SEDİMANTASYON,ROMATOİD ARTRİT,ANTİ TİROD PEROKSİDAZ

SEDİMANTASYON
Sedim;ESR; Sed rate;
Eritrosit
sedimantasyon
hızı:
Kan
hücreleri
olan
eritrositlerin bir tüp içinde çökme hızlarıdır. Çok eski bir
testtir ve kabaca kanda iltihabi reaksiyon varlığını gösterir.
Kan alındıktan sonra bir tüp içine konur ve baş aşağı
tutularak yarım saatte ve bir saatteki çökme hızları mm
cinsinden yazılır. Sedimantasyonun pozitif olması spesifik bir
hastalığı göstermez, birçok hastalıkta yükselebilir.
laboratuvarda sedimantasyon testi Westergren metodu denen
yöntemle bakılır.
Sedimantasyon hızı ne için bakılır?
Kabaca vücuttaki enfeksiyonun varlığını gösteren bir testtir.
Ateşli hastalıklar ve romatizmal hastalıkların araştırılması
sırasında istenir. Romatizmal hastalıkların, otoimmün
hastalıkların ve kronik enfeksiyonların alevlenme dönemlerinde
ve bazı kanser hastalıklarında sedimantasyon artar.
Hastalıkların tedaviye verdikleri cevabın izlenmesinde de
sedimantasyona bakılır. Tedaviden fayda görüyor ise
sedimantasyon düşmeye başlar.
Sedimantasyon aşağıdaki
sırasında kullanılır:
hastalıkların
Otoimmün hastalıklar,
Artrit ve romatizmal hastalıklar,
Kronik enfeksiyon hastalıkları,
Tüberküloz,
Brusella,
Sedimantasyonun normal değeri nedir?
50 yaş altı erkekler için saatte 15 mm altı,
50 yaş üstü erkekler için saatte 20 mm altı,
takibi
50 yaş altı kadınlar için saatte 20 mm altı,
50 yaş üstü kadınlar için saatte 30 mm altı normal
kabul edilir.
Çocuklar için
Yeni doğan 0 ila 2 mm / saatte
Süt çocukluğu – püberte döneminde 3 – 13 mm/
saatte normal sayılır.
Yüksek sedimantasyon ne anlama gelir?
Her ne kadar bazı hastalıklarda sedimantasyon yüksekliği
teşhise yardım etse de tek başına sedimantasyon yüksekliği bir
hastalığa işaret etmez. Sedimantasyon dışında diğer testlerin
de yapılması gereklidir.
Sedimantasyon değerini yükselten hastalıklar:
Anemi,
Lenfoma, multipl myeloma gibi bazı kanser hastalıkları,
Böbrek hastalıkları,
Gebelik,
Tiroit hastalıkları,
İmmün sistemin kendi vücuduna zarar verdiği hastalıklarda
sedimantasyon çok artar bu hastalıklara otoimmün hastalıklar
diyoruz:
Sistemik lupus eritematozus,
Romatoid artrit,
Çok yüksek sedimantasyon en sık şu hastalıklarda
görülür:
Alerjik vaskülit,
Dev hücreli artrit,
Hiperfibrinojenemi,
Makroglobülinemi,
Nekrotizan vaskülit,
Polimyalgia romatica,
Enfeksiyon hastalıkları sedimantasyonu arttıran
diğer bir sebeptir:
Sistemik enfeksiyon hastalıkları,
Kemik enfeksiyonları, osteomyelit,
Kalp kapağı enfeksiyonları, endokarditler,
Romatizmal ateş,
Ciddi cilt enfeksiyonları, erizipel,
Tüberküloz,
Brusella,
Sedimantasyonu düşüren sebepler:
Konjestif kalp yetmezliği,
Hiperviskozite hastalığı,
Hipofibrinojenemi,
Düşük plazma proteinleri ( böbrek hastalıklarında
görülür),
Polisitemi,
Orak hücreli anemi de sedimantasyon hızı düşer.
Referanslar:
Kushner I, Ballou SP. Acute-phase reactants and the concept of
inflammation. In: Firestein GS, Budd RC, Harris ED, et al,
eds. Kelley’s Textbook of Rheumatology. 8th ed. Philadelphia,
Pa: Saunders Elsevier; 2009:chap 52.
Pisetsky DS. Laboratory testing in the rheumatic diseases. In:
Goldman L, Ausiello D, eds. Cecil Medicine. 23rd ed.
Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier; 2007:chap 278.
