Hemşirelerde Çalışma Ortamı (Uzm. Hem. Handan Alan)

HEMŞİRELERDE ÇALIŞMA ORTAMI
UZM. HEM. HANDAN ALAN
HEMŞİRELİKTE YÖNETİM AD
DOKTORA ÖĞRENCİSİ
Çalışma hayatı insan yaşamının vazgeçilmez bir
parçasıdır.
 Günün en aktif döneminin yaşandığı çalışma
ortamları, çalışanın sağlığını bozacak
doyumsuzluklar, kazalar ve riskler taşıması
nedeniyle bedensel, ruhsal ve sosyal sağlığı
etkileyebilmektedir.

Çalışma
saatleri
Fiziksel
çevre
karara
katılma
Ücret
İş sağlığı
ve
güvenliği
ekip
çalışması
ÇALIŞMA ORTAMI
profesyonel
gelişim ve
öğrenmenin
teşvik
edilmesi
ILO
Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği
Enstitüsü (National Institute for
Occupational Safety and Health,
NIOSH),
İş Sağlığı ve Güvenliği Birliği
(Occupational Safety & Health
Administration OSHA),
Amerikan Hastanler
Birliği
sağlık sendikaları
Her sağlık çalışanının; sağlıklı olma hakkı
sağlıklı ve güvenli hastane ortamında çalışma hakkı
Hastanelerde İlgili Birimin Kurulması
Uluslararası İş Sağlığı Komisyonu
(International Occupational Health
Commission)
*sağlık çalışanlarının
sağlığının işçi
sağlığı yaklaşımı ile
ele alınmalı
*hastanelerde ilgili
birimler kurulmalı
Hastane Sağlık ve Güvenlik
Komitesi
Ulusal Mesleki Sağlık ve
Güvenlik Enstitüsü’de
(National Institute for
Occupational Safety and Health,
NIOSH)
sağlığa zarar veren fiziksel,
kimyasal, biyolojik,
psikolojik, ergonomik
tehlike ve risklerin, meslek
hastalıkları ve iş kazalarının
bulunmadığı sağlıklı ve
güvenli hastane ortamının
sağlanması
Hemşirelerin sayısında önemli bir azalmayla
Hemşire iş gücü krizi
Sağlıklı ve güvenli iş ortamı
 Güvenli istihdam


sağlıksız iş ortamları ve çalışma koşulları

Hemşire iş gücünde azalma


Hemşirelerin performansı
Hasta bakım sonuçları
Hasta güvenliği
Hemşire
istihdamı
Çalışma
ortamı

Uluslararası Hemşireler Birliği (ICN) bu
düşüncelerden yola çıkarak 2006 temasını
güvenli ortam-güvenli istihdam üzerine
oluşturmuş ve 2007 temasını da pozitif
uygulama-çalışma ortamı üzerine odaklamıştır.
HEMŞİRELER
DEĞİŞİM İÇİN BİR GÜÇ,
SAĞLIK İÇİN HAYATİ BİR
KAYNAKTIR.
Eğitimli Hemşire İşgücü
+
İyi Bir Çalışma Ortamı
=
YÜKSEK KALİTELİ BAKIM
Hastane sağlık ve güvenlik uygulamaları
geliştirilmeli,
Politikalar düzenlenmeli
ÖRNEKLER
İngiltere
Sağlık Bakanlığı
Çalışma Hayatını
Geliştirme Standardı
(Improving Working Lives
Standard, IWL).
Amerikan Kritik Bakım
Hemşireleri Derneği
Ontario Lisanslı Hemşireler
Derneği
(RegisteredNurses' Association
(American Association of
of Ontario - RNAO)
Critical Care Nurses) [AACN]
Sağlıklı Çalışma Ortamı
Değerlendirme formu
Sağlıklı ve En İyi İş Ortamları
Uygulama Kılavuzları
TÜRKIYE’DE DURUM NE?
Türk Diş Hekimleri Birliği,
Türk Eczacıları Birliği,
Türk Hemşireler Derneği,
Türk Tabipleri Birliği,
Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği vb. toplam 15 sağlık meslek örgütü ve sendika
1999/
2001
Sağlık Çalışanlarının Sağlığı Ulusal Kongreleri
2000
Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Genel Kurulu’nda hastanelerde bir
komitenin kurulması gerektiği kararı alınmıştır.
Ancak uygulamaya konamamıştır.
2012
6331 sayılı «İş Sağlığı Ve Güvenliği Kanunu»
OLUMSUZ ÇALIŞMA ORTAMININ ETKİLERİ











İş doyumunda azalma
Hastaların bakım kalitesinde düşüş
Hemşire devir hızında artış
Üriner sistem infeksiyonu,
Üst gastrointestinal sistem kanaması,
Hastanede edinilmiş pnömoni,
Şok/kardiyak arrest durumlarında yetersiz resutasyon,
Düşme gibi istenmeyen olaylarda artış
Hastaların mortalitesinde ve hastanede yatış süresinde uzama
İlaç hatalarında artma
Hastaneye tekrar yatış oranında artma

