Gebelikte Beslenme - Hisar Intercontinental Hospital

Gebelikte Beslenme
BR.HLİ.074
Hamilelikte bebek 40 hafta boyunca annenin yedikleriyle beslenir. Anne doğru beslenirse
bebek daha sağlıklı, doğum ise daha az riskli olur. Hamilelikte doğru beslenme hem bebeği
hem anneyi güçlü kılar.
Gebelikte Beslenme
Beslenme alışkanlıkları insan sağlığı açısından büyük önem taşır. Özellikle gebelik
döneminde bu önem daha da artar. Bilimsel çalışmalar annenin beslenme durumu iyi
düzenlendiğinde, anne sağlığının uzun süre korunabileceğini; bebeğin sağlıklı doğması ve
gelişmesi yönünden de olumlu sonuçlar alınabileceğini göstermektedir.
Sağlıklı beslenme, hem anneyi doğuma ve emzirme sürecine en iyi şekilde hazırlar hem de
bebeğin gelişimini olumlu yönde etkiler. Yetersiz ve dengesiz beslenme, gebelikte oluşan
sorunlar için önemli bir risk faktörüdür. Eğer hamilelik öncesi sağlıklı besleniyorsanız
sadece küçük değişikliklerle hamilelikteki besin ihtiyacınızı karşılamanız mümkün
olacaktır.
Sağlıklı Beslenme
Gebelik sürecinde her gün 5 temel besin grubunun tüketilmesi gerekir. Bunlar;
 Süt, yoğurt
 Et grubu
 Sebze, meyve
 Ekmek grubu
 Yağlar
Günlük tüketimde beş temel besin grubunun hepsine yer verilmesi dengeli, sağlıklı
beslenmeyi garanti etmek için en iyi yoldur. Vücut besinleri gelişim ve kendini yenileme için
kullanılır. Besin gruplarının yeterli miktarda alınıp alınmadığından emin olmak için bunların
hangi besinlerden en iyi şekilde sağlanabileceğini bilmek gerekir. Besin öğelerinden daha az
miktarda alınması, her zaman için sağlıksız bir beslenme anlamına gelmez. Ancak belirtilen
miktarda alınması doğru beslendiğinizin büyük ölçüde kanıtıdır.
Proteinler
İlk üç ayda protein ihtiyacı azdır; fakat 2. ve 3. ayda bebeğin hızlı büyümesi ve büyüyen
bebeğin vücuda eklediği yük protein ihtiyacını artırır. Gebelik döneminde sizin ve
bebeğinizin gereksinim duyduğu doku, kas, enzim hormon ve antikor yapımı daha fazla
protein alımını gerektirir. Gebelikte ek olarak 10 gram protein yeterlidir. Bu da 2 köfte veya
1 bardak süt ve 2 dilim beyaz peynirle karşılanabilir. Kırmızı ya da beyaz et (dana veya
koyun eti, tavuk, balık), yumurta, süt ve süt ürünleri, baklagiller, ceviz, fındık, yerfıstığı,
ekmek ve tahıllar, başlıca protein kaynaklarıdır.
Karbonhidratlar
Karbonhidratlar (şeker nişasta) başlıca enerji
kaynağıdır. Ekmek, pirinç, makarna gibi tahıl
ürünlerinde, patates, mısır gibi nişastalı sebzelerde
bulunur. Günlük alınacak kalorinin yarısından
fazlasını karbonhidratlar sağlar. Şekerlemeler besin
öğesi içermediği için hem enerji hem lif sağlayan
nişastalar tercih edilmelidir. Kalori ihtiyacının çoğunu
şekerli ürünlerle alan gebelerin bebeklerinde
gelişme geriliği görülür.
Yağlar
Yağlar yoğun enerji sağlar; ancak yüksek miktarda
kalori içerirler. Vücudun karbonhidrat, protein ve
vitaminleri kullanmasına yardımcı olurlar.
Beslenmede fazlası istenmediği gibi; sağlıklı bir
gebelik için hiç yağ içermeyen bir diyet de uygun
değildir. Doymuş yağlar çoğunlukla hayvansal
ürünlerde; doymamış yağlar ise bitkisel ürünlerde
bulunur. Doymamış yağlara daha fazla yer verilmesi
önerilir
Yağlar günlük alınan kalorinin en fazla %30'unu
oluşturmalı ve bunun en az yarısı, doymamış
yağlardan karşılanmalıdır. Doymamış yağlar bitki ve
sebze yağlarında, margarinde ve balık yağında
bulunur. Bu nedenle yağsız etler, balık veya kümes
hayvanları ve az yağlı süt tercih edilmelidir. Izgara,
fırın ve haşlama gibi yağsız pişirme yöntemleri de
yararlı olacaktır.
