisteminin bir modülü olması ve diğer ERP modülleri ile entegre bir şekilde kullanılabilmesidir. MES Modülü, doğru ve anında veri toplama ilkesini (verinin, işi yapan kişi tarafından ERP’de oluşturulması) merkezine alarak; üretim statüsünün, malzeme akışının ve kaynak kullanımlarının anlık olarak izlenip yönetilebildiği, üretim ve kalite kontrol adımlarının operasyonel bazda takip edilerek istatistiksel proses kontrol yöntemlerinin kullanılabildiği ve performans analizlerinin yapılabildiği bir sistemdir. MES Projesi’nin öncelikli amacı “Roketsan’ın kağıt bazlı, geleneksel üretim takip ve yönetim uygulamalarının yeniden tasarlanarak; insan hatasını en aza indiren, yalın, hızlı, gerçek zamanlı ve ERP ile entegre bir sistem haline getirilmesi” olarak belirlenmiştir. Proje sonunda, belirli bir olgunluk seviyesine ulaşmış tüm tasarım ve seri üretim projelerinde, kağıt üzerinde yürüyen üretim dokümanlarının ve değişiklik/konfigürasyon yönetim araçlarının ERP Sistemine aktarılmasıyla; üretimin anlık ve şeffaf bir şekilde izlenebileceği, atölyelerden toplanan analiz edilebilir verinin, kolaylıkla standart raporlara ve kritik performans göstergelerine dönüştürülebileceği ve planlama disiplininin Roketsan’a yayıla- sayı 5 temmuz 2014 tasarım ve mühendislik gücümüz cağı bir üretim ortamı hedeflenmiştir. Proje kapsamının ve ihtiyaçlarının büyüklüğüne paralel bir şekilde, süreçteki tüm paydaşları (bilgi sistemleri, planlama, proses, üretim, kalite, tasarım grupları) içeren geniş katılımlı bir proje ekibi oluşturulmuş ve ekip üyeleri, bir yılı aşkın süreyle, fonksiyonel görevlerine ilave olarak projeye büyük katkı sağlamışlardır. 3.1 Proje Kapsamında Yapılan Geliştirmeler Atölyelerde gerçekleştirilen üretim ve kalite kontrol süreçlerinin takibini amaçlayan bu projeyi gerçekleştirebilmek için öncelikle süreç haritaları çıkarılmış, ERP’ye aktarılmadan önce süreçlerin verimsizlik yaratan unsurları gözden geçirilmiş ve sonrasında ERP’ye aktarımı için Yönetim Bilgi Sistemleri Müdürlüğü’ne (YBSM) uygulama ihtiyaçları belirtilmiştir. Bu ihtiyaçlar doğrultusunda, YBSM 20’ye yakın yeni uygulama geliştirmiş, bu uygulamaların kullanımına ve oluşan verinin analizine yönelik yeni raporlar oluşturmuştur. Geliştirilen tüm bu uygulama ve raporlar sayesinde, Roketsan’ın kağıt üzerinde yürüyen üretim süreçleri, ERP’de yer alan ve birbiriyle entegre bir şekilde çalışan uygulamalar zincirine dönüşmüştür. 3.1.1 Rota Yönetimi (Üretim Dokümanlarının ERP’ye Aktarılması) Proje kapsamında, öncelikle kağıt üzerinde yer alan üretim dokümanları, ERP’de ürün rotalarına dönüştürülmüştür. Rotalar üzerinde, üretimin tamamlanması için ürünün işlem görmesi gereken operasyonlar, bu operasyonların gerçekleştirilebilmesi için gerekli teknik bilgi paketi ve detaylı görsel talimatlara ek olarak ihtiyaç duyulan kişi/makine kaynakları bilgileri, operasyon standart süreleri ve operasyon sırasında doldurulması gereken muayene ve bilgi föyleri yer almaktadır. Proses ve kalite sorumluları tarafından oluşturulan rotalar, proje sorumluları tarafından ERP üzerinden onaylanmaktadır. Bu onay sırasında tüm ilgililer geliştirilen raporlar sayesinde rotaları detaylı bir şekilde inceleyebilmektedir. Rotaların değişiklik kontrolü de yine tamamen ERP üzerinden yapılmaktadır. bir uygunsuzluk durumunda sistem otomatik hata raporu tutmakta ve hata raporunu ilgililere aktarmaktadır. Üretimin tamamlanması sonucunda oluşturulan kabul raporları kalite kontrol teknisyenleri tarafından oluşturulup sorumlu mühendisler tarafından elektronik onay akışı ile onaylanmaktadır. Sistem tarafından üretilen tüm raporlara istenildiği zaman ERP üzerinden kolaylıkla ulaşılabilmektedir. Teknisyenlerin oluşturdukları operasyon başlangıç bitiş kayıtları ile hangi parçanın, hangi operasyonda, kim tarafından, ne kadar sürede yapıldığı bilgisi ve üretimde yer alan herhangi bir kafilenin o anki statüsü hakkında anında bilgi alınabilmesi sağlanmıştır. Ölçüm sonuçlarının sistem üzerinde tutulması her türlü proses ve kalite kontrol analizi için bir veri havuzu oluşturmuştur. 3.1.3 Karekod Teknolojisi MES Projesi ile birlikte Roketsan’da karekod teknolojisine de geçilmiş, üretim kafilelerinin ve malzemelerin üzerinde yer alması gereken tüm bilgiler sadeleştirilerek karekodlu bir şekilde yazdırılması sağlanmıştır. Karekod teknolojisi, işlem hızını artırdığı gibi, kullanıcı hatalarını da ciddi bir oranda azaltmıştır. 3.1.2 Atölyelerde MES Kullanımı 3.2 Kazanımlar YBSM tarafından teknisyenler için geliştirilen kokpit ekranı sayesinde kişiler, önlerinde bekleyen işleri / üretim kafilelerini görebilmekte, seçilen kafileye ait tüm dokümanlara anında ulaşabilmekte, operasyon sırasında oluşturulan dokümanları ekleyebilmekte ve işe başlama ve işi tamamlama tarihlerini girebilmektedirler. Bunlara ek olarak teknisyenler tüm parça ölçüm sonuçlarını sisteme girebilmektedirler. Herhangi Proje sırasında, hammalzemelerin stoğa girişinden ürün teslimatına kadar veri akış zincirinde yer alan tüm üretim ve kalite kontrol süreçleri gözden geçirilmiş, ihtiyaç duyulan süreçler ERP alt yapısıyla yeniden tasarlanıp yalınlaştırılmıştır. MES Projesi sonrasında Roketsan, insan hatasını en aza indiren, çok hızlı bir şekilde ulaşılıp, analiz edilebilir ve raporlandırabilir veriye sahip, anlık takip edilebilir bir üretim yönetim sistemine 21 roketsan dergisi tasarım ve mühendislik gücümüz sahip olmuş; üretimine aday olduğu dünya çapındaki potansiyel projeler için süreç alt yapısını sağlamlaştırmıştır. 3.2.1 İzlenebilirlik Üretim sistemlerinde ulaşılması en zor, pahalı, zaman alıcı ancak izlenebilirliğin sağlanabilmesi için çok kritik bir öneme sahip olan, ürünlerin üretiminde kullanılan malzeme, kafile, seri no, versiyon, revizyon gibi bilgilerin oluşturduğu “Ürün Tarihçesi”ne, MES Projesi sayesinde çok kısa bir sürede ulaşılması sağlanmıştır. 3.2.2 Doğru Veriye Hızlı ve Kolay 22 Ulaşım mesine yardımcı olacaktır. ERP sistemi tarafından gönderilen otomatik uyarı mesajları, proje paydaşlarının ihtiyaçları doğrultusunda üretilen standart rapor/sorgu ekranları ve 30 saniyede bir güncellenerek projelerdeki tüm kritik faaliyetleri özet olarak gösteren bilgi ekranı sayesinde, şirketlerin bilgiye ulaşmak için harcadığı görünmeyen maliyetlerin ciddi oranda azaltılması sağlanmıştır. Verilerin ERP üzerinden anlık ulaşılabilir olması başta proses, kalite ve planlama mühendisleri olmak üzere tüm ilgililerin süreçlerinde karşılaşılan problemlerin temel sebeplerinin çok daha hızlı bir şekilde belirlen- 3.2.3 Donanım Alt Yapısının Güçlendirilmesi Proje kapsamında, enerjik bölgeler de dahil olmak üzere tüm atölyeler için donanım tedariği yapılmış ve atölyelere elektrik ve network alt yapısı sağlanmıştır. Buna ek olarak, sistemin 7 gün 24 saat hizmet verebilmesi adına bilgi sistem alt yapısı tepeden tırnağa yenilenerek kurumsal seviyede hizmet verebilecek çoklu veri tabanı, uygulama sunucusu ve depolama sistemi mimarisi, özel bulut sistemi kapsamında hayata geçirilmiştir. sayı 5 temmuz 2014 tasarım ve mühendislik gücümüz 3.2.4 Süreçlerin Yalınlaştırılması Üretim ve kalite kontrol süreçlerinin ERP ortamına aktarılması, bu süreçlerin proje ekibi ve süreç sahipleriyle birlikte gözden geçirilmesi ve yeniden tasarlanması için fırsat oluşturmuştur. Böylece, verimsizliğe sebep olan noktalar yok edilmeye çalışılmış, süreçteki bilgi akışı kolay ulaşılabilir hale getirilmiştir. Yalınlaşan ve şeffaflaşan süreçler ile üretimin hızı artırılmış, daha güçlü bir üretim ortamı oluşturulmuştur. 4. Sonuç ve Gelecekte Yapılması Planlanan Çalışmalar 2014 yılı Şubat ayında, bütçesi ve takvimi içerisinde başarıyla tamamlanan MES Projesi, 70 kişilik proje grubu, 1.400’ün üzerinde paydaşı, geliştirilen 20’ye yakın uygulamasıyla, Roketsan’ın bugüne kadar gerçekleştirdiği en büyük bilgi sistemleri projesidir. Projenin bir diğer kritik özelliği ise küçük bir danışmanlık hizmeti haricinde neredeyse tamamının Roketsan öz kaynağıyla yapılmış olmasıdır. Roketsan, Oracle MES Modülü’nü Türkiye içinde kullanan ilk şirkettir ve yurt dışında örnek olarak gösterilmektedir. Bu tür köklü bir değişikliğin başlangıçta yarattığı uyum sürecinin atlatılmasının ardından, potansiyel hataların önceden saptandığı; çevrim zamanlarının ve atölye stoklarının azaltılması ve kapasite kullanım oranlarının artırılmasıyla ürün maliyetlerinin düşürüldüğü; atölyeden verinin daha doğru ve anlık toplanması ve toplanan verilerin detaylı analizlerinin yapılmasıyla stratejik kararlara dahi etki edebilecek bir karar destek alt yapısının oluşturulması hedeflenmiştir. Projenin ikinci fazında, atölyeden sağlanan verinin, her bir yönetim kademesinin ihtiyaç duyacağı farklı içerik ve biçimlerde, kolay ulaşılabilir ve analiz edilebilir standart raporlara dönüştürül- mesi amaçlanmaktadır. Bu verinin, ASCP (Advanced Supply Chain Planning - İleri Tedarik Zinciri Planlama) modülü ve atölye simülasyon çalışmalarında kullanılmasıyla, Roketsan’ın kısa, orta ve uzun vadede senaryo analizleriyle de desteklenen daha hassas planlar yapması mümkün olacaktır. Günümüzde, üretimlerinde son teknolojiyi kullanan firmalar, ürün yeterliliklerinden daha çok süreç yetkinlik ve yeterliliklerindeki gücü ile ekonomik verimliliği sağlamakta ve ön plana çıkmaktadır. Yeni nesil fabrikalar, tüm üretim yönetim süreçleri ve sistemleri ile dijital dünyanın önemli aktörleri olacaktır. Teknolojide son gelişmeleri takip eden ve bunlardan yararlanan fabrikalar rakiplerine göre daha verimli çalışabilecek ve onlardan birkaç adım öne çıkabilecektir. Türkiye’nin en hızlı büyüyen ve gelişen firmalarından olan Roketsan, MES projesi ile birlikte, üretim süreçlerine bilgi teknolojilerini daha fazla dahil edip gerekli sistem alt yapısını oluşturarak ileride yapılacak daha büyük projeler öncesinde büyük bir adım atmıştır. fault/files/Resources/WP-US-10-WaysPaperless-MES.pdf Kletti J. (2007). Manufacturing Execution Systems - MES. Berlin: Springer Oracle Corporation (2013). Oracle Manufacturıng Execution System for Discrete Manufacturing, http://www.oracle.com/us/products/applications/ebusiness/scm/062 099.pdf Efe Can OKUMUŞ Süreç İzleme (WIP) Mühendisi Referanslar Dassault Systems (2013). Extracting Greater Value from Paperless Manufacturing, http://www.apriso.com/library/white_papers/Apriso_WhitePaper _Extracting_Greater_Value_Paperless_Manufacturing.pdf Ferruh Emre AYTAC Üretim Planlama Birim Yöneticisi Djassemi M., & Sena J. A. (2006). The Paperless Factory: A Review of Issues and Technologies. IJCSNS International Journal of Computer Science and Network Security, VOL.6 No.12, 185191 HighJump Software Inc. (2011). 