WEB TASARIM TEMELLERİ Neden Web Siteniz Olmalı Bir Web sayfası sadece onu incelemek isteyen “hedef kitleye” ulaşır. Web sayfaları oluşturmak için tek masrafınız telefon hat ücreti olacaktır. Web sayfaları hazırlarken hayal gücünüzü olabilidiğince kullanabilirsiniz. Web sayfaları kolayca düzeltilip tekrar yayınlanabilir. Sayfalarınız zamanında etkisiyle yeniliklere uğrayacaktır. Web sayfalarınız 24 saat boyunca tüm dünyaya açık olacak ve internet kullanıcılarına “etkileşimli” bir hizmet verecektir. Web sayfalarını kullanıcıların fikirlerini ve beklentilerini öğrenmek için derleyebilirsiniz. Web sayfalarının kaderi diğer medyalar gibi çöp kutusunda sonlanmaz. Bazı Web Düzenleyicileri(Editör) Microsoft Frontpage 2000: Microsoft firmasının, kendi ürünü olan Word’e benzerliğiyle dikkat çeken, bu nedenlede birçok kullanıcıya kullanımı kolay gelen düzenleyicisidir. Artıları: Frontpage en başta kullanması ve öğrenmesi kolay bir düzenleyicidir.Ayrıca Microsoft’un ISS Web sunucusuyla tümleşmesi çok iyidir.Frontpage görsel arabilimi (tam olmasada WYSIWYG denebilir) sayesinde hiçbir HTML kodu yazmadan Web siteleri oluşturabilmeyi sağlar. Eksileri: Frontpage, önceden sizin düzenlemiş olabileceğiniz kodları, tekrardan düzenlemekte çok ısrarcıdır.Bu nedenle sayfa kodlarına elle müdahale etseniz bile, bir sonraki açışınızda bu ince ayarların silinme olasılığı yüksektir. Allaire Homesite: Piyasadaki en iyi HTML kod düzenleyicisi. Artıları: En gelişmiş özelleştirebilme seçenekleri.Bir kod düzenleyicisi olsa da, sistemde IE4+ yüklüyse, sınırlı miktarda görsel tasarıma izin vermektedir.Bütünleşik FTP istemcisi, şablonlama desteği, siteleri projeler altında gruplandırma sistemi, yazım kontrolü, Perl-PHP-ASP-VBScript-Java-CSSSMIL-ColdFusion gibi dilleri otomatik tanıma, Dreamweaver’la bütünleşme, istenen şekilde kodu girintileyebilme, çok iyi bir dokümantasyon, Homesite’la tümleşik çalışan bir sürümüyle gelmesi. Eksileri: WYSIWYG düzenleyiler arayan kişiler için tam anlamıyla uygun olmaması, Windows 9x’de bellek kaçırması ve maalesef sadece Windows’ta çalışması. Macromedia Dreamweaver: Homesite’ın HTML kodu alanındaki liderliğini, WYSIWYG düzenleyiciler alanında paylaşan program Artıları: Dreamweaver’ın ilk göze çarpan özelliği, görsel düzenleyiciler arasında en iyi tablolama desteğini sunmasıdır.HTML koduna fazla müdahale etmemesi, blokların kolayca seçilebilmesi, seçilen etiketlerin nerdeyse tüm özelliklerinin kolayca ayarlanabilmesi, tümleşik FTP istemcisi ve site yönetimi,çok iyi DHTML ve Frame desteği, Internet üzerinden de yüklenebilen etiketlerle genişletilebilmesi, tabloları katmanlara, katmanları tablolara çevirebilmesi, rehber resim desteği, Homesite’la bütünleşme. Eksileri: Homesite kadar iyi bir doğrudan HTML kodu yazımı olmaması ve maalesef sadece Windows ve MacOs’da çalışması. Netscape Composer: Netscape Gold ve Communicator paketlerinin içinden çıkan bir düzenleyicidir.Genel olarak, sayfalar WYSIWYG modunda düzenlenir, ancak istenirse ekstra HTML kodu da sayfaya eklenebilir. Artıları: Sayfaları tek tuşa basarak bir Web sunucusuna aktarabilirsiniz.Genel görünümü bir kelime işlemci programına benzer.Yazım kontrolü desteği İngilizce bir sözlükle beraber gelir, ancak kelimeleri öğrenme özelliği vardır. Eksileri: Site yönetimi, dokümantasyon, özelleştirebilme