Vitamin ve Mineraller
Vitamin ve mineraller, kemiklerin kasların, kan
hücrelerinin oluşmasında ve sinir sisteminin
çalışmasında önemli rol oynar.
Günlük
Önerilen
Miktarlar
20-40 yaş
Gebe
Kalori
2200
2200+300
Protein
45
60
Kalsiyum (mcg)
1000
1300
Magnezyum (mcg)
2800
2800+320
C vitamini (mcg)
60
70
B6 vitamini (mcg)
1,5
1,6
Folik asit (mcg)
180
400
B12 vitamini (mcg)
2
2,2
D vitamini (mcg)
5
10
A vitamini (mcg)
800
800
Demir (mcg)
15
30
Çinko (mcg)
12
15
Selenyum (mcg)
50
65
Gebelik sürecinde vücudun daha fazla kan üretmesi
bebeğinizin kemiklerinin oluşması için gereklidir. Bu
dönemde daha fazla demir folik asit, kalsiyum ve
fosfora ihtiyaç duyulur. Bu maddeler et fasulye,
bezelye, yeşil yapraklı sebzeler, süt ürünleri ve
tahıllarda bulunur.
Düzenli ve dengeli beslenme ile ihtiyaç duyulan
mineraller yeterli düzeyde alınacaktır. Tek istisna demir
alımıdır. Demir sadece bebek için değil annenin artan
kan hacmi ile de ilgilidir. Gebelikte artan ihtiyaç
nedeniyle alyuvar hacmi artırılır ve bu nedenle 12 ‐25
hafta arasında demir depoları tüketilir ve kansızlık
oluşur. Demir kan hücrelerinin oluşumu için şarttır ve
hamilelikte artan demir ihtiyacının alınan besinler ile
karşılanmaması durumunda demir desteğine ihtiyaç
duyulmaktadır. Bu yüzden genellikle tüm hamilelerin
kansızlığını önlemek için demir ilacı kullanması gerekir.
Kansızlığı olmayan gebelerde bu miktar günde 30 mg
iken; kansızlığı olan gebelerde ise 60‐120 mg’dir.
Kansızlık (Anemi) Kriteri
İlk üç ayda ve son üç ayda hemoglobinin 11g/dl, hematokritin %33'ün altında, ikinci üç
ayda bu değerlerin 10,5 ve % 32'nin altında olmasıdır (Institut of Medicine).
Folik Asit
Folik asit eksikliği, bebeklerde nöral tüp defekti (NTD) adı verilen omurga anormalliklerine
yol açabilir. Bu nedenle gebe kalmayı planlayan kadınlar en az bir ay öncesinden yeterli
folik asit almaya başlamalıdır.
Marul, tere otu, ıspanak, ceviz, badem, brokoli, bezelye, kavun, çilek, avokado, muz,
portakal, lahana, yeşilbiber, unlu gıdalar ve ekmek çok iyi birer folik asit kaynağıdır.
Gebelikte alınması gereken folat miktarı 600g/gün'dür. Bu miktar besinler yoluyla
alınabilecek miktarın biraz üzerindedir. Yeterli folik asit alındığında emin olamıyorsanız
folik asit içeren multivitamin preparatlarını kullanabilirsiniz. Aldığınız vitamin 400
mikrogram folik asit içermelidir.
Su
Su genellikle temel maddelerden biri olarak düşünülemez ama onsuz yaşamın var olması
mümkün değildir. Suyun pek çok faydası vardır; yeni doku oluşumunu sağlar, temel
maddeleri ve atık ürünleri taşır, sindirimi kolaylaştırır, kabızlığı engeller ve kimyasal
reaksiyonların oluşmasına yardımcı olur.
Vücut terleme ve idrar yoluyla su kaybına uğrar. Vücudun ihtiyacı olan suyu karşılayabilmesi
için günde en az 8 bardak su içilmesi gerekir.