10 Key Ways “Going Paperless” with a Manufacturing Execution System Drives Fast Cost Reduction, http://www.highjump.com/sites/de- Dr. Cemal Berk OĞUZSOY Kurumsal Kaynak Yönetimi ve Strateji Direktörü 23 roketsan dergisi tasarım ve mühendislik gücümüz ülkemizin ilk çok yüksek hızlı çarpma test alt yapısı Roketsan’da kurulan Balistik Koruma Merkezi’nde (BKM) çeşitli tehdit seviyelerine karşı zırh geliştirme ve doğrulama faaliyetlerine devam edilmektedir. yısal parametrelerin doğruluğu alınacak sonucun gerçekçi olması için çok önemlidir. BKM alt yapısının kurulması öncesi ülkemizde çarpışma, patlama gibi yüksek deformasyon hızlarının gerçekleştiği durumların modellemesi için gerekli malzeme parametrelerinin bulunmasına yönelik test olanakları çok kısıtlı olmuştur. Zırh tasarımında büyük önem taşıyan malzeme bilgisi üretme amaçlı bir test düzeneği olan gazlı fırlatma sisteminin KBL’de kurulması ile 4000 m/s hızlara kadar atış olanağına sahip, Türkiye'de ilk ve tek olan test yeteneği kazanılmıştır. Tasarım zamanının kısaltılması ve maliyet etkin zırh tasarımlarına ulaşılabilmesi için sayısal benzetim (simülasyon) kullanımından yoğun olarak faydalanılmaktadır. Sayısal benzetim ve modelleme çalışmalarının ön tasarım aşamalarında kullanılması, testler ile doğrulama adımlarının azaltılması sağlanmaktadır. BKM alt yapısında Kapalı Balistik Laboratuvarı (KBL) ve Zırh Açık Test Alanı (ZATA) olmak üzere iki farklı test alt yapısı oluşturulmuştur. Bu test alt yapılarının temel amacı tasarım sırasında ihtiyaç duyulan tasarım geliştirme faaliyetlerine gerekli test verilerini sağlamaktır. BKM’de üç temel test alt yapısı üzerinde yoğunlaşılmıştır. Bunlar; • 5.56 mm kalibreden 120 mm kalibreye kadar olan kinetik enerjili mühimmatların gerçek hedeflere karşı test edilmesi, • Çukur imla ya da tanksavar kimyasal enerjili mühimmatların zırh sistemlerine karşı statik ve dinamik atışlı olarak test edilmesi, • Simülasyon çalışmaları için gerekli olan malzeme bilgisinin üretilmesi için gazlı ve barutlu fırlatma sistemleri ile test edilmesine olanak sağlayan alt yapılardır (Şekil1). Terminal balistik sayısal benzetim ve modelleme çalışmalarında sınır koşulları haricinde en önemli girdi, malzeme modelleridir. Bu modeller için gerekli sa- 24 Şekil 1: a) ZATA Alanında Kinetik Enerjili Mühimmat Testi, b) KBL’de Patlatma Anının Yüksek Hızlı Kamera Görüntüsü, c) KBL Gazlı ve Barutlu Fırlatma Sistemleri sayı 5 temmuz 2014 tasarım ve mühendislik gücümüz iki farklı test tankı bulunmaktadır. Bunlardan biri 300 g TNT eşleniğine kadar patlayıcı içeren reaktif zırh testlerini yapabilecek penetrasyon tankıdır. Diğer penetrasyon test tankı ise herhangi bir patlayıcı içermeyen zırh yapılarının test edilmesi için tasarlanmıştır. Bu tank farklı çarpma açılarının tehdit-zırh etkileşimine olan etkilerinin incelenmesini sağlayan özel bir test fikstürü ile donatılmıştır. Küçük ölçekli penetrasyon test tipinde delici penatratör uçuş esnasında stabilizasyon sağlayarak hedefe tam olarak dik isabet etmesini sağlayan sabot ile beraber fırlatılmaktadır (Şekil 3 (a)). Penetratörlerin fırlatılması için farklı şekilde çalışan, çekici tipi çok parçalı veya itici tipi penetratör-sabot ikilileri kullanılmaktadır (Şekil 3 (b)). Şekil 2: 60/25 İki Kademeli Gazlı Fırlatma Sistemi Şematik Gösterim (Tek Kademe) ve BKM Test Laboratuvarı İçinde Kurulumu BKM kapalı test laboratuvarına kurulumu gerçekleştirilen 60/25 gazlı fırlatma sistemi beş farklı bileşenden oluşmaktadır. Bunlar gaz kundağı, namlu bölümü, Plaka/Taylor çarpışma tankı, basınç sönümleyici ve sabot tutucu tanktır. Son kısmında ise penetrasyon testlerinin gerçekleştirildiği iki farklı tank vardır (Şekil 2). Sistem çok farklı test tiplerini tek bir yapı içerisinde gerçekleş- tirebilmesi açısından ihtiyaç durumuna göre tek veya iki kademeli olarak “çalıştırılabilmektedir. Bu sistem ile gerçekleştirilebilecek testler ise; • Kompozit veya Patlayıcı İçeren Zırh Sistemlerinin Penetrasyon Testleri (Küçük Ölçekli) • Plaka Çarpma Testleri • Taylor Çarpma Testleri olarak üç kısıma ayrılmıştır. Küçük Ölçekli Penetrasyon Testleri için Şekil 3: a) Küçük Ölçekli Uzun Penetratör Çarpışma Testi Şematik Gösterimi, b) BKM Bünyesinde Kullanılan Penetratör Tipleri Şekil 4: BKM Gazlı Fırlatma Sistemi Plaka Çarpma Testi Hedef Yerleştirimi, Visar Uygulaması BKM bünyesine kurulan 60/25 iki kademeli gazlı fırlatma sisteminin kurulum sonrası ilk aşamada fırlatma kapasitesinin incelenmesi amacı ile gerek tek gerek iki kademeli konfigürasyonda çeşitli testler yapılmıştır. Farklı tipte penetratörler kullanılarak gerçekleştirilen testler sonucunda 4361 m/s maksimum çarpma hızına ulaşılmıştır. Sistemin test tiplerinden bir diğeri ise Plaka Çarpma Testi’dir. Modelleme çalışmalarında malzemelerin hal denklemlerinin çıkarılmasında kullanılan Plaka Çarpma Testi, karakterizasyonu gerçekleştirilecek malzemenin çok ince plakalar şeklinde üretilmesi ve birbirlerine çok hassas şekilde paralel olarak çarptırılması ile gerçekleştirilen bir test metodudur. Bu test tipinde çarpışma esnasındaki hızın ölçülmesini sağlayan hız pinleri, Hugoniot ve Parçalanma (Spall) gerilimlerinin ölçülmesini sağlayan piezoelektrik gerilim ölçer ve Visar (Velocity Interferometer System for Any Reflector) sistemleri kullanılmaktadır (Şekil 4). Kurulumu gerçekleştirilen fırlatma sistemi üzerinde gerçekleştirilen denemelerde elde edilen sonuçlara bakıldığında maksimum çarpışma hızı 25 roketsan dergisi tasarım ve mühendislik gücümüz Şekil 5: a) Silindirik Test Numunesinin Taylor Çarpma Testinden Önceki ve Sonraki Durumunu Gösteren Şematik Gösterimi, b) BKM Kapsamında Gerçekleştirilen Testin Öncesi ve Sonrasındaki Görünümü 1062 m/s, maksimum çarpışma paralelliği ise 3.18 mrad olarak ölçülmüştür. Son olarak Taylor çarpma testi sistem kapasitesinin yansıtılabilmesi amacı ile incelenmiştir. Bu test tipi, sünek yapıya sahip malzemeler için rod şeklindeki test numunelerinin rijit duvara farklı hızlarda çarptırılması ile elde edilen gerilme ve plastik şekil değişimlerini inceleyerek malzemenin şok altındaki mekanik karakterizasyonun yapılmasını sağlayan bir test metodudur (Şekil 5 (a)). Ölçümlerin test esnasında hızlı kameralar kullanılarak yapılabileceği gibi test sonrasında rod üzerindeki son boy ölçülerek de yapılabilmektedir (Şekil 5 (b)). Burada dinamik mukavemet, test numunesi boyunun çarpma hızı değişimine bağlı olarak hesaplanmaktadır. Sistem ile yapılan tüm atış testlerinin penetratör ve sabot toplam ağırlıklarına karşılık elde edilen hız grafiğine bakıldığında, sistemin penetratör komplesini 4000 m/s üzerindeki hızlara kadar fırlatabildiği görülmüştür. Ayrıca sistemin tek kademeli fırlatma konfigürasyonun kullanılarak düşük hızlarda yüksek kütleli cisimleri de fırlatabileceği değerlendirilmiştir (Şekil 6). 26 A. Kaan TOKSOY İleri Malzeme ve Balistik Koruma Müdürlüğü Tasarım Mühendisi Sonuç SSM tarafından yürütülen ALTAY Projesi ile bağlantılı olarak BKM’de kurulan, plaka çarpışma, Taylor ve Küçük Ölçekli Penetrasyon Testleri’ni gerçekleştirebilecek iki kademeli gazlı fırlatma test sisteminin ülkemize kazandırılması ile; Kısa vadede, • Zırh sistemlerinde kullanılması düşünülen ara katman malzemelerin şok özelliklerini içeren mekanik karakterizasyonunun yapılması ve tasarımlarda kullanılmak üzere simülasyonlara aktarılması, • BKM bünyesinde tasarımları gerçekleştirilen patlayıcılı zırh sistemlerinin verimlerinin incelenerek uygun patlayıcı sisteminin geliştirilmesi. Şekil 6: 60/25 İki Kademeli Gazlı Fırlatma Sistemi ile Gerçekleştirilen Atış Ağırlığına Karşılık Hız Grafiği hiper hızlı şok (>10000 m/s) dalgalarının incelenmesi gereken çalışmalarda kullanılabilecek test sistemlerine tasarım girdisi hazırlanması, • Yüksek hızlı kimyasal veya kinetik enerjili mühimmatların hedef ile ilişkisini inceleyen terminal balistik bilim dalında üniversite ve araştırma kuruluşları ile iş birliğinin genişletilerek ülkemizdeki araştırmacı sayısının artırılması sağlanacaktır. Orta/uzun vadede, • Yüksek performanslı patlayıcı geliştirilmesi çalışmaları, uzay çalışmaları gibi Ege Arkın DİLEKLİOĞLU Test Mühendisliği Müdürlüğü Test Mühendisi Gökçe DARA İleri Malzeme ve Balistik Koruma Müdürü sayı 5 temmuz 2014 tasarım ve mühendislik gücümüz istatistikler yalan söylemez İstatistiksel analiz yöntemleri bilimsel çalışmalarda büyük önem taşımaktadır. İstatistiksel analiz yöntemlerinin yanlış kullanımı, hatalı veya taraflı yorumlanması ile çalışmanın dayandığı temel felsefenin çökmesi, teşhisin yanlış konularak uygulamaların da yanlış yapılması sonucu ortaya çıkmaktadır. Literatür, istatistiksel analizlere eleştirel tarzda yaklaşan pek çok özlü sözü barındırır. Bu sözlerin pek çoğu istatistiksel yöntemlerin bilerek veya bilmeyerek yanlış kullanımı sonucu oluşan kafa karışıklıklarını görerek söylenmiştir. İskoç Aberdeen futbol takımının teknik direktörü Ebbe Skovdahl‘un 2001 yılında “İstatistik mini eteğe benzer; çok şey gösterir ama asıl görünmesi gerekeni asla göstermez” şeklindeki çarpıcı ve biraz da sakil demeci hem dünyada hem de ülkemizde de yerli yersiz sıklıkla kullanılmaktadır. Skovdahl bu demeci, çok önemli bir oyuncusu ile kıyaslanan sıradan bir rakip oyuncunun bir maçta kaleyi tutan şut sayısının çok daha fazla olması üzerine oyuncusuna yapılan eleştiri üzerine vermişti. Futbol gibi “Büyük sayıların güçlü yasasının” dikkatli kullanılması gereken bir spor dalı için yapılan eleştiriyi kabullenmemesi doğru olmakla birlikte hatalı olan istatistik bilimini buna alet etmesiydi. George Canning’in “İstatistikler ile gerçek dışında her şeyi ispat edebilirim”, Morris Kline’ın “İstatistik cahilliğin matematiksel teorisidir”, Evan Esar’ın “İstatistiğin tanımı, gü- venilir verilerden güvenilmez gerçekler üretilmesidir”. sözleri ise istatistikler ile bilinçli veya bilinçsiz olarak insanların yanıltılması üzerine söylenmiş ağır eleştiriler olarak literatüre girmiştir. Benzer biçimde olasılıkların da yanlış yorumlanması sonucu pek çok tartışmalı durum ortaya çıkmaktadır. İstatistiksel analizler ve daha yukarıdan bakıldığında bilimsel deneylere ilişkin kurbağalar üzerinde deney yapan bilim adamının komik hikayesi, yapılabilecek hataların dramatikliği üzerine bir örnek olarak anlatılır: Deney yapan bilim adamı kurbağaya “Sıçra” diye komut verir, kurbağa 1 metre sıçrar. Bilim adamı kurbağanın bir bacağını keser kurbağaya yine “Sıçra” diye komut verir, kurbağa yarım metre sıçrar. Bilim adamı kurbağanın bir bacağını daha keser kurbağaya yine “Sıçra” diye komut verir, kurbağa ancak 20 santim sıçrar. Bilim adamı kurbağanın bir bacağını daha keser. Kurbağaya yine “Sıçra” diye komut verir, bu defa kurbağa sıçramaz. Bilim adamı “işte sonuç der.” ve bilgisayarına yazar “Üç bacağı kesilince kurbağa sağır oluyor.” Bu makalede popüler, geçmişte yaşanmış ve gelecekte de karşılaşma olasılığı yüksek bazı vakalar eşliğinde istatistiksel ve bilimsel analizlerde dikkate alınması önem taşıyan noktalara vurgu yapılacaktır. Makalede ele alınan konular şüphesiz ki dikkate alınması gereken hususların yalnızca küçük bir alt kümesini teşkil etmektedir. Metodoloji ve Mantık Yürütmenin Önemi Doğru metodolojinin seçilmesi, yalnız eldeki mevcut düşünme formuna ve kısıtlara takılınmaması, yaratıcı ve kritik eden düşünce yapısına geçilmesi, zor problemlerin çözümünde önemli rol oy- nayabilir. İkinci Dünya Savaşı sırasında Müttefik Kuvvetler için bombardıman uçakları saldırıların en stratejik gücünü teşkil etmekteydi. Ancak dev ve hantal uçaklar operasyonlar sırasında sıklıkla vurulmakta ve düşürülmekteydi. Bu sorunu aşmak için uçakların zırhlandırılması yapılabilecek tek önlem olarak ortada idi, ancak zırh çok ağırdı. Bu durumda zırhın kısıtlı kullanımı ve yalnızca çatışmadan dönen uçakların sık yara alan bölgelerinin zırhlandırılması karar unsuru olarak ele alınmaktaydı. Tam bu noktada sürecin yürütülmesi görevi matematikçi Abrahan Wald’a verildi. Wald işe uçağın bir diyagramını çizip çatışmadan dönen uçakların üzerinde en çok yara alan noktaları işaretleyerek başladı (Şekil 1). Şekil 1’de solda hiç vurulmamış bir uçak, sağda ise siyah renkte boyanmış olarak en çok mermi deliği bulunan bölgeler görünmekte. Bu basit diyagram burun, kanatlar ve kuyruk bölgesinin en çok yara alan yerler olarak tespit edilmesini sağlıyor. O ana kadar masada olan karar bu noktaların olabilecek en iyi yöntemle zırhlandırılması ve bu şekilde hasarın azaltılmasına yönelikti. Bu klasik fikir yürütmeye göre zırhlanması gereken çok büyük bir yüzey bulunmaktaydı. Wald bu aşamada klasik fikir yürütmenin tam zıttı bir uygulamaya gitti. Üsse geri dönen değil de dönemeyen uçakları odağına aldı. Wald’a göre mermi deliği bulunan noktalar değil de hiç mermi deliği olmayan noktalar Ordu tarafından güçlendirilmeliydi. Çünkü çatışmadan dönen uçaklarda mermi deliği hiç bulunmayan noktalar aslında en zayıf noktalardı ve bu noktalardan vurulan uçaklar hiç geri dönememekteydi. Yani kanadından vurulan uçak belki zorlukla da olsa üsse geri gelebilmekte ancak kokpitten vurulan uçağın ise hiç şansı olmamaktaydı. Wald, düşüncesini kapsamlı ve matematiksel derinliği yüksek makalesiyle de 27 roketsan dergisi tasarım ve mühendislik gücümüz Şekil 1: Uçakların Yara Alan Bölgeleri ispatlıyordu. Bu çalışma halen bile Yöneylem Araştırması biliminde çığır açıcı çalışmalardan biri olarak kabul edilir. Mantıksal bütünlüğün korunması ve hata yapılmamasına ilişkin başta gelen örneklerden biri “Savcı’nın Mantık Hatası (Prosecutor's Fallacy)” ismiyle literatüre girmiştir. Bu mantık hatası bir olaydan bağımsız ve öncel bir rassal eşleşmenin sanığın suçsuzluğunun olasılığı ile eşit tutulması varsayımıyla ortaya çıkar. Örneğin bir suçluya ait olduğu belirlenen bir kanın ait olduğu grubun sanığınki ile aynı olması ve bu kan grubunun da toplumda %10 bulunması durumunda, sanığın suçlu olma olasılığının %90 (suçsuzluğunun %10) olarak varsayılması durumudur. Bu şekilde tarif edildiğinde böyle de hataya kim inanır canım denilebilecek konunun dünyanın gözü