seçenekleri yoktur.Ayrıca, tablo desteği gerçekten zayıf ve kullanması da ayrıca zordur.HTML dışında hiçbir dosya formatını da tanıyamaz. HotDog Pro: Birkaç yıl öncesine kadar görsel olmayan düzenleyiciler piyasasında Homesite’la başabaş giden bu program, yeni sürümlerinin sık sık göçmesi, firmanın yanlış taktikler izlemesi gibi nedenlerle popülerliğini yitirmiştir. Artıları: Birçok özelleştirebilme seçeneği, tablo ve frame’lerin yaratılmasında kullanılabilen sihirbazlar, tümleştirilebilentarayıcı desteği, site yönetimi, ftp istemcisi, renkli kodlama. Eksileri: Sık sık göçmesi, zayıf dokümantasyon ve çalışmayı engelleyici ses efektleri. Web Sayfalarının Tasarlanması Yukarıda incelemesini yaptığımız birçok web editörü size HTML dilini bilmeden, HTML kodlarını kullanarak web sitesi yapma imkanı veriyor.Bu tip editörler sitenizde yaptığınız her adımı, otomatikman HTML koduna çeviriyor. Peki o zaman neden HTML öğrenmelisiniz?HTML öğrenmelisiniz çünkü: En basit neden; eğer iyi bir webmaster olmak istiyorsanız, ve HTML bilmeden sadece bu tür programları kullanmayı düşünüyorsanız, muhtemelen programın verdiği, programdan kaynaklanan en küçük bir hatada eliniz kolunuz bağlı kalacaktır. Lisans gerektiren programlar. Birçok kaliteli "HTML çevirici" programını kullanmak için, o programın lisansına sahip olmanız gerekir. Ve bu da genelde büyük paralar gerektirir. HTML Nedir? HTML, Hyper Text Mark-up Language'ın kısaltılmışıdır. Türkçe karşılığı Hiper Metin İşaretleme Dili'dir. Browserlar tarafından tanınıp yorumlanabilen metin tabanlı bir dildir ve metnin browser tarafından yorumlanması sonucu da web sayfaları elde edilir. Yazdığınız kodların browser tarafından alınıp yorumlanabilmesi için, dosyalarınızın uzantısının ".htm" veya ".html" olması gerekir. HTML de her işaretleme dilindeki gibi komutlardan oluşur, bu komutlara tag veya mark-up denir. Tag'ler herhangi bir metinden farklı oldukları browser tarafından anlaşılabilsin diye "<" ve ">" işaretlerinin arasına yazılır. Her tag'in bir başlangıcı ve bitişi vardır. Bitiş tag'lerinde, "<" işaretinden sonra tag'in bitiş tag'i olduğunu belirtmek için "/" işareti kullanılır. Bir örnek ile göstermemiz gerekirse; <P>Bu bir Paragraf tag'idir.</P> Temel Komutlar: <HTML></HTML> Tüm HTML dokümanını içine alan en temel tag'dir ve dokümanın HTML ile yazıldığını browser'a bildirir. <HEAD></HEAD> Bu tag'in arasına yazılan her şey, sayfanın tanımını oluşturur. Buna sayfanın başlığı da dahildir. Ayrıca meta takıları da bu tag'in arasına yazılır: <TITLE></TITLE> : Sayfa başlığıdır. Bu tag'in arasına yazılan her şey sayfamızın ismi olacak ve başlık çubuğunda görüntülenecektir. META Etiketi: Arama motorlarında iyi bir sıralama kapmak için meta etiketleri içerisine yazdığımız notlar çok önemlidir. Örneğin bir sitesinin Meta etiketleri şöyle olabilir: <META name=“keywords” content=“Dokuz Eylül Üniversitesi,DEÜ,DEUU,Fakülteler,Yüksekokullar,Enstitüler,Akad emik Takvim, Üniversite, dokuz eylul university, Turkey, University,education,campus,Türkiye, academics, students, faculty> Sayfanızda kullandığınız Türkçe karakterlerin başka bilgisayarda bozuk şekillerde görülmemesi için: <meta http-equiv=“Content-Type” content=“text/html; charset=windoes-1254”> <BODY></BODY> Sayfanın browser tarafından