Herbaryum - Trakya Üniversitesi

Herbaryum
Doç.Dr. Mehmet AYBEKE
Trakya Üniversitesi, Fen Fakt.,
Biyoloji Bölümü
Kısa tanım;
Bitki örneklerinin
bilimsel amaçlara
uygun bir şekilde
toplanıp, saklandığı
bilimsel
kolleksiyonlardır
Bu kolleksiyonda
•
•
•
•
•
•
•
•
Bitkinin kendisi,
Alkolde saklanmış materyalleri
Tohumları
Meyvaları
Çiçekleri
Polenleri
Odun yapıları (ağaçlar için)
Mantarlar
•
•
•
•
Fosil örnekleri
Bitki hastalıkları ile ilgili örnekler
Parazit bitkiler
Bitkilerin varsa DNA özütleri (soğukta
şoklanmış ve muhafaza edilmekte)
gibi değişik kısımları /tümü, kolleksiyon halinde
saklanmaktadır.
Amaç, neden:
• Doğal bitki örtüsünün içeriğini tespit etmek
• Bitki dağılımlarını çıkarmak
• Bitkilerin varlık durumlarını tespit etmek
(azalma, çoğalma, tehdit altında, nesli
tükenmiş v.b. ) ve gerekli makamlarla olası
tedbirler için atılımda bulunmak
• Bitkilerin ekonomik, tıbbi, zehirli, süs ve
toplumsal önemleri hak. bilgi toplamak ve
paylaşmak
• Tarım, eczacılık, ormancılık, arıcılık, çayır-mera
düzenlemesi gibi doğrudan sosyoekonomi ile
ilgili alanlarda kaynak olarak botanik veri
bankalarının oluşturulması
• Tarıma dayalı endüstriyel bitkiler ile ilgili olarak
veri bankalarının oluşturulması
• Tarımsal açıdan önemli bitkilerin ıslahında
kullanılabilecek yerel yabani akrabalarının
saklanması ve ilgili kurumlarla paylaşılması
Kısacası
Bitki ile ilgili her türlü çalışmada,
kaynak veritabanı rolünü almak..
Bitkinin ve onunla çalışanın ilk tanıştığı
yer !
Bitkinin tanıtıldığı «bilimsel ortamdır»
HERBARYUM!
Bunun için yapılan işler (genellikle)
• Bitkilerin uygun bir şekilde toplanması
• Kurutulması veya kolleksiyonda saklanması
için ön işlemlerin yapılması
• Teşhis
• İlaçlama
• Kolleksiyona kayıt
Laboratuvar çalışmalarından
Ve sonrasında
• Yılda bir veya birkaç kere;
– İlaçlama,
– Kontrol,
Herbaryumdan bazı görüntüler
İlk el yazması kayıtlar
Mantar kolleksiyonu
Vaskuler bitkilerden herb. örnekleri
Odun kozalak kolleksiyonu
Son durum;
• Şu anda EDTU (Edirne, Trakya University)
Herbaryumunda
• 15000 civarında vaskuler bitki
• 350 kadar mantar
• 295 kadar odun-kozalak kolleksiyonu
• 30 civarında Ekonomik Botanik kolleksiyonu
• Fosil kolleksiyonu: 1
• 520 kadar meyva-tohum örneği mevcuttur.
• Bir herbaryumun kurulması, yeni örneklerle
büyümesi ve devamı uzun yıllar (nesiller boyu
!!) süren emek ister..
• Pekii bunca zahmet neden ?
• Geçmiş botanik kültürümüzü keşfetmek
• Elde edilen bilginin paraya, ekonomiye
dönüşümünü sağlamak,
• Doğanın korunmasını ve ona zarar vermeden
ekonomik hayata hammadde olarak
dönüşümünü sağlamak
• Toplumsal kazancı arttırmak
• Yeni bilimsel buluşlara, patentlere
dönüştürmek
• Marka tescillerini arttırmak
• Dünyada gelişmiş ülkeler arasına girmek..
• Gerçekten de gelişmiş ülkelerde
herbaryumların kuruluşları 200 yıl evveline
kadar gitmektedir.
• Ve onlar her ürettiklerinin kaynağını doğadan,
bitkilerden almakta ve hatta yetinmeyip
• Biokaçakçılığa da el atmaktadırlar !!!
Kısacası;
• Kalkınmada doğal kaynaklar ve elbetde
botanik zenginlik çok önemlidir.
• Bu zenginliği iyi koruyan ve ona sahip çıkan
ondan en iyi faydalanandır.
Tohumdan DNA’ya ve yeni ürünlere
DNA veri bankaları
Yeni ıslah edilmiş tarım ürünlerine
Atatürk’ten bir söz
• Uygulamaya dayanan yaygın bir eğitimöğretim için yurdun önemli merkezlerinde
çağdaş kitaplıklar, çeşitli bitki ve hayvanları
içine alan bahçeler, konservatuarlar, atölyeler,
müzeler, galeriler, sergi salonları kurmak
gerekli!!
(1.Mart.1923, TBMM açılış konuşması)