önünde cereyan eden O.J. Simpson’ın yargılanmasında önemli bir rolü olmuştur. O.J. Simpson’ın cinayet davasında savcı Simpson’un eşine şiddet uyguladığı kanıtını suçlamayı destekleyici bir unsur olarak sunmuş, savunma avukatı ise her eşi tarafından şiddet uygulanan 2.500 kadına karşı yalnızca bir tanesinin eşi tarafından öldürüldüğünü ve bu sebeple Simpson’ın eşine şiddet geçmişinin davayla ilgisi olmadığını iddia etmiştir. Oysa bu vakada kullanılması gereken doğru istatistik ise o yıl öldürülen her dokuz kadının sekizinin yani yaklaşık %90’ının eşlerinden şiddet görmüş 28 olduğu idi. Yani Simpson’ın eşi şiddet gören herhangi bir kadın olarak değil şiddet görüp öldürülen bir kadın olarak değerlendirilmeli ve buna göre olasılık bağlamı oluşturulmalıydı (1/2.500 ile 8/9 arasındaki fark kadar büyük bir yanılsatma). Lise ve üniversitelerde sıkça kullanılan ve bir ifadenin doğru veya yanlış olduğunun işaretlenmesinin istendiği doğru/yanlış test tekniği de konuyu iyi bilmeyenlerce ele alındığında ve de özellikle medyada ilginç yorumlamalara neden olur. Böyle bir teste bir soru için %100 doğruluk sağlanmışsa öğrencilerin büyük ölçüde bu konuya hakim oldukları değerlendirilebilir. Bir soru için başarı oranı yarı yarıya ise genellikle şöyle bir yorumla karşılaşılır; öğrencilerin %50’si konuyu biliyor. Öte yandan öğrencilerin hiçbirinin konuyu bilmiyor olması da aynı olasılığa sahiptir. Koşullu Olasılıkların Analizinin Önemi Koşullu olasılıkların hesaplanmasında kullanılan ve günümüzde tekrar çok popüler olan Bayes Teorisi’ni de anmadan geçmemek gerekir. Test güvenilirliği ve düşük olasılıklı olayların tespiti bir araya geldiğinde Bayes Teorisi gerçekleri göstererek şaşırtıcı sonuçlarla karşılaşılmasını mümkün kılar. Özellikle tıbbi tahlillerde yanlış yorumlamalara ve so- nucunda gereksiz hatta sağlık açısından riskli uygulamalara gidilmesi söz konusu olabilmektedir. Çok yaşanan bir örnek soru şöyledir; %90 güvenilirliği olan bir tahlil ile %90 yanlış sonuç alınması mümkün müdür? Cevap, evet maalesef mümkündür. Olasılığı düşük bir olayı ele alalım, varsayalım ki 10.000 kişilik bir nüfusta rastgele seçilen bir kişinin hasta olma olasılığı %1 olsun. Elimizde de %90 doğrulukla çalışan bir tahlil var, yani hasta olanlar için %90 doğru pozitif, hasta olmayanlar için de %90 doğru negatif sonuç veriyor. Tahlil gerçekten hasta olan 100 kişinin 90’ına hasta diyecek, hasta olmayan 9.900 kişinin de 990’ında hastalık var diyecek. Yani toplamda 990+90=1.080 kişi tahlilimiz tarafından hasta olarak değerlendirilecek. Oysa 990 kişide hastalık yok (%91.6). Yani test sonuçlarımız yaklaşık %8.4 oranında doğru. %90 doğruluğu olan test, pozitif sonuca karşı gerçekte %8.4 ihtimale hasta olunduğu sonucunu vermektedir. Pozitif sonuç alan kişinin kendisine önerilen tedaviyi kabul etmemesi belki de daha yerinde olacaktır. Bu örnekte sorun güvenilirlikteki hassasiyet ile tespit edilmesi çalışılan vakanın görülme sıklığı arasındaki farktan kaynaklanmaktadır ve günlük hayatta karşılaşılabilen, iyi pazarlanan bazı tahliller, ev tipi kitler gibi sağlık uygulamaları için bir uyarı niteliğindedir. Görsel Analizlerin, Gerçek Trend, Ölçekleme ve Sınıflandırmanın Önemi Ölçekleme ve eksen hataları ve bazen de manipülasyonları aynı ve doğru sonuçların farklı algılanmasına yol açabilir. Şekil 2’de yer alan ve aslen aynı değerleri raporlayan grafiklerden soldaki, 2013 yılında tespit edilen 43.000 değerindeki ortalama fiyatın, 2011 yılında tespit edilen 41.000 değerindeki ortalama fiyata göre iki yılda üç kat düzeyinde çok önemli artış olduğu vurgusunu yapıyor. Sağdaki grafikte ise bu değerin artışı sayı 5 temmuz 2014 tasarım ve mühendislik gücümüz unsurların en önemlilerinden biri verideki gürültünün (noise) doğru okunarak eğilim (trend) analizlerinde yaratabileceği etkilerin teşhis edilebilmesidir. Üzerine pek çok akademik çalışma gerçekleştirilmiş bu probleme günlük olarak finans piyasalarının analizlerinde karşılaşılır. Televizyonda sık duyulan “Dolar’da Trend Aşağı” ifadesi bazen birkaç günlük veya haftalık bir gürültünün hatalı biçimde trend gibi aktarılmasına ve konuya uzak kişilerin zarar ettirilmesine yol açabilir. Benzer bir sorunun hayli büyük ve dünya için çok daha kritik olanı küresel ısınma analizlerinde ortaya çıkmaktadır. Şekil 2: Ortalama Fiyat Histogramı Şekil 3: Mezun Sayısı Grafiği oransal olarak gerçekçi gösteriliyor. Her iki grafiğin de kullanımının doğru ve/veya makul olacağı yerler olabilir ancak doğru vakada doğru grafiksel gösterimin seçilmesi yanıltıcı olunmaması açısından önem taşıyor. grafiği yer alıyor. Aslen aynı değerleri raporlayan grafiklerden soldaki grafik ile istikrarlı bir trend vurgusu yapılırken, sağdaki grafik ile 2013 yılında dikkate alınması gereken bir düşüş vurgulanıyor. Şekil 3’te bir üniversite bölümünden yıllar içinde mezun olan öğrenci sayısının Özellikle büyük volümlü verilerin incelenmesinde dikkate alınması gereken Şekil 4: Dünya Sıcaklığının 1970-2012 Artışı (Küresel Isınmaya Şüpheyle Bakanların Görüşü) Skeptics.com sitesinin raporladığı ve aşağıda Şekil 4 ve Şekil 5’te yer alan grafiklerde dünya sıcaklığının 1970 yılından günümüze kadar nasıl arttığı raporlanmıştır. Aslında her iki grafik de yaklaşık her on yıla karşılık gelen 0.16°C’lik artışı göstermektedir. Ancak Şekil 4’teki mavi ve Şekil 5’teki kırmızı çizgilere dikkatle bakmakta yarar vardır. Şekil 5’teki kırmızı trend ile belirtilen sıcaklık artışı dünyanın geleceği açısından hayli korkutucudur. Öte yandan bazı bilim adamları Şekil 4’te görülebileceği biçimde başlangıç ve bitiş noktalarını özenle seçerek oluşturdukları mavi çizgiler ile yatay ve hafif aşağı görüntü veren dönemleri ele ala- Şekil 5: Dünya Sıcaklığının 1970-2012 Artışı (Gerçekçi Görüş) 29 roketsan dergisi tasarım ve mühendislik gücümüz rak dünya sıcaklığının artmadığını ve korkulacak bir durum olmadığını iddia edebilmektedirler. Örneğin, bir raporda 2003-2012 yılları geçmişten kopartılarak raporlanmakta ve sıcaklık artışının değil hafif bir azalma eğilimi olduğu iddia edilmektedir. Bu analizlerin gerçekçi olmayan özenle seçilen veriye dayandığı ve gürültü ile trendin birbirine karıştığı ortadadır. Ancak istatistik ile yapılan hatalı, kötü niyetli ve çıkar unsurları taşıyan analizler ile yanıltmayı engellemenin tek yolu konu ve istatistiksel analiz üzerindeki bilgi birikiminin artırılmasının sağlanmasıdır. Ele alınan konularda çalışmayı kolaylaştırıcı araçlardan biri sınıflandırma yapılmasıdır. Ancak bazen mantıksal ve analiz edilebilir bütünlükten kopmanın başlangıcı da sınıflandırma olabilir. Ünlü Arjantinli öykü yazarı Jorge Luis Borges bir kitabında hayvan aleminin sınıflandırılmasından bahseder. Borges bu sınıflandırmayı Franz Kuhn tarafından çevrilen çok eskiye dayanan bir Çin ansiklopedisine dayandırır. Her ne kadar bu ansiklopedinin varlığı doğrulanamamış olsa da hayvanlar için yapılan sınıflandırma dikkate değerdir. Bu sınıflandırmaya göre hayvanlar: a) imparatora ait olanlar, b) mumyalanmışlar, c) evciller, d) meme emen domuzlar, e) denizkızları, f) efsanevi olanlar, g) başıboş köpekler, h) bu sınıflandırmada yer alanlar, i) azmışlar, j) sayılması imkânsız olanlar, k) çok ince devetüyü fırça ile resmi yapılanlar, l) vesaire, m) az önce sürahiyi kıranlar, n) uzaktan bakınca sineğe benzeyenler olarak yapılmıştır. Bu gülünç sınıflandırmada canlılar ile ölmüş olanlar, hayal alemi ile gerçekler, resimler ile canlılar karışıyor, bazı sınıflar diğerini kapsıyor. Herhangi bir analize böyle bir sınıflandırma ile devam edildiğinde sonuç almanın kolay olmayacağı ve büyük ölçüde zihin karmaşasından başka bir şey yaratmaması beklenir. Ansiklopedinin yazıldığı tarihte de doğal olarak Çin 30 Uygarlığı, hayvanlar üzerine büyük bir bilgi birikimine sahipti, ancak sınıflandırma bu şekilde yapılarak bilgiler sunulduğunda, okuyanın gerçekte var olan önemli bilgi birikimi hakkında “yok” hükmünde değerlendirme yapması olası sonuçtur. Nedensellik ve Korelasyonun Doğru Kullanımının Önemi Sebep-sonuç ilişkisi (nedensellik) ile korelasyonun birbirine karıştırılması da çok yaygın yapılan bir hatadır. Özellikle basında bilimsel çalışmalara ilişkin ve sağlık alanındaki gelişmelerin yorumlamalarında yapıldığında hata toplum için tehlikeli sonuçlar yaratabilmektedir. Tanımları incelendiğinde ayrım yapmak kolay görünmektedir. Bir eylem ve olay bir başkasına sebep oluyorsa (sigara içmenin akciğer hastalıklarına sebep olması) nedensellikten, bir eylem veya olay bir başkası ilişkili ise (dondurma satışları ile denizde boğulanların sayısı) korelasyondan bahsedebiliriz. İlk örneğimizde sigara kullanımı sebebiyle akciğer hastalıkları oluşmaktadır, bir sebep sonuç ilişkisi vardır ve bilimseldir ve her iki olay arasında korelasyon tespit edilmesi de mümkündür. İkinci örne- ğimizde ise korelasyon tespit edilmiş olan dondurma satışları ile denizde boğulanların sayısı arasında bir nedensellik yoktur ama her ikisinin de yaz aylarında artması kış aylarında ise azalması sebebiyle bir ilişki tespit edilmesi olasıdır. Her ne kadar ayrım kolay görünse de literatürde nedensellik ile korelasyonun karıştırıldığı pek çok vaka bulunmaktadır. 1999 yılında ünlü Nature dergisinde Pensilvanya Üniversitesi Tıp Merkezi’nde yapılan bir çalışma yayınlandı. Bu çalışmaya göre gece ışık açık olarak uyuyan çocukların gözlerinde ileriki yaşlarda miyop gelişme eğilimi tespit edilmiş ve gece ışık açık uyumanın miyopluğa sebep olduğu sonucuna varılmıştı. Bu konu büyük medya kanalı CNN’de yayınlanmış ve haber bütün dünyaya yayılmıştı. Neyse ki bu makaleden bir süre sonra Ohio Üniversitesi’nden bilim adamları miyopluktaki nedenselliğin ırsi olduğunu ve miyop ebeveylerin genelde kendi gözlerindeki miyopluk sebebiyle daha rahat görebilmek için çocuklarının yatak odalarında ışığı açık tuttuklarını ve açık tutulan ışığın miyoplukla hiçbir nedensellik taşımadığını raporladılar. Yani orijinal makaledeki tespitler tamamıyla yanlıştı. Yapılan çalışmalarda bulunan korelasyonlardan Şekil 6: Organik Yiyecek Tüketimi ile Otizm İlişkisi sayı 5 temmuz 2014 tasarım ve mühendislik gücümüz Şekil 7: Ülke Bazında Çikolata Tüketimi ve Nobel Ödülü Kazanma İlişkisi nedenselliğe geçiş yaparken çok somut gerekçelerin varlığına ve sistemin doğru ve bütün boyutlarıyla analiz edildiğine dikkat etmek kritiktir. arıyor ve çok güçlü biçimde buluyor, buradan da hemen bir nedensellik ilişkisine atlıyordu. Sonuç Amerika’da yapılmış bir araştırmadan alınmış olan Şekil 6’daki grafik nedensellik çıkarımı yapıldığında korkunç bir hata yapılmasına yol açabilecek bir korelasyon sergilemekte ve otizm hastalığı ile organik yiyecek yenilmesi arasında doğrusal bir ilişki tespiti yapmaktadır. 2012 yılında New England Journal of Medicine eşine az rastlanır derecede kötü bir medikal istatistiksel çalışma yayınladı. Bu çalışmada çikolata tüketiminin kognitif (bilişsel) fonksiyonları geliştirmekte olduğu, yukarıda grafik olarak da sunulan ülke bazında çikolata tüketimi ile Nobel ödülü kazanan sayısı arasındaki korelasyona dayanarak iddia edilmekteydi (Şekil 7). Makale ortalama tüketilen çikolata miktarı (kg/kişi/yıl) ile o ülkeden Nobel kazanan kişi sayısı (farklı ülke nüfuslarını dikkate alan düzeltme yapmak için her 10 milyon nufüsa karşılık gelen) arasında korelasyon Bu çalışmada popüler, geçmişte yaşanmış ve gelecekte de karşılaşma olasılığı yüksek bazı vakalar vurgulanarak istatistiksel ve bilimsel analizlerde yapılan hatalar ile oluşan tehlikeli sonuçlardan örnekler sunulmuştur. Problemleri daha iyi anlamaya yaraması gereken yöntemler, yapılan hatalar ile bazen başlı başına bir problem kaynağı olabilmektedir. Bu sebeplerle istatistiksel ve bilimsel analiz yöntemleri hakkında bilgi düzeyinin artırılması, sunulan analiz sonuçlarında kullanılan varsayım ve metodolojinin doğruluğunun ve uygunluğunun sorgulanarak değerlendirmeye alınması önem taşımaktadır. Kaynakça Borges, Jorge Luis (1999), “John Wilkins' Analytical Language”, in Weinberger, Eliot, Selected nonfictions, Eliot Weinberger, transl., Penguin Books, p. 231, ISBN 0-14-029011-7 CNN, May 13, 1999. Night-light may lead to nearsightedness http://www.fastcodesign.com/16711 72/how-a-story-from-world-war-ii-shapes-facebook-today http://www.fromquarkstoquasars.co m/correlation-vs-causation/ Mangel, Marc; Samaniego, Francisco (June 1984). “Abraham Wald's work on aircraft survivability”. Journal of the American Statistical Association 79 (386): 259-267. doi:10.2307/2288257. JSTOR 2288257. Messerli, FH (2012). “Chocolate Consumption, Cognitive Function, and Nobel Laureates”. The New England Journal of Medicine. 