Meyve suları ile de sıvı alınabilir fakat ekstra kalori almanıza yol açar. Kahve ve çay tüketimi
vücuttaki sıvı miktarını azalttığından, almanız gereken sıvı miktarını karşılamak için değeri
yoktur.
Kalori ve Kilo Alımı
Gebelikten önce normal kiloda olan birinin gebelik süresinde 11‐15 kg alması normaldir.
Normal kilosunun altında olan kadınların daha çok (12‐18 kg), normal kilosunun üzerinde
olan kadınların ise daha az (7‐11) kilo alması gerekmektedir. Ancak fazla kilosu olan bir
kadın gebelik döneminde kilo vermeye çalışmamalıdır. Genellikle ilk 20 haftada 5 kg
gebeliğin geri kalan kısmında ise haftada 400 gr alınması beklenir. (Düşük kilolular haftada
500 gr; fazla kilolular 300 gr).
İlk üç ayda bulantı ve kusmaların görülmesiyle kilo kaybı olabilir. Bu durumda
telaşlanmaya gerek yoktur, bulantılar bittiğinde kilo alınacaktır. Bebeğin yetersiz
besleneceği düşüncesine kapılmayın; bebek ilk 3 ayda çok küçüktür, hiçbir şey yemeseniz
de tüm ihtiyaçlarını anne vücudundan karşılayacaktır.
Gebelik döneminde gereken ölçüde kilo alınması bebeğin kilosunu da olumlu yönde
etkileyecektir. Bebeğin doğumdaki kilosu önemlidir; çünkü düşük kilo hem doğumda hem
de bebeğin ilk aylarında sağlık problemlerinin habercisi olabilir. Bebeğin küçük olması ya
da düşük kiloda olması doğumu kolaylaştırmaz. Bu nedenle hedef, gebelik öncesi kilo
durumunu göz önüne alarak ideal kilo alımıdır.
Aynı şekilde gebelikte fazla kilo alımı da istenmeyen
bir durumdur. Vücudun artan yüküyle sırtta ve
bacaklarda ağrılar ortaya çıkar. Hızlı ve aşırı kilo alımı
kan basıncını yükseltir ve kalbe ekstra yük getirir (28.
haftadan sonra tansiyon yüksekliği ile seyreden
gebelik zehirlenmeleri preeklampsi, eklampsi
olabilir). Aşırı kilo alımı 24. haftadan sonra gebelikte
oluşan şeker hastalığı içinde zemin oluşturur. Ayrıca,
doğum sırasında zorluklara yol açar.
Gebelikte Alınan Kilonun Dağılımı
Gram
Bebek ağırlığı
3.300
Plasenta
700
Artmış sıvı
1.800
Rahim ağırlığındaki artış
900
Memedeki artış
900
Kan hacmindeki artış
1.800
Besinlerin depolanması
3.200
Amnion sıvısı
900
Toplam
13.500 gram
Dengeli Beslenmek İçin
Sevdiğiniz yemekleri seçerek öğünleri planlamak için
5 temel besin grubunu kullanın. Her gün geniş
seçenekli yiyeceklerden yiyin. Bunu yapmanın bir
yolu: sabah kahvaltısında, öğle ve akşam yemeğinde
temel yiyecek gruplarının her birinden yemektir ve
ara öğünlerde her gruptan bir tane almaktır. Özellikle
hamileliğin son aylarında günde 6 defa yemekleri
küçük porsiyonlarla yiyerek kendinizi daha rahat
hissedebilirsiniz.
Öğünlerinizin her gün ihtiyacınız olan temel gıdaları
kapsadığına dikkat ediniz. Kilonuza dikkat yerine; doğru
yiyecekleri yemeye özen gösterin. Siz ve bebeğiniz aynı
gıdaları paylaşmakta; siz doğru olanı yemezseniz
bebeğinizde beslenemez demektir. Hamilelik sırasında
kilonuz fazla olsa da kesinlikle kilo vermeye çalışmayın.
Bebeğinizin alacağı besini riske atıyorsunuz demektir. 5
temel besin grubundan doğru miktarda yerseniz ve
besin miktarı az olan gıdalarda uzak durursanız, kilo
alma endişenizde kalmayacaktır.
Özellikle vitamin ve mineral değeri çok olan besinleri
tüketmeye dikkat edin. Aşırı kilo almaya eğilimli
gebeler, vitamin ve minerallerden zengin meyveleri
tüketirken kuruyemişleri fazla kaçırıyor olabilirler.
