İç Kontrol Sistemi ve Kamu İç Kontrol Standartları

İÇ KONTROL SİSTEMİ
VE
KAMU İÇ KONTROL
STANDARTLARI
27 Ekim 2009
Mehmet BÜLBÜL
Bütçe ve Mali Kontrol
Genel Müdürlüğü
Daire Başkanı
www.bumko.gov.tr/kontrol
Sunum Planı
 Kamu Yönetimi Anlayışında Değişim
 Kontrol Anlayışında Değişim
 COSO İç Kontrol Modeli
 5018 Sayılı Kanunda İç Kontrol
 Kamu İç Kontrol Standartları Tebliği
Kamu Yönetimi Anlayışında Değişim
Klasik Kamu
Yönetimi
Anlayışı
Yeni Kamu
Yönetimi
Anlayışı
Merkez
Düzenleme
Planlama
Programlama
Kontrol
Teftiş
Merkez
Düzenleme
Planlama
Programlama
İzleme
Geliştirme
İdare
Uygulama
Merkeze
hesap verme
İdare
İdari planlama ve
programlama
Uygulama
Kontrol ve Denetim
Merkeze ve
Kamuoyuna hesap
verme
Kontrol Anlayışında Değişim
merkezin
Klasik Kamu Yönetimi
sorumluluğunda
Anlayışında kontrol
tespit edici
işlem odaklı
girdi odaklı -Ex-post-
işlemi doğrulama
amaçlı
sisteme güvence
verme amaçlı
Yeni Kamu Yönetimi
Anlayışında kontrol
sistem odaklı
çıktı/sonuç
odaklı
idarenin
sorumluluğunda
önleyici
-ex-ante-
İç Kontrol nedir?
İç kontrol;
Kurumun
hedeflerine
ulaşmasına
makul
güvence sağlamak üzere yöneticiler ve tüm
personel tarafından gerçekleştirilen bir
süreçtir.
İç Kontrol Ne İşe Yarar?
Faaliyetlerin etkinliğini ve verimliliğini sağlar
 Faaliyetlerin hedeflerle uyumunu, ekonomikliğini, verimliliğini
ve etkinliğini artırır.
Raporlama sisteminin güvenilirliğini sağlar
 Kararlarda kullanılan verilerin doğruluğunu artırır.
 Yolsuzluğun ve usulsüzlüğün önlenmesine ve tespitine yardımcı
olur ve denetime kanıt sağlar.
Mevzuata uyumu sağlar
 Düzenlemelere uygunluğun sağlanmasına yardımcı olur.
COSO İç Kontrol Modeli

COSO Modeline göre, iç kontrol sistemi birbiriyle ilişkili beş
unsurdan meydana gelir
1.
2.
3.
4.
5.
Kontrol Ortamı
Risk Değerlendirme
Kontrol Faaliyetleri
Bilgi ve İletişim
İzleme
5018 sayılı Kanunda İç Kontrol
Tanım
 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ve buna ilişkin
ikincil mevzuat, COSO modelini esas alan bir iç kontrol sisteminin
kurulmasını hedeflemektedir.
 Kanunun 55 inci maddesine göre iç kontrol;
 İdarenin faaliyetlerinin amaçlara, belirlenmiş politikalara ve
mevzuata uygun olarak yürütülmesini, varlık ve kaynakların
korunmasını, mali bilgi ve yönetim bilgisinin tam ve zamanında ve
güvenilir olarak üretilmesini sağlamak üzere,
 İdare tarafından oluşturulan organizasyon, yöntem ve süreçle iç
denetimi kapsayan malî ve diğer kontroller bütünü
olarak tanımlanmıştır.
5018 sayılı Kanunda İç Kontrol
İç Kontrolde idarenin sorumluluğu (5018/md.57)
Yeterli ve etkili bir iç kontrol sisteminin oluşturulması için gerekli önlemleri
alma sorumluluğu, idarelerin üst yöneticilerine ve diğer yöneticilerine
verilmiştir. Buna göre;
Temel sorumlu üst yönetici: Harcama birimi, strateji geliştirme birimi ve iç
denetim birimi aracılığıyla idarede yeterli ve etkili bir iç kontrol sisteminin
kurulmasını sağlama,işleyişi izleme ve gerekli tedbirleri alarak geliştirme
sorumluluğu.