367:1562-1564. Ohio State University Research News, March 9, 2000. Night lights don't lead to nearsightedness, study suggests Quinn GE, Shin CH, Maguire MG, Stone RA (May 1999). “Myopia and ambient lighting at night”. Nature 399 (6732): 113-4. http://www.skepticalscience.com/gra phics.php?g=47 Wald, Abraham. (1943). A Method of Estimating Plane Vulnerability Based on Damage of Survivors. Statistical Research Group, Columbia University. CRC 432 - reprint from July 1980. Center for Naval Analyses. Dr. Cemal Berk OĞUZSOY Kurumsal Kaynak Yönetimi ve Strateji Direktörü 31 roketsan dergisi kurumsal kimliğimiz kurumsal iletişim nedir? Kurumları, birbirleriyle iletişim kuran insanların oluşturduğu ağlar olarak görebiliriz. Kurumlarda iletişim yatay ve dikey, resmi ve gayri resmi, içsel ve dışsal olarak gerçekleşebilir. Bu iletişimler aracılığıyla kurum çalışanları arasında, yönetimin çeşitli katmanları arasında ve kurumun dış çevresiyle arasında bağlantı kurulur. Kurum içi iletişim iş amaçlı veya kurumun amaçlarını gerçekleştirmeye yönelik olmakla sınırlı kalmadan; kurum ve kurumun faaliyetleri hakkındaki algıları, dolayısıyla kurumun kimlik, imaj ve itibarını etkiler. Kurumsal iletişim, yönetim disiplini içinde gelişen ve kurumsal mesajların tutarlılığını ve şeffaflığını sağlamaya yönelik bir yaklaşımdır. Kurumun tüm iletişimlerinin tutarlı bir şekilde yönetilmesi, kurum kimliğinin geliştirilmesi, ilgili çevrelere etkili şekilde iletilmesi ve arzulanan kurumsal imaj ve kurumsal itibarın elde edilmesi, kurumsal iletişimin esaslarıdır. Bu bağlamda kurumsal iletişim, bir kurumun içsel ve dışsal tüm iletişim çabalarının bütünleşik bir yaklaşımla yönetilmesidir. Özetle kurumsal iletişim, kurumun iç ve dış sosyal paydaşlarıyla ilgili tüm iletişim, politika ve uygulamaları kapsayan bir yönetim biçimidir.(1) 32 Bir işin verimli gitmesi için, üst düzey yöneticilerden çalışanlara, tedarikçilerden yatırımcılara ve hatta müşterilere kadar iletişimin iyi çizgilerle kurulmuş olması gerekir. Kurum; uyumluluk, güvenilirlik ve etik içinde yaygınlaşması için tüm paydaşları ile aynı mesajı konuşmalıdır. Kurumsal İletişim; kurumun mesajlarını oluşturmasına, vizyonunu, misyonunu ve değerlerini birleştirmesine yardımcı olur ve kurumun mesajları, aktiviteleri ve uygulamaları hakkında paydaşlarıyla iletişim sağlamasına destek verir. Kurumsal iletişimin yapısı, kurumun bütün iletişimlerinin stratejik olarak en iyi şekilde sonuçlanmasını sağlayan bütün yolların vizyonu anlamına gelir. Halkla İlişkiler, bir kurum ve bu kurumun hitap ettiği kitle ile arasında bağlar oluşturmayı ve bu bağları korumayı amaçlayan idari bir fonksiyon olarak rol oynamıştır. Kurum yönetiminin halkın fikir ve görüşlerinden haberdar olması ve uygun karşılıkları vermesini sağlamayı amaçlamıştır.(2) Kurumun içinden ve dışından bilgi talep eden paydaşların sayısının artması neticesinde geleneksel halkla ilişkiler yaklaşımı paydaşların beklentilerini karşılamada yetersiz kalmış ve “Kurumsal İletişim” kavramına evrilmiştir.(3) “Kurumsal İletişim”in Geleneksel Anlamdaki “Halkla İlişkiler”den Farkı (4) Yönetimin karar verme aşamasına dış perspektif katmanın öneminden dolayı kurumsal iletişim üst yönetimle bağlı olmalıdır. Etkili bir kurumsal iletişim genellikle paydaşlarıyla çift yönlü simetrik modele dayalı bir iletişim kurar. Halkla ilişkiler uzmanları ise genellikle kamuyu bilgilendirmeye dayalı, tek yönlü iletişime başvururlar. Kurumsal iletişim açısından stratejik planlama proaktif olmalıdır. Kurumsal iletişimin hedefindekiler paydaşlar olarak tanımlanır. Paydaşlar, kurumun faaliyetlerinden çeşitli şekillerde etkilenen ve farklı beklentileri olan birçok grubu kapsar. Kurumsal İletişim; Yönetimsel İletişim, Pazarlama İletişimi ve Örgütsel İletişim olarak üç başlıkta toplanabilir.(5) Yönetimsel İletişim, üst yönetimin amaç (misyon) ve hedeflerinin (vizyon) içsel paydaşlarla iletişimini üstlenir. Örneğin üst düzey yöneticiler konferanslarda konuşma yaparken veya lobi (kararları etkileme) çalışmalarında bulunurken kurumu paydaşlarına karşı temsil ettiklerinden bu konuşmaların bütünselliği ve sürdürülebilirliği için kurumsal iletişimden sorumlu çalışanlardan destek alırlar. Üst düzey yönetimin temsilleri paydaşların gözünde kurumun imaj ve itibarının oluşturulmasında kritik bir öneme sahiptir. Pazarlama İletişimi, ürün ve hizmet odaklıdır. Kurumun ürün ve hizmetleri bağlamında ilişkide bulunduğu ve bulunacağı kesimlere neler vadettiğini, neler sağlayabileceğini anlatmasını sağlayan iletişim çabalarının tümüdür. Hedef tüketicilerin tutum ve davranışlarının istenen yönde güçlendirilmesi hedeflenir. Uzun dönemli ana faaliyetler belirlenir ve hedefler saptanır. Bu hedeflere ulaşmak için gerekli kaynak dağılımı yapılarak faaliyetlerin yönü saptanır. Hedef kitlenin tanımlanmasının ardından hangi iletişim aracının en etkili şekilde mesajı ilettiği be- sayı 5 temmuz 2014 kurumsal kimliğimiz lirlenir. İletişimden sorumlu kişinin belirlenen iletişim araçlarını kullanabilmesi maksadıyla bütçe planlaması ve uygulaması gerçekleştirilir. Kurumların bütçelerindeki en büyük payı genellikle pazarlama iletişimi, özellikle reklamcılık oluşturur.(6) Örgütsel İletişim, bilgilerin ve fikirlerin kurum içindeki alış verişidir.(7) Kurumdaki iletişim bir yöneticiden diğerine bir çalışandan diğerine aktarılarak taşınır. Kuruluşlar büyüdükçe ve karmaşıklaştıkça örgüt içi iletişim zorlaşır ve örgütsel iletişimin kalitesine olan ihtiyaç artar.(8) Kurumsal İletişimin Amaçları; (9) • Sürdürülebilirlik anlayışıyla şirketin performansını artırmak ve şirketi toplum tarafından takdir edilen bir kurum haline dönüştürmek, • Kurumun kârlılığını ve itibarını sürdürebilmesi için temel amaçlarını, hedeflerini ve değerlerini doğru yöntem ve teknikleri kullanarak ilgili çevrelere aktarmak, • Reklam, halkla ilişkiler ve tanıtım faaliyetlerini koordine etmek, söz konusu koordinasyon için gerekli ajans ve medya kuruluşları ile görüşmelerin yürütülmesi, kurum içi ve kurum dışı çevreler arasında tutarsızlığın minimize edilmesidir. Etkili bir kurumsal iletişim stratejisinin uygulama süreci üçe ayrılır: (10) Amaçların Belirlenmesi Kurum hangi amaçla iletişim kurmak istiyor sorusuna cevap verir. Örneğin, kurum çalışanlarına gelecek seneyle ilgili vaatlerin duyurulması, yeni çıkan ürünün pazara tanıtımı vb. Başarılı bir iletişim ancak paydaşlardan arzulanan tepki elde edilirse gerçekleşmiş olur. Arzulanan tepkiyi almak için ise iletişim stratejik olarak planlanmalı ve uygulanmalıdır. Bu amaçları gerçekleştirmek için mevcut kaynakların saptanması ve kurumun itibarının teşhis edilmesi gerekmektedir. Mevcut Kaynakların Saptanması Mevcut kaynaklar para kaynağı, insan kaynağı ve zaman kaynağı açısından değerlendirilir. Para kaynağı açısından, kısa süreli ve görece ucuz çözümler yerine uzun vadeli ve sürdürülebilir çözümler tercih edilmelidir. Kısa dönemli çözümler probleme paydaş perspektifinden değil sadece kurum perspektifinden baktığından kalıcı çözüm sunamamaktadırlar. İnsan kaynağı açısından ise kurumun amaçlarına ulaşması için insan kaynağının en verimli olacak şekilde kurgulanması zorunludur. Örneğin yatırımcılarla ilişkileri yöneten kişi aynı zamanda finans analizcileriyle iletişimi de yönetmeli midir? Yoksa her bir iş için ayrı uzmanlar mı atanmalıdır? Zaman Kaynağı yönünden bakıldığında zamanın dağılımı kısa dönemli çözümler üretmek üzere değil kurumsal amaçlara ulaşılması hedeflenerek yapılmalıdır. Daha sonradan ortaya çıkacak bir hatayı düzeltmek çok daha masraflı olacaktır. Kurumsal İletişim Kapsamında İş Bölümlendirmesi İş Bölümlendirmesi, Kurumsal İtibar Yönetimi ve İletişim Yönetimi çerçevesinde ele alınır. Kurumsal İtibar Yönetimi kapsamında; Kurumsal Konumlandırma ve Sponsorluk yönetimi yer alır. Kurumsal Konumlandırma; kurum vizyonunun tanımlanması, kurum kimliğinin oluşturulması ve etkin liderlik iletişiminin yürütülmesi ile gerçekleştirilir. İletişim Yönetimi kapsamında; Etkinlik Yönetimi, İçerik Üretimi (Kurum Dergisi, Broşür, Faaliyet Raporu, Konuşma Metinleri, Tanıtım Filmi, vb.), Medya İlişkileri (Basın Bülteni, Özel Röportajlar, Basın Takibi ve Raporlama, vb.), Lobi, Networking (çevre oluşturmak) yapılır. Kurumsal İletişimin Hedefleri; Yönetimin kurumsallaşması, hedef kitlelerin beklentilerinin tatmin edilmesi, uzun vadede sürdürülebilir bir performans düzeyine ulaşılmasıdır. Yönetimin kurumsallaştığının göstergeleri aşağıda sınıflandırılmıştır; • Eşgüdümlü çalışma • Ortak amaç doğrultusunda ileti alışverişinin sorunsuz işlemesi • Hiyerarşik basamakların belirgin olması, otoritenin sağlanmış olması • Giden ve gelen iletilerin ve dokümanların sorunsuz saklanması • Çalışanların ait olma duygularının gelişmiş düzeyde olması • Karşılıklı güven ve serbest bilgi akışının sorunsuz sağlanması Hedef kitlelerin beklentilerinin tatmin edildiğinin göstergesi iyi hizmet sağlanması ve beklentilerinin değerlendirilebildiği bir mekanizma yaratılmış olmasıdır. Uzun vadede sürdürülebilir bir performans düzeyine ulaşıldığının göstergeleri; hızla değişen çevreye uyum sağlayabilmiş ve güvene dayalı ilişkiler kurabilmiş olmak ve olumlu imaj ve itibar yönetimini sağlamış olmak ile ölçülebilir. Referanslar (1) Goodman, 1994 (2) D. L. Wilcox, G. T. Cameron, P. H. Ault, W. K. Agree, Public Relations, Strategies and Tactics, Alyyn and Bacon, USA (3) P. A. Argenti, Corporate Communication, McGraw-Hill İnternational Edition, USA (4) C.B.M Riel ve C.J. Fombrun, Essentials of Corporate Communication, Routledge, NY (5) C.B.M Riel ve C.J. Fombrun, a.g.e (6) ZenithOptimedia, Adspend Forces, 2011. http://www.zenithoptimedia .com /about-us/press-releases (7) Bovee and Thill (2000) (8) Akt. Kala (2005;304) (9) D. L. Wilcox, G. T. Cameron, P. H. Ault, a.g.e (10) Argenti 2009 İclal DURAL Halkla İlişkiler ve Tanıtım Birim Yöneticisi 33 roketsan dergisi fuar ve organizasyonlar bias 2014 Roketsan, 16-18 Ocak 2014 tarihleri arasında Manama, Bahreyn’de gerçekleştirilen BIAS 2014 Savunma Fuarı’na katılım sağlamıştır. Roketsan fuar süresince; Bahreyn Genelkurmay Başkanı, Bahreyn Deniz Kuvvetleri Komutanı, Bahreyn Hava Kuvvetleri Komutanı, Birleşik Arap Emirlikleri Genelkurmay Başkanlığı, Bahreyn Genelkurmay Başkanlığı Tedarik Direktörü’nü standında ağırlamış, gündemdeki projeler ve ürünler hakkında detaylı bilgi vermiştir. Milli Savunma Bakan Yardımcısı Hasan Kemal YARDIMCI’nın Standımızı Ziyareti Bahreyn Genelkurmay Başkanı Bahreyn Deniz Kuvvetleri Komutanı Türkiye Milli Katılım Bahreyn Hava Kuvvetleri Komutanı MIZRAK-U Entegre Edilmiş ATAK Helikopteri 34 sayı 5 temmuz 2014 fuar ve organizasyonlar fidae 2014 Roketsan, 25-30 Mart 2014 katılım sağlamıştır. tarihleri arasında Santiago, Şili’de gerçekleştirilen FIDAE Güney Amerika'nın en önemli savunma biri olan FIDAE'de fuar sü2014 Uluslararası Havacılık, fuarlarından resince, T.C. Şili Büyükelçisi Naciye GökUzay ve Savunma Fuarı’na çen KAYA, Şili, Kanada, Kolombiya ve Ekvador Savunma Kuvveti yetkilileri standımızı ziyaret ederek ürünler ve gündemdeki projeler hakkında detaylı bilgi almışlardır. T.C. Santiago Büyükelçisi Naciye Gökçen KAYA’nın Standımızı Ziyareti T.C. Santiago Askeri Ataşesi Sedad ARICAN’ın Standımızı Ziyareti Şili Savunma Bakanlığı yetkilisi Hector PAZ'ın Standımızı Ziyareti Ekvador Genelkurmay Başkanı Roberto VASCONEZ’in Standımızı Ziyareti Roketsan Ekibi Stant Genel Görünümü 35 roketsan dergisi fuar ve organizasyonlar dimdex 2014 Roketsan, 25-27 Mart 2014 tarihleri arasında Doha, Katar’da gerçekleştirilen DIMDEX 2014 Savunma Fuarı’na katılım sağlamıştır. 