Süt (Laktoz) İntoleransı
Laktoz intoleransı olan bir kişide laktozu parçalayan
enzim yoktur ve bu da mide bulantısı ishal, kramp,
hazımsızlık gibi semptomlara neden olur.
Tedavisi laktoz içermeyen gıdalarla beslenmektedir.
Laktoz intoleransı varsa, ihtiyacınız olan proteini ve
kalsiyumu yumurta ve sert peynirlerden elde
edebilirsiniz. Besinlerle yeterli kalsiyum alınamaması
durumunda kalsiyum desteği gerekir.
Alkol ve Sigara Tüketimi
Alkol kullanan kadınlarda gebelikte beslenme problemlerinin yanı sıra başka komplikasyonlarda
sık görülmektedir. Annenin rutin alkol alması demek bebeğin de sürekli alkol alması anlamına gelir.
İçilen miktarın fazla olup olmadığı kesin olarak bilinemeyeceğinden gebelik sürecinde hiç alkol
alınmaması tavsiye edilmektedir. Gebelikte sigara kullanan kadınların bebekleri düşük doğum
ağırlıklı doğmaktadır. Bu nedenle tüm gebelik boyunca sigara içilmemelidir.
Sabah Rahatsızlıkları
Gebe kadınların %70'inde ilk 12‐14 hafta mide bulantısı görülmekte ve %30‐50'sinde kusma
olmaktadır. Bulantı çoğunlukla sabah uyanıldığında görülse de günün her saatinde olabilir. Yeterli
kalori ve sıvı alımının sağlanması önemlidir.
Erken gebelikteki bulantı bir takım önlemler ile kısmen azaltılabilir.
 Sabah yataktan kalkmadan önce birkaç kraker ya da sade bir tost yenilmesi ve yatakta biraz
istirahat edilmesi
 Az ve sık yenilmesi
 Uzun süre aç kalınmaması
 Sıvıların yemekle birlikte değil öğünler arasında içilmesi
 Yağlı, ağır ve baharatlı yiyeceklerden uzak durulması
 Kötü ve ağır kokulu yerlerden uzaklaşılması
 Yorgun hissedildiğinde istirahat edilmesi vb...
Şiddetli bulantı ve kusma nadir olmakla birlikte görülürse sıvı açığına yol açabilir. Bulantı ve
kusmanız beslenmenizi engelliyor ve yeterli kilo alamıyorsanız tedavi gerekebilir.
Mide Yanmaları
Zaman zaman yemeklerden sonra oluşan göğüsteki yanma hissi yediklerimizin yemek borusuna
geri kaçmasından kaynaklanmaktadır. Bunu azaltmak için; gevşeyin yediklerinizi iyi çiğneyin, yavaş
yiyin, daha sık ve az miktarlarda beslenin, yağlı ve baharatlı yiyeceklerden kaçının. Bir şey yiyip
içtikten sonra uzanmayın.
Kabızlık
Hamilelikte gastrointestinal sistemdeki hareketlerin azalması kabızlığa yol açar. Bebek
geliştikçe, bağırsaklardaki baskı artar. Ayrıca sıvı ihtiyacınız fazlalaşır. Bunlar da kabızlığa
neden olur. Düzenli bir şekilde egzersiz yapmak, lifli yiyecekler yemek (Tam tahıllı
ekmekler, mısır gevreği, çiğ veya pişmiş sebze ve meyveler), bol miktarda sıvı almak
(günde en az 8 bardak) ve günlük yürüyüşler yardımcı olacaktır. Doktorunuz önermediği
takdirde asla laksatif kullanmayın.
Neler Yememelisiniz
Hazmı zor, mide yanmasına sebep olabilecek kızartmalar, yağlı yemekler ve baharatlı
yiyeceklerden mümkün olduğu kadar az tüketin. Sushi ve benzeri, salam, sucuk, çiğköfte
gibi pişmemiş veya az pişmiş yiyeceklerden uzak durun. Bu tip yiyecekler bakteri ve
parazitler içerebilir. Yiyeceklerin iyi bir şekilde pişirilmesi ile bakteri ve parazitler yok edilir.
A ve D vitamini gibi bazı vitaminler fazla alındığında zararlı olabilir. Doktorunuzun önerdiği
vitamin ve mineral preparatları dışında bir şey kullanmayınız.
