Kronik Hastalıklar Epidemiyolojisi

Kronik Hastalıklar
Epidemiyolojisi
(Noncommunicable Diseases)
Doç. Dr. Emel ĐRGĐL
Kronik hastalıkların genellikle, çok belirgin
olmayan etyolojileri, çok çeşitli risk faktörleri,
çok uzun latent dönemleri ve uzamış hastalık
dönemleri vardır.
Kronik Hastalıkların Özellikleri
Genellikle orta yaşta başlar, ömür boyu sürer.
Genellikle kalıcı bir sakatlık bırakır.
Zaman zaman iyileşme dönemine girse de
tekrarlamalar hastalığı daha kötü duruma
sokar.
Etmenle karşılaşma ile hastalığın ortaya
çıkması arasında geçen süre çok uzun olabilir.
Hastane ve toplum bakımına gerek vardır.
Hastanın peryodik tıbbi bakımları olmalıdır.
Kronik Hastalıkların Önemi
Enfeksiyon hastalıklarından daha çok kişide
görülürler.
Daha çok ölüme neden olurlar.
Hastaneleri oran ve gün açısından daha çok işgal
ederler.
Kalıcı sakatlıklar yaşamı etkiler.
Tanı, tedavi ve rehabilitasyon için çok fazla ekonomik
desteğe gereksinim vardır.
Kronik hastalıkların yaklaşık yarısı 45 yaşın altında
başlar.
Özel rehabilitasyon kuruluşlarına gereksinim vardır.
Sosyal servis ve örgütlere gereksinim vardır.
QALY: Quality Adjusted Life Years: Maliyet etkinlik analizlerinde kullanılır.
DALY: Disability Adjusted Life Years: 1993’te
Dünya Bankası’nın Dünya Gelişim Raporunda
söz edilmiştir. Sağlık koşullarının ciddiyetini,
süresini ve topluma olan yükünü gösterir.
Kontrol
Amaçlar;
Korunma aracılığıyla hastalık insidansının
azaltılması,
Sakatlıkların oluşumunun geciktirilmesi,
Hastalık ciddiyetinin hafifletilmesi,
Bireyin yaşamının uzatılması
YAŞAM KALĐTESĐ
Korunma
Stratejisi
Toplumun
Hastalık Durumu
Etkiler
Birincil
Korunma
Đkincil
Korunma
Duyarlı
Asemptomatik
Hastalık
Đnsidansının
azalması
Prevalansın
azalması
Üçüncül
Korunma
Semptomatik
Komplikasyon
ve sakatlıkların
azalması
Kronik hastalıkların azaltılması amacıyla
öncelik verilen risk faktörleri:
Sigara
Beslenme
Fizik aktivite
Alkol
Yüksek kan basıncı
Sigara-1
Önlenebilir hastalık nedenleri arasında BĐRĐNCĐ
sıradadır.
Dünyada her gün 8000 kişiyi öldürmektedir.
Her 5-6 ölümden birine neden olmaktadır.
KOAH’ın % 80-90’ı,
Akciğer Ca’nın % 80-85’i,
Koroner kalp hastalığının % 25-43’ü
sigara nedeniyle olmaktadır.
Sigara-2
Çevresel Sigara Dumanı (Đkinci El Sigara Đçimi)
Avrupalıların % 40’ı,
ABD.lilerin % 25’i,
Türklerin ise % 48’i sigara içmektedir.
Erkekler > Kadınlar
Bazı ülkelerde; Erkek = Kadın
Bırakma eğilimi; Erkek > Kadın
Diet ve Beslenme-1
Zayıf diet ve fiziksel inaktivite “gerçek” ölüm
nedenleri arasında ĐKĐNCĐ sıradadır.
Yanlış beslenme, koroner kalp hastalığına,
kansere, felçlere, diabete, osteoporoza ve
şişmanlığa neden olmaktadır.
Özofagus, mide, pankreas, kolon, postmenopozal
meme Ca...
Vitamin C, Vitamin E, Selenyum, Karotenoidler
antioksidan etki göstererek, oksidatif hasarı
ortadan kaldırmaktadırlar.
Beslenme Önerileri (NCI)
Çeşitli besinler yiyin.
Yediğiniz besini, fiziksel aktivitenizle
dengeleyin. Kilonuzu ideale getirin.
Dietinizi taneli besinlerden, sebze ve meyveden
oluşturun.
Dietinizde yağ ve kolesterol oranı düşük olan
besinleri bulundurun.
Çok şekerli besinleri yemeyin.
Çok tuzlu besinleri yemeyin.
Alkol içiyorsanız en aza indirin.
Alkol
ABD’de ölüm nedenleri arasında ön sıralardadır.
Alkol alımı için fizyolojik bir gereksinim yoktur.
Alkol bağımlılık yapan bir maddedir.
Uluslararası Kanser Araştırmaları Kuruluşu
alkolü kanserojen olarak tanımlamaktadır. (Ağız,
özogagus, primer Kc, rektum, meme Ca...)
Siroz, dejeneratif değişiklikler, yüksek kan
basıncı, pankreatit...