klima sözlüğü - İklima Havalandırma Soğutma ve Klima

KLİMA SÖZLÜĞÜ
Split:
İngilizce kökenli bir kelime olup Ayrılmış veya Ayrık anlamına gelmektedir.
Klimanın iki ana üniteden (İç ve Dış) oluştuğuna işaret eder.
Kompresör:
Klimanın ana parçalarından olup, soğutucu akışkanı pompalama işlemini gerçekleştirir.
Evaparatör:
Klimada soğutma işlemi yaparken devreye girer. Sıvı olarak giren akışkan, buradan gaz
olarak ayrılır. Split klimalarda iç ünitede bulunur.
Kondanser:
Soğutma işlemi esnasında, akışkanın gaz olarak girip, yoğunlaşma vasıtasıyla sıvı olarak
ayrıldığı yerdir. Split klimalarda dış ünitede bulunur.
İnverter Klima:
Klimanın kullanıldığı yerin ihtiyacına bağlı olarak kompresörün dönme hızını ayarlayıp,
ihtiyaç olan kapasite için, elektrik sarfiyatı yaparak çalışan klimalardır.
Drier(Kurutucu):
Sistemde bulunan nemi önlemek ve uzaklaştırmak için kullanılır. İçinde özel bir jel bulunur.
Belirli sürelerde değiştirilmesi zorunludur.
Muffler(Susturucu):
Kompresörde oluşan darbeleri azaltmak ve titreşimleri emmek için tasarlanmışlardır.
Servis Valfleri:
Gaz basınç değerlerini ölçmek için dizayn edilmişlerdir.
Emiş Akümülatörü:
Görevi kompresöre zarar verebilecek, evaparatörden kaçan sıvının bloke edilmesidir.
Karter Isıtıcısı:
Görevi, sıvı soğutucunun, kompresörün çalışmadığı süreçte, kompresör karterinde
toplanmasını engellemektir
Btu:
Isı birimidir. İngilizce dilinde bir kısaltma olup, British Thermal Unit kelimelerinin baş
harflerinden oluşmuştur. 1 Libre sudaki sıcaklığı 1 Fahreneit değiştirebilmek için gerekli olan
ısı miktarına BTU denir. Bth/h ise British Thermal Unit/Hour´un kısaltmasıdır ve klimanın
bulunduğu ortamdan, bir saatte atabildiği ısı miktarını gösterir.
Cop:
Klimanın belli bir süreçte yaptığı işin (ısıtma veya soğutma) sarfettiği elektrik enerjisine
oranıdır.
Klimaların çalışma prensipleri:
Klimanın çalışma yöntemi, belirli bir basınç altında bulunan sıvı haldeki akışkanın istenilen
sıcaklıkta buharlaştırılması ve buhar halden tekrar sıvı hale döndürülmesidir. Çalışma
prensibini termodinamiğin ikinci kanunu açıklar.
Çevrim malzemesi olarak kullanılan gaz bir kompresör aracılığıyla emilip sıkıştırılarak
sıvılaştırılır. Sıkıştırma sırasında açığa çıkan ısı bir fan vasıtası ile atmosferik çevreye (dış
ortama) atılır . Bu sıvı daha sonra genleşme valfi tarafından üzerindeki basıncın düşürülmesi
ile bulunduğu ortamdan ısı çekerek gaz haline dönüşür. Bu esnada bulunduğu ortamdan ısı
çektiği için ortam sıcaklığını da düşürmüş olur. Soğutma akışkanı kompresör tarafından
emilerek çevrim aynı şekilde tekrarlanır.
Soğutucu Akışkanlar:
Soğutma makinalarında önceleri amonyak ve karbondioksit kullanılmıştır. Günümüzde ise
freon kullanılmaktadır.
Soğutucu akışkanlar şu özelliklere sahip olmalıdır :
Buharlaşması ve sıvılaşması uygulanabilir basınçlar altında olmalıdır
Buharlaşma sıcaklığı mümkün olduğunca düşük olmalıdır
Kimyasal olarak ayrışmamalı , yanmamalı , zehirli olmamalı ve metal yüzeylerle reaksiyona
girmemelidir.
Düşük güç ile çalışabilmelidir
Maliyeti düşük olmalı ve kolay temin edilebilmelidir.