ROMATOİD ARTRİT
RA; Artrit; Romatizma:
Romatoid artrit vücudun kendi eklemlerine saldırması sonucu
(otoimmün) ortaya çıkan bir hastalıktır. Eklemlerde ağrı,
şişlik, tutukluk, fonksiyon kaybı ile seyreder. Romatoid
artrit kronik, ağrılı, eklem fonksiyonunu, yapısını bozan ve
ataklar şeklinde seyreden bir hastalıktır. Vücudun her iki
yanında da aynı eklemleri tutar. En sık:
Parmaklar,
El bileği,
Dirsekler,
Omuz,
Çene,
Kalça,
Diz,
Ayak parmak eklemleri tutulur.
Romatoid artrit neden olur?
Romatoid artrit genetik bir hastalıktır ancak ortaya çıkması
çevresel faktörlere bağlıdır. Uygun ortamlarda tetiklenen
hastalık sonucu vücut kendi eklem ve iç organlarına saldırmaya
başlar. Romatoid artrit in ortaya çıkması birtakım faktörlere
bağlıdır.
Genetik faktörler: immün sistemin oluşmasında gerekli
bazı genler Romatoid artrit için zemin hazırlar ve
çevresel faktörler gerçekleşince hastalık başlar,
İmmün sistemde ortaya çıkan bir defekt Romatoid artrit e
yol açar.
Çevresel faktörler, bazı viral ve bakteriyel hastalıklar
genetik yatkınlığı olan kişilerde Romatoid artrit i
başlatır.
Diğer faktörler: bazı deliller hormonsal faktörlerin de
genetik faktörler kadar hastalığın ortaya çıkışını
tetiklediğini göstermiş dir.
Romatioid artrit kimlerde görülür?
Ailesinde Romatoid artrit olan kişilerde,
Bayanlarda,
Uzun süre sigara içenlerde hastalık daha sık görülür.
Romatoid artrit belirtileri nelerdir?
Romatoid artrit kronik bir hastalıktır. Hastalık
kıkırdaklarının iltihabıdır ve en büyük şikayetler:
eklem
Eklem ağrısı ve tutukluk,
Simetriktir her iki tarafta aynı eklemler
simetrik olarak tutulur,
En sık sabahları şikayet olur, şikayetler akşama
doğru azalır,
Şikayetler bir, bir buçuk saat sürer,
Eklemlerde kızarık, şiş ve sıcaktır,
Eklemlerde deformasyon başlar, eklemler yamulmaya
başlar,
Hafif ateş ve yorgunluk şikayeti vardır,
İştahsızlık olur,
Deri altında küçük nodüller görülür.
Romatoid artrit ilerledikçe hastalık iç organlara da zarar
vermeye başlar. Romatoid artrit komplikasyonları en sık:
Kalp,
Akciğerler,
Gözler,
Deri,
Karaciğer,
Böbrekler,
Kan,
Sinir sistemi ve
Kan damarlarında görülmeye başlar.
Romatoid artrit erken dönemde kalp hasarına yol açarak ölüme
neden olabilir.
Romatoid artrit teşhisi nasıl konur?
Hastanın şikayetleri ve muayene bulguları teşhise yardımcı
olur. En az bir eklemde ağrı, şişlik ve ısı artışsı olması,
kaç eklemin tutulduğu, şikayetlerin süresi teşhise yardımcı
olur. Laboratuar testleri teşhis koydurur:
Kan testleri:
RF: Romatoid Faktör,
CCP: Anti- Citrullinated Protein antikoru ( erken
dönemde pozitif olur ),
ESR: sedimantasyon hızı (aktif dönemde yükselir),
CRP: inflamasyonun şiddetini gösterir.
Röntgen incelemeleri ile teşhis konur.
Romatoid artrit tedavisi:
Romatoid artrit hastalığının kesin tedavisi yoktur. Hastalığın
tedavisinde amaç atakları dindirmek ve :
Ağrıyı kesmek,
İnflamasyonu azaltmak,
Eklem hasarını durdurmak,
Eklem fonksiyonunu arttırmak tır.
İlaçlar:
Romatoid artrit tedavisinde kullanılan ve inflamasyonu
azaltmaya şikayetleri durdurmaya yönelik birçok ilaç vardır:
Anti romatizmal ilaçlar: hastalığı yavaşlatırken
dönemde kullanılır ve ileride eklem hasarı gelişmesini
önlemeye çalışırlar:
Metotreksat,
Hidroksiklororkin,
Sulfosalazin,
Leflunomid,
Siklosporin,
Penisilamin,
Altın,
Minosiklin
İmmüno süpressif ilaçlar: ilk guruptaki ilaçlar
başarısız olursa kullanılırlar. İmmün sistemi baskılayan
ve immün sitemi baskılayarak kıkırdaklara karşı
savaşmasını durdurmaya çalışan ilaçlardır.