36 Fuar süresince; T.C. Katar Büyükelçisi Ahmet Demirok, Katar Genelkurmay Başkanı, Katar Özel Kuvvetler Komutanı, Katar Topçu Birlikleri Komutanı, Katar Dz. Kuv. Komutanlığı yetkilileri, Tayland Deniz Kuvvetleri Komutan Yardımcısı, İran Heyeti, Yemen Heyeti, Fas Hava Kuvvetleri Komutanlığı Yetkilileri, Savunma ve Havacılık, C4 Defence, MSI yetkilileri standımızı ziyaret ederek ürünlerimizi incelemiş, gündemdeki projeler hakkında bilgi almışlardır. Katar Özel Kuvvetler Komutanı’nın Standımızı Ziyareti MSB Müsteşar Teknoloji ve Koordinasyon Yardımcısı General Mustafa AVCI’nın Standımızı Ziyareti T.C. Katar Büyükelçisi’nin Standımızı Ziyareti Tayland Deniz Kuvvetleri Komutan Yardımcısı’nın Standımızı Ziyareti Roketsan Ekibi Stant Genel Görünümü sayı 5 temmuz 2014 fuar ve organizasyonlar dsa 2014 Roketsan, 14-16 Nisan 2014 tarihleri arasında Kuala Lumpur, Malezya’da gerçekleştirilen DSA 2014 Savunma Fuarı’na katılım sağlamıştır. Fuar süresince, Malezya, Suudi Arabistan, Brunei, Umman, Vietnam, Kore, Çin, Bahreyn, Azerbaycan, Filipinler, Norveç delegasyonları ve uluslararası şirketlerin üst düzey yetkilileri standımızı ziyaret ederek ürünler ve gündemdeki projeler hakkında detaylı bilgi almışlardır. Azerbaycan Savunma Sanayii Bakanı’nın Standımızı Ziyareti Malezya Başbakanı ve Brunei Sultanı'nın Standımızı Ziyareti Malezya Savunma Bakanı'nın Standımızı Ziyareti Güney Kore Savunma Bakanlığı Üst Düzey Yetkililerinin Standımızı Ziyareti Roketsan Ekibi Stant Genel Görünümü 37 roketsan dergisi fuar ve organizasyonlar sofex 2014 Roketsan, 6-8 Mayıs 2014 tarihleri arasında Amman, Ürdün’de gerçekleştirilen SOFEX 2014 Savunma Fuarı’na katılım sağlamıştır. 41 ülkeden 371 şirketin katılım sağladığı fuarda Roketsan “Uluslararası En İyi Stant Tasarımı Ödülü”ne layık görülmüştür. Fuar süresince, Ürdün, Azerbaycan, Suudi Arabistan, İsviçre, Brunei ve ulus- lararası şirketlerin üst düzey yetkilileri standımızı ziyaret ederek ürünler ve gündemdeki projeler hakkında detaylı bilgi almış, Al Jazaree kanalı yetkililerine röportaj verilmiştir. “Uluslararası En İyi Stant Tasarımı Ödülü” Ürdün Prensi Faysal Bin Hüseyin tarafından Roketsan Yönetim Kurulu Başkanı Korgeneral (E) Dr. Eyüp KAPTAN’a takdim edilmiştir. Roketsan Yönetim Kurulu Başkanı Korgeneral (E) Dr. Eyüp KAPTAN’ın Al Jazeera Röportajı Brunei Savunma Bakanı Yardımcısı’nın Standımızı Ziyareti Ürdün Prensi Faysal Bin Hüseyin’in Standımızı Ziyareti Roketsan Ekibi Stant Genel Görünümü 38 sayı 5 temmuz 2014 fuar ve organizasyonlar kadex 2014 Roketsan, 22-25 Mayıs 2014 tarihleri arasında Astana, Kazakistan’da gerçekleştirilen KADEX 2014 Savunma Fuarı’na katılım sağlamıştır. Fuar süresince; Kazakistan Başbakanı ve Savunma Bakanı, Pakistan Savunma Bakanı, Belarus, Moğolisan ve Azerbaycan delegasyonları standımızı ziyaret ederek ürünlerimizi incelemiş ve projeler hakkında bilgi almışlardır. Pakistan Savunma Bakanı'nın Standımızı Ziyareti Kazakistan Silahlı Kuvvetleri Heyeti’nin Standımızı Ziyareti Moğolistan Heyeti’nin Standımızı Ziyareti ABD Askeri Ataşesi’nin Standımızı Ziyareti Roketsan Ekibi Stant Genel Görünümü 39 roketsan dergisi fuar ve organizasyonlar ila 2014 Roketsan, 20-25 Mayıs 2014 tarihleri arasında Berlin, Almanya’da gerçekleştirilen ILA Berlin 2014 Uluslararası Havacılık Fuarı’na katılım sağlamıştır. Fuarda imzalanan iki anlaşma ile; Roketsan tarafından geliştirilen ve üretilen CİRİT füzesinin Alman Tiger taarruz helikopterlerine ve SOM Stand-Off Füzesinin Eurofighter savaş uçağına entegrasyonu gerçekleştirilecektir. Fuarda, Almanya Savunma Bakanı Ursula von der LEYEN Roketsan standını zi- yaret etmiş, ürünler ve gündemdeki projeler hakkında bilgi almıştır. Almanya’nın en önemli yayın kuruluşu ZDF ise Roketsan Genel Müdürü Selçuk YAŞAR ile bir röportaj gerçekleştirerek, şirketin son dönemde hızla artan başarıları ile uluslararası alanda savunma sektöründeki yükselişini içeren bir haber hazırlamıştır. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Lütfi ELVAN’ın Standımızı Ziyareti Airbus ile İş Birliği Anlaşması İmza Töreni MBDA ile İş Birliği Anlaşması İmza Töreni Almanya Savunma Bakanı’nın Standımızı Ziyareti Roketsan Ekibi Alman ZDF Kanalının Genel Müdürümüz ile Röportajı 40 sayı 5 temmuz 2014 fuar ve organizasyonlar eurosatory 2014 Roketsan, 16-20 Haziran tarihleri arasında Paris, Fransa’da gerçekleştirilen Eurosatory 2014 Savunma Fuarı’na katılım sağlamıştır. SAAB firması ile Antitank Füze Sistemleri için iş birliği anlaşması yapılan fuarda, savunma sanayiinin önde gelen firmaları ile görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Roketsan fuar boyunca standında bir- çok uluslararası alanda üst düzey delegasyon ağırlayıp, ürünler ve gündemdeki projeler hakkında bilgi vermiştir. Tawazun Heyeti’nin Standımızı Ziyareti SSM Müsteşarı İsmail DEMİR’in Standımızı Ziyareti Burkan Heyetinin Standımızı Ziyareti Rusya Ulusal Basınının Roketsan Yönetim Kurulu Başkanı Korgeneral (E) Dr. Eyüp KAPTAN ile Yaptığı Röportaj Roketsan Ekibi Stant Genel Görünümü 41 roketsan dergisi fuar ve organizasyonlar roketsan ve mbda almanya güçlerini birleştiriyor ILA Berlin Uluslararası Havacılık Fuarı’nda Roketsan ile MBDA Almanya arasında 70 mm lazer güdümlü füze sisteminin (CİRİT) üretimi ve entegrasyonu konusunda iş birliğine yönelik bir anlaşma imzalandı. Roketsan Genel Müdürü Selçuk YAŞAR ve MBDA Almanya Grup Başkanı Thomas HOMBERG tarafından imzalanan anlaşma kapsamında Roketsan ve MBDA Almanya, teknik ve idari hususlarda bilgi alışverişinde bulunarak Alman UH Tiger Platformu için CİRİT entegrasyonu ön çalışmalarını gerçekleştirmeyi ve Alman Silahlı Kuvvetleri ihtiyaçları için çözüm sunmayı hedefliyor. Törende konuşan Roketsan Genel Müdürü Selçuk YAŞAR, bu iş birliği sayesinde 2.75” Lazer Güdümlü Füze Sistemi CİRİT’in yetenekleri ile MBDA Almanya’nın platform silah yönetim sistemleri konusundaki bilgi birikiminin birleşmesi ile Alman ordusuna geliştirilmiş bir silah sistemi sunacaklarına inandıklarını belirtti. Ayrıca törende söz alan Thomas HOMBERG, Roketsan ve MBDA Almanya arasındaki mevcut iş birliğinin ileri seviyeye taşınacağını, her iki firmanın da öne çıkan kabiliyetlerini birleştirerek, Alman Silahlı Kuvvetleri’nin ihtiyaçlarını karşılamayı öngördüğünü ifade etti. roketsan ve airbus’tan büyük iş birliği Roketsan ve Airbus, Berlin’de gerçekleşen uluslararası havacılık fuarı ILA 2014’te geleceğe yönelik olarak askeri havacılık alanında yapılması planlanan ikili iş birliği anlaşmasına imza attı. Roketsan Genel Müdürü Selçuk YAŞAR ve Airbus Savunma ve Uzay Askeri Hava Platformları Başkanı Domingo Urena RASO tarafından imzalanan anlaşma kapsamında firmalar arasında teknik ve iş geliştirme alanlarında geleceğe yönelik olarak iş birliği frsatları yaratılması amaçlanıyor. Söz konusu anlaşma hava taarruz platformları, silah entegrasyonu ve Türkiye’nin Muharip Uçak Programı için yeni nesil savaş sistemlerine yönelik iş birliğini içeriyor. 42 Törende konuşan Roketsan Genel Müdürü Selçuk YAŞAR şu açıklamaları yaptı: “SOM-Stand-Off Füzesi gibi yeni nesil silah sistemlerimizi mevcut Airbus hava platformlarına ve geleceğin savaş platformlarına entegre etme fırsatlarını içeren bu anlaşmanın iki firma arasında geniş ve etkili bir iş birliğine başlamak için önemli bir adım olduğuna inanıyoruz”. Ayrıca törende söz alan Airbus Savunma ve Uzay Askeri Hava Platformları Başkanı Domingo Urena RASO, Roketsan’ın savunma alanında şu ana kadar gerçekleştirmiş olduğu başarılardan etkilendiklerini ve önümüzdeki yıllarda daha kapsamlı iş birliklerini hedeflediklerini belirtti. sayı 5 temmuz 2014 fuar ve organizasyonlar roketsan ve saab antitank füze sistemleri projesi için birlikte çalışacak Roketsan ile Saab Dynamics AB arasında 17 Haziran 2014 tarihinde Paris, Fransa’da düzenlenen EUROSATORY Uluslararası Savunma Fuarı’nda bir iş birliği anlaşması imzalandı. Roketsan Yönetim Kurulu Başkanı Korgeneral (E) Dr. Eyüp KAPTAN ve Saab Baş- kan Yardımcısı Görgen JOHANSSON arasında imzalanan iş birliği anlaşması; kısa ve orta menzilli Antitank Füze Sistemleri arasındaki boşluğu dolduracak yeni bir sistem geliştirilmesi konusunu içeriyor. Törende konuşan Roketsan Yönetim Kurulu Başkanı Korgeneral (E) Dr. Eyüp KAPTAN, Roketsan ve Saab’ın global pazara birlikte yön vermesini sağlayacak yeni sistemin hayata geçmesi için sabırsızlandıklarını belirtti. “Bu bağlamda, kendi silah sistemlerimizin de pazarlanmasını kapsayan çeşitli iş birliği fırsatlarını gözden geçirmek firmalar açısından temel itici güç olacaktır” dedi. İki firma arasındaki bu başlangıcın sonuçlarının gelecekte daha geniş iş birliği imkânları sağlamasını umduklarını ekledi. Törende söz alan Görgen JOHANSSON, Roketsan ile Antitank Füze Sistemleri pazarında sağlanan iş birliğinde büyük bir potansiyel gördüklerini ve bu ortaklık sayesinde yeni olanaklar keşfetmeyi heyecanla beklediklerini belirtti. roketsan eurosatory tv’de Ulusal ve uluslararası savunma sektöründe sürekli gündemde kalan Roketsan, Eurosatory Fuarı’nda da odak noktası oldu. yapan Eurosatory TV’de ayrıca Roketsan tanıtım filmi beş gün boyunca yayınlanmıştır. Fransa’nın başkenti Paris’te gerçekleştirilen Eurosatory Fuarı’nda Eurosatory TV’ye Yönetim Kurulu Başkanı Korgeneral (E) Dr. Eyüp KAPTAN Roketsan’ın başarıları ve güncel projeleri ile ilgili röportaj vermiştir. Fuar alanının birçok yerinde yayın 43 roketsan dergisi fuar ve organizasyonlar dsa golf turnuvası Roketsan’ın katılım sağladığı ve Malezya’da düzenlenen DSA Fuarı esnasında 16 Nisan tarihinde golf turnuvası düzenlenmiştir. Savunma sanayii sektörünün üst düzey yetkililerince düzenlenen turnuvaya Roketsan Yönetim Kurulu Başkanı Korgeneral (E) Dr. Eyüp KAPTAN katılmıştır. savtek 2014 7. Savunma Teknolojileri Kongresi SAVTEK 2014, 25-27 Haziran tarihleri arasında ODTÜ Kültür ve Kongre Merkezi’nde gerçekleştirilmiştir. 44 SAVTEK 2014 7. SAVUNMA TEKNOLOJİLERİ KONGRESİ Üç gün süren kongreye Roketsan ana sponsor olarak destek vermiştir. Kongre kapsamında, Roketsan Genel Müdür Yardımcısı Hayri TORUN’a plaket takdim edilmiştir. Savunma sanayii firmalarının katılım sağladığı kongrede çeşitli oturumlar gerçek- leştirilmiş olup, Roketsan uzmanları tarafından “Çukur İmla Şişen Zırh Etkileşiminin Sayısal Yöntemlerle İncelenmesi, Katı Yakıtlı Roket Motorlarının Gürbüz Tasarım Eniyilemesi, Yüksek Dayanımlı Manganezli Çelikler ve Balistik Koruma Uygulamalarında Kullanım Potansiyelleri, Patlayan Folyolu Başlatma Elemanı (Exploding Foil Initiator-EFI) Tasarım ve Geliştirme Çalışmaları, Füze Sistemleri için Gaz Jeneratörlü Ramjet Motor Teknoloji Demonstrasyonu, Balistik Koruma Merkezi 60/25 İki Kademeli Gazlı Fırlatma Sistemi ve Sistem Fırlatma Kapasitelerinin İncelenmesi, Aramid Kompozit Plaka ile Desteklenmiş Polyester İçine Hapsedilmiş Alumina Seramik Kürelerin 7,62 AP M61 Mermi Karşısındaki Balistik Davranışları” gibi konular sunulmuştur. sayı 5 temmuz 2014 fuar ve organizasyonlar tobb üniversitesi’nde liderlerin buluşması TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi tarafından 4.’sü düzenlenen Liderlik Kampı 2014 etkinliği 6 Mart 2014 tarihinde gerçekleşmiştir. Liderlik Kampı, günümüz “Liderleri” ile geleceğin “Liderleri”ni bir araya getirmeyi amaçlamakta ve bu sayede üni- versite ile iş dünyası arasında bir köprü görevi üstlenmektedir. Genel Müdürümüz Selçuk YAŞAR’ın açılış konuşmasıyla başlayan etkinlikte, yine Genel Müdürümüz tarafından Liderlik konulu bir sunum da yapılmıştır. Liderlik Kampı 2014, üç gün boyunca devam etmiş ve Genel Müdürümüze desteğinden ötürü bir plaket takdim edilmiştir. roketsan’a 4. kez raytheon “tedarikçi mükemmeliyet ödülü” Tedarikçilerin zamanında teslimat, performans ve süreç/kalitede sürekli iyileştirme faktörlerine göre değerlendirildiği “Tedarikçi Mükemmeliyet Ödülü”, Raytheon Entegre Savunma Sistemleri (IDS) tarafından her yıl yüksek başarı gösteren tedarikçilere veriliyor. 5 Haziran 2014 tarihinde, Boston, Amerika Birleşik Devletleri’nde düzenlenen törende; Roketsan bu yıl 4. defa “Tedarikçi Mükemmeliyet Ödülü”ne layık görüldü. Ödül, Roketsan Genel Müdür Yardımcısı Hayri TORUN’a takdim edildi. Raytheon tarafından bu prestijli ödüle yeniden layık görünülmesi, Roketsan’ın müşterisine istenilen kalitede ve zamanında ürün teslim etme yükümlülüklerini yerine getirdiğinin bir kanıtıdır. Üst üste dördüncü kez bu ödülü almış olmak, Roketsan’ın uluslararası proje gerçekleştirilmesindeki ulaştığı başarıyı da göstermesi anlamında önemli bir aşamadır. Roketsan, “Patriot GEM-T Hava Savunma Füzesi Kontrol Bölümü Üretimi” için dünyada onaylı tek kaynak olup, ayrıca “Raytheon Öncelikli Patriot Tedarikçisi” durumundadır. 