Çevreyi kirletmemesi gereklidir.
En çok kullanılan soğutma akışkanları şunlardır:
Freon 12
Freon 22
Freon 134a
Freon 407c
Freon 410A 407c nin muadili olup daha verimli olduğundan 407c nin yerini tamamen
almıştır.
Amonyak (Amonyak; patlayıcı,yanıcı ve zehirlidir.)
Freon 12
Frigen 12
Kaltron 12
Genetron 12
Kükürtdioksit
Metilklorid
Freon 12, freon gazının F11 , F12 , F13 , F22 , F502 gibi türleri vardır. Bileşiğinde C , Cl ve F
bulunur. Çoğunlukla klima cihazlarında bu gaz kullanılır. F12´nin atmosferik basınçta
kaynama noktası �29,8 ºC , donma noktası �157,78 ºC ´dir. Yoğunluğu havanın
yoğunluğundan büyüktür. Renksiz bir gazdır.
Soğutma yöntemleri:
Soğutma veya klima tekniğinde üç yöntem uygulanır:
Fiziksel Yöntem : Sıvılar buharlaşırken çevreden ısı çekerler , buharlaşan sıvının çevreden ısı
çekmesi , ısı çekilen ortamın sıcaklığının düşmesine neden olur. Isı kaybının neden olduğu
sıcaklık düşmesine ya da sıcaklık azalmasına soğuma denir. Fiziksel soğutma yönteminin
endüstride kullanılan en önemli şekli , soğurmada soğutma yöntemidir. Bu sistemde ısı
enerjisinden yararlanılır. Herhangi mekanik parçası yoktur. Soğutma devresinde soğutucu
olarak silikojel ve su kullanılır. Silikojel nem tutucu ya da emici siliko-sodyuma maddesel bir
asitin etkimesiyle oluşur. Bu bileşik daha sonra yıkanıp kurutulabilir. Çok küçük tanecikler
halinde soğutma devresine yerleştirilen silikogel amonyağı emer. Amonyak düşük
sıcaklıklarda suda kolayca çözülür. Bu çözelti 65 ºC sıcaklıkta ısıtıldığı zaman buharlaşır ve
sudan ayrışır. Suyun işlevi soğutma devresindeki amonyağı çözmektir. Sistem ; soğurma
cihazı, kondansör (yoğuşturucu) ve (evaporatör) buharlaştırıcıdan oluşur.
Kimyasal Yöntem : Normal sıcaklıkta oldukları halde bazı kimyasal maddeler belirli aralarda
birbirleriyle karıştırıldıkları zaman daha düşük sıcaklıklar elde edilebilir. Bunun nedeni
karışım oluşurken çevreden bir miktar ısı alınmasıdır. Örneğin kar veya buzla sofra tuzunun
karıştırıldığında soğuma elde edilir. %65 kar veya buz, % 35 tuz ( NaCl ) karıştırıldığında ilk
sıcaklık 0 ºC , karışım sıcaklığı �20 ºC´dir. %60 kar ya da buz %40 tuzun ilk sıcaklığı 0 ºC ,
karışım sıcaklığı �30 ºC´dir.
Mekanik Yöntem : Mekanik yöntemle soğutma dışarıdan iş verilerek soğutucu akışkanın
basınç ve sıcaklığının yükseltilmesi esasına dayanır. Termodinamiğin 2. kanununa göre ters
Carnot çevrimi prensibine göre çalışır.
Klima ile ilgili kavramlar:
Nemli Hava : Çevremizi saran hava yalnızca N2 ve O2´den oluşmaz yüksek oranda su da
bulunur. Su buharı miktarı çevre şartlarına bağlı olarak değişir. Havanın içerisindeki aşırı nem
insanlar için rahatsız edici boyutlardadır. Sıcaklığın aynı olmasına rağmen nem oranı yüksek
hava daha çok rahatsız edicidir.
Mutlak nem : 1 m3 nemli havanın içerdiği su buharı miktarının kuru hava miktarına oranına
mutlak nem denir. Mutlak nemi 1 kg. kuru havanın içerdiği su buharı miktarı olarakta
tanımlamak mümkündür.
Bağıl Nem : 1 m3 nemli havanın içerdiği su buharı miktarının aynı sıcaklık ve aynı toplam
basınçta içerebileceği maksimum su buharı miktarına oranına denir.