Sonuç Olarak
Kendiniz ve bebeğiniz için yapacağınız en önemli şeylerden biri gebelik döneminde doğru
bir şekilde beslenmektedir. Günlük beslenmenizin içerdiği maddelere göz atın. Siz ve
bebeğiniz için kalori ve temel maddeleri temin edebileceğiniz besinler olmasına dikkat
edin.
Eğer sağlıklıysanız gebelik döneminde beslenme alışkanlıklarınızda çok fazla bir değişiklik
yapmanıza gerek yoktur. Gebelik döneminde aksi söylenmedikçe tuz alımını kısıtlamayın;
sadece gebelik döneminde değil hayatımızın geri kalan döneminde de doğru beslenmenin
sonucu göreceksiniz.
Sağlıklı Beslenmek İçin
 Yemeklerinizde ayçiçeği ve zeytinyağını 1/1 oranında karıştırarak kullanabilirsiniz.
 Şekerli ürünleri mümkün olduğunca az tüketiniz; iyotlu tuz kullanınız.
 Çay, kahve, kola gibi kafein içeren içecekler yerine bitkisel çayları tercih ediniz.
 Çiğ et (sushi, çiğ köfte, sucuk ve salam) ve şarküteri ürünlerini tüketmeyiniz.
 Katkı maddesi fazla olan besinlerden uzak durunuz.
 Pastörize veya sterilize süt ve süt ürünlerini kullanınız.
 Mevsim sebze meyvelerini tercih ediniz, iyi yıkanmasına özen gösteriniz.
 Midye ve konserve balıkları mümkün olduğunca az tüketiniz.
 Tatlandırıcı ile yapılmış ürünleri kullanmayınız.
 Kiloluysanız tam tahıllı ekmek tüketiniz ve salatalara zeytinyağı eklemeyiniz.
 Alkol ve sigaradan uzak durunuz. Doktorunuza danışmadan ilaç almayınız.
 Güneş ışığında yeterince faydalanmaya çalışınız.
 Kilonuzu sık sık kontrol ediniz.
Bir Günlük Örnek Yemek Listesi (2100 kalori)
Alkol kullanan kadınlarda gebelikte beslenme problemlerinin yanı sıra başka komplikasyonlarda
sık görülmektedir. Annenin rutin alkol alması demek bebeğin de sürekli alkol alması anlamına gelir.
İçilen miktarın fazla olup olmadığı kesin olarak bilinemeyeceğinden gebelik sürecinde hiç alkol
alınmaması tavsiye edilmektedir. Gebelikte sigara kullanan kadınların bebekleri düşük doğum
ağırlıklı doğmaktadır. Bu nedenle tüm gebelik boyunca sigara içilmemelidir.
Sabah
Akşam
 1 su bardağı süt (16 0gr.)
 3 köfte kadar kırmızı et, tavuk ya da balık
 2 kibrit kutusu kadar peynir (60 gr.)
(100 gr.)
 1 porsiyon sebze yemeği
 Az yağlı salata
 3 ince dilim ekmek
 5 adet zeytin
 1 yemek kaşığı pekmez ya da reçel
 4 ince dilim ekmek
 Domates, salatalık
Öğlen
 1 porsiyon etli sebze yemeği
Gece
 2 porsiyon meyve (yarım muz ve 3 adet
 Az yağlı salata
 1 su bardağı yoğurt

 4 ince dilim ekmek veya 1

porsiyon pilav, makarna

İkindi
 2 porsiyon meyve (1 küçük elma ve 1
portakal)
 1 kibrit kutusu kadar peynir
 2 ince dilim ekmek, istenirse domates vb.

kayısı)
1 su bardağı süt
1 su bardağı süt, 1 su bardağı yoğurda
eşdeğerdir.
Haftada 3‐4 kez bir kibrit kutusu peynir
yerine bir yumurta yenilebilir
Bir porsiyon et yerine bir porsiyon kuru
baklagiller yenilebilir.
Sağlıklı beslenme, hem anneyi doğuma ve emzirme sürecine en iyi şekilde hazırlar hem de
bebeğin gelişimini olumlu yönde etkiler.
World Hospital Standarts Approved by JCI
Acreditation Certificate
Saray Mah. Siteyolu Cad. No:7 34768 Ümraniye / İstanbul Telefon:+90 216 524 13 00 Faks:+90 216 524 13 23 [email protected]
BR.HLİ.074