Birim başkanları (harcama yetkilileri): Birimlerinde etkili bir iç kontrol
sistemi oluşturmak, uygulamak ve geliştirme.
Strateji Geliştirme Birimi Yöneticileri: İdarede 5018 sayılı Kanun ve ilgili
mevzuatta öngörülen bir iç kontrol sisteminin kurulması çalışmalarını
başlatmak, bu amaçla üst yöneticinin liderliğinde harcama birimlerindeki
çalışmaları koordine etmek ve teknik destek sağlamak.
İç Denetim Birimi yöneticileri ve iç denetçiler: İdaredeki iç kontrol
sisteminin tasarım ve uygulamalarının uygunluğunu ve yeterliliğini denetlemek
ve iç kontrol sisteminin geliştirilmesi kapsamında idareye değer katmak
5018 sayılı Kanunda İç Kontrol
İç kontrol sistemine ilişkin Maliye Bakanlığının rolü
(5018/55 inci maddesinin ikinci fıkrası)
Merkezi Uyumlaştırma Birimi: İç kontrol
süreçlerine
ilişkin
standartlar
ve
yöntemler
belirlemek,
geliştirmek
ve
uyumlaştırmak,
koordinasyon sağlamak ve idarelere rehberlik
hizmeti vermek.
Usul ve Esaslarda İç Kontrol
İç kontrolün unsurları
 Kontrol ortamı: İdarenin yöneticileri ve çalışanlarının iç kontrole
olumlu bir bakış
sağlaması, etik değerlere ve dürüst bir yönetim
anlayışına sahip olması esastır.
 Risk değerlendirmesi: İdare,stratejik planında ve performans
programında belirlenen amaç ve hedeflerine ulaşmak için iç ve dış
nedenlerden kaynaklanan riskleri değerlendirir.
 Kontrol faaliyetleri: Önleyici, tespit edici ve düzeltici her türlü
kontrol faaliyeti belirlenir ve uygulanır.
 Bilgi ve iletişim: İdarenin ihtiyaç duyacağı her türlü bilgi uygun bir
şekilde kaydedilir, tasnif edilir ve ilgililerin iç kontrol ile diğer
sorumluluklarını yerine getirebilecekleri bir şekilde ve sürede iletilir.
 Gözetim: İç kontrol sistem ve faaliyetleri sürekli izlenir, gözden
geçirilir ve değerlendirilir.
Kamu İç Kontrol Standartları
Kamu İç Kontrol Standartları
Kamu İç Kontrol Standartları, idarelerin, iç kontrol
sistemlerinin oluşturulmasında, izlenmesinde ve
değerlendirilmesinde dikkate almaları gereken temel
yönetim kurallarını göstermekte ve tüm kamu
idarelerinde tutarlı, kapsamlı ve standart bir
kontrol sisteminin kurulmasını ve uygulanmasını
amaçlamaktadır.
 18 Standart
 79 Genel Şart
I.Bileşen : Kontrol Ortamı
Kontrol ortamının temel unsuru “kurum” ve “insan”dır.
 Kontrol ortamı; uygun teşkilatlanmış, görev, yetki ve sorumluluklar
tanımlanmış bir kamu idaresinde kamusal faaliyetlerin, yetkin ve dürüst
yönetici ve personel tarafından yürütülmesine ilişkin standartları kapsar.,
 4 standart,26 genel şart öngörülmüştür.
Kontrol ortamının temel unsurları:
 Doğruluk, dürüstlük, etik değerler
 Yönetim tarzı ve felsefesi
 İnsan kaynakları yönetimi (yeterlilik, performansın değerlendirilmesi v.b.)
 Kurumun organizasyon yapısı
 Görev, yetki ve sorumlulukların belirlenmesi
II.Bileşen: Risk Değerlendirme
Risk Değerlendirmesi nedir?
 Risk Değerlendirmesi kurumun, faaliyetlerde etkinlik, mali
raporlarda güvenilirlik ve düzenlemelere uyum hedeflerini
olumsuz etkileyecek iç ve dış olayların tespit ve analiz
edilmesi sürecidir.
 2 standart, 9 genel şart öngörülmüştür.
II.Bileşen: Risk Değerlendirme
Risk Nedir?
