Çoklu Ortam Kuramları Embiya ÇELİK Bu sunu Buket AKKOYUNLU’ nun “Çoklu Ortam Tabanlı Öğretim Tasarımı”dersinde kullandığı sunulardan yardım alınarak yapılmıştır. Kuramlar İkili Kodlama-Çift Kanal (Paivio 1986, Baddeley 1992 ) Sınırlı Kapasite (Baddeley 1992, Chandler&Sweler 1991) Aktif İşlemci (Mayer 1999, Witrock 1989) Yaşantı Konisi (Dale 1946) Çoklu Ortam Teorisi (Mayer 1997) İKİLİ KODLAMA- ÇİFT KANAL Bu teori; öğretimde çoklu gösterim sistemlerinin kullanılması için bir temel niteliğindedir. Teori, sözel ve şekilsel olarak gösterilen bilgilerin farklı olarak işleme alındığını belirtmektedir. Pavio’ya göre bir şekil gördüğümüzde belleğimize bu şekli alır ve ona bir etiket veririz. İKİLİ KODLAMA- ÇİFT KANAL Kelimeler Seçilen Seçilen Kulaklar Kelimeler Düzenlenen Sesler Kelimeler Kelimeler Sözlü örnek Önceki Bilgi Resimler Gözler Düzenlenen Seçilen Görüntü Şekiller Görüntüler Resimli örnek İKİLİ KODLAMA- ÇİFT KANAL Şekiller ve kelimeler dış dünyadan çoklu ortam sunusu gibi gelmekte, duyusal belleğe gözler ve kulaklar yoluyla girmektedir. Resimler ve Yazılı Metinler Konuşulan sözcükler ve diğer sesler Görsel Duyusal Hafıza İşitsel Duyusal Hafıza İKİLİ KODLAMA- ÇİFT KANAL Duyusal bellek resimlerin ve kelimelerin çok kısa bir süre için görsel objeler olarak görsel - duyusal bellekte, kelimelerin veya diğer seslerinde kısa süre içinde işitsel objeler olarak sağlamaktadır. işitsel-duyusal bellekte tutulmasını İKİLİ KODLAMA- ÇİFT KANAL Çoklu öğrenme kuramının temelinde kısa süreli bellek vardır. Kısa süreli bellek aktif bilinçde bilgilerin geçici olarak tutulması ve işlenmesini sağlar. Örneğin; bu cümleyi okurken bir süre için sadece bir kelimesine veya şekli incelerken bir an sadece bir kutuya konsantre olabilirsiniz. İKİLİ KODLAMA- ÇİFT KANAL Çalışan belleğe gelen sesler ve bunların düzenlenmesine sözel model, görüntüler ve bu görüntülerin düzenlenmesine işitsel model denilmektedir. Sesler ile görüntü arasındaki karşılıklı etkileşim, seslerin zihinde görüntüye dönüşmesi veya görüntünün zihinde sese dönüşmesi şekilde ters yönlü oklarla gösterilmiştir. İKİLİ KODLAMA- ÇİFT KANAL Örneğin “kedi” sözcüğünü duyduğumuzda, kedinin görüntüsü zihnimizde canlanır. Kedinin görüntüsü zihnimizde canlandığında, “kedi” sözcüğü de zihnimizde canlanır. Bu süreç zihinsel bir süreç olup bazen önce “kedi” sözcüğü, sonra kedi zihnimizde canlanır veya önce kedi görsel olarak canlanır sonra “kedi” kelimesi canlanır. SINIRLI KAPASİTE Sınırlı kapasite sayıltısına uygun olarak, kısa süreli bellek, bir defada işlenebilen bilginin miktarı ile sınırlanmıştır. Az miktarda görüntüler, çalışan belleğin görme kanallarında ve az miktarda sesler çalışan belleğin işitsel kanallarında tutulabilmektedir. SINIRLI KAPASİTE D V G X T L F P A J Y Q N K U C 2 4 0 7 5 9 8 3 1 6 7 2 2 5 6 3 http://www.exploratorium.edu/brain_explorer/memory.html AKTİF İŞLEMCİ Üçüncü sayıltı, insanların deneyimleriyle uygun zihinsel betimlemeler oluşturmak için bilişsel süreçlerle aktif olarak birleşmeleridir. Bu aktif bilişsel süreçler; dikkat, gelen bilgiyi düzenleme ve gelen bilgiyi diğer bilgilerle bütünleştirmedir. AKTİF İŞLEMCİ Bir okuyucu gelen metaryale, bilişsel süreçler uygularsa aktif öğrenme gerçekleşir. Bu süreçler öğrenenin metaryali anlamlandırmasına yardımcı olur. Aktif bilişsel süreçlerin çıktısı uygun zihinsel temsillerdir, dolayısıyla aktif öğrenme bir model oluşturma süreci olarak görülebilir. Bir zihinsel model (veya bilgi yapısı) tanıtılan materyalin anahtar kısımlarını ve aralarındaki ilişkileri sergiler. ÖĞRENME ? Bilgi BİREY İhtiyaç Dürtü Güdü Beceri Tutum Etkileşim ÇEVRE ÖĞRENİLENLERİN HATIRLANMASI Beş Duyunun Öğrenmedeki Yeri Ve Önemi Öğrendiklerimizin. .. % 83’ü GÖRME % 11’i İŞİTME % 3.5’u DOKUNMA % 3.5’u KOKLAMA % 1’i TATMA Yolu İle Öğrenilir Yasantı Konisi Sözel semboller Başkalarının yardımıyla edinilen Görsel semboller Göz ya da kulakla Gözle Radyo, plak, şerit, resimler Göz ya da kulakla Hareketli resimler Televizyonla edinilen yaşantılar Sergiler yardımıyla edinilen yaşantılar Göz ve kulakla Geziler yoluyla edinilen yaşantılar Bütün duyu organlarıyla Gösteriler yoluyla edinilen yaşantılar Kendi kendine edinilen Dramatizasyonla edinilen yaşantılar Model ve numunelerle edinilen yaşantılar Doğrudan doğruya edinilen maksatlı yaşantılar Yaşantı Konisinin Dayandığı İlkeler Öğrenme işlemine katılan duyu organlarımızın sayısı ne kadar fazla ise, o kadar iyi öğrenir ve öğrenmelerimiz o kadar kalıcı olur. En iyi öğrendiğimiz şeyler, kendi kendimize yaparak öğrendiğimiz şeylerdir. Öğrendiğimiz şeylerin çoğunu gözlerimizin yardımı ile öğrenebiliriz En iyi öğretim somuttan soyuta ve basitten karmaşığa doğru gidilendir. Materyallerin somut/soyut özelliklerine göre sınıflandırılması Kelimeler Diyagramlar SOYUT Haritalar Resimler Slaytlar İşitsel Araçlar Filmler Modeller Nesneler Yaşantı SOMUT