BİY 315 NÜKLEİK ASİTLER

BİY 315
NÜKLEİK ASİTLER
Yrd. Doç. Dr. Ebru SAATÇİ
2008-2009 Güz Yarı Dönemi
Nükleotit Yapısı
Nükleotit
Nükleositin Fosfatlanması
Nükleik Asitlerin Pürin ve Pirimidin Bazları
Nükleotit ve Nükleik Asitlerin Adlandırılması
Fonksiyonları
1) Hücrede kimyasal enerjiyi
taşırlar.
2) Birçok enzim kofaktörlerinin
komponentleridirler.
3) Sellüler haberleşmede
aracıdırlar.
Deoksiribonükleotitler ve Ribonükleotitler
Fosfodiester
bağları, birbirini
izleyen
nükleotitlerden
birinin 5'-hidroksil
grubuyla, diğerinin
3'-hidroksil grubu
arasında oluşur.
Molekül içindeki yer değişiminde 2‘-hidroksil grubu nükleofil gibi
hareket eder. Alkali etkide ilk olarak halkasal 2',3'-monofosfat
oluşur ve daha sonra hidroliz sonucu 2' ve 3' nükleozit
monofosfatlar açığa çıkar.
Nükleotitlerin absorbsiyon spektrumu
ƒ Tüm nükleotitler rezonans yapıları (halkasal yapıya dahil atomlara ait rezonans
yapı) sonucunda UV ışığı soğururlar (absorblarlar).
Bilinen ana nükleotitlerin 260 nm dalga boyunda ve
pH 7’deki molar soğrulma katsayıları
DNA
1953’te James
Watson ve Francis
Crick tarafından
ileri sürülen üç
boyutlu DNA
yapısı modeline
göre,
DNA, sağa dönen
çift heliks (ikili
sarmal) oluşturmak
üzere aynı eksen
etrafında iki helezon
şeklinde DNA
zincirden
(polinükleotid
zinciri) oluşmuştur.
Watson ve Crick tarafından gösterilen baz çiftlerine
ait hidrojen-bağı
Adenin-Timin
Guanin- Sitozin
Çift Sarmalın Yukardan Görünüşü
Hidrofobik iç bölüm
Şeker-fosfat
omurga
DNA’daki Yapısal Değişiklikler
ƒ Yapısal değişiklikler 3 oluşumdan kaynaklanır: 1) Deoksiribozların farklı 3boyutlu yapıları; 2) Fosfodeoksiriboz omurgayı oluşturan birbirine bitişik
bağların dönüşü (a); 3) C-1'-N glikozil bağlarındaki serbest dönüş (b).
DNA’nın Kimyasal Özellikleri
„
„
„
„
Çift heliks yapılı DNA,
denatüre edilebilir ve
denatüre olan DNA
renatüre olabilir.
Farklı türlere ait
DNA’lar hibridler
(melezler)
oluşturabilirler.
DNA, nonenzimatik
transformasyona
uğrayabilir.
DNA moleküllerindeki
belli nükleotid bazları,
sıklıkla enzimatik olarak
metillenirler.
DNA’nın hibrid oluşturması
RNA (ribonükleik asit)
ƒ DNA’daki genetik bilgiyi fonksiyonel bir proteine dönüştürmekte
aracı rol oynayan nükleik asittir.
ƒ RNA molekülü çift sarmallı değil tek zincir şeklindedir.
Haberci RNA (messenger RNA, mRNA)
ƒ Protein sentezi için gerekli genetik mesajı nükleustaki
DNA’dan sitoplazmadaki ribozomlara taşıyan
RNA’lardır. Protein sentezi için kalıp görevi görür.
ƒ mRNA üzerindeki, her biri bir amino aside uyan üçlü
baz gruplarına kodon denir.
tRNA (transfer RNA, taşıyıcı RNA)
ƒ Sekonder
yapıları yonca
yaprağı şeklinde
olan RNA’dır
ƒ Protein
sentezine girecek
amino asitleri
sentez yerine
taşır.
Bir antikodondaki
bazlar, protein
sentezi için kalıp
görevi gören
mRNA’nın üzerinde
bulunan, tRNA ile
taşınan amino aside
uyan kodon daki
bazların
tamamlayıcısıdırlar.
AUC Ala’ne uyar. Ala taşır
rRNA (Ribozomal RNA)
ƒ Ribozomların
yapısındaki RNA’dır.
ƒ Svedberg ünitesi (S)
olarak belli
sedimantasyon
katsayılarına sahip olan
çeşitli rRNA’lar kombine
olarak ribozomları
oluştururlar.
Nükleik Asitlerin enzimatik olmayan tepkimeleri
Mutasyon: DNA’nın yapısında genetik bilginin kodlandığı yerde meydana
gelen kalıcı değişiklikler, mutasyonlar olarak tanımlanır.
Deaminasyon ve Depürinasyon:
UV Etkisi:
Kimyasal Ajanlar:
DNA’nın kimyasal sentezi