iskelet kemikleri
advertisement
İSKELET KEMİKLERİ • İnsan vücudu topografik olarak baş-boyun, gövde ve ekstremitelere ayrılarak incelenir. Sistematik anatomide hareket sistemi oluşumlarının işlenişinin temeli bu ayırıma dayanır. Baş-boyun ve gövdenin iskeleti için aksial iskelet, ekstremitelerin iskeleti için appendicular iskelet terimi kullanılır. Yetişkin kişide bulunan 206 kemiğin, 126’sı appendicular iskelette, 80’ı aksial iskelette yer alır. Skeleton Appendicularia • Bu başlık altında üst ve alt ekstremite kemikleri incelenir, toplam 126 tane kemik vardır. Skeleton Axiale • Orta ekseni oluşturan iskelet kısmı demektir. Baş, göğüs kafesi ve omurga kemiklerinden meydana gelir. Aksiyal iskelette toplam 80 kemik bulunmaktadır. ÜST EKSTREMİTE KEMİKLERİ Ossa Membri Superioris •64 (32x2) kemikten oluşur •Üst Taraf Kavşağı Kemikleri (Omuz Kavşağı) •Serbest Üst Taraf Kemikleri (Serbest kısım) Üst Taraf Kavşağı Kemikleri (Omuz Kavşağı) 2 kemik •Clavicula (Köprücük K.) •Scapula (Kürek K.) •Serbest Üst Taraf Kemikleri (30 Kemik) •Brachium (Humerus) (1 K) •Antebrachium (Radius-Ulna) (2 K) •Manus (Ossa digitorum manus) (27 K) Üst Ekstremite kemikleri Omuz Kavşağı Üst Taraf Kavşağı Kemikleri (Omuz Kavşağı) •Clavicula (Köprücük K.) •Scapula (Kürek K.) Clavicula (Köprücük Kemiği) Clavicula (Köprücük Kemiği) Acromion ile sternum arasına yatay olarak yerleşmiş olup tüm uzunluğu boyunca deri altında palpe edilebilir yüzeyel olduğu için çok kolay kırılabilir. ‘S’ şeklinde olup acromion ile birleşen kısmına extremitas acromialis sternum ile birleşen kısmına extremitas sternalis orta bölümüne ise corpus clavicula denir. Scapula (Kürek K.) •Göğüs kafesinin arka kısmına oturmuş üçgen şeklinde yassı bir kemiktir. •Sırtta 2-7. Kaburga seviyesinde bulunur. Konveks olan arka yüzünde spina scapula denen bir çıkıntı bulunur Scapulanın arka yüzü facies dorsalis ön yüzü facies costalis adını alır. margo superior, medialis, lateralis angulus lateralis, medialis, inferior spina scapulae fossa supraspinata fossa infraspinata Scapula Scapula collum scapula cavitas glenoidalis acromion processus coracoideus incisura scapulae Scapula cavitas glenoidalis tuberculum supraglenoidale tuberculum infraglenoidale facies art. acromialis processus coracoideus Scapula facies costalis fossa subscapularis linea musculares Scapula, Clavicula ve Humerus Humerus (Kol kemiği) Humerus: üst tarafın en uzun kemiği olup tipik bir uzun kemik yapısındadır. Üst, alt uç ve gövdeden oluşur. Ekstremitas Proksimalis ( üst uç): Caput humeri denilen geniş ve yuvarlak bir baş ile bu başın dışyanında yer alan iki çıkıntı (tuberculum majus et minus) içerir. Caput humeri scapulanın cavitas glenoidalis’i ile eklemleşir. Caput humeri ile ile tubercüller arasında kalan kısım collum anatomicum tuberculler ile gövde arasında kalan kısım collum chirurgicum adını alır. Corpus(gövde): Üst bölümü silindirik, alt bölümü önden arkaya doğru hafif yassı bir yapıdadır. Corpus’un orta dış bölümünde tuberositas deltoidea denen bir yapı bulunur. Arka yüzde ise sulcus nervi radialis denen oluk bulunur. Ekstremitas Distalis (Alt uç) Humerus’un alt ucu önkol kemiklerinin üst ucu ile eklemleşecek yapılara sahiptir. Bu yapılar condylus humeri adını alır. Bu kondilin ulna ile eklemleşen kısmına trochlea humeri, radius ile eklemleşen kısmına caputilum humeri denir. Alt ucun ön yüzündeki çukurlara fossa coronoidea ve fossa radialis arka yüzdekine ise fossa olecrani denir. Radius ve Ulna Radius Radius (döner kemik) Önkolun dış yan tarafında yer alan ulna’ya göre daha kısa bir kemiktir. Üst ve alt uç ile bir gövdeden ibarettir. Ekstremitas Proksimalis (üst uç): Silindir şeklinde bir başa (caput radii) sahiptir. Başın hemen altındaki ince kısma collum radii denir. Öndeki pürtüklü kısma ise tuberositas radii denir. Corpus (gövde): Yukarıdan aşağıya doğru yapıda olup üç yüzü vardır. genişleyen Ekstremitas Distalis (alt uç): Üst uca göre daha kalın olup el bilek kemiklerinin üst sırası ile (facies articularis carpalis) eklem yapar. Alt ucun dış yanından aşağıya uzanan çıkıntıya proc. styloideus denir. Ulna Ulna (dirsek kemiği) Önkol iskeletinin iç yanını oluşturur. Radiustan daha uzun olup üst, alt uç ve gövdeden ibarettir. Ekstremitas proksimalis: Geniş bir kitle şeklinde olup ön yüzündeki çentiğe insicura trochlearis, arkada bulunan büyük çıkıntıya olecranon ve ön yüzün alt kısmındaki çıkıntıya proc. Coronoideus denir. Corpus (gövde): Yukarıdan aşağıya doğru daralan yapıdadır. Üç yüzü vardır. Ekstremitas Distalis (alt uç) Üst uca göre oldukça ince olup Proc. Styloideus olarak adlandırılan küçük bir çıkıntı ile bir başcığa (caput ulna) sahiptir. Humerus, Radius ve Ulna ilişkisi Colles’ fracture El İskeleti El iskeleti kemikleri • • • • Her bir el, toplam 27 kemikten oluşur Ossa carpi (el bilek kemikleri)= 8 Ossa metacarpi (el tarak kemikleri)= 5 Ossa digitorum manus (parmak kem)= 14 Ossa Carpi (el bilek kemikleri) • Proksimal sıra (lateralden mediale) – Os scaphoideum, os lunatum, os triquetrum, os psiforme • Distal sıra (lateralden mediale) – Os trapezium, os trapezoideum, os capitatum, os hamatum Ossa metacarpi (El tarak kemikleri) Avuç içi ve el sırtının minyatürünü oluşturan 5 adet uzun kemiktir. Her bir metacarpal kemiğin üst ucuna basis gövdesine corpus distal ucuna caput denir. İsimlendirilmesi dıştan içe doğru os metacarpale I, II, III…diye gider. Ