İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza Hukuku Özel Hükümler

İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi
Ceza Hukuku Özel Hükümler Dersi
Bütünleme Sınavı Soruları
(Çift Numaralar ve İkinci Öğretim Öğrencileri - 12.09.2015, 13.00)
Açıklamalar: Sınav süresi 2 saat 45 dakikadır. Sınavın ilk 30 dakikası salondan ayrılmanıza izin
verilmeyecektir. Bir tabaka daha ek kâğıt alabilirsiniz. Tükenmez kalem kullanınız ve yazınızın okunaklı
olmasına özen gösteriniz. Başarılar dileriz.
OLAY
Anonim şirket yönetim kurulu üyesi olan A, kişisel borçları sebebiyle yaşadığı ekonomik zorluklardan
kurtulmak amacıyla şirket harcamaları için kendisinde bulunan paranın bir kısmını kullanır. Bu durumun
ortaya çıkmaması için söz konusu paranın, şirketin bir kamu kurumundan satın aldığı hizmet için yapacağı
ödemelerde kullanıldığını göstermeyi planlar. Bu amaçla ilgili kamu kurumunda muhasebeci olarak çalışan B
ile görüşerek, ödemeleri bundan sonra çekle yapacaklarını söyler. Anonim şirketlerde “çift imza kuralı”
gereğince yönetim kurulu üyelerinden en az ikisinin imzasının gerekli olduğunu bilmesine rağmen A, şirketin
kaşesini de kullanarak tek başına üç adet çek düzenleyerek B’ye götürür. Çekleri inceleyen B, çeklerde sadece
bir yönetim kurulu üyesinin imzasının olduğunu ve bu nedenle geçerli olmadığını söyler. Bunun üzerine A,
B’ye çeklerde iki imza varmış gibi davranması halinde ekonomik ne derdi varsa çözeceğini söyleyerek,
cebinden 500 TL çıkarıp verir. Bunun üzerine B, A’nın dediğini yapar ve hizmet karşılığı ödeme yapıldığını
gösteren bir makbuz düzenler. A da bu makbuzu dayanak yaparak, şirket defterlerinde ödemeye dair bir kayıt
düşer.
Kamu kurumunda B’nin amiri olan C, yaptığı kontrollerde çeklerdeki imza eksikliğini fark etse de
bunu önemsemeyerek herhangi bir işlem yapmaz. Ancak inceleme yapıldığını fark ederek paniğe kapılan B,
hemen ikinci yönetim kurulu üyesinin önceki ödemelerdeki imzasını bularak ona benzeyen bir imza atar ve
eksikliği giderir. Bir süre sonra B, A’yı telefonla arayarak eksik imzalara göz yummasının bedeli olarak bir
miktar daha para ödemesi gerektiğini, aksi takdirde şirket yönetim kurulu başkanını durumdan haberdar
edeceğini belirtir. Bu talebe kızan ve işlerin daha kötüye gideceğinden endişelenen A, B’ye çeklerde eksik
imza olduğunu fark etmediğini söyler ve polise giderek B ile aralarında geçenleri anlatır.
Bu duruma çok öfkelenen B, A’dan intikam almak ister. Bu amaçla hava karardıktan sonra A’nın 17
yaşındaki kızı D’yi kaçırarak zorla arkadaşı E’nin evine götürür. Burada D’yi gören E, D’den çok hoşlanır ve
onunla konuşmak ister ancak B’nin tepkisinden çekinerek onun evi terk etmesini bekler. B’nin A ile
hesaplaşmak üzere evden çıkması üzerine E kapıyı kilitleyerek, D’ye kendisinden çok hoşlandığını ve şayet
kendisi ile birlikte olmayı kabul ederse onu B’nin elinden kurtaracağını söyler. D’den ret cevabı alan E,
duruma çok sinirlenir ve bir süre sonra D’ye karşı güç kullanmaya ve D’nin elbiselerini zorla çıkarmaya başlar.
O sırada yaptıklarından pişman olan B, E’nin evine geri döner ve kapıdayken içeriden D’nin yardım
çığlıklarını duyar. Kapının kilidini zorlayarak eve girer ve D’yi E’nin elinden kurtarır. Daha sonra B, polise
giderek A ile yaptıkları konuşmalardan, çeklerden ve D’yi alıkoyduğundan bahseder.
SORU: Olayda yer alan kişilerin ceza sorumluluklarını, derslerde anlatılan suç tipleri
çerçevesinde suç inceleme yöntemine uygun olarak değerlendiriniz.
1
Cevap Anahtarı
(Toplam 103 Puan + Ek 5 Puan )
I. Yönetim Kurulu üyesi A’nın anonim şirketlerde “çift imza kuralı” gereğince yönetim kurulu üyelerinden
en az ikisinin imzasının gerekli olduğunu bilmesine rağmen şirketin kaşesini de kullanarak tek başına üç
adet çek düzenlemesi, “özel belgede sahtecilik suçu (TCK md. 207)” bakımından değerlendirilmelidir.
(ek 5 puan)
A. SUÇUN TEMEL UNSURLARI
1. Maddi Unsurlar
a. Suçun Konusu: Suçun konusu özel belgedir. Öncelikle bir belgenin varlığından bahsedebilmek için onun
yazılı olması, düzenleyicisinin belli olması ve hukuken sonuç doğurması gerekmektedir. Özel belge, resmi
belge niteliği taşımayan ve kanunen resmi belge hükmünde kabul edilmemiş olan belgelerdir.
Resmi belge, kanundaki usullere uygun olarak kamu görevlisi tarafından ve kamu görevlisinin görevi gereği
düzenlediği belgeleri ifade etmektedir. Resmi belge hükmünde belgeler ise kurucu unsurları tam olan emre
veya hamile yazılı kambiyo senedi, emtiayı temsil eden belge, hisse senedi, tahvil veya vasiyetname şeklindeki
belgelerdir.
Olayda Yönetim Kurulu üyesi A tarafından anonim şirket adına düzenlenen üç adet çek mevcuttur. Anonim
şirket adına düzenlenen çeklerin geçerli olması için “çift imza kuralı” gereğince yönetim kurulu üyelerinden
en az ikisinin imzasının çekte mevcut olması kurucu unsurdur. Ancak olayımızda A, imza atmaya yetkili
olmakla birlikte ikinci yönetim kurulu imzası eksiktir. Kurucu unsurları tam olmayan bir kambiyo senedi söz
konusu olduğundan kanunen resmi belge hükmünde kabul edilmemiş olan belgeden bahsedilmez. Dolayısıyla
özel belge söz konusudur.
b. Fiil: Özel belgeyi sahte olarak düzenlemek veya gerçek belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştirmek
ve kullanmaktır (çok hareketli suç). Burada sahte olarak düzenlemek, maddi nitelikteki sahtecilikleri
(düzenleyen olarak gözüken kişiden farklı kişinin düzenlemesi, taklit) ifade etmekte olup, fikri sahtecilik
(gerçeğe aykırı düzenleme) bu kapsamda değildir.
Olayımızda A, anonim şirket adına düzenlenen çeklere imza atmaya yetkili bir kişidir. Dolayısıyla çeki
düzenleyen kişi, farklı bir kişi olmadığından maddi sahtecilikten bahsedilemez. Bu nedenle suçun fiil unsuru
oluşmadığından inceleme burada kesilmelidir.
II. B’nin çeklerde sadece bir yönetim kurulu üyesinin imzasının olduğunu ve bu nedenle geçerli olmadığını
söylemesi üzerine A’nın, B’ye ekonomik ne derdi varsa çözeceğini söyleyerek, cebinden 500 TL çıkarıp
vermesi, rüşvet suçu kapsamında değerlendirilmelidir. (1 p) + (genel sistematik için 1 p) (toplam 12 puan)
A. SUÇUN TEMEL UNSURLARI
1. Maddi Unsurlar
a. Suçun Konusu: Rüşvet suçunun konusu menfaattir. Bu menfaat maddi veya manevi olabilir. Olayda A’nın,
B’ye ekonomik ne derdi varsa çözeceği vaadi ile cebinden çıkarıp verdiği 500 TL maddi menfaati
oluşturmaktadır. (1 p)
b. Fiil: Rüşvet suçu bir karşılaşma suçudur. Bu suçun oluşabilmesi için kamu görevlisinin görevine uygun
veya aykırı hareket etmesi için bir menfaat sağlanması gereklidir. Ayrıca bu hususta anlaşmış olunması suçun
cezalandırılması bakımından yeterlidir. Olayda söz konusu menfaatte anlaşılmasıyla suçun cezalandırılması
için gerekli şartlar tamamlanmıştır. Ayrıca A, cebinden 500 TL çıkarıp B’ye vermiştir. Bu nedenle rüşvet
suçunun fiil unsuru tamamlanmıştır. (3 p)
2
c. Fail: Bu suç çok failli bir karşılaşma suçudur. Rüşvet alan sadece kamu görevlisi; rüşvet veren ise herkes
olabilir. Olaydaki failler A ve B’dir. (2 p)
d. Mağdur: Bu suçun mağduru toplumu oluşturan herkestir.
2. Manevi Unsur: Suçun manevi unsuru kasttır.
3. Hukuka Aykırılık Unsuru: Tartışılacak herhangi bir husus bulunmamaktadır.
B. SUÇUN NİTELİKLİ UNSURLARI
Tartışılacak herhangi bir husus bulunmamaktadır.
C. SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ BİÇİMLERİ
1. Teşebbüs: Tartışılacak herhangi bir husus bulunmamaktadır.
2. İçtima: Tartışılacak herhangi bir husus bulunmamaktadır.
D. KUSURLULUK VE CEZALANDIRILABİLİRLİĞİN DİĞER ŞARTLARI
A açısından zorunluluk hali tartışması gündeme gelir. A, kişisel borçları sebebiyle yaşadığı ekonomik
zorluklardan kurtulmak amacıyla hareket etmektedir. Bu durum zorunluluk halini akla getirse de, bir mazeret
sebebi olan zorunluluk halinin koşullarından olan ağır ve muhakkak tehlike ve tehlikenin başka şekilde
bertaraf edilememesi şartları gerçekleşmediğinden, A bundan yararlanamayacaktır. (1 p)
İkinci olarak, olayımızda B’nin talebine kızan ve işlerin daha kötüye gideceğinden endişelenen A, polise
giderek B ile aralarında geçenleri anlatması değerlendirilmelidir. Bu bağlamda etkin pişmanlık tartışılmalıdır.
Olayımız bakımından A, rüşvet suçunu (rüşvet veren) işlemiştir. Bu suç için kanunda etkin pişmanlık kurumu
kabul edilmiştir. Ancak bunun için rüşvet veren veya bu konuda kamu görevlisiyle anlaşmaya varan kişinin,
durum resmi makamlarca öğrenilmeden önce, pişmanlık duyarak durumdan yetkili makamları haberdar etmesi
zorunludur. (1 p)
A, rüşvet veren olarak durum resmi makamlarca öğrenilmeden önce kamu makamlarını bilgilendirmiştir. Bu
nedenle A, etkin pişmanlık düzenlemesinden faydalanabilecek, hakkında rüşvet suçundan dolayı cezaya
hükmolunmayacaktır. (1 p)
B, A’nın polisi haberdar etmesinden sonra polisi bilgilendirmiştir. Durum resmi makamlarca öğrenilmiş
olduğundan B, etkin pişmanlık düzenlemesinden faydalanamayacaktır. (1 p)
III. B’nin A’nın dediğini yaparak (çeklerde iki imza varmış gibi davranarak) hizmet karşılığı ödeme
yapıldığını gösteren bir makbuz düzenlemesi, resmi belgede sahtecilik suçu (TCK 204/2 md.) kapsamında
değerlendirilmelidir. (1 p) + (genel sistematik için 1 p) (toplam 9 puan)
A. SUÇUN TEMEL UNSURLARI
1. Maddi Unsurlar
a. Suçun Konusu: Suçun konusu resmi belge veya kanunen resmi belge olarak kabul edilen belgelerdir. (1 p)
Öncelikle bir belgenin varlığından bahsedebilmek için onun yazılı olması, düzenleyicisinin belli olması ve
hukuken sonuç doğurması gerekmektedir. Resmi belgenin kamu görevlisi tarafından düzenlenme, kamu
görevlisinin görevi gereği ve kanundaki usullere uygun şekilde düzenlemesi şeklinde üç temel unsuru vardır.
(1 p)
Olayda bir kamu kurumu tarafından düzenlenen bir ödeme makbuzu söz konusudur. Söz konusu makbuzu
muhasebeci B, görevi gereği düzenlemeye yetkilidir. Bu nedenle resmi bir belge mevcuttur. (1 p)
b. Fiil: Bu suçta birden fazla seçimlik hareket öngörülmüştür. Buna göre “görevi gereği düzenlemeye yetkili
olduğu resmi bir belgeyi sahte olarak düzenlemek, gerçek bir belgeyi başkalarını aldatacak şekilde
değiştirmek, gerçeğe aykırı olarak belge düzenlemek veya sahte resmi belgeyi kullanmak” hareketlerinden
birinin yapılması yeterlidir. Burada kullanma hareketi zorunlu bir unsur olmayıp, seçimlik hareketlerden
biridir. (1 p)
3
Olayda B çeklerde iki imza varmış gibi davranarak hizmet karşılığı ödeme yapıldığını gösteren bir makbuz
düzenlemiştir. Söz konusu makbuzu B, düzenlemeye yetkili olmakla birlikte ödeme yapılmamasına rağmen
yapılmış gibi makbuzu düzenlemesi fikri sahteciliğe işaret eder. Zira makbuz dış görünüş itibariyle gerçeği
yansıtmakla birlikte fikri yönden gerçeğe aykırıdır. Dolayısıyla olayımızda fikri sahtecilik söz konusudur. (1
p)
c. Fail: Bu suçun faili ancak kamu görevlisi olabilir. Olayımızda suçun faili B’dir.
d. Mağdur: Suçun mağduru kamu güveni bağlamında toplumu oluşturan herkestir.
2. Manevi Unsurlar
Bu suçun manevi unsuru kasttır. Olayımızda suçun faili B, çekleri incelemiş ve eksik imza olduğundan geçerli
bir çek olmadığını A’ya iletmiştir. Buna rağmen çekler geçerliymiş gibi karşılık olarak makbuzu düzenlemesi,
B’nin kasten hareket ettiğini göstermektedir. (1 p)
3. Hukuka Aykırılık Unsuru
Olayda herhangi bir hukuka uygunluk nedeni bulunmamaktadır.
B. SUÇUN NİTELİKLİ UNSURLARI
Olayda herhangi bir nitelikli unsur bulunmamaktadır.
C. SUÇUN ÖZEL OLUŞUM BİÇİMLERİ
1.Teşebbüs: Suç, tamamlanmıştır.
2. İştirak: Olayda A, B’ye çeklerde iki imza vermiş gibi davranmasını söylemiştir. Çeklerde iki imza varmış
gibi davranma, çeklerin kabulü ve hukuki sonuçlarına yönelik eylemlere işaret etmektedir. Çek karşılığı olarak
makbuz düzenlemesi de bunlardan bir tanesidir. Bu şekilde A, suç işleme kararı bulunmayan B’ye bu kararı
verdirmiştir. Bu nedenle A, azmettirendir. (1 p)
3. İçtima: İçtimaya ilişkin bir durum bulunmamaktadır.
D. KUSURLULUK VE CEZALANDIRILABİLİRLİĞİN DİĞER ŞARTLARI
Tartışılacak herhangi bir husus bulunmamaktadır.
