www.herodevyapilir.com

Dolmakalem Nedir?
Dolmakalem, bir yazma aracıdır. İçine mürekkep doldurulan
bir depo, altın ya da paslanmaz çelikten yapılmış bir uç
(yazma ucu) ve mürekkebi uca ileten hava delikleri ile akıntı
kanalları sisteminden oluşur. Mürekkep besleme sisteminde,
kılcal etki ve yüzey gerilimi gibi doğal olaylardan yararlanılır.
Batı’da patenti 150 yılı aşkın bir süre önce alınan ilk
dolmakalemler, kılcal etkiden yararlanmıyordu. Yalnızca,
mürekkep akışını sağlamak için, kullananca sık sık
çalıştırılması gereken bir piston düzeni bulunuyordu.
Günümüzün dolmakalemlerindeki kanallar ve hava deliklerine
besleme mekanizması denir. Bunlar, ilk olarak A.B.D.’nde L.E.
Waterman tarafından, 1880′lerde başarıyla uygulanmıştır.
Waterman’ın dolmakalemleri çok beğenilmiş ve milyonlarca
satılmıştır.
Dolmakalem Yapısı ve Kullanımı
Dolmakalem içindeki akıtma kanalı, en uygun boyutta olmalıdır. Kanal çok küçük olursa,
mürekkep akmaz; çok büyük olursa, fazla akarak, kağıdı lekeler. Kılcal etki, bir boru içindeki
sıvının yüzey gerilimi sonucu ortaya çıkar. Sıvı, borunun çeperlerine yapışır ve besleme
sisteminin dibinden bir bölümü alınmadıkça akmaz. Dolmakalemde sıvı, mürekkeptir ve yazma
yoluyla besleme sisteminin altından bir bölümü alınır. Mürekkep, ucunda dikey bir yarık
bulunan kalem ucuna doğru akar. Mürekkebin yüzey gerilimi, bu yarığa yönelmesine, ama
uçtan akıp gitmemesine neden olur. Yazma sırasında ucun hafifçe kağıda bastırılmasıyla, yarık
genişler ve mürekkep akar.
Yüzey gerilimi, sıvıyı, düşen bir yağmur damlası gibi küresel biçim almaya yönelten bir
özelliktir. Sıvı molekülleri birbirini çeker. Bu yüzden, sıvı damlası, tıpkı lastik bir kaba benzer.
Bir iğnenin suyun üstünde yüzmesi, bu özelliğe bağlıdır. İğne, gerçekte taşırdığı sudan daha
ağırdır; ama, yüzey gerilimini yok edecek kadar ağır değildir.
Dolmakalemlere mürekkep, çeşitli biçimlerde doldurulur. Bazı depolar lastikten ya da ona
benzer bir yumuşak maddeden yapılır. Bu tür depolar, sıkıştırılıp mürekkebe daldırılır. Kol
gevşetilir ve depo, doğal biçimine dönerken mürekkebi emer. Bazı dolmakalemlerdeyse, bir
pistonlu emme düzeni ya da bir ‘şnorkel’ (uçta bulunan ve tulumbayla mürekkebi emen bir
boru) bulunur. Kartuşlu dolmakalemlerde, değiştirilebilen kartuş, mürekkep deposudur.
Dolmakalemin arka ucu açılır, içine kartuş yerleştirilir. Dolmakalem vidalanarak kapatıldığında,
kartuşun ucundaki mekanizma açılır.
Mürekkep depolarının çoğunda, gerekli basıncı sağlamak için, mürekkebin arkasındaki bölmede
hava delikleri bulunur. Kullananın isteğine göre, aynı dolmakaleme değişik genişlikte, çeşitli
uçlar takılabilir. Dolmakalemlerin, vidalı ya da geçmeli olarak kapatılan kapakları vardır. Bunlar,
kalem kullanılmadığı zaman mürekkebin kurumasını önler ve cepte taşınırken giysileri korur.
Dolma Kalemlerin Düzeneği
Kaz tüyünün 1000 yıldan fazla kullanılmasının nedeni, onun niteliklerine eşdeğer bir madde
bulunamamasından geliyordu. Kâğıdı yırtmayacak kadar yumuşak ve esnek tek maden altındı
ve bu çok pahalıya geliyordu. Elle yapılan çelik kalemler çok sert olduğu için istenilen sonuç
elde edilemiyordu. Endüstri Devrimi ile gelişen mekanik yöntemler, ucuz ve nitelikli çelik
kalemlerinin üretimini de beraberinde getirdi. Ne ki, 1884 yılında Lewis Edson Waterman, o
güne kadar yapılan kalemlerden daha iyi bir kalem tasarladı. Bu dolmakalemin ucunda bir hava
deliği ve üç küçük kanal yer alıyordu. Böylece mürekkep kâğıda damlamıyor ve kalemin ucuna
daha kolay gelebiliyordu.
Bugün de bir dolmakalemde, geliştirildiği yıllardaki gibi dört ana bölüm bulunur. Kâğıtla temas
eden uç, uca mürekkep sağlayan altındaki mekanizma, kalemi tutmamıza yarayan birleştirici
silindir ve silindirin içindeki mürekkep haznesi. Bu hazneye mürekkep doldurmak için 20.
yüzyılın ilk çeyreğinde özel basınç sistemleri kullanıldı. 1950′lere gelindiğinde ise, bugün
kullandığımız değiştirilebilir kartuşlar geliştirildi. Ne ki, 50′lerde dolmakalemin pabucu çoktan
dama atılmıştı
www.herodevyapilir.com