Azatioprin,
Siklofosfamid,
Klorambusil,
Hafif ağrıkesici ve antiinflamatuar ilaçlar ( NSAİ )
Parasetamol,
İbuprofen,
Naproksen ve diğer NSAİ ilaçlar,
Biyolojik modifikatör ilaçlar: vücudun otoimmün
cevabını bozarak kıkırdaklar ile savaşmasını durduran
ilaçlardır.
Etanercept,
İnfliksimab,
Adalimumab,
Golimumab,
Certolizumab,
Steroidler: küçük doz kortizon ilk etapta kullanılır,
uzun süre kullanılmazlar. İltihaplı eklem içine kortizon
enjeksiyonu uzun süreli rahatlık sağlar.
İstirahat ve egzersiz:
İstirahat eklemdeki inflamasyonu, ağrıyı, şişliği ve fonksiyon
kaybını azaltır. Ataklardan sonra egzersiz kas gücü ve eklem
kabiliyetini arttırmak için gereklidir. İltihaplı eklemin
atele alınması ağrı ve şişliği azaltır, eklem üstündeki yükü
alır ve günlük aktiviteye destek olur.
Cerrahi tedavi:
İleri vakalarda eklem replasmanı ve tendon rekonstrüksiyonu
eklem fonksiyonunu kurtarmaya yarar.
Yaşam değişiklikleri:
Yaşamda yapılacak küçük değişiklikler inflamasyonu ve eklem
hasarını azaltmayı sağlayabilir:
İstirahat ve egzersiz arasında bir denge kurulmalıdır,
Gerici egzersizler yapılmalıdır,
Ağır egzersizler yapılmamalı, yarışmalı mücadeleci
sporlar yapılmamalıdır,
Sigara içiliyor ise bırakılmalıdır,
Kilo kontrolü çok önemlidir fazla kilolar verilmelidir,
Gerekir ise fizik tedavi programına katılmalıdır.
Romatoid artritten korunma:
Romatoid artrit genetik bir hastalıktır. Genetik olarak
hastalığa yatkın olan kişilerde sebebini tam olarak
bilmediğimiz çevresel faktörler hastalığı başlatmaktadır.
Hastalıktan korunmanın bilinen bir yolu yoktur.
Romatoid artrit kronik ağrılı bir eklem hastalığıdır, erken
teşhis ve tedavi eklemlerin korunmasını, uzun süre ağrısız ve
bağımsız yaşamayı sağlayan en önemli faktördür.
Referanslar:
1. American College of Rheumatology
http://www.rheumatology.org/
2. The Arthritis Foundation
http://www.arthritis.org/
3. Canadian Orthopaedic Association
http://www.coa-aco.org/
4. Canadian Rheumatology Association
http://www.rheum.ca/
5. DynaMed Editorial Team. Rheumatoid arthritis (RA). EBSCO
DynaMed website. at: http://www.ebscohost.com/dynamed/what.php
. Updated September 3, 2010. September 10, 2010.
6. Rheumatoid arthritis. National Institute of Arthritis and
Musculoskeletal
and
Skin
Disorders
website.
at:
http://www.niams.nih.gov/Health_Info/Rheumatic_Disease/default
.asp . Published January 1998. Updated May 2004. June 18,
2008.
7. Tanaka E, Saito A, Kamitsuji S, et al. Impact of shoulder,
elbow, and knee joint involvement on assessment of rheumatoid
arthritis using the American College of Rheumatology Core Data
Set. Arthritis Rheum . 2005;53:864-871.
8. Verstappen SM, Bijlsma JW, Verkleij H, et al. Overview of
work disability in rheumatoid arthritis patients as observed
in cross-sectional and longitudinal surveys. Arthritis Rheum .
2004;51:488-497.
9. 4/16/2009 DynaMeds Systematic Literature Surveillance
http://www.ebscohost.com/dynamed/what.php : Zautra AJ, Davis
MC, Reich JW, et al. Comparison of cognitive behavioral and
mindfulness meditation interventions on adaptation to
rheumatoid arthritis for patients with and without history of
recurrent depression. J Consult Clin Psychol. 2008;76:408-421.
10. 11/4/2009 DynaMed Systematic Literature Surveillance
DynaMeds Systematic Literature Surveillance : Tumor necrosis
factor (TNF) blockers (marketed as Remicade, Enbrel, Humira,
Cimzia, and Simponi). US Food and Drug Administration website.
at:
http://www.fda.gov/Safety/MedWatch/SafetyInformation/SafetyAle
rtsforHuman
MedicalProducts/ucm175843.htm . Updated August 31, 2009.
November 4, 2009.
11. 12/31/2009 DynaMeds Systematic Literature Surveillance
http://www.ebscohost.com/dynamed/what.php : Anis A, Zhang W,
Emery P, et al. The effect of etanercept on work productivity
in patients with early active rheumatoid arthritis: results
from
the
COMET
study.