IV. Yönetim Kurulu üyesi A’nın B tarafından gerçeğe aykırı olarak düzenlenen belgeye dayanarak şirket
defterlerinde ödemeye dair bir kayıt düşmesi, “özel belgede sahtecilik suçu (TCK md. 207)” bakımından
değerlendirilmelidir. (1 p) + (genel sistematik için 1 p) ( toplam 10 puan)
A. SUÇUN TEMEL UNSURLARI
1. Maddi Unsurlar
a. Suçun Konusu: Suçun konusu özel belgedir. (1 p)
Öncelikle bir belgenin varlığından bahsedebilmek için onun yazılı olması, düzenleyicisinin belli olması ve
hukuken sonuç doğurması gerekmektedir. Özel belge, resmi belge niteliği taşımayan ve kanunda resmi belge
hükmünde kabul edilmemiş olan belgelerdir. (1 p)
Olayda Yönetim Kurulu üyesi A’nın ödemeye dair bir kayıt düştüğü şirket defterleri söz konusudur. Söz
konusu şirket kamu kurumu niteliğinde olmadığından şirketin defterleri de özel belge niteliğine sahip
olacaktır. (2 p)
b. Fiil: Özel belgeyi sahte olarak düzenlemek veya gerçek belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştirmek
ve kullanmaktır (çok hareketli suç). Burada sahte olarak düzenlemek, maddi nitelikteki sahtecilikleri
4
(düzenleyen olarak gözüken kişiden farklı kişinin düzenlemesi, taklit) ifade etmekte olup, fikri sahtecilik
(gerçeğe aykırı düzenleme) bu kapsamda değildir. (2 p)
Olaydaki şirket defterlerine ödemelere ilişkin kayıt, kayıt düşmeye yetkili yönetim kurulu üyesi tarafından
düşüldüğünden kayıt, (maddi sahtecilik anlamında) sahte değildir. Fiil unsuru gerçekleşmediğinden diğer
unsur ve hususların incelenmesine gerek yoktur. (2 p)
V. Kamu kurumunda B’nin amiri olan C’nin yaptığı kontrollerde çeklerdeki imza eksikliğini fark etmesine
rağmen önemsemeyerek herhangi bir işlem yapmaması, görevi kötüye kullanma suçu kapsamında
değerlendirilmelidir. (1 p) + (genel sistematik için 1 p) ( toplam 10 puan)
A. SUÇUN TEMEL UNSURLARI
1. Maddi Unsurlar
a. Suçun Konusu: Görevin gerekleri suçun konusunu oluşturur. (1 p)
b. Fiil: Görevi kötüye kullanma suçunun, görevin gereklerine aykırı hareket etmek (icrai hareket) ve görevin
gereklerini yapmakta ihmal veya gecikme göstermek (ihmali hareket) şeklinde iki işleniş şekli vardır. (1 p)
Olayda C, kamu kurumunda (B’nin amiri olarak) çalıştığından kamu görevlisi sıfatına sahiptir. C, yaptığı
kontrollerde çeklerdeki imza eksikliğini fark etmesine rağmen önemsemeyerek herhangi bir işlem
yapmayarak, görevinin gereklerini yapmakta ihmal göstermiştir. (2 p)
c. Netice: Görevi kötüye kullanma suçu bakımından “kişilerin mağduriyeti”, “kamunun zararı” ve “kişilere
sağlanan haksız menfaat”, seçimlik neticelerdir. Olayda bu neticelerden “kamunun zararı” ve “kişilere
sağlanan haksız menfaat” gerçekleşmiştir. (3 p. Aşağıda belirtildiği üzere objektif cezalandırma şartı olarak
kabul edenlere de 3 p.)
d. Fail: Bu suçun faili ancak kamu görevlisi olabilir. Olayımızda suçun faili C’dir. (1 p)
e. Mağdur: Bu suçun mağduru, kamu güveni ve kamu zararı bağlamında toplumu oluşturan herkestir.
2. Manevi Unsur
Bu suçun manevi unsuru kasttır. Olayımızda suçun faili C, kasten hareket etmiştir.
3. Hukuka Aykırılık Unsuru
Olayda herhangi bir hukuka uygunluk nedeni bulunmamaktadır.
B. SUÇUN NİTELİKLİ UNSURLARI
Olayda herhangi bir nitelikli unsur bulunmamaktadır.
C. SUÇUN ÖZEL OLUŞUM BİÇİMLERİ
1.Teşebbüs: Teşebbüse ilişkin bir durum bulunmamaktadır.
2. İştirak: İştirake ilişkin bir durum bulunmamaktadır.
3. İçtima: İçtimaya ilişkin bir durum bulunmamaktadır.
D. KUSURLULUK VE CEZALANDIRILABİLİRLİĞİN DİĞER ŞARTLARI
Görevi kötüye kullanma suçu bakımından “kişilerin mağduriyeti”, “kamunun zararı” ve “kişilere sağlanan
haksız menfaat”, bir görüşe göre objektif cezalandırma şartlarıdır. Olayda bu şartlardan “kamunun zararı” ve
“kişilere sağlanan haksız menfaat” gerçekleşmiştir. (3 p. Yukarıda belirtildiği üzere seçimlik netice olarak
kabul edenlere de 3 p.)
5
VI. İnceleme yapıldığını fark ederek paniğe kapılan B’nin hemen çeklerde eksik olan 2. Yönetim kurulu üyesi
imzalarını önceki ödemelerde bularak ona benzeyen imzayı atarak eksiklikleri gidermesi, (herkes tarafından
işlenebilen) resmi belgede sahtecilik suçu kapsamında değerlendirilmelidir. (1 p) + (genel sistematik için
1 p) (Toplam 11 p)
A. SUÇUN TEMEL UNSURLARI
1. Maddi Unsurlar
a. Suçun Konusu: Suçun konusu resmi belge veya resmi belge hükmünde belgelerdir. Resmi belge,
kanundaki usullere uygun olarak kamu görevlisi tarafından ve kamu görevlisinin görevi gereği düzenlediği
belgeleri ifade etmektedir. Resmi belge hükmünde belgeler ise kurucu unsurları tam olan emre veya hamile
yazılı kambiyo senedi, emtiayı temsil eden belge, hisse senedi, tahvil veya vasiyetname şeklindeki belgelerdir.