 Kurumun hizmet sunmasını
kalitesini düşürecek,
engelleyecek veya
hizmetin
 Halkın kuruma olan güvenini sarsabilecek,
 Yolsuzluk yapılmasına meydan verecek,
 Faaliyetlerin
olabilecek,
mevzuata
aykırı
yürütülmesine
 Kaynak kaybına neden olabilecek
her türlü olay risk olarak belirlenebilir.
neden
II.Bileşen: Risk Değerlendirme
Risk Değerlendirilmesinde yöntem
 Risk değerlendirmesi yapabilmek için öncelikle kurumun
hedefleri açık, net ve tutarlı biçimde belirlenmelidir.
 Hedefler anlaşılabilir ve ölçülebilir olmalıdır.
 Hedefler belirlendikten sonra bunlarla bağlantılı iç ve dış
kaynaklı riskler tespit edilir.
 Riskin değeri ve meydana gelme olasılığı hesaplanır.
 Kurumun başa çıkması gereken risk kapasitesi belirlenir.
III.Bileşen: Kontrol Faaliyetleri
Kontrol Faaliyetleri nedir?
 Kontrol
faaliyetleri,
kurumun
amaçlarına
ulaşmasını
etkileyebilecek risklerle başa çıkmak üzere belirlenen ve
uygulamaya konulan politikalar ve prosedürlerdir.
 Kontrol faaliyetleri riskleri
yönetmek için kullanılır.
kabul
edilebilir
düzeylerde
 Risklerin çeşidine göre, önleyici, tespit edici ve düzeltici her
türlü kontrol faaliyeti belirlenir ve uygulanır.
 6 standart, 17 genel şart öngörülmüştür.
IV.Bileşen: Bilgi ve İletişim
Bilgi ve iletişim nedir?
 Bilgi ve iletişim, kurumu ilgilendiren iç ve dış bilgilerin
belirlenmesi, elde edilmesi, işlenmesi ve kurum içerisindeki ve
dışındaki ilgililere zamanında iletilmesidir.
 4 genel şart, 20 genel şart öngörülmüştür.
IV.Bileşen: Bilgi ve İletişim
Bilgi;
 Yöneticilerin zamanında ve doğru karar alabilmesi,
 Çalışanların görev ve sorumluluklarını yerine getirebilmesi,
 Şeffaf ve hesap verebilir bir şekilde raporlama yapılabilmesi,
 Amaçların gerçekleşme performansının takip edilebilmesi
 Risklerin yönetilebilmesi
için gereklidir.
V.Bileşen: İzleme
İzleme nedir?
İç kontrol sisteminin tasarım ve işleyişinin sürekli ve belirli
aralıklarla değerlendirilmesi ve alınması gereken önlemlerin
belirlenmesi sürecidir.
 İç kontrolün değişen hedeflere, ortama, kaynaklara ve
risklere ayak uydurmasını sağlamak bakımından iç kontrol
sistemini izlenmelidir.
 2 standart, 7 genel şart öngörülmüştür.
V.Bileşen: İzleme
İzleme yöntemleri;
 İç kontrol öz değerlendirme çalışmaları
 İç denetim faaliyetleri
Usul ve Esaslarda İç Kontrol
İç kontrol güvence beyanı
Üst yöneticiler ve bütçe ile ödenek tahsis edilen harcama
yetkilileri, her yıl, iş ve işlemlerinin amaçlara, iyi malî
yönetim ilkelerine, kontrol düzenlemelerine ve mevzuata uygun
bir şekilde gerçekleştirildiğini içeren iç kontrol güvence
beyanını düzenler ve birim faaliyet raporları ile idare faaliyet
raporlarına eklerler.
Eylem Planı Rehberi
Kamu İç Kontrol Standartlarına Uyum Eylem Planı Rehberi
 İdarelerin iç kontrol sistemlerini Kamu İç Kontrol Standartları
ile uyumlu hale getirmek için yapılması gereken çalışmaların
belirlenmesi amacıyla hazırlanmıştır.
 Rehbere, kamu iç kontrol standartları ile genel şartlarını
gösteren ve iç kontrol sistemlerini geliştirmelerine yardımcı
olması amacıyla bir tablo eklenmiş ve tablonun sütun
başlıklarına
göre
doldurulup
üst
yönetici
tarafından
onaylandıktan sonra Bakanlığımıza gönderilmesi öngörülmüştür.
soru-cevap…
Daha fazla bilgi için
www.bumko.gov.tr/kontrol
Sorularınız için:
[email protected]
Teşekkürler…