Rheumatology
(Oxford).
2009;48:1283-1289.
12. 9/10/2010 DynaMeds Systematic Literature Surveillance
DynaMeds Systematic Literature Surveillance : Aletaha D, Neogi
T, Silman AJ, Funovits J, et al. 2010 rheumatoid arthritis
classification
criteria:
an
American
College
of
Rheumatology/European League Against Rheumatism collaborative
initiative. Ann Rheum Dis. 2010;69(9):1580-1588
ANTİ TİROD PEROKSİDAZ ANTİKOR
( Anti TPO)
Anti TPO; Anti Tiroid Mikrozomal Antikor; Tiroid
Peroksidaz antikor;
Tiroid hücreleri içinde bulunan mikrozomlara karşı gelişen
antikorları araştıran testtir. Anti mikrozomal antikorlar
tiroid hücrelerine zarar vererek otoimmün hastalıklara yol
açarlar. Aç karnına alınan kandan bakılır.
Anti TPO testi ne için yapılır?
Tiroid hastalıklarının teşhisi amacıyla yapılır. Otoimmün
tiroid hastalıklarında test pozitif olur. Tiroid hastalıkları
dışında birçok hastalıkta da Anti Tiroid Peroksidaz antikoru
pozitif olur.
Anti Tiroid peroksidaz testi için normal değer:
Normalde Anti TPO negatiftir.
Anti TPO nun Pozitif olması hangi hastalıkları
gösterir?
Anti Tiroid Peroksidaz Antikoru özellikle Otoimmün tiroid
hastalıklarında pozitif olur;
Hashimoto ve
Graves Hastalığı.
Ancak bu hastalıklar dışında birçok hastalıkta da Anti TPO
pozitif olabilir fakat yol gösterici ve teşhis koydurucu
değildir. Aşağıdaki hastalıklarda Anti TPO pozitif bulunur;
Otoimmün hemolitik anemi,
Granülomatöz tiroidit,
Hashimoto hastalığı,
Non toksik nodüler guatr,
Romatoid artrit,
Sjögren hastalığı,
Sistemik Lupus Eritematozus,
Tiroid kanseri.
Ayrıca Anti TPO yüksekliği aşağıdaki durumlarda da
yüksek pozitif bulunur:
İntrauterin bebek ölümü,
Pre eklampsi ( gebelik zehirlenmesi),
Permatür doğum,
Başarısız IVF girişimi.
Referanslar:
1. Mecacci F, Parretti E, Cioni R, et al. Thyroid autoimmunity
and its association with non-organ-specific antibodies and
subclinical alterations of thyroid function in women with a
history of pregnancy loss or preeclampsia. J Reprod Immunol.
2000;46(1):39-50. 2. Ladenson P, Kim M. Thyroid. In: Goldman L
and Ausiello D, eds. Cecil Medicine. 23rd ed. Philadelphia,
Pa: Saunders; 2007
ANTİ NÜKLEER ANTİKOR
ANA; ANA panel;
Otoimmün hastalıklar vücudun kendi dokusuna karşı savaşması
sonucu ortaya çıkan hastalıklardır. ANA laboratuar testleri bu
hastalıkların teşhisinde kullanılır.
Bkz: Otoimmün hastalıklar.
Otoimmün hastalıkların teşhisinde bir çok test kullanılır Anti
Nükleer Antikor testi özellikle Sistemik Lupus Eritematozus (
SLE) gibi otoimmün hastalıkların teşhisinde kullanılır. Ayrıca
artrit, döküntü, göğüs ağrısı gibi şikayetlerin varlığına tanı
koymak amacıyla bakılan testlerden birisidir.
Anti Nükleer Antikor için normal değerler:
ANA negatif tir.
Ana sonucu titre olarak verilir. 1:40 pozitif, 1:60 negatif
vb.
Anti nükleer antikor varlığı ne anlama gelir?
Otoimmün hastalıklar,
Sistemik lupus eritematozus ( SLE),
Sjogren sendromu,
Sistemik skleroz,
Romatoid artrit,
Myozit ( iltihabi kas hastalıkları),
İlaca bağlı lupus eritematosus,
Kollajen vasküler hastalıklar,
Tiroid hastalıkları,
Kronik karaciğer hastalıkları.
SLE hastalarının yakınlarında hastalık olmasa bile ANA testi
pozitif olabilir. ANA pozitifliği araştırma gerektirir. Diğer
antikorlara da bakılmalıdır. Bir kişide ANA pozitif ise
hastalık bulgusu yoksa hayatı boyunca SLE gelişme riski sadece
% 5 dir.