Çiğ Noktası : Sabit basınçta soğutulan nemli havanın içerdiği su buharının yoğunlaşmaya
başladığı sıcaklığa denir.
Yaş Termometre Sıcaklığı : Belirli bir su kütlesinin doygun olmayan hava tarafından
etkilendiğini varsayalım suyun
sıcaklığı bu havanın sıcaklığından daha büyük olursa sudan havaya ısı geçişi başlar ve su ağır
ağır buharlaşarak soğur. Suyun sıcaklığı havanın sıcaklığına eşit olunca sudan havaya ısı
akımı durur. Ancak hava doygunlaşmadığı için buharlaşma devam eder. Buharlaşmanın
devam etmesi suyun sıcaklığının havanın sıcaklığının altına düşmesine neden olur. Bu
durumdada havadan suya ters ısı akımı başlar . Belli bir noktadan sonra ısıl denge sağlanır.
Havayla suyun arasındaki ısıl dengenin sağlandığı sıcaklığa termodinamikte ve klima
tekniğinde yaş termometre sıcaklığı denir. Üzerine ıslak pamuk sarılmış bir termometrenin
gösterdiği sıcaklık yaş termometre sıcaklığıdır.
Kritik Basınç : Kompresörün çalışması için gerekli olan basınçtır.
Otomobillerde kullanılan klimaların ana parçaları:
1 . Kompresör : Sistemin içindeki akışkanı yüksek basınçlı gaz haline dönüştürüp devreye
pompalar.
2 . Kondenser : Yüksek basınç ve sıcaklıkta , gaz halindeki akışkanı sıvı hale getirir
3 . Evaporatör : Düşük basınç ve sıcaklıktaki sıvı akışkanı gaz haline getirir.
4 . Receiver : Sistemin içinde dolaşan akışkanı depolar , içindeki nem ve pislikleri alır.
5 . Evaporatör Fanı : Elektrik motorundan aldığı tahrikle çalışan fan evaporatörün üzerinden
aldığı soğuk havayı kanallara üfler
6 . Kondenser Fanı : Elektrik motorlu fan kondenser ısındığı zaman termostatı sayesinde
devreye girerek soğutma yapar
7 . Kompresör Kasnağı : Motor kayışından aldığı tahrikle kompresörün çalışmasını sağlar
Klima kullanımının sürüş güvenliğine etkisi:
Sıcaklığın 21 ile 27 derece arasında olduğu bir ortamda yapılan test sürüşünde otomobilin
içine yerleştirilen hoparlörlerden zil çalması , korna sesleri , itfaiye sireni vb. gibi sesler
verilerek sürücünün bu sesleri zamanında duyup duymadığını kontrol etmek için bir pedala
basması istenmiş . 27 dereceye ulaşıldığında sürücünün seslere gösterdiği reaksiyon süresinin
% 20 ve daha da üzerinde oranlarda arttığı saptanmış. Ayrıca sıcaklık 27 derecedeyken 21
derecenin iki katı oranında sinyal dikkate alınmayarak atlanmış. Yüksek ısıdan etkilenen
sürücünün 0,5 promil oranında alkol alan bir sürücüyle aynı durumda olduğu saptanmış. Bir
çok kazaya yol açan saniyelik uykunun %32´si yüksek sıcaklık meydana gelmektedir.
Otomobillerde klima nasıl kullanılmalıdır ?:
Klima kapalı konumda bulundurulmalı . Otomobilin motoru çalıştırılıp motor ısıtılmadan
kesinlikle klima çalıştırılmamalıdır
Isınmış havanın hızla dışarı çıkabilmesi için camlar kısa bir süre açık tutulmalıdır.
Klima çalıştığı zaman hava sıcaklık düğmesi soğuk konumda olmalıdır.
Motor çalıştıktan sonra klima önce düşük devirde istenirse daha sonra yüksek devirde
çalıştırılmalıdır
Klimalar açıldığı zaman hava kesinlikle kişilerin gövdesine direkt olarak gitmemelidir
Üflemeler tabana ve camlara verilmelidir.
klima açıkken camlar kapalı tutulmalıdır. böylece enerji kaybı önlenmiş olur.