ekrana basılacak tüm kısımları bu tag'in arasına yazılır. Ekrana basılacak kısmın içine metinler, resimler, formlar, tablolar vs. girer. <html> <head> <title>İlk Sayfam</title> </head> <body bgcolor="#e3e3e3"> <b>Web sayfama hoşgeldiniz</b><br> <i>Web sayfama hoşgeldiniz</i><br> <font face="Lucida Sans Unicode" size="+2" color="#297835">Web sayfama hoşgeldiniz</font><br> <u>Web sayfama hoşgeldiniz</u><br> <b><u><i>Web sayfama hoşgeldiniz</i></u></b> <center><font face="Verdana" size="+2" color="#765678">Web sayfama hoşgeldiniz</font></center><br> </body> </html> Sonuç: Web Grafiklerinin Hazırlanması Zor olan işlem, sayfaların içine içeriğin yerleştirilmesi değil, bu içeriğin hazırlanmasıdır. Tahmin edebileceğiniz gibi, sayfalarda yer alan grafikler metinlerden daha da zor hazırlanırlar. Çünkü sayfada yer alacak renkler ve grafik tasarımları sitenin genel çizgisini belirleyeceği için, özenle ve uyumlu bir şekilde hazırlanmalıdır. Bu tip programlar ile hazırlanacak site grafiklerinde görselliğin yanında dikkat edilecek bir başka unsur da grafik dosyalarının boyutlarının küçük olmasıdır. Çünkü ne kadar fazla grafik kullanılırsa, site o kadar yavaş açılacaktır ve bir site ne kadar görsel olursa olsun, eğer yavaş açılıyorsa pek de cazip olmayacaktır. Bu tür çeşitli grafikleri tasarlamak için kullanabileceğiniz yegane program Photoshop'dur. Ancak ücretli ve profesyonel bir program olan Photoshop'un yerine buna çok yakın olan tamamen bedava olarak dağıtılan Paint Shop Pro adlı Shareware programı da kullanabilirsiniz. Bu ve buna benzer programlar ile rahatlıkla arka fonlar, Web tuşları, başlıklar ve Banner'lar gibi sabit Web grafiklerini oluşturabilirsiniz. Sayfaların Web Alanına Gönderilmesi Grafikleri tasarladınız ve metinleri hazırladınız. Bunları bir Web tasarım programı ile Web sayfası haline getirdikten sonra hazırlamış olduğunuz Web sayfalarını kullanıcılara ulaştırabilmeniz için bunları yerleştireceğiniz Internet üzerinde bir disk alanına yani Web alanına ihtiyacınız olacaktır. Bu işlem için en iyi çözüm yine Internet üzerinde size bedava sabitdisk alanı (host) sağlayan bir sunucu bulup sayfalarınızı oraya yerleştirmektir.Eğer alacağımız alanın FTP desteği varsa, yaptığımız sayfaları CuteFTP gibi FTP programları ile sunucu üzerindeki alana gönderebilirsiniz. Ücretsiz Hosting Hizmeti Veren Bazı Sitelerin İncelemeleri www.20m.com Azbuz.com Sitenizin Barınacağı Sunucuyu Seçerken Dikkat Etmeniz Gereken Ayrıntılar Internet üzerinde yasal olmadığı kanıtlanmış MP3'ler, emülatör dosyaları, Crack, Hack, Warez, çalınmış şifreler ve benzeri içerikle Adult öğelere sitenizde yer vermekten kaçının. Seçtiğiniz sunucunun teknik özelliklerini mutlaka dikkate alın. Örneğin Frame yani çerçeveye izin vermeyen bazı sunucular, iki ya da daha fazla parçadan oluşmuş site tasarımınızı tam anlamıyla sunamayacaklardır. Bunun yanında her sunucu çok serbest bir şekilde CGI, Perl gibi dillerin kullanılmasına izin vermeyebilir. Unutulmaması gereken fazla disk alanı her zaman en iyi şey değildir. Sınırsız bir alanda hiçbir özellik desteklenmeyeceği gibi, 3MB'lık bir alan sağlayan sunucu, buna karşılık Frame'den CGI dilllerine kadar her şeyi destekleyebilir. Web Tasarımını Destekleyici Programlar PHP ASP JAVA SCRIPT JAVA APPLET CSS FLASH PHP (Personal Home Page) Html 