(2 p)
Olayda çek söz konusudur. Çek, resmi belge hükmünde belgelerden biridir. (1 p)
b. Fiil: Bu suçta birden fazla seçimlik hareket öngörülmüş olup, resmî belgeyi sahte olarak düzenlemek,
gerçek bir resmî belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştirmek veya sahte resmî belgeyi kullanmak
hareketlerinden birinin yapılması yeterlidir. Burada kullanma hareketi zorunlu bir unsur olmayıp, seçimlik
hareketlerden biridir. (2 p)
Olayda B inceleme yapıldığını fark ederek paniğe kapılmış ve hemen çeklerde eksik olan 2. Yönetim kurulu
üyesi imzalarını önceki ödemelerde bularak ona benzeyen imzayı atarak eksiklikleri gidermiştir. Bu şekilde
B, resmî belgeyi sahte olarak düzenleme hareketini gerçekleştirmiştir. Sahte olarak düzenleme, ilk bakışta
anlaşılamayan, aldatıcı nitelikte bir taklidi gerektirir. Olayımızda da B, eksik olan 2. Yönetim kurulu üyesi
imzalarını önceki ödemelerde bularak ona benzeyen imzayı atarak aldatıcı nitelikte bir sahtecilik
gerçekleştirmiştir. (2 p)
Ayrıca emre veya hamile yazılı kambiyo senedi, emtiayı temsil eden belge, hisse senedi, tahvil veya
vasiyetname şeklindeki belgelerdeki sahteciliğin resmi belgede sahtecilik hükümlerine tabi olması için
bunların kurucu unsurlarının tamamlanması gerekir. Olayımızda da anonim şirket tarafından düzenlenen bir
çek söz konusudur. Anonim şirketler tarafından düzenlenen çekin geçerli olabilmesi için en az iki yönetim
kurulu üyesinin imzasının bulunması gerekir. Nitekim olayımızda da B, söz konusu gerekli ikinci imzayı
atarak çekin kurucu unsurlarını tamamlamıştır. (2 p)
c. Fail: Herkes bu suçun faili olabilir. Olayımızda suçun faili B’dir.
d. Mağdur: Kamu güveni bağlamında toplumu oluşturan herkestir.
2. Manevi Unsurlar
Bu suçun manevi unsuru kasttır. Olayımızda suçun faili B, bilerek ve isteyerek hareket etmiştir.
3. Hukuka Aykırılık Unsuru
Olayda herhangi bir hukuka uygunluk nedeni bulunmamaktadır.
B. SUÇUN NİTELİKLİ UNSURLARI
Olayda herhangi bir nitelikli unsur bulunmamaktadır.
C. SUÇUN ÖZEL OLUŞUM BİÇİMLERİ
1.Teşebbüs: Suç, tamamlanmıştır.
2. İştirak: İştirake ilişkin bir durum bulunmamaktadır.
3. İçtima: İçtimaya ilişkin bir durum bulunmamaktadır.
6
D. KUSURLULUK VE CEZALANDIRILABİLİRLİĞİN DİĞER ŞARTLARI
Tartışılacak herhangi bir husus bulunmamaktadır.
VII. B’nin A’yı telefonla arayarak eksik imzalara göz yummasının bedeli olarak bir miktar daha para
ödemesi gerektiğini, aksi takdirde şirket yönetim kurulu başkanını durumdan haberdar edeceğini belirtmesi,
“tehdit ve şantaj suçları” bakımından değerlendirilmelidir. (1 p) + (genel sistematik için 1 p) (Toplam 12
p)
A. SUÇUN TEMEL UNSURLARI
1.Maddi Unsurlar
a. Suçun Konusu: Suçun konusu, kişinin hürriyeti, iç huzuru ve sükûnudur. Olayda hürriyeti, iç huzuru ve
sükûnu bozulan A, mağdurdur. (1 p)
b. Fiil: Tehdit suçunun fiil unsurunu, gelecekte bir kötülüğün mağdura yapılacağının bildirilmesi oluşturur.
Bu kötülük, mağdurun veya kendisinin hayat, vücut veya cinsel dokunulmazlığına olabileceği gibi,
malvarlığına yönelik bir zarar ya da sair bir kötülük olarak da kendisini gösterebilir. (2 p)
Bu suçun özel şekli, şantaj suçu olarak düzenlenmiştir. Şantaj suçunun temel şeklinin fiil unsuru, hakkı olan
veya yükümlü olduğu bir şeyi yapacağından veya yapmayacağından bahisle bir kimseyi kanuna aykırı veya
yükümlü olmadığı bir şeyi yapmaya veya yapmamaya ya da haksız çıkar sağlamaya zorlamaktır. Kendisine
veya başkasına yarar sağlamak maksadıyla bir kişinin şeref veya saygınlığına zarar verecek nitelikteki
hususların açıklanacağı veya isnat edileceği tehdidinde bulunmak ise şantaj suçunun nitelikli halinin fiil
unsurunu oluşturur. (3 p)
Olayımızda B, A’yı telefonla arayarak eksik imzalara göz yummasının bedeli olarak bir miktar daha para
ödemesi gerektiğini, aksi takdirde şirket yönetim kurulu başkanını durumdan haberdar edeceğini belirtmiştir.
