Sendikaların Uluslararası Dayanakları İNSAN HAKLARI EVRENSEL BEYANNAMESİ Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nun 10 Aralık 1948 tarih ve 217 A(III) sayılı 27 Mayıs 1949 tarih ve 7217 Sayılı Resmi Gazete Madde 23’ün 4.Bendi: Herkesin çıkarını korumak için sendika kurma veya sendikaya üye olma hakkı vardır. İLO SÖZLEŞMESİ İLO SENDİKA ÖZGÜRLÜĞÜ VE SENDİKALAŞMA HAKKININ KORUNMASI SÖZLEŞMESİ 17 Haziran 1948 87 No’lu Karar Bakanlar Kurulu Kararı Tarih ve Sayısı: 8 Ocak 1993 / 93-396 MADDE 2 Çalışanlar ve işverenler herhangi bir ayırım yapılmaksızın önceden izin almadan istedikleri kuruluşları kurmak ve yalnız bu kuruluşların tüzüklerine uymak koşulu ile bunlara üye olmak hakkına sahiptirler. İLO SÖZLEŞMESİ İLO SENDİKA ÖZGÜRLÜĞÜ VE SENDİKALAŞMA HAKKININ KORUNMASI SÖZLEŞMESİ 17 Haziran 1948 87 No’lu Karar Bakanlar Kurulu Kararı Tarih ve Sayısı: 8 Ocak 1993 / 93-396 MADDE 3 Çalışanların ve işverenlerin örgütleri tüzük ve iç yönetmeliklerini düzenlemek, temsilcilerini serbestçe seçmek, yönetim ve etkinliklerini düzenlemek ve iş programlarını belirlemek hakkına sahiptirler. Kamu makamları bu hakkı sınırlayacak veya bu hakkın yasaya uygun şekilde kullanılmasına engel olacak nitelikte her türlü müdahaleden sakınmalıdırlar. İLO SÖZLEŞMESİ İLO SENDİKA ÖZGÜRLÜĞÜ VE SENDİKALAŞMA HAKKININ KORUNMASI SÖZLEŞMESİ 17 Haziran 1948 87 No’lu Karar Bakanlar Kurulu Kararı Tarih ve Sayısı: 8 Ocak 1993 / 93-396 MADDE 11 Hakkında bu sözleşmenin yürürlükte bulunduğu Uluslararası Çalışma Örgütünün her üyesi, çalışanların ve işverenlerin örgütleme hakkını serbestçe kullanmalarını sağlamak amacıyla gerekli ve uygun bütün önlemleri almakla yükümlüdür. İLO SÖZLEŞMESİ İLO KAMU KESİMİNDE ÇALIŞMA İLİŞKİLERİ SÖZLEŞMESİ MADDE 4 Kamu görevlileri, çalıştırılmaları konusunda sendikalaşma özgürlüğüne halel getirecek her türlü 7 Haziran 1978 ayrımcılığa karşı yeterli korumadan yararlanacaklardır. 151 No’lu Karar Böyle bir koruma, özellikle aşağıdaki amaçlara yönelik tasarruflara karşı uygulanacaktır: Bakanlar Kurulu Kamu görevlilerinin çalıştırılmalarını, bir kamu Kararı Tarih ve Sayısı: 8 Ocak 1993 / 93görevlileri örgütüne katılmama veya üyelikten ayrılma 3967 koşuluna bağlamak, bir kamu görevlisini, bir kamu görevlileri örgütüne üyeliği veya böyle bir örgütün normal faaliyetlerine katılması nedenleriyle işten çıkarmak veya ona zarar vermek. İLO SÖZLEŞMESİ İLO KAMU KESİMİNDE ÇALIŞMA İLİŞKİLERİ SÖZLEŞMESİ 7 Haziran 1978 151 No’lu Karar Bakanlar Kurulu Kararı Tarih ve Sayısı: 8 Ocak 1993 / 933967 MADDE 5 Kamu görevlileri örgütleri, kamu makamlarından tamamen bağımsız olacaklardır. Kamu görevlileri örgütleri kuruluş, işleyiş veya yönetimlerinde kamu makamlarının her türlü müdahalesine karşı yeterli korumadan yararlanacaklardır. Bir kamu makamının tahakkümü altında kamu görevlileri örgütlerinin kuruluşunu geliştirmeye veya kamu görevlileri örgütlerini bir kamu makamının kontrolü altında tutmak amacıyla mali veya diğer biçimlerde desteklemeye yönelik önlemler bu 4 madde bakımından müdahaleci faaliyetler olarak kabul edilecektir İLO KAMU KESİMİNDE ÇALIŞMA İLİŞKİLERİ SÖZLEŞMESİ 7 Haziran 1978 151 No’lu Karar Bakanlar Kurulu Kararı Tarih ve Sayısı: 8 Ocak 1993 / 933967 İLO SÖZLEŞMESİ MADDE 9 Kamu görevlileri, diğer çalışanlar gibi yalnızca görevlerinin niteliğinden ve statülerinden kaynaklanan yükümlülüklerine bağlı olarak örgütlenme özgürlüğünün normal olarak uygulanması için gerekli kişisel ve siyasi haklardan yararlanacaklardır. AVRUPA SOSYAL ŞARTI Madde 5. Örgütlenme Hakkı AVRUPA SOSYAL ŞARTI 1966 2007 Akit taraflar, çalışanların ve çalıştıranların ekonomik ve sosyal çıkarlarını korumak