'nin geliştirilmesinin çok eski zamanlara dayanmasından mıdır? yoksa o zaman ki şartlarla düşünülmediği için midir? bilinmez ama html bazı yönden eksik bir dildir. İşte bu eksikliklerin anlaşıldığı dönemlerde, herkesin anlayabileceği ve kısa sürede öğrenilebileceği bir dil yaratma çabasında olan Rasmus Lerdorf tarafından düşünülmüş ve Perl dilinden esinlenilerek yapılmaya başlanmış bir dildir Php. Php 'nin yaptığını kısaca anlatmak gerekirse; Web sayfası isteminde bulunan kullanıcılara, istenilen dosya içerisinde Php ile ilgili satırları işleyerek dosya içeriğini kullanıcının Browser ' ının anlıyabileceği html formatında sunan bir programlama dilidir diyebiliriz. Bu genel anlamda Server-Side ( Server-Taraflı ) Dil olarak anılır. Php 'yi rakiplerinden ayıran özellikler? En yakın rakibi ASP ile performans ve fiyat açısından açık farklılar vardır. Fiyat konusu haricinde ( Php ücretsiz dağıtılmaktadır. ) ASP kullanıcılarının kabul etmedikleri şey hız faktörüdür. Belkide en çok tartışılan bu konu hakkında en basit karşılaştırma; PHP + MySql ve ASP + MSSQL oranlarında çıkmaktadır. Elde edilen verilere göre 5000 satırlık bir bilgiyi database’ e; aynı makina üzerinde Php ve MySql 3 ( Üç ) saniyede girerken, ASP + MSSQL 28 saniyede girmektedir. Php 'nin açık kaynak kodlu oluşu, hataların veya yeni özelliklerin güncellenmesi/eklenmesi gibi olaylarda büyük avantajlar sağlamaktadır. Kişisel kullanıcılar; Php ile web sayfalarında daha çok kullanıcı etkileşimli kodlar kullanmaktadır. Örnek olarak; Ziyaretçiler için oluşturulan, forum, sayaç, anket gibi kodlarda Php çok rağbet görmektedir. Peki bu dilin dezavantajları nelerdir? Günümüzde büyük şirketlerde internet ve intranet uygulamalarda , büyük paya sahip Microsoft firması, kendi ürünü olan ASP için büyük çabalar sarfetmektedir. Yeni teknolojiler ( Özellikle .Net ) ile ASP ye hergün yeni zeminler hazırlamakta ve iş istihdamı konusunda ASP yi bir adım öne taşımaktadır. Sunucu fiyatları olarak Php 'ye göre yerine göre üç kat daha fazla oranda olmasına rağmen, büyük şirketler tarafından tercih edilmektedir. ASP (Active Server Pages) Sunucu taraflı bir teknoloji olan ASP, (Active Server Pages/Aktif Sunucu Sayfaları) kullanıcı tarafına etkileşimli, dinamik Web sayfaları göndermek için kullanılır. ASP, Web programcılarına HTML, scripting ve kullanıcıdan bağımsız veritabanı uygulamalarını özgürce kullanma fırsatı verir. ASP programlama ortamının özgür olmasının sebebi tüm derleme işleminin sunucu tarafında bitmesi ve kullanıcının sadece sonuçta oluşan HTML sayfalarını görmesidir. ASP’nin Kullanım Amaçları ve Avantajları Çok geniş bir kullanım alanı olan ASP, scripting diye tabir edilen VBScript, JavaScript gibi her türlü ham kodu kullanabilir, sunduğu kolay anlaşılır doğal dili ile orta derece HTML bilen kimseler tarafından bile kolayca kavranabilir. ASP'nin Netscape Navigator / Internet Explorer /Opera gibi Web tarayıcılarından bağımsız olmasının yanısıra en büyük avantajlarından biri kullandığınız teknolojilerin, scriptlerin saklı kalmasıdır. ASP ile hazırlanan projeler kaynakların yönetimi, kontrolü ve uzaktan sistem yönetimine imkan verir. Şirketler arası bilgi paylaşımı için ideal bir ortam oluşturur. JAVA SCRIPT Java Script Netscape tarafından geliştirilmiş bir script dilidir. Düz yazı formundadır. Browserlara bağlıdır ve yorumlanır. HTML'nin içine katılır. Etiketi <script>...