Bu şekilde “bir miktar daha para” istemesi yarar sağlama maksadıyla hareket ettiğini, durumdan yönetim
kurulu başkanını haberdar edeceğini belirtmesi de A’nın şeref ve saygınlığını şirket nezdinde tehlikeye
düşürmekle tehdit ettiğini göstermektedir. Bu nedenle şantaj suçunun fiil unsuru gerçekleşmiştir. (2 p)
c. Fail: Suçun faili herkes olabilir. Olayımızda fail, B’dir.
2. Manevi Unsur
Suç kasten işlenebilir. E, bilerek ve isteyerek hareket ettiğinden kasten hareket ettiği açıktır. Ayrıca bu suç
bakımından kanun koyucu “yarar sağlama” amaç unsurunu da kabul etmiştir.
Nitekim olayımızda da fail, “bir miktar daha para” istemesi yarar sağlama maksadıyla hareket ettiğini
göstermektedir. (2 p)
3. Hukuka Aykırılık Unsuru
Olayda bir hukuka uygunluk nedeni bulunmadığından fiil hukuka aykırıdır.
B. NİTELİKLİ UNSURLAR
Tartışılacak herhangi bir husus bulunmamaktadır.
D. ÖZEL GÖRÜNÜŞ BİÇİMLERİ
1.Teşebbüs: Teşebbüse ilişkin bir durum bulunmamaktadır.
2. İştirak: İştirake ilişkin bir durum bulunmamaktadır.
3. İçtima: İçtimaya ilişkin bir durum bulunmamaktadır.
E. KUSURLULUK VE CEZALANDIRILABİLİRLİĞİN DİĞER ŞARTLARI
Tartışılacak herhangi bir husus bulunmamaktadır.
7
VIII. Duruma çok öfkelenen B’nin A’dan intikam almak için hava karardıktan sonra A’nın 17 yaşındaki kızı
D’yi kaçırarak zorla arkadaşı E’nin evine götürmesi, “Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma” suçu (m.109)
bakımından değerlendirilmelidir. (1 p) + (genel sistematik için 1 p) (Toplam 17 p)
A. SUÇUN TEMEL UNSURLARI
1. Maddi Unsurlar
a. Konu: Suçun konusunu, gerçek kişi olan mağdurun bir yere gitmek veya bir yerde kalmak hürriyeti
oluşturmaktadır. Olayda E’nin evine zorla götürülen D’nin hürriyeti, suçun konusunu oluşturmaktadır. Suçun
mağduru D’dir. (1 p)
b. Fail: Suçun faili herkes olabilir. Failin sahip olduğu özellikler nitelikli hal bakımından değerlendirmeyi
gerektirebilir. Olayda B, faildir.
c. Fiil ve Netice: Fiil, serbest hareketlidir ve icrai veya ihmali şekilde olabilir. Bir görüşe göre fiil, diğer görüşe
göre ise netice (iki görüş de benimsenebilir), bir yere gitmek veya bir yerde kalmak hürriyetinden yoksun
bırakmak şeklindedir. (1 p bu paragraftaki bilgilerden herhangi birini yazana tam puan verilir.)
Olaydaki fiilin gerçekleştiriliş şekline bakıldığında B, D’yi zorla arkadaşı E’nin evine götürmek ve orada
bırakmak suretiyle icrai bir biçimde D’nin hareket etme hürriyetini engellemektedir. Suçun fiil ve netice
unsurları oluşmuştur. Nedensellik bağı ve objektif isnadiyet mevcuttur. (1 p)
2. Manevi Unsur
Kişiyi hürriyetinden yoksun bırakma suçu, kasten işlenebilen bir suç olup, olayda B kasten hareket etmiştir.
3. Hukuka Aykırılık Unsuru
Olayda bir hukuka uygunluk nedeni bulunmadığından fiil hukuka aykırıdır.
B. NİTELİKLİ UNSURLAR
Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunun cebir veya tehdit kullanmak suretiyle işlenmesi, nitelikli haldir.