için yerel, ulusal ve uluslararası örgütler kurma veya bu örgütlere üye olma özgürlüğünü sağlamak veya geliştirmek amacıyla ulusal mevzuatın bu özgürlüğü zedelemesini veya zedeleyici biçimde uygulanmasını önlemeyi taahhüt ederler. AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ 15.09.2009 30946/04 numaralı kararı Ülkemizde sendika üyesi iki öğretmene, 11 Aralık 2003’te sendikalarının çağrısına uyarak, kanun tasarısını protesto etmek amacıyla düzenlenen bir günlük ulusal eyleme katılmaları nedeniyle o tarihte göreve gelmedikleri için uyarma cezası verilmiştir. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi götürülen davada her ne kadar bu ceza çok küçük olsa da, başvuranların gösteri yapma özgürlüğünü çiğnendiği gerekçesiyle Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 11. maddesinin ihlal edildiğine karar verilmiş ve öğretmenlerin lehine karar çıkmıştır. T.C. ANAYASASI ANAYASA Madde 90 Madde 90 Usulüne göre yürürlüğe konulmuş Milletlerarası Andlaşmalar kanun hükmündedir. Bunlar hakkında Anayasaya aykırılık iddiası ile Anayasa Mahkemesine başvurulamaz. Usulüne göre yürürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası andlaşmalarla kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda milletlerarası andlaşma hükümleri esas alınır. Ulusal Mevzuatlarımızda Sendikaların Yasal Dayanakları T.C. ANAYASASI Madde 51 ANAYASA Madde 51 Çalışanlar ve işverenler, üyelerinin çalışma ilişkilerinde, ekonomik ve sosyal hak ve menfaatlerini korumak ve geliştirmek için önceden izin almaksızın sendikalar ve üst kuruluşlar kurma, bunlara serbestçe üye olma ve üyelikten serbestçe çekilme haklarına sahiptir. Hiç kimse bir sendikaya üye olmaya ya da üyelikten ayrılmaya zorlanamaz. 657 SAYILI DEVLET MEMURLARI KANUNU Madde 22 657 SAYILI DEVLET MEMURLARI KANUNU Devlet memurları, Anayasada ve özel kanununda belirtilen hükümler uyarınca sendikalar ve üst kuruluşlar kurabilir ve bunlara üye olabilirler. 5237 SAYILI TÜRK CEZA KANUNU MADDE 118 5237 SAYILI TÜRK CEZA KANUNU (1) Bir kimseye karşı bir sendikaya üye olmaya veya olmamaya, sendikanın faaliyetlerine katılmaya veya katılmamaya, sendikadan veya sendika yönetimindeki görevinden ayrılmaya zorlamak amacıyla, cebir veya tehdit kullanan kişi, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. 5237 SAYILI TÜRK CEZA KANUNU MADDE 118 5237 SAYILI TÜRK CEZA KANUNU (2) Cebir veya tehdit kullanılarak ya da hukuka aykırı başka bir davranışla bir sendikanın faaliyetlerinin engellenmesi hâlinde, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. 4688 SAYILI KAMU SENDİKALARI VE TOPLU SÖZLEŞME KANUNU Madde 1 4688 SAYILI KAMU SENDİKALARI VE TOPLU SÖZLEŞME KANUNU Bu Kanunun amacı, kamu görevlilerinin ortak ekonomik, sosyal ve meslekî hak ve menfaatlerinin korunması ve geliştirilmesi için oluşturdukları sendika ve konfederasyonların kuruluşu, organları, yetkileri ve faaliyetleri ile sendika ve konfederasyonlarda görev alacak kamu görevlilerinin hak ve sorumluluklarını belirlemek ve toplu sözleşme yapılmasına ilişkin usul ve esasları düzenlemektir. 6356 SAYILI SENDİKALAR VE TOPLU İŞSÖZLEŞMESİ KANUNU MADDE 1 6356 SAYILI SENDİKALAR VE TOPLU İŞSÖZLEŞMESİ KANUNU (1) Bu Kanunun amacı, işçi ve işveren sendikaları ile konfederasyonların kuruluşu, yönetimi, işleyişi, denetlenmesi, çalışma ve örgütlenmesine ilişkin usul ve esaslar ile işçilerin ve işverenlerin karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumları ile çalışma şartlarını belirlemek üzere toplu iş sözleşmesi yapmalarına, uyuşmazlıkları barışçı yollarla çözümlemelerine, grev ve lokavta başvurmalarına ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.