</script> şeklindedir. Java Script; etkileşimli web sayfası yapımında HTML'nin yetersiz kalması nedeniyle C/C++ dilleri baz alınarak geliştirilen, "düz yazı" formunda bir script (komutlar dizisi) dilidir. Java Script kodları herhangi bir metin editörü (Win 95/98 Not defteri vb.) ile düz yazı formunda yazılabilir. Bu şekilde yazılmış Java Script kodları istemci tarafında, yani ziyaretçinin web tarayıcısı tarafından yorumlanır ve yaptırılmak istenen işlemler gerçekleşir. Ama bu işlemlerin gerçekleşmesi için mutlaka bir olay gereklidir. (Örneğin, sayfanın açılması-kapanması, ziyaretçinin sayfada herhangi bir yeri tıklaması veya klavyede herhangi bir tuşa basması gibi...) Java Script kodlarını web sayfası içerisinde 2 şekilde tanımlayabiliriz; 1. HTML kodları içerisinde <SCRIPT>....</SCRIPT> etiketleri arasında yazarak, <script> <!-JavaScript kodları --> </script> 2. Düz yazı formunda ve .js uzantısı ile farklı bir dosya oluşturup, bu dosyaya HTML içerisinde link vererek. <SCRIPT LANGUAGE="javaScript" src="inc/navbar.js"> </SCRIPT> JAVA APPLET Java (yani Java Applet), Sun Microsystems tarafından geliştirilmiş nesneye yönelik programlama dilidir ve işletim sistemlerinden bağımsız olarak çalışır. HTML'nin bir parçası olamaz. Etiketi <applet>...</applet> şeklindedir. Java Applet hazırlayabilmeniz için Sun firmasının ücretsiz olarak dağıttığı JDK (Java Development Kit – Java Geliştirme Ortamı) programını download etmeniz gerekmektedir. <APPLET code=hotbutton.class height=20 width=122> <PARAM NAME="clıp" VALUE=""> <PARAM NAME="actıveshadow" VALUE="fff9e3"> <PARAM NAME="shadowcolor" VALUE="ffedaf"> <PARAM NAME="alıgn" VALUE="icon"> </APPLET> CSS CSS (Cascading Style Sheets), Bir HTML dökümanındaki HTML takılarının sitillerini belirleyen tekniktir. CSS kodlarını web sayfası içerisinde 3 şekilde tanımlayabiliriz; HTML takılarının sitillerini, takıların içinde(Local) <h1 style= font-family:Verdana,Arial> CSS öğreniyorum </h1> Sayfanın başında "" takıları arasında (Global) <style> h1.buyukyazilar {font-family:verdana; color:yellow} h1.digerleri {font-family:arial; color:black} h2 {font-family:verdana; color:pink} </style> Link olarak başka bir dosyadan alarak <link rel="stylesheet" type="text/css" href="sitillerim.css"> CSS Öğrenmenin avantajları: CSS, HTML takılarına, HTML ile yapılamayacak fakat işinizi kolaylaştıracak bir çok özellik katabilir. Örneğin; hemen hemen tüm web sayfalarında gördüğünüz değişik link sitilleri, CSS kullanılarak yapılmıştır. CSS ile sayfalarınızı daha hızlı hale getirebilir ve dosyanın yükünü hafifletebilirsiniz. Sayfalarınız için hazırlayacağınız bir CSS dosyasını kullanarak tüm sayfalarınıza aynı özellikleri verebilir, dolayısıyla hız ve tutarlılık sağlamış olursunuz. Tabiki CSS'in yapabilecekleri bunlarla sınırlı değildir. CSS öğrenilmesindeki kolaylığın aksine kapasitesi büyük bir dildir. Örnek Kullanım: <html> <head> <title>REHBERİM ONLINE</title> <style> h1.secici1 { font-family: ARIAL; font-size: 12pt; color:orange} h1.secici2 { font-family: ARIAL; font-size: 8pt; color:red } #ID1 { font-family: Verdana; font-size: 10pt; color:blue } #ID2 { font-family: Verdana; font-size: 8pt; color:black} </style> </head> <body> <h1 