Hemşire iş gücündeki azalmanın en önemli
nedeninin, sağlıksız iş ortamları ve
hemşirelerin çalışma koşulları olduğu, bunun
da hem hemşirelerin performansını hem de
hasta bakım sonuçlarını ve hasta güvenliğini
olumsuz etkilediği belirtilmiştir.
İş yükü
fazlalığı
Uzun
çalışma
saatleri
İş ortamı
riskleri
Yönetici
desteğinde
yetersizlik
Sağlıksız
çalışma
ortamı
Malzeme ve
ekipman
yetersizliği
Hemşire/
hasta
oranının
yüksekliği
Düşük
mesleki
statü
Rol
karmaşası
Ekip içi
iletişim
sorunları
Türkiye’de Sağlık Çalışanlarının Çalışma Ortamları İle İlgili Mevcut
Durum





Personel Politikası,
Sağlık Çalışanlarının Çalışma Süreleri,
Nöbet Çalışması Ve Fazla Çalışma,
Sağlık Çalışanlarının Ücret Durumu
Sağlık Çalışanlarının İş Sağlığı Ve Güvenliği
Çalışma Ortamı Ve Mesleki Riskler: Fiziksel Riskler
Kimyasal Riskler
Biyolojik Riskler
Ergonomik Riskler
Psiko-sosyal Riskler: İşyerinde Cinsel Ayrımcılık Ve Taciz
Stres Ve Madde Bağımlılığı
İş Yerinde Şiddet
İş Kazaları Ve Meslek Hastalıkları
HEMŞİRELERİN ÇALIŞMA ORTAMI İLE İLGİLİ
ÖRNEK ÇALIŞMALAR
Tan ve ark
Mollaoğlu
ve ark
2009 Erzurum,
5 devlet
hastanesi
n
Kullanılan
ölçek
312
Çalışma
Ortamı Ölçeği
Sonuç
• Yaş
• Görev
• Kurumda
çalışma
süresi
(N:435)
Blegen ve
ark.
Tarafından
2009 Sivas,
387
(2003)
1 devlet
1 üniversite (N:550) geliştirilmiş.
Sezgin
hastanesi
tarafından
geçerlilik
güvenilirlik
çalışması
yapılmış
(2007).
Çalışma
ortamlarını
olumlu
değerlendiriyo
rlar
• yaş,
• çalışma
süresi,
• çalıştığı
kurum,
• mesleği
isteyerek
seçme
• klinikte
yaptığı
görev
2010 yılında Türkmen ve ark. Tarafından
«Hemşirelik İş Indeksi-Hemşirelik Çalışma
Ortamını Değerlendirme Ölçeği”nin Türkçe’ye
Uyarlanması: Güvenilirlik ve Geçerlilik
Çalışması» yapılmış.
 Cronbach Alfa güvenilirlik katsayısı 0.94
bulunan ölçeğin Türkçe formunun geçerlilik ve
güvenilirlik ölçütlerini karşıladığı belirlenmiştir.
 Araştırmacılar çalışma bulgularını henüz
yayımlamamışlardır.

OLUMLU ÇALIŞMA ORTAMLARININ
GELİŞTİRİLMESİ İÇİN HEMŞİRELER NE YAPMALI?
(2007 ICN)









Hemşirelik rolünü tanıtmaya devam etmeli,
Hemşirelik uygulamasının sınırlarını tanımlamalı,
Profesyonel kabul ve maddi karşılığın alınabilmesi için lobi yapmalı.
Güvenli bir çalışma ortamının önemi üzerine bir durum raporu hazırlamalı ve
dağıtmalı.
Güvenli çalışma ortamları için politikaların geliştirilmesine diğer disiplinlerin
de katılmasını sağlamalı.
Araştırmaları desteklemeli, en iyi uygulamalar için veri toplamalı ve mevcut
verileri yaymalı.
Eğitim kurumlarını ile işbirliği sağlamalı ve ekip çalışması teorisini
desteklemeli.
Olumlu uygulama ortamlarının etkililiğini gösteren sağlık bakım kurumlarına
ödüller verilmeli.
Olumlu bir çalışma ortamının önemi hakkında ön bilgi sağlamak üzere
«hemşire çalışma ortamı değerlendirme araçları kullanmalı.
KAYNAKLAR





Parlar, S. (2008) Sağlık Çalışanlarında Göz Ardı Edilen Bir Durum: Sağlıklı
Çalışma Ortamı. TAF Preventive Medicine Bulletin, 7(6), 547-554
Türkmen, E., Badır, A., Balcı, S., Topçu, S. (2011) Hemşirelik İş IndeksiHemşirelik Çalışma Ortamını Değerlendirme Ölçeği”nin Türkçe’ye
Uyarlanması: Güvenilirlik Ve Geçerlilik Çalışması. Hemşirelikte Araştırma
Geliştirme Dergisi, 2, 5-20
Tan, M., Polat, H., Şahin, Akgün Z. (2012) Hemşirelerin Çalışma Ortamlarına
İlişkin Algılarının Değerlendirilmesi. Sağlıkta Performans Ve Kalite Dergisi, 4,
67-78
Mollaoğlu, M., Kars Fertell, T., Özkan Tuncay, F. (2010) Hastanede Çalışan
Hemşirelerin Çalışma Ortamlarına İlişkin Algılarının Değerlendirilmesi. Fırat
Sağlık Hizmetleri Dergisi, 5:15, 17-30
Saygılı, M. (2008) Hastane Çalışanlarının Çalışma Ortamlarına İlişkin Algıları
İle İş Doyumu Düzeyleri Arasındaki İlişkinin Değerlendirilmesi. Hacettepe
Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Sağlık Kurumları Yönetimi Programı
Yüksek Lisans Tezi, Ankara
HEMŞİRELER GÜNÜNÜZ
UMUT DOLU OLSUN….