45 roketsan dergisi fuar ve organizasyonlar yaşayan asker ressamlar resim sergisi’nin 12.’si gerçekleştirildi Yaşayan Asker Ressamlar Resim Sergisi’nin 12.’si, 22-30 Nisan 2014 tarihleri arasında, İstanbul Harbiye Askeri Müze ve Kültür Sitesi Komutanlığı’nda gerçekleştirildi. Resim sanatı konusunda yetenekli olanları teşvik etmek ve TSK’nın güzel sanat- lara verdiği önemi vurgulamak amacıyla düzenlenen sergiye Roketsan sponsor olmuştur. 2014 performans hedefleri gözden geçirme çalıştayı Performans Yönetimi kapsamında 2014 Hedefleri Gözden Geçirme Çalıştayı, Ürün ve Süreç Kalitesi Direktörlüğü Kalite Sistem Yönetim Müdürlüğü koordinasyonuyla 14 Nisan 2014 tarihinde gerçekleştirilmiştir. ankara fen lisesi astronomi günleri Ankara Fen Lisesi, Astronomi Günleri etkinliği, 4-13 Nisan tarihleri arasında Afliva Kültür Merkezi’nde gerçekleştirildi. 46 Bilimseverlerin öğrencilerle buluştuğu etkinlikte, Roketsan standında öğrencilere bilgi verildi. Etkinlik kapsamında, Roketsan Sevk Sistemleri Tasarım Müdürü Uğur ARGUN, “Roket Yakıtları” konulu sunumuyla öğrencileri bilgilendirdi. Roketsan Genel Müdürü Selçuk YAŞAR’ın katılımlarının da gerçekleştiği çalıştayda, Müdürlükler 2014 faaliyet yılı için belirledikleri hedeflerini ve Roketsan’ın sürdürülebilir büyümesindeki katkılarını katılımcılara sunmuşlardır. Roketsan Stratejik amaçlarına ulaşabilmek için gerçekleştirilen bu hedef çalıştayında hedeflerle yönetim prensibinin önemi ve yüksek performans bilincinin artırılması vurgulanmıştır. sayı 5 temmuz 2014 fuar ve organizasyonlar deniz hava komutanlığı Deniz Hava Komutanlığı tarafından düzenlenen, Türk Deniz Havacılığı’nın genç kartallar haftası 12-16 Mayıs tarihlerinde Hava Harp Okulu tarafından İstanbul’da düzenlenen Genç Kartallar Haftası’na Roketsan, stant açarak katılım sağlamıştır. Beş gün süren etkinlikte, çeşitli ülkelerden askeri personel ve ataşeler, üniversite öğretim üyeleri ve Harbiye’liler katılım gerçekleştirmiştir. etkinliği 100. Yıl Etkinliği, Cengiz Topel Deniz Hava Üssü, Kartepe’de gerçekleştirildi. Etkinliğin açılışında Roketsan Genel Müdürü Selçuk YAŞAR’da yer aldı. Üç gün boyunca devam eden etkinliğe, Roketsan, stant açarak destek sağladı. roketsan ışıklar askeri hava lisesi şenliği’nde Işıklar Askeri Hava Lisesinin düzenlediği Havacılık, Bilim ve Kültür Şenliği, 8 Haziran tarihinde Bursa’da gerçekleşmiştir. Savunma sanayii kurum ve kuruluşlarının destek verdiği etkinliğe Roketsan stant açarak katılım sağlamıştır. 47 roketsan dergisi fuar ve organizasyonlar roketsan 26’ncı yılını coşkuyla kutladı Roketsan, tüm çalışanlarıyla birlikte 25 Haziran 2014 tarihinde 26’ncı Kuruluş 48 Yıldönümü’nü coşkuyla kutladı. Roketsan Ailesi’nin yeni yaşını kutladığı etkinlikte, tüm personel canlı müzik eşliğinde keyifli bir gün geçirirken, düzenlenen çeşitli turnuvalar güne renk kattı. sayı 5 temmuz 2014 fuar ve organizasyonlar 49 roketsan dergisi roketsan’dan haberler roketsan egeli sanayicilerle buluştu Ülkemizde yan sanayinin geliştirilmesi, savunma sanayiinde yurt içi üretilebilirlik/yapılabilirlik oranının yüksek seviyelere çıkarılması ve potansiyel yerli alt yüklenicilere ulaşılması amacıyla; 27-28 Mart 2014 tarihleri arasında, Ege Bölgesi Sanayi Odası, İzmir’de “İş Birliği Günleri” organizasyonu yapılmıştır. Şule ALATAŞ; Roketsan’ın tedarik faaliyetleri, alt yüklenici geliştirme stratejisi, alt yüklenici olma süreci ve alt yüklenicilerden beklentiler konulu bir sunum yapmıştır. İş birliği günlerinde, Roketsan yetkilileri ile katılımcılar biraraya gelmiş, Roketsan’ın ihtiyaç duyduğu malzemelerden oluşan sergideki ürünleri inceleme imkânı bulmuşlardır. Ender YORGANCILAR’ın Ali ŞARLAK’a Plaket Takdimi Organizasyona Roketsan’dan Yönetim Kurulu Başkanımız Korgeneral (E) Dr. Eyüp KAPTAN’ı, Tedarikten Sorumlu İDD Başkanı Ali ŞARLAK temsil etmiştir. Beraberinde, Alt Yüklenici Yönetim Müdürü Şule ALATAŞ ile Alt Yüklenici Yönetim Müdürlüğü ilgili personeli katılmıştır. düzenledikleri sergiler sonrası İzmirli firmaların savunma sanayiindeki paylarını artırdığına dikkat çekmiştir. Ender YORGANCILAR konuşmasında Roketsan’ın bugün geldiği noktanın Türk savunma sanayii açısından gurur verici olduğunu belirtmiştir. Toplantının açılış konuşmasını yapan Ege Bölgesi Sanayi Odası (EBSO) Yönetim Kurulu Başkanı Ender YORGANCILAR, geçmişte Türk Silahlı Kuvvetlerinin çeşitli malzeme ihtiyaçlarının tespiti için Tedarikten Sorumlu İDD Başkanı Ali ŞARLAK ise; Roketsan’ın kurumsal yapısını, yeteneklerini ve iş birliği günlerinin önemini anlatan bir konuşma yapmıştır. Roketsan Alt Yüklenici Yönetim Müdürü Firmalarla Yapılan İkili Görüşmeler 50 İkili görüşmeler sonucunda 36 firma arasından Roketsan’ın mevcut projelerinde beraber çalışılabileceği değerlendirilen 18 firma belirlenmiş ve “Kalite Sistem Denetimi” yapılması için Kalite Sistem Yönetim Müdürlüğü’ne bildirilmiştir. Ayrıca yedi firma yerinde ziyaret edilerek Ege Bölgesi Sanayii Odası temsilcileriyle yapılan organizasyonun; Roketsan’ın potansiyel alt yüklenicileri belirlemesi ve halen çalışılmakta olan alt yüklenicilerle yürütülen faaliyetlerin daha ileri düzeye taşınması açısından; faydalı olduğu değerlendirilmiştir. Aynı amaçla 2014 yılı içinde İstanbul ve Ankara’da benzer organizasyonların yapılarak sanayicilerle biraraya gelinmesi planlanmıştır. Firma Yetkilileri Sergi Parçalarını İncelerken sayı 5 temmuz 2014 roketsan’dan haberler roketsan’a ar-ge merkezi performans ödülü Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından 4 Mart 2014 tarihinde Kocaeli’nde “Ar-Ge Merkezleri Performans Değerlendirmesi ve Teknoloji Transfer Ofisleri ile İş Birliği Çalıştayı” düzenlenmiş ve başarılı bulunan firmalar ödüllendirilmiştir. Toplantıda, 2012 yılı faaliyetleri referans alınarak yapılan Ar-Ge Merkezleri Performans Endeksi Değerlendirmesi sonuçlarına göre Roketsan’ın, Türkiye genelinde Ar-Ge Merkezi Performansı en başarılı olan üçüncü firma olduğu açıklanmıştır. Ödül; Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Fikri IŞIK tarafından Roketsan Genel Müdür Yardımcısı Hayri TORUN’a takdim edilmiştir. neklerle geliştirilen ürünlerin anlatıldığı bir sunum yapılmıştır. Programın “Başarı Öyküleri Sunumu” başlıklı kısmında Roketsan tarafından ArGe merkezlerindeki gelişmeler, yapılan çalışmalar, projeler ve kazanılan yete- En başarılı Ar-Ge Merkezleri sıralamasında Aselsan birinci ve KORDSA Global Endüstriyel İplik ve Kord Bezi San. Tic. A.Ş. firması ise ikinci olmuştur. kütüphane çalışmaları Kütüphaneler Arası İş Birliği Çalışmaları 16 Nisan 2014 tarihinde savunma sanayiinde faaliyet gösteren kardeş kuruluşların kütüphaneleri ile Aselsan’da bir araya gelerek "Kütüphaneler Arası İş Birliği ve Bilgi Paylaşımı Toplantısı”nı gerçekleştirdik. Aselsan, Havelsan, Roketsan ve TAI kütüphane yetkililerinin katıldığı toplantıda kütüphane çalışmalarımız konusunda neler yapıldığı, hangi ortak yayınlara abone olunduğu, hizmetlerimiz konusundaki bilgi ve deneyimlerimiz paylaşıldı. Toplantı sonunda 2015 yılından itibaren kütüphaneler arası iş birliği çalışmalarının hayata geçirilmesine, toplantıların geleneksel hale getirilmesine karar verildi. Bir sonraki buluşmada ev sahipliğine kütüphanemiz talip oldu. Veri Tabanı Aboneliklerimiz rary, Lebib Yalkın Tüm Mevzuat Paketi veri tabanı aboneliklerimiz geçtiğimiz aylarda kullanıma açıldı. 2013 yılında veri tabanı aboneliklerimiz kapsamında bu kaynaklardan indirdiğimiz makale, standart ve diğer doküman sayıları ise şu şekilde olmuştur; AIAA’den 1.462 Science Direct’den 4.663 IEEE’den 1.356 Lebib Yalkın’dan 953 IHS Jane’s ‘den 490 IHS Standards Expert’den 102 2014 yılı veri tabanı abonelikerimiz kapsamında AIAA, IEEE, ASTM Digital Lib- 2011-2013 Kütüphane Kullanım İstatistiklerimiz 51 roketsan dergisi roketsan’lı olmak roketsan’da “mtrs - more than rocket science” dönemi Hayatımızda kendini keşfetmek uzmanlar tarafından önemli bir süreç olarak görülmektedir. Var oluşumuz, kendimizi tanıdığımız kadarıyla, yeteneklerimizi bildiğimiz ve kullandığımız kadarıyla anlam bulmaktadır. hip ların sa e ci kadro yöneti in bir şekild m tü i tk k ette eri e Bir şirk ereken bilgil g bir olması çok faydalı n göstere ondu. Bir şey yapmalı! sy Çalışma la simü hayatımızı bu eği timlerde öğrendiklerimize göre sistematize edecek ve olu kın ya k ço şturduğumuz Gerçek hayata sistemin üzerine titreyecek bir u. İki gün irade göstermeli. bir simülasyond le vk ze ..Ya rse rattığınız sü de farkındalıklar için değil beş gün çok teşekkür gulamaydı. ediyorum. yapacağım bir uy Çok öğreticiydi... Bu sebeple yaptığımız iş ile sahip olduğumuz yeteneklerin ve potansiyelimizin uyuşmadığı durumlar olduğunda performansımıza bu durum olumsuz olarak yansımaktadır. Oysa, gerçekten işin gerektirdiği özelliklerimizi kullanıp bunlara yatırım yaptığımızda bir yıldız gibi parlayarak performansımızın nasıl yükseldiğini çok net fark edebiliyor durumdayız artık. Peki beceri ve yetenek aynı şey midir? Yoksa birbirinden farklı kavramlar mıdır? Beceri; kişinin bilgi birikimini etkili bir şekilde kullanabilmesi için öğrendiği kabiliyetlerdir. Yetenek ise, bir kişinin beceri ve kabiliyetlerinin, bilgi birikimi ve deneyimlerinin, doğuştan gelen becerileri ile örtüştüğü kavuşma noktasıdır. Peki bu yeteneklerimizi ve potansiyelimizi keşfetmek kolay mıdır? Ya da yönetici olduğumuzda ekipteki her bir kişinin en güçlü yönlerinin farkında olarak bunlardan faydalanıp sıra dışı sonuçlar üretmek? Desteklendiği ölçüde evet bu mümkün! Bu noktada Roketsan, çalışanlarına desteğini 2010 yılından itibaren uygulamaya aldığı “Yönetici Yetiştirme Programı” ile sağlamaktadır. 2014 yılı itibariyle “mtRS (Roketsan Management 52 Program Afişi ve Program Hakkında Bazı Çalışanlarımızın Görüşleri Trainee) - more than Rocket Science” ismiyle devam ettireceğimiz bu program “It’s not rocket science” deyiminden yola çıkılarak asıl yaptığımız işin roket bilimi olması sebebiyle kişilerin bu becerilerinin yanı sıra farkındalıklarının artırılarak, yöneticilik becerilerinin geliştirilmesini ifade etmektedir. Bu program kapsamında “Roketsan Yönetici Yetiştirme Süreci” aşağıda belirtildiği şekliyle yürütülmektedir; • Kişilerin Seçimi • Liderlik Pusulası Envanteri Uygulaması • Değerlendirme Merkezi Uygulaması • Değerlendirme Merkezi Uygulaması ve Sonuçların İK ile Paylaşımı • Sonuçların Katılımcıların Yöneticileri ile Paylaşımı • Katılımcılara Geribildirim Verilmesi ve Hedefin Belirlenmesi • Eğitim Programının Belirlenmesi • Eğitimlerin Gerçekleştirilmesi • Eğitimlerin İzlenmesi • Katılımcıların Gözlenmesi itimde , ilk defa bir eğ def yük keyif aldım He Katılmaktan bü geçecek kadar not tuttum. en 2. Deftere mdeki kişilere ibi Ek . ım ad di. zorlanm layacağım eğitim belirlemede hiç sağ tkı ka lay ko Hem iş hem öze l hayatımda uygulayabileceği m çok değerli bilg iler edindim. Programa dahil olan çalışanlarımız eğitimlerde öğrendiği yöntemlerle ve kazandıkları farkındalıkla bölüm hedeflerini kurumsal hedeflere hizalayarak; • Çalışan motivasyonunu artırmış, • Şirket Hedef Karnesi’ne şirket verimliliğine ciddi katkılar sağlayacak çalışmalar gerçekleştirmiştir. Elde edilen bu kazanımlar, eğitim programının tüm ayrıntıları ile birlikte 7 Mayıs 2014 tarihinde Türkiye 4. Çalışan Bağlılığı Zirvesi’nde başarılı uygulama örneği olarak sunulmuştur. 4. Çalışan Bağlılığı Zirvesi’nde Tuğçe KAYA BALAMAN sayı 5 temmuz 2014 roketsan’lı olmak nice yıllara… Ahmet ALÇIKAYA, Ali Murat GÜNÇAN, Ali Nihat TÜFEKÇİ, Alp MARANGOZ, Ahmet Ali TEMEL, Ahmet BAĞI, Ali Naki YÜCEL, Arda AKSU, Arif Ertan YAZICI, Aslı Arife GÜREL, Aykut ÖZEN, Barkım Buğra SUCU, Başak MERT, Başar ESİRGEN, Bora BİLGİÇ, Burak AKILLI, Burak KARAMAN, Burak TURAN, Büke ÇAKIR, Can Burak KAYNAK, Cuma POLAT, Derya ÜNSAL, Doğuş ÜNLÜ, Doruk KÜÇÜKÇELEBİ, Ege Arkın DİLEKLİOĞLU, Ekin Can TÜRKELİ, Emrah GÜVEN, Emre ERDEM, Emre ÜNEY, Erman Anıl AĞOĞLU, Ertuğrul KARA, Fatih AKALIN, Ferdi Emre TANIR, Ferhat Mustafa ÇAKMAK, Fikret ÜNSAL, Filiz İLHAN, Gizem YÜCEL, Gökhan BARIŞ, Gözde SEYHAN, Günseli SEZİGEN BAYRAM, Güzide ÖZEN, Halil BIYIK, Hamit Çağlar KARATAŞ, Hayati ÖZKAN, Hayri Yiğit AKARGÜN, Hüseyin Volkan ATALMIŞ, Irmak Özgür ARSLAN, İlkay YILDIZ, İlke TUĞRUL, İskender YİĞİTEL, Kaan İNAL, Kadir PAMUK, Kenan ATMACA, Makbule İpek DUR, Mehmet AKGÜL, Mehmet Ali ÖZDAĞ, Mehmet Ali TAHANCALIO, Mehmet Oğuz YÜKSEL, Meltem KUTLU, Mert ARDA, Mete Kağan GÖKULU, Metin ACAR, Mine Gülden OSKAY, Muhammed Yusuf YILMAZ, Murat BAŞKÖSE, Mustafa ÇABUK, Münüre Hande GENÇ, Nilgün BİLGİLİ, Oğuzhan ÖNAL, Ömer TOPRAK, Özen ATAK, Özgür HASTÜRK, Sami DURUKAN, Semih MERGENCİ, Serhat ÖZTÜRK, Serkan ERDURAL, Serkan TURGUT, Setenay ERDOĞAN, Seydi UZER, Sidar ÇINAR, Şaban Ozan KÖMBE, Taylan ÖZERKAN, Tibet SÖNMEZ, Togan Kemal GÜLER, Tuğba ÖZCAN, Tuğer Emre DEMİRCİ, Tuncay YAĞCI, Uğur ÇANDIRLI, Utku GÜMÜŞ, Volkan EKİNCİ, Volkan KAYASÜ, Volkan RÜZGAR, Yağmur ATAY, Yasin AĞIRTOPÇU, Yasin ÇAYIR, Zeynep GÜNDÜZ. Hizmet Ödülleri - 20 Yıl Hizmet Ödülleri - 10 Yıl Hizmet Ödülleri - 5 Yıl Roketsan Ödüllendirme ve Takdir Yönetmeliği kapsamında, çalışmalarıyla Roketsan’a 5, 10 ve 20 yıldır hizmet veren çalışanlarımızın bu emeklerine istinaden ödüllendirildiği “Roketsan Hizmet Ödülleri Töreni” 26 Haziran 2014 tarihinde Genel Müdürümüz Selçuk YAŞAR, üst düzey yöneticilerimiz ve değerli çalışanlarımızın katılımı ile gerçekleştirilmiştir. Düzenlenen ödül töreninde Genel Müdürümüz Selçuk YAŞAR tarafından yapılan konuşmanın ardından üst yönetim tarafından çalışanlarımıza hizmet plaketleri ile birlikte ödülleri takdim edilmiştir. 