class="secici1"> CSS Rehberi </h1> <h1 class="secici2"> CSS Rehberi </h1> <span id="ID1"> CSS Rehberi </span><br> <span id="ID2"> CSS Rehberi </span> </body> </html> CSS Rehberi CSS Rehberi CSS Rehberi CSS Rehberi Flash Flash, Macromedia tarafından geliştirilmiş Internet'te etkileşimli vektörel grafik ve animasyon hazırlanmasında kullanılan bir standarttır. Web tasarımcıları Flash'ı çekici, ölçümlendirilebilir, çok az yer kaplayan gezinilebilir yüzeyler, teknik canlandırmalar, uzun süreli animasyonlar ve diğer şaşırtıcı efektleri yapmak amacıyla kullanırlar. Kullanım Alanları: Flash ile en küçük reklam pankartından (banner), en karmaşık animasyonun yapılması, hatta bütün bir web sitesinin oluşturulması mümkündür. Interaktif CD'lerin hazırlanması, oyunlar, veritabanı uygulamaları, PHP ve XML gibi birçok dil ile kullanılabilme, Flash'ın ileri düzey maharetleri arasında sayılabilir. Flash ile ses ile biteşlemler (bitmap) birleştirilebilir. Yani bir dosyanın içine müzik yada ses efekti rahatlıkla gömebiliriz. Bu bize etkileşim daha üst seviyelere çekebilme şansını verir. Flash içerisinde bulunan bütün görüntü, ses, text elemanları flash'a özgü bazı sıkıştırma teknikleri sayesinde çok küçük boyutlara sıkıştırılabilir. Bu sıkıştırma oranları program içerisinden kalitelerini değiştirmek suretiyle ayarlanabilir. Böylece örneğin 1 birim tutan bir ses/görüntü dosyası 0.1 ile 0.9 arasında boyutlarda son kullanıcıya ulaştırılabilir. Macromedia Flash programı, macromedia'nın http://www.macromedia.com adresinden deneme amaçlı olarak indirilebilir. Bunun dışında tam kullanım için belirli bir ücret karşılığında macromedia'dan yada temsilciliklerinden temin edilebilir. Püf Noktalar Tasarımın en önemli unsurlarından biri tablolardır. Tabloları amacınıza uygun şekilde sayfaya yerleştirdiğinizde sayfanız, görsel açıdan daha üstün bir tasarıma sahip olacaktır. Çünkü hizalama, uygun yere uygun resmi yerleştirme gibi şeyler kod yazarak çok uzun sürebilir. Ama tablolar ile bu problemi aşabilirsiniz. Dikkat edilmesi gereken en önemli şeylerden biri de resim kullanımı. Sayfalarınızda mümkün olduğunca az resim kullanın. Şayet resim kullanırsanız, boyutları minimum, kaliteyi optimum düzeyde tutmaya özen gösterin. Çünkü Türkiye de internetin hızı malum. Teorik hızı 44.000 kb 'ı geçmeyen ziyaretçi, sayfanızın açılmasını dakikalarca bekleyemeyebiliyor. Sayfaların da daha çabuk açılması için akla gelen ilk şey de resimler oluyor. Eğer ki resimden başka Java Applet vs. varsa önceliği bunlara verin. İnternet üzerinde en çok kullanılan browser'lar IE ve Netscape Navigator'dır. Büyük çoğunlukla da IE kullanılır. Sitenizin yapım aşamasında farklı browserlarda sitenizin nasıl göründüğünü test etmeniz gerekebilmektedir. Çünkü bazı tag'ler farklı browserlarda aynı etkiyi yaratamayabilmektedir. Bunun da çabuk fark edilmesi, sizi emek, zaman ve kaynak kaybından kurtarabilir. Sayfalarınızı, farklı ekran çözünürlüklerinde test edin. Optimum çözünürlükte karar kıldığınızda sayfaları bu ekran çözünürlüğünde tasarlayın. Bunu yapmanızdaki sebep şudur: Her kullanıcı sizinle aynı ekran çözünürlüğünü kullanmayabilir. Sizin 800*600 çözünürlükte yaptığınız site, browser'ınızda gayet güzel görünebilirken, 640*480 kullanan ziyaretçinin bilgisayarında dağınık ve biçimsiz görünebilir.