Olayımızda da B’nin D’yi zorla götürmesi B tarafından cebre başvurulduğunu göstermektedir. Bu nedenle bu
nitelikli hal oluşmuştur. (2 p)
Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunun çocuğa karşı işlenmesi, nitelikli haldir. Olayımızda da B, 17
yaşında olduğu için çocuk sayılan D’yi odaya kilitlemiştir. Bu nedenle bu nitelikli hal oluşmuştur. Verilecek
ceza bir kat artırılacaktır. (2 p)
D. ÖZEL GÖRÜNÜŞ BİÇİMLERİ
1.Teşebbüs: Olayımızda gönüllü vazgeçme tartışılmalıdır. Ancak suçun mütemadi bir suç olması sebebiyle
ve kanunda etkin pişmanlık kurumu bu suç bakımından kabul edildiğinden gönüllü vazgeçme söz konusu
değildir. Kusurluluk ve cezalandırılabilirliğin diğer şartları başlığı altında etkin pişmanlık
değerlendirilmelidir. (1 p)
2. İştirak: İştirake ilişkin olarak B’nin D’yi zorla götürdüğü evin sahibi E’nin durumu ele alınmalıdır. E,
olayda B için evini temin ederek yardım eden sıfatını kazanmasının yanı sıra, D’ye şayet kendisi ile birlikte
olmayı kabul ederse onu B’nin elinden kurtaracağını söylemiştir. Bu da E’nin B’nin gerçekleştirdiği kişi
hürriyetinden yoksun bırakma suçunun işlenişine fonksiyonel hakimiyeti olduğunu göstermektedir. Bu durum
B ve E’nin müşterek failler olarak sorumluluklarını gündeme getirecektir. (2 p)
3. İçtima: E, evini temin etmekle yardım eden olmakla birlikte, ilerleyen safhada müşterek fail olarak suçun
işlenişine katılmıştır. Failliğin şerikliğe göre asliliği kuralı gereğince, E müşterek fail olarak sorumlu
tutulacaktır. (1 p)
E. KUSURLULUK VE CEZALANDIRILABİLİRLİĞİN DİĞER ŞARTLARI
Olayımızda B, zorla arkadaşı E’nin evine götürdüğü D’yi E’nin elinden kurtarmış ve daha sonra polise giderek
durumu anlatmıştır. Bu halde etkin pişmanlık tartışılmalıdır. (1 p)
8
Olayımız bakımından B, kişi hürriyetinden yoksun bırakma suçunu işlemiştir. Bu suç için kanunda etkin
pişmanlık kurumu kabul edilmiştir. Ancak bunun için soruşturma başlamadan evvel, mağdurun şahsına zararı
dokunmaksızın, onu kendiliğinden güvenli bir yerde serbest bırakması zorunludur. (1 p)
Burada “mağdurun şahsına zararı dokunmaksızın” koşulu ele alınmalıdır. Zira müşterek faillerden E, D’den
çok hoşlanmış ve onunla birlikte olmak için zorla elbiselerini çıkarmaya başlamıştır. Ancak burada mağdurun
şahsına zararı dokunan kişi B değil E’dir. (1 p)
Bundan başka, B, soruşturma başlamadan evvel odaya kilitlediği D’yi serbest bırakarak kamu makamlarını
bilgilendirmiştir. Bu nedenle D, etkin pişmanlık düzenlemesinden faydalanabilecektir. D’ye verilecek cezanın
üçte ikisi indirilecektir. (1 p)
IX. Yaptıklarından pişman olan B’nin E’nin evine geri döndüğünde kapıdayken içeriden D’nin yardım
çığlıklarını duyması üzerine kapının kilidini zorlayarak eve girmesi ve D’yi E’nin elinden kurtarması, “konut
dokunulmazlığını ihlal suçu” kapsamında değerlendirilebilir. (1 p) + (genel sistematik için 1 p) (Toplam
12 p)
A. SUÇUN TEMEL UNSURLARI
1.Maddi Unsurlar
a. Suçun Konusu: Suçun konusunu, konut, konutun eklentileri ile açık bir rızaya gerek duyulmaksızın
girilmesi mutat olan yerler dışında kalan işyerleri ve eklentileri oluşturur. Olayımızda suçun konusu, E’nin
evidir. (1 p)
b. Fiil: Bir kimsenin konutuna, konutunun eklentilerine ve ayrıca açık bir rızaya gerek duyulmaksızın
girilmesi mutat olan yerler dışındaki işyerlerine rızasına aykırı olarak girmek veya rıza ile girdikten sonra
buralardan çıkmamak, bu suçun fiil unsurunu oluşturur. (3 p)
Olayımızda D, havanın kararmış olduğu saatte ve kapının kilidini zorlayarak evin içerisine girmiştir.
Dolayısıyla suçun fiil unsuru oluşmuştur. (1 p)
c. Fail: Suçun faili herkes olabilir. Olayımızda fail, B’dir.
b. Mağdur: Olayımızda mağdur, konut üzerinde hak sahibi olan E’dir.
2. Manevi Unsur:
Suç kasten işlenebilir. Olayımızda B, bilerek ve isteyerek hareket ettiğinden kastı mevcuttur.
3. Hukuka Aykırılık Unsuru
Olayda hukuka uygunluk sebeplerinden meşru savunma tartışılmalıdır.
Gerek kendisine ve gerek başkasına ait bir hakka yönelmiş, gerçekleşen, gerçekleşmesi veya tekrarı muhakkak
olan haksız bir saldırıyı o anda hâl ve koşullara göre saldırı ile orantılı biçimde defetmek zorunluluğu ile
işlenen fiillerden dolayı kişinin sorumlu olmayacağı düzenlenmiştir. Meşru savunma her türlü hak için
yapılabilir. (1 p)
Olayımızda B, E’nin evine geri döndüğünde kapıdayken D’nin yardım çığlıklarını duyar. Kapının kilidini
zorla kırarak eve girip D’yi kurtarmıştır. Olayımızda D’nin cinsel dokunulmazlığına yönelik gerçekleşmekte
olan haksız bir saldırı mevcuttur. Bu durumda B, üçüncü kişi lehine o anda hâl ve koşullara göre saldırı ile
orantılı biçimde defetmek zorunluluğu ile hareket etmiştir. Zira D’nin, yardım çığlıkları attığı bir durumda
sadece kolluğa haber verilmesi ile yetinilemez. Bu nedenle meşru savunmanın şartları oluşmuştur. Dolayısıyla
meşru savunma hukuka uygunluk sebebinin mevcut olması sebebiyle, diğer şartlarda konut dokunulmazlığını
ihlal suçunu oluşturacak olan fiil olayda hukuka uygundur. Suç oluşmamıştır (2 p)
B. NİTELİKLİ UNSURLAR
Meşru savunmanın şartlarının oluşmama ihtimali bakımından konut dokunulmazlığını ihlal suçunun gece
işlenmesi cezayı artıran nitelikli hali ele alınabilir. Ceza kanunlarının uygulanmasında gece vakti deyiminden
güneşin batmasından bir saat sonra başlayan ve doğmasından bir saat evvele kadar devam eden zaman süresi
9
anlaşılır. Olayımızda D, havanın kararmış olduğu saatte evin içerisine girmiştir. Bu nedenle bu nitelikli hal
oluşmuştur. (2 p)
X. D’yi görünce çok hoşlanan E’nin onunla konuşmak istemesi ve B’nin evi terk etmesinden sonra kapıyı
kilitleyerek, D’ye kendisinden çok hoşlandığını ve şayet kendisi ile birlikte olmayı kabul ederse onu B’nin
elinden kurtaracağını söylemesi ve D’den aldığı ret cevabı üzerine duruma çok sinirlenerek D’ye karşı güç
kullanmaya ve D’nin elbiselerini zorla çıkarmaya başlaması, “cinsel istismar suçu” kapsamında
değerlendirilmelidir. (1 p) + (genel sistematik için 1 p) (Toplam 10 p)
A. SUÇUN TEMEL UNSURLARI
1.Maddi Unsurlar
a. Suçun Konusu ve Mağdur: Cinsel istismar suçunu oluşturan hareketin ve aynı zamanda suçun konusu,
çocuğun beden ve cinsel dokunulmazlığıdır. Bu suçun mağduru, 18 yaşını doldurmamış olan kişiler olabilir.