20. Yılını Dolduran Çalışanlarımız Alev ÇAKMAKÇI, Erkan ŞENOĞLU, Erol AKBIYIK, Hüdai Hakkı ÖZDAMAR, Mehmet Anıl ÜNAL, Mehmet Melih AKILLI, Mehmet TUNCEL, Metin TUNCEL, Soner ÖZCAN. 10. Yılını Dolduran Çalışanlarımız Alper KAHVECİOĞLU, Alper YARLIGAN, Bayındır KURAN, Ece YÜKSEL, Ercan ÖRÜCÜ, Erkan SEVİNÇ, Gökhan AYDOĞAN, Hüseyin ERDOĞAN, Hüseyin ŞAHAN, Kemal Atılgan TOKER, Mustafa KOÇ, Osman Murat AYDOĞDU, Özlem KAYA, Serkan DOĞAN, Serkan UĞURLU, Sibel ÖZCAN, Sinan ALTIN, Tamer BÜYÜKCEBECİ, Tolga ÖZGEN, Zafer BİÇER. 5. Yılını Dolduran Çalışanlarımız çalışan memnuniyeti anketi Çalışanlarımızın görüş ve önerileri doğrultusunda daha mutlu, huzurlu ve verimli bir çalışma ortamı yaratılması amacıyla uygulanan “Çalışan Memnuniyeti Anketi” 30 Ocak - 21 Şubat 2014 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Anket ile ilgili tüm araştırmalar ve uygulamalar bağımsız bir araştırma şirketi olan GfK Türkiye tarafından yürütülmüştür. Ankette memnuniyet, bağlılık ve isteklilik olmak üzere üç alanda ölçüm yapılmış olup, sonuçlar 26 Mart 2014 tarihinde düzenlenen bir toplantı ile yöneticileri- miz ve çalışanlarımızla aynı anda paylaşılmış ve aksiyon planları hazırlanmıştır. 53 roketsan dergisi roketsan’lı olmak roketsan üniversiteliler ile buluşuyor kariyer fuarları 2014 yılında da ülkemizin önde gelen üniversitelerinde gerçekleştirilen kariyer fuarlarına geleceğin yetenekleri ile şirketimizi buluşturmak adına katılım gösterilmiştir. Boğaziçi Kariye Fuarı yoğun ilgisi ile karşılaşmıştır. İnsan Kaynakları Birimi çalışanları ile Üretim Mühendisliği Müdürlüğü’nden Salih GÜLLEROĞLU, Yapısal Termal Dinamik Analiz ve Test Müdürlüğü’nden Bülent ACAR, Mekatronik Tasarım Birimi’nden Burcu DÖNMEZ, Ara Safha Ataletsel Güdüm Sistemleri Tasarım Birimi’nden Uğur KAYASAL, Mekanik Üretim Proses Mühendisliği Birimi’nden Can ERKAN, Taktik İtki Sistemleri Tasarım Birimi’nden Yusuf ATA, (BLS) Aviyonik Sistem Mühendisliği Birimi’nden Muhittin AKTAŞ, Taktik İtki Sistemleri Tasarım Birimi’nden Hasan HIZLI, (BLS) Aviyonik Sistem Mühendisliği Birimi’nden Ertan YAZICI, Uydu Fırlatma İtki Sistemleri Tasarım Birimi’nden Osman YÜCEL, Terminal Güdüm Sistemleri Tasarım Birimi’nden Birkan KURŞUN ve Ara Safha Ataletsel Güdüm Sistemleri Tasarım Birimi’nden Mehmet Akif KOCA’nın katılım gösterdiği etkinliklerde üniversite öğrencileri ile şirketimizin işe alım olanakları, çalışma koşulları, staj ve aday mühendislik başvuruları süreçlerine dair bilgiler paylaşılarak gelen sorular yanıtlanmıştır. tirilen etkinlik kapsamında şirketimizin standı kurulmuş ve öğrenciler ile şirketimizin işe alım ve çalışma koşullarına dair süreçleri hakkında bilgiler paylaşılmıştır. Marmara Üniversitesi Mekatronik Kariyer Günleri 15 Nisan 2014 tarihinde Marmara Üniversitesi Göztepe Kampüsü’nde gerçekleştirilen “Mekatronik Kariyer Günleri” etkinliği kapsamında, TFS Mekatronik Tasarım Birim Yöneticisi Burcu DÖNMEZ hem şirketimiz hem de yöneticiliğini üstlendiği birimin çalışmaları hakkında sunum gerçekleştirmiştir. Öğrencilerin yoğun ilgisini çeken sunum sonrasında İnsan Kaynakları Birimi çalışanlarımız tarafından şirketimizin işe alım ve çalışma koşulları hakkında bilgilerin paylaşıldığı etkinlik kapsamında, Mekatronik Laboratuvarı da katılımcılar tarafından ziyaret edilmiştir. - 6-7 Mart 2014 tarihlerinde Orta Doğu Teknik Üniversitesi Kültür Kongre Merkezi’nde gerçekleştirilen ODTÜ Kariyer Fuarı’na - 17-18 Mart 2014 tarihlerinde İstanbul Teknik Üniversitesi Gümüşsuyu Kampüsü’nde gerçekleştirilen İTÜ Makinistanbul Etkinliği’ne - 14 Nisan 2014 tarihinde Boğaziçi Üniversitesi’nde gerçekleştirilen Kariyer Fuarı’na (Presentation and Recruitment Days) - 17 Nisan 2014 tarihinde Bilkent Üniversitesi’nde gerçekleştirilen Bilkent Kariyer Fuarı’na katılım gösteren Roketsan, öğrencilerin Koç Üniversitesi ve Sabancı Üniversitesi ile ortak olarak yürütülen çalışma kapsamında, 2014 yılı başı itibariyle şirketimiz için potansiyel yetenek olabilecek öğrencilerin başvuruları alınmış ve 13-14 Mart 2014 tarihlerinde bu öğrenciler ile “Kampüste İşe Alım Günleri” kapsamında mülakatlar gerçekleştirilmiştir. Ayrıca, aynı gün Koç Üniversitesi’nde gerçekleş- Öğrencilerin katılımı ve soruları ile yoğun ilgi gösterdiği sunumda ayrıca, öğrenciler ile Roketsan’ın tanıtım broşürleri paylaşılmıştır. ODTÜ Kariyer Fuarı İTÜ Kariyer Fuarı Çankaya Üniversitesi Kariyer Günleri 54 Kampüste İşe Alım Günleri Çankaya Üniversitesi Kariyer Günleri Çankaya Üniversitesi Kariyer Günleri kapsamında, 8 Mayıs 2014 tarihinde Üretim Mühendisliği Müdürümüz Salih GÜLLEROĞLU Roketsan’ın firma tanıtımını ve İnsan Kaynakları Politikaları’nı aktaran bir sunum gerçekleştirmiştir. sayı 5 temmuz 2014 roketsan’lı olmak roketsan bilkent üniversitesi kişisel gelişim günleri’nde 4 Mart 2014 tarihinde Roketsan İnsan Kaynakları Müdürü Efdal ALTAN, Bilkent Üniversitesi Kişisel Gelişim Günleri kapsamında üniversite öğrencileri ile bir araya gelerek “Doğru Mülakat Doğru Başlangıç” isimli bir sunum gerçekleştirmiştir. Öğrencilerin soruları ile katılım gösterdikleri interaktif sunum süresince; özgeçmiş hazırlama, mülakat süreci, Roketsan’ın işe alım politikaları ele alınmış ve daha önceden hazırlanmış uygulamalı bir mü- lakat örneği videosu katılımcılar ile paylaşılmıştır. meslek lisesi koçları projesi’nin ilk dönemi başarıyla tamamlandı Şirketimizin ilk Kurumsal Sosyal Sorumluluk Projesi olan Meslek Lisesi Koçları Projesi’ne Ankara’da üstlenmiş ilk şirket olarak başlamanın ve projemizin ilk dönemini başarılı bir şekilde tamamlamış olmanın gururu ve sevincini yaşıyoruz. Şubat 2013 itibariyle projemize başlarken Roketsan olarak, şirketimizin sahip olduğu “yetişmiş nitelikli insan kaynağı” ile Elmadağ İlçesi’nin insan sermayesine katkı sağlamayı ve bu sayede entelektüel, sosyal ve kültürel birikimi paylaşmayı amaçladık. Bu amaç doğrultusunda; 28 gönüllü koçumuz ve 174 öğrencimizin özverili çalışmaları ve değerli destekçilerimizin katkılarıyla başladığımız projemizin ilk dönemini 9 Haziran 2014 tarihinde Elmadağ Kaymakamı Resul KIR, Elmadağ İlçe Milli Eğitim Müdürü Hüseyin OMAÇ ve Elmadağ Şehit Sertaç Uzun Meslek Lisesi Okul Müdürü Sakin ÇIPLAK ile okul yöneticileri, öğretmenleri, öğrencileri ve gönüllü Roketsan koçlarının katılım gösterdiği mezuniyet töreni ile kutlayarak tamam- ladık. Törende sınıf birincisi 11 öğrencimize ve okul birincisi 1 öğrencimize başarı belgeleri ve hediyeleri protokolde bulunan misafirlerimiz ve Genel Müdürümüz tarafından takdim edilmiştir. Projemize 2013-2014 eğitim ve öğretim yılında aramıza yeni katılan gönüllü koçlarımız ve öğrencilerimiz ile birlikte, toplam 42 gönüllü koçumuz ve 371 öğrencimiz ile devam ederken; bu yıl içerisinde, kişisel gelişim ve iş hayatına hazırlık konularına dair gerçekleştirilen buluşmalara devam edildi. Buluşmalar ile birlikte, gönüllü koçlarımız ve öğrencilerimiz okulları dışında da bir araya gelerek sanayi, bilim ve kültür alanlarında farklı içerikleri bir arada sunan Rahmi Koç Müzesi’ni ziyaret edip, Ankara Kalesi’ni gezerek keyifli zamanlar geçirdiler. Bu süreç zarfında Roketsan olarak en büyük arzumuz, gönüllü koçlarımız sayesinde öğrencilerimize ışık tutabilmek ve onlar ile hayatlarında katma değer yaratabilecek bilgileri, deneyimleri, güzel anıları paylaşmak oldu. Fakat, proje sürecinde gördük ki, biz onlara ışık tutmak isterken onlardan da birçok şey öğrendik ve bu projeyi hep birlikte büyüttük. Projemizin ilk dönemi olan değerli öğrencilerimiz okullarından mezun olurken; aramıza katılan yeni gönüllü koçlarımız ve öğrencilerimiz ile projemize devam ediyor olacağız. 55 roketsan dergisi roketsan’lı olmak yeni çalışanlarımız “hoşgeldiniz” iç portal ve erp üzerinden kadroda dikey ilerleme uygulaması başladı İnsan Kaynakları Müdürlüğü’nün bir süreci daha elektronik ortamda 16 Mayıs 2014 tarihinde gerçekleştirilen Oryantasyon Eğitimi’nde aramıza yeni katılan çalışma arkadaşlarımız ve yöneticilerimiz bir araya gelme ve tanışma fırsatı bulmuşlardır. Kariyer Gelişim Sistemi Yönetmeliği ve Kariyer Gelişim Sistemi Uygulama Prosedürü kapsamında tasarlanmış olan “Kadroda Dikey İlerleme Uygulaması” Portal ve ERP üzerinden uygulamaya alınmıştır. Bu kapsamda; çalışanlarımızın terfi edebilmeleri için yöneticileri tarafından yapılacak talepler artık Portal üzerinden yapılacak ve ERP üzerinden süreç işleyerek onaylar tamamlanacaktır. Kadroda Dikey İlerleme Uygulaması’nın geliştirilmesi ve devreye alınması sürecinde özverili bir şekilde bizlerle bire bir çalışan Yönetim Bilgi Sistemleri Müdürlüğü’ne teşekkür ederiz. Genel Müdürümüz Selçuk YAŞAR’ın açılış konuşması ile başlayan program kapsamında, Roketsan’ın tüm birimlerinin iş alanları, hedefleri ve projeleri hakkında genel bilgiler verilmiştir. roketsan teknisyen gelişim programı (tegep) başladı Hızla büyümekte olan şirketimizin rekabetçi gücüne güç katarak üretim gücümüzün temelini oluşturan üretim ekiplerimizi yüksek performanslı bir takım haline getirmek ve 56 vizyonumuz doğrultusunda etkili takım oyuncuları olma yolunda gerekli becerileri kazandırmak amacıyla hayata geçirdiğimiz TEGEP’in ilk ayağı başarı ile tamamlanmıştır. Bu program yoluyla nasıl bir takım olunacağını, çatışma yönetimini, stres ve öfke ile başa çıkabilmeyi, etkili iletişim kurabilmeyi, farklı kişileri ve kişilikleri tanımalarına yardımcı olacak araçlarla yaşanılan gerçek olaylar üzerinden vaka analizleri ile bireysel farkındalıklarını yükseltmeyi hedefledik. sayı 5 temmuz 2014 roketsan’lı olmak roketsan’da iftar 16 Temmuz 2014 tarihinde Elmadağ yerleşkemizde Roketsan çalışanlarına verilen iftar yemeği ile Ramazan ayı kutlandı. Kardeşlik ve beraberlik duygusu içerisinde geçen iftar yemeği Yönetim Kurulu Başkanımız Korgeneral (E) Dr. Eyüp KAPTAN, Yönetim Kurulu Başkanı Vekilimiz Tümgeneral (E) Zafer ÇAMLICA ve Genel Müdürümüz Selçuk YAŞAR’ın katılımlarıyla gerçekleşmiştir. tavla turnuvası ödülleri sahiplerini buldu 5 Ocak - 6 Şubat 2014 tarihleri arasında düzenlenen yeni yılın ilk etkinliği “Roketsan 2014 Tavla Turnuvası” ödülleri 11 Şubat 2014 tarihinde Havuzbaşı Dinlenme Tesislerinde düzenlenen ödül töreni ile sahiplerini buldu. Kıran kırana geçen turnuva sonucunda tüm katılımcıların sertifika aldığı törende, 3.’lük ödülünü kazanan Mus- tafa ÜNAL’a ödülünü Genel Müdür Yardımcısı Hayri TORUN, 2.’lik ödülünü kazanan Murat ÖZCAN’a ödülünü Genel Müdür Yardımcısı Yavuz AKA ve Şampiyon İlker KÜTÜK’ün ödülünü Genel Müdür Selçuk YAŞAR takdim etti. Törende açılış konuşmasını yapan Genel Müdür Selçuk YAŞAR, Roketsan’da spor etkinliklerine ve faaliyetlere verdiği öneme değinmiştir. Yeni Master Plan çer- çevesinde Roketsan’a yakışacak spor tesislerinin de inşaatının gerçekleştirileceği müjdesini de vermiştir. Turnuvanın düzenlenmesinde, katkıda bulunan başta Tavla Komitesi Başkanı Devrim SIMAV UYSAL ve emeği geçen herkesi yürekten kutlar, tüm Roketsanlıları bu ve benzeri turnuvalarda, gerek oyuncu gerekse düzenleyen olarak görmeyi dileriz. 