OECD Transfer Fiyatlandırması Rehberi`ne İlişkin Son Gelişmeler

OECD Transfer Fiyatlandırması Rehberi’ne İlişkin Son Gelişmeler
OECD, 2010 yılında güncellenen OECD Transfer Fiyatlandırması Rehberi’nin “Gayri Maddi Varlıklar” başlıklı 6.
Bölümü’nün gözden geçirilmesine ilişkin değerlendirmelerini içeren bir taslak Tartışma Metnini kamuoyunun görüşlerini
almak üzere 6 Haziran 2012 tarihinde yayımlamıştır. Tartışma Metninde önem arz eden noktalar aşağıdaki gibi
özetlenebilir.
Gayri Maddi Varlıkların Tanımlanması
Gayri maddi varlıkların nasıl tanımlanması gerektiği, bir gayri maddi varlığın ne zaman ve nasıl ortaya çıktığı konusu
transfer fiyatlandırmasına ilişkin tartışmalarda uzun süredir çözüme kavuşturulamamış bir sorundur. Bu bağlamda OECD
transfer fiyatlandırması analizleri yapılırken, gayri maddi varlıkların muhasebesel veya yasal tanımlar ya da genel vergi
konuları açısından değerlendirilmesi yerine, bağımsız üçüncü tarafların karşılaştırılabilir durumlarda nasıl davrandıklarına
bakılması gerektiğini vurgulamıştır.
Ayrıca, gayri maddi varlıklar arasında “ticari–pazarlama amaçlı” ya da “rutin–rutin olmayan” gibi ayrımlara gidilmemesi,
gayri maddi varlıkların “ticari faaliyetlerde kullanılmak üzere sahip olunan ya da kontrol edilenler” olarak ele alınması
gerektiği belirtilmiştir.
En önemli noktalardan bir tanesi de, gayri maddi varlıklar ile pazar koşullarının ya da diğer durumların (örneğin, yerel
pazarın özellikleri, net gelir seviyesi, pazarın büyüklüğü ve rekabet seviyesi, grup sinerjisi) birbirinden ayrı olarak
değerlendirilmesidir.
Gayri Maddi Varlıkların Mülkiyeti ve Getirinin Paylaştırılması
Tartışma Metninde, tüm gayri maddi varlıkların değerli olmadığı ve her koşulda bir ödeme yapılmasını ya da bir gelir
atfedilmesini gerektirmediği de açıklanmaya çalışılmıştır. Ayrıca, bir gayri maddi varlığın ortaya çıkarılması için maliyetlere
katlansa dahi, söz konusu gayri maddi varlığın geliştirilmesi, muhafaza edilmesi ve korunmasına ilişkin önemli fonksiyon ve
riskleri üstlenmeyen tarafların bu gayri maddi varlığın mülkiyetine sahip olmaması ve bundan elde edilecek getiriden pay
almaması gerektiği de vurgulanmıştır.
Gayri Maddi Varlıkların Kullanımı ve Transferini İçeren İşlemlerin Tanımlanması
İlişkili kişiler arasındaki gayri maddi hak işlemleri, gayri maddi hakkın kullanılması ve transferine göre iki ayrı kategoride
incelenmiştir. Birinci kategoride, ilişkili kişiler arasındaki bir mal ya da hizmet satışında taraflardan birinin ya da her iki
tarafın da söz konusu işlemle ilintili gayri maddi hakkı kullandığı ancak herhangi bir gayri maddi hak transferinin
gerçekleşmediği durumlar ele alınmıştır. İkinci kategoride ise, kontrol altındaki işlemin bir parçası olarak gayri maddi
varlığın transfer edilmesi durumu incelenmiştir. Bu çerçevede, transfer fiyatlandırması analizi açısından bir gayri maddi
varlığın kontrol altındaki işlemden ayrıştırılabileceği ve ayrıştırılamayacağı durumlar tüketici ürünleri, ilaç ve IT
sektörlerinden örnekler verilerek değerlendirilmiştir.
İşlemlerin Fiyatlandırılması
Tartışma Metninde, OECD Rehberi’nin “Karşılaştırılabilirlik” başlıklı 3. Bölümü’nde anlatılan 9 adımlık karşılaştırılabilirlik
analizi sürecinin önemine vurgu yapılmıştır. Bu değerlendirmenin ardından transfer fiyatlandırması yöntemlerinin (kar
bölüşüm yöntemi de dâhil olmak üzere) seçilmesi konusu ele alınmıştır. Bu çerçevede OECD, kârın rutin fonksiyonlara
paylaştırılmasının ardından kalan kârın tamamının gayri maddi varlık sahibi şirkete doğrudan atfedilmesini öngören bir
transfer fiyatlandırması yöntemine karşı ihtiyatlı bir yaklaşım göstermiştir. Ayrıca, finansal değerleme yöntemlerine
değinilmiş ve bu yöntemlerde benimsenen bazı muhasebe ilkelerinin transfer fiyatlandırması prensipleri ile tutarlı
olmayabileceği ve transfer fiyatlandırması analizleri açısından değerleme yöntemlerinin sağlam ve tutarlı varsayımlara
(örneğin, amaç, finansal projeksiyonlar ve diğer endeksler) dayandırılması gerektiğine vurgu yapılmıştır. Bu bağlamda,
değerleme yöntemlerinden indirgenmiş nakit akımı yöntemine odaklanılmış ve söz konusu yöntemde kullanılan finansal
projeksiyonlar ile indirgeme oranına ilişkin değerlendirme ve çekincelere yer verilmiştir.
Ayrıca değerleme analizlerinde, gayri maddi hakların çoğu kez belirli bir ömrünün olduğunun dikkate alınması gerektiğine
değinilmiştir. Bazı gayri maddi varlıkların sınırsız ömre sahip olabileceği ancak bunun söz konusu gayri maddi haklardan
sonsuza kadar rutin olmayan getiriler elde edileceği anlamına gelmeyebileceği belirtilmiştir.
PwC
1