Olayda mağdur, 17 yaşında olan D’dir.
b. Fiil: Çocuğun cinsel yönden istismar edilmesi, bu suçun hareket unsurunu oluşturur.
Cinsel istismar suçunu oluşturan fiiller çocukların yaşına göre değişmektedir. Buna göre, 15 yaşını
tamamlamamış (1. grup) ve 15 yaşını tamamlamış olmakla birlikte, fiilin hukukî anlam ve sonuçlarını algılama
yeteneği gelişmemiş olan (mümeyyiz olmayan, 2. grup) çocuklara yönelik her türlü cinsel davranış hareket
unsurunu oluştururken, 15 yaşını tamamlamış ve mümeyyiz olan (3. grup) çocuklara karşı ise cebir, tehdit,
hile ve iradeyi etkileyen nedenlere dayalı olarak gerçekleştirilen cinsel davranışlar bu suçu oluşturur. (3 p)
Olayda D, 17 yaşındadır ve E’nin kendisi ile birlikte olma teklifini reddetmiştir. Buna rağmen E ona karşı güç
kullanmaya ve zorla elbiselerini çıkarmaya başlamıştır. Bu durum D’nin cebre maruz kaldığını
göstermektedir. D’nin, fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını anlama yeteneği gelişmiş olduğu ancak cebre maruz
kaldığı ve böylece 3. grupta yer aldığı anlaşılmaktadır. (1 p)
Bu grupta yer alan kişilere karşı cebir, tehdit, hile ve iradeyi etkileyen nedenlere dayalı olarak gerçekleştirilen
cinsel davranışlar bu suçu oluşturmaktadır. Nitekim olayımızda E, D’ye “kendisinden çok hoşlandığını” ve
“kendisi ile birlikte olursa onu B’nin elinden kurtaracağını” söylemesi” ve “elbiselerini yırtmaya başlaması”
ile cinsel istismar suçunun fiil unsuru oluşmuştur. (1 p)
c. Fail: Suçun faili herkes olabilir. Olayımızda fail, E’dir.
2. Manevi Unsur:
Suç kasten işlenebilir. Olayımızda da E, bilerek ve isteyerek hareket ettiğinden kastı mevcuttur.
3. Hukuka Aykırılık Unsuru
Olayda bir hukuka uygunluk nedeni bulunmadığından fiil hukuka aykırıdır.
B. NİTELİKLİ UNSURLAR
Cinsel istismar suçunun “vücuda organ veya sair bir cisim sokulması suretiyle gerçekleştirilmesi” şeklindeki
nitelikli hali aşağıda teşebbüs başlığı altında yapılan açıklamalar üzere gündeme gelebilir.
D. ÖZEL GÖRÜNÜŞ BİÇİMLERİ
1.Teşebbüs: Olayımızda fail E, D’ye birlikte olma teklifi yapmış ve ret cevabı üzerine D’nin elbiselerini
çıkarmaya başlamıştır. B de D’nin yardım çığlıkları üzerine D’yi E’nin elinden kurtarmıştır. Bu durum cinsel
istismar suçunun “cinsel istismarın vücuda organ veya sair bir cisim sokulması suretiyle gerçekleştirilmesi”
şeklindeki nitelikli haline teşebbüs hususunu gündeme getirir. Bu konuda öğretide iki görüş bulunmaktadır.
(2 p)
Bir görüşe göre fail, cinsel istismar suçunun nitelikli haline teşebbüs etmiştir. İkinci görüşe göre fail, cinsel
istismar suçunun temel şeklinden sorumlu olur. (1 p)
2. İştirak: Olayda B’nin bu suç bakımından bir dahli görünmediği için iştirake ilişkin bir durum
bulunmamaktadır.
3. İçtima: İçtimaya ilişkin bir durum bulunmamaktadır.
10
E. KUSURLULUK VE CEZALANDIRILABİLİRLİĞİN DİĞER ŞARTLARI
Tartışılacak herhangi bir husus bulunmamaktadır.
11