57 roketsan dergisi roketsan’lı olmak anadolu sanayi devleri futbol turnuvası Saygın firmaların katılımıyla, sosyal sorumluluk bilinciyle projeler üreterek topluma faydalı olmak adına düzenlenen “Anadolu Sanayi Devleri Futbol Turnuvası” birincisi Lösev yararına yapılmış ve çok ilgi görmüştü. Bu yıl gerçekleştirilen II. turnuva ise Sarıkamışlı öğrencilere ve ihtiyacı olan okullara yardım amacıyla düzenlenmiştir. Sarıkamış Kaymakamı ve Milli Eğitim Müdürü ile birlikte yürütülen bu projede, yaklaşık 250 öğrencinin giydirilmesi, bir okulun komple boya, badanasının yapılması ve dört okulun bilgisayar ve projeksiyon cihazı ihtiyacının karşılanması planlanmaktadır. Bu duygu ve düşüncelerle çıkılan bu masa futbolu turnuvası Roketsan’da ilk defa düzenlenen ve çok rağbet gören Masa Futbolu Turnuvamız sonuçlanmıştır. Heyecan dolu ve oldukça eğlenceli bir final maçı izleme şansı bulduk. Tüm finalist arkadaşlarımıza ve bir şampiyonlar ligi 58 maçı finali havası yaratan seyircilere çok teşekkür ederiz. Sonuçlar: 1. Takım: Ferhat TÜZER - Mustafa AYGEN 2. Takım: Deniz GÖKGÖZ - Yunus Tansu AKSOY Emrah SEZER yolda: 23 Mart 2014, Pazar günü görkemli bir açılış töreni ile başlayan II. Ankara Sanayi Devleri Futbol Turnuvası, Roketsan Seymen ekibinin gösterisi ve Roketsan futbol takımı ile FNSS takımı arasında oynanan ve 3-3 sonuçlanan heyecan dolu futbol karşılaşması ile açılış törenine ayrı bir anlam ve güzellik katmıştır. Bu etkinlikte Roketsan’ı temsilen katılan ve katkı sağlayan herkese ROSET adına çok teşekkür ediyoruz. 3. Takım: Aykut DAĞKIRAN - Can YEZER Bu güzel turnuvada dereceye giren takımlar, Nisan ayı içerisinde düzenlenen törenle, birim müdürlerin ve yöneticilerin katılımı ile ödüllerini almışlardır. Bu güzel etkinliğin düzenlenmesinde, başta Aykut DAĞKIRAN olmak üzere emeği geçen herkese çok teşekkür ederiz. sayı 5 temmuz 2014 roketsan’lı olmak ankara sanayi devleri futbol turnuvası yöneticileri şehitler diyarı sarıkamış’ın öğrencileriyle buluştu Mart ayı içerisinde görkemli bir açılış töreni ile başlayan II. Ankara Sanayi Devleri Futbol turnuvası, organizasyon komitesinin 9 Mayıs 2014, Cuma günü Şehitler diyarı Sarıkamış'ın öğrencileriyle buluşmasıyla hedeflenen amaca ulaşmıştır. Sarıkamış Milli Eğitim Müdürü Bülent DAĞLEN ile irtibata geçilerek, iki okuldan (Yeni Gazi İlköğretimi’nden 73 kız, 53 erkek, Odalar İlköğretimi’nden 45 kız, 52 erkek) toplamda 223 öğrencinin, isimleri ve ölçüleri tespit edilmiştir. Öğrencilerin adına düzenlenmiş, komple giydirilecek şekilde hediye paketleri ve çe- şitli kırtasiye malzemelerinden oluşan 250 paket, ayrıca tüm çocuklara özel hazırlatılmış diş macunu ve fırçası seti Ankara’dan gelen firma temsilcileri ve Millî Eğitim Bakanlığı yetkilileri ile birlikte öğrencilere takdim edilmiştir. Sıcak ve samimi duyguların yaşandığı bu buluşmada, İlçe Millî Eğitim Şube Müdürü Atakan KARABAĞ’ın belirlediği beş okula projeksiyon cihazı, beş okula bilgisayar hediye edilmiş ve iki okulun iç ve dış komple boyası ve badanası yapılacak şekilde malzemeler ilgili okullara teslim edilmiştir. Bu güzel ve anlamlı projede Roketsan, 45 öğrencinin giydirilmesini üstlenmiştir. Dağıtımların sonunda hatıra resimlerinin çekilmesinin ardından heyet okuldan ayrılmıştır. yalın 6 sigma yeşil kuşak eğitimi Ürün ve Süreç Kalitesi Direktörlüğü tarafından periyodik olarak düzenlen eğitim faaliyetleri kapsamında, 2014 yılı “Yalın 6 Sigma Yeşil Kuşak Eğitimi” Nisan-Haziran 2014 döneminde toplam sekiz günlük bir eğitim olarak gerçekleştirilmiştir. Bu çerçevede Uzman Karakuşak Serkan ERDURAL tarafından üretim, proses, kalite, tedarik ve tasarım gibi farklı birimlerden katılımcılara yürütmekte oldukları süreç iyileştirme çalışmalarında kullanabilecekleri yöntem ve teknikler aktarılmıştır. 59 roketsan dergisi roketsan’lı olmak roketsan geleneksel bowling turnuvası Çalışanların, motivasyonlarını artırmak, iş streslerini azaltmak, aralarındaki iletişimi güçlendirmek ve aidiyet hissi oluşturmak amacıyla geleneksel hale gelen Bowling turnuvası 15 Nisan 2014 Salı günü Rollhouse’da gerçekleştirildi. 60 Aralarında üst düzey yöneticileriin de bulunduğu, 20 takım kıyasıya yarışmış, çekişmeli ve oldukça zevkli geçen bu turnuvada dereceye giren takımların ödülleri, Genel Müdür Yardımcısı Hayri TORUN, Üretim Direktörü Ali KARAASLAN, Programlar Direktörü Mahir ÇAKIROĞLU ve birim müdürleri tarafından, turnuva sonunda düzenlenen törenle verildi. Gökben ÖZZAMAN en skorer Bayan, Doğan TAŞÇI en skorer Bay ödüllerini alırken, Mahir ÇAKIROĞLU, Halil ÖZKAN, Doğan TAŞÇI ve Can TAŞAN’dan oluşan takım Şampiyon, İlker ŞENGÜL, Erdem KARABEYOĞLU, Engin AKKURT ve Önder TÜRKMEN 2’nci, Emrah GÜLAY, Süheyda KÜÇÜKTEPE, İskender YİĞİTEL ve H. Serdar KAHRAMAN 3’üncü olmuştur. Bu güzel etkinlikte bizleri buluşturan Ali GÜRÜN ve Tamer YILMAZ’a çok teşekkür ederiz. sayı 5 temmuz 2014 roketsan’lı olmak roketsan’da 8 mart dünya kadınlar günü etkinliği Günümüz toplumlarında, gelişmişlik düzeyinin en önemli göstergelerinden biri de; o toplumdaki kadınların özgürlüğü, saygınlığı, üretim ve yönetimdeki yeri ile ölçülmektedir. Cumhuriyetin kuruluşu ile birlikte Türk kadını; çağdaş ve dünya kadınlarının sahip olduğu kazanımları tek tek elde etmiş, modern Türkiye'nin kurulmasında da önemli misyon üstlenmişlerdir. Geçen süreçte Türk kadını; eğitimden sağlığa yasama, yürütme ve yargıdan iş dünyasına kadar her alanda üstlendiği görevleri başarıyla yerine getirmiş, modern Türkiye'nin simgesi ve Cumhuriyetimizin en büyük teminatı olmuştur. Bu duygu ve düşüncelerle başta Anadolu kadını olmak üzere tüm dünya kadınlarının bu anlamlı gününü kutluyor, sevginin, şefkatin, özverinin sembolü olan kadınlarımıza başarı, mutluluk ve sağlık diliyorum. Roketsan Sosyal Etkinlik Topluluğu (ROSET) olarak, 8 Mart Dünya Kadınlar Günü’nü tüm çalışan kadınlarımızla birlikte kutladık. Günün anısına ROSET tarafından hazırlanan hediyeler verildi. 61 roketsan dergisi roketsan ve sanat gölgesinde dinlendiğim ağaç “Gölgesinde biraz dinlenmek için oturduğum bu ağaç, yapraklarını her sonbaharda neden döktüğünü anlattı. Onu sonuna kadar dinledim. O hikâyesini bitirdiğinde mevsim çoktan kış olmuştu ve benim artık gitmem gerekiyordu.” motivasyon kaynağının bu hikâye olduğunu anlatıyor. Hikâyede yer alan kıtaları ve o kıtalarda şairin yolculuğuna yön veren karakterleri okurken imgelerle dolu bir yolculuğa tanıklık edeceksiniz. Yolculuğun nedenini ise her zaman ihmal ettiğimiz içimizdeki çocuğa “Her zaman aklımdaydın.” diyebilmek. Bu hikâye için özel olarak hazırlanmış harita da kitapta yer alıyor. Duyguların geçişi anlamında Gölgesinde Dinlendiğim Ağaç, ÖZDEMİR’in ilk kitabı Mavi Çizgili Atkım’ın devamı niteliğinde. Kitabın sonbaharda raflarda yerini alması bekleniyor. Şimdiden hepinize iyi okumalar diliyoruz. Bu satırlarla başlıyor Emrah ÖZDEMİR’in “Gölgesinde Dinlendiğim Ağaç” isimli yeni kitabındaki sonbahar yolculuğu. Kitap, sonbahar temalı ve “O”, “Sonbahar”, “Bekle” ve “Yol” isimli dört bölümden oluşuyor. Kısa sözlerin yanında her bölümün sonunda bir de hikâye var. Hikâyeler, yer aldıkları bölümün temasını yansıtıyor. Yol bölümünde yer alan “Yüzen Ada'ya Yolculuk” isimli hikâye ise kitabın tüm duygularını bir şairin şair olabilme yolculuğu üzerinden bizlere aktarıyor. Emrah ÖZDEMİR, yeni kitabını tamamlamak için kendisinin en büyük Yüzen Ada’ya Yolculuk Özgeçmiş Emrah ÖZDEMİR, 1980 yılında Ankara’da doğdu. 2003 yılında Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Endüstri Mühendisliği Bölümü’nden, 2009 yılında ise Endüstri Mühendisliği Yüksek Lisans Programı’ndan mezun oldu. Şubat 2011 ayında, kış temalı Mavi Çizgili Atkım adlı ilk kitabı yayımlandı. Kitabı, sosyal medyada yaklaşık beş bin takipçi tarafından takip edilmeye başlandı. Emrah ÖZDEMİR, sonbahar temalı “Gölgesinde Dinlendiğim Ağaç” adlı yeni kitabı için yayınevleri ile görüşmeyi sürdürmektedir. 62 roketsan dergisi misafirlerimiz 9 Ocak 2014 Dışişleri Bakanı Prof. Dr. Ahmet DAVUTOĞLU ve beraberindeki heyetin Roketsan ziyareti. 16 Ocak 2014 General - Amiral Oryantasyon Eğitimi kapsamındaki heyetin Roketsan ziyareti. 23 Ocak 2014 Bulgaristan Askeri Ataşesi, Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir. 28 Ocak 2014 İTÜ Öğrencileri, Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir. 30 Ocak 2014 Pakistan Heyeti, Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir. 24 Şubat 2014 SSM Deniz Kuvvetleri Türk Tipi Hücum Botu Proje Heyeti, Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir. 64 sayı 5 temmuz 2014 misafirlerimiz 28 Şubat 2014 Fransa Heyeti, Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir. 12 Mart 2014 Kara Havacılık Okul Komutanı Tümgeneral Metin GÜRAK'ın Roketsan ziyareti. 18 Mart 2014 Güney Kore Heyeti, Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir. 20 Mart 2014 Kara Kuvvetleri EDOK Komutanı Orgeneral Salih Zeki ÇOLAK'ın Roketsan ziyareti. 24 Mart 2014 SAS Özel İhtisas Kursu Eğitim İnceleme Gezisi kapsamındaki heyet, Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir. 3 Nisan 2014 Abdullah Gül Üniversitesi öğretim üyeleri ve öğrencileri, Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir. 65 roketsan dergisi misafirlerimiz 10 Nisan 2014 Türk Silahlı Kuvvetleri AÜKHEM Komutanlığı Heyeti, Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir. 16 Nisan 2014 Çin Halk Cumhuriyeti Genelkurmay Başkan Yardımcısı ve beraberindeki heyet, Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir. 16 Nisan 2014 Jandarma Genel Komutanlığı 14. Dönem Patlayıcı Madde İmha Uzmanlığı Temel Kursiyerleri, Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir. 21 Nisan 2014 Suudi Arabistan Heyeti, Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir. 29 Nisan 2014 Milli Savunma Bakanlığı Müsteşarı Korgeneral Sezai BOSTANCI, Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir. 29 Nisan 2014 Türk Silahlı Kuvvetleri Rehabilitasyon ve Bakım Merkez Başkanı Tuğgeneral Celalettin BACANLI ve Gazilerimiz, Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir. 66 sayı 5 temmuz 2014 misafirlerimiz 30 Nisan 2014 Güney Kore Genelkurmay 2. Başkanı Korgeneral Kim Hyun JIP, Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir. 30 Nisan 2014 İngiltere Büyükelçisi Richard MOORE, Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir. 5 Mayıs 2014 Ankara Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Fizik Mühendisliği Bölümü öğrencileri, Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir. 6 Mayıs 2014 Kara Kuvvetleri EDOK Sınıf Okul ve Eğitim Merkez Komutanlığı Heyeti, Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir. 7 Mayıs 2014 Kara Harp Okulu öğrencileri, Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir. 12 Mayıs 2014 Kara Harp Okulu öğrencileri, Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir. 67 roketsan dergisi misafirlerimiz 13 Mayıs 2014 Azerbaycan Heyeti, Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir. 14 Mayıs 2014 ABD-Türkiye Kıdemli Savunma Yetkilisi, Savunma Ataşesi Tuğgeneral Marc. H. SASSEEVILLE, Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir. 14 Mayıs 2014 Antalya Milletvekili ve MSB Eski Bakanı Vecdi GÖNÜL, Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir. 27 Mayıs 2014 Bahreyn Heyeti, Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir. 27 Mayıs 2014 Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı Denetleme Heyeti, Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir. 6 Haziran 2014 Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı Genel Müdür Yardımcısı, Emekli Tümgeneral Atilla GÜRDERE, Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir. 68 sayı 5 temmuz 2014 misafirlerimiz 9 Haziran 2014 Katar Heyeti, Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir. 11 Haziran 2014 SSM Müsteşar Yardımcısı Sedat GÜLDOĞAN ve beraberindeki heyet, Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir. 12 Haziran 2014 Somali Heyeti, Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir. 12 Haziran 2014 Vietnam Heyeti, Roketsan tesislerini ziyaret etmiştir. 69 roketsan dergisi basın’da roketsan Military Technology ILA - Show Daily Military Technology ILA Focus 70 Military Technology Eurosatory Focus sayı 5 temmuz 2014 basın’da roketsan Savunma ve Havacılık Sabah Bugün Military Technology Hürriyet 71 roketsan dergisi basın’da roketsan MSI MSI 72 sayı 5 temmuz 2014 basın’da roketsan Defence 21 Defense Market News Hürriyet Daily News Defence Turkey 73 roketsan dergisi basın’da roketsan Milliyet Akşam Eurosatory Show Daily Today’s Zaman Cumhuriyet 74 HaberTürk sayı 5 temmuz 2014 basın’da roketsan C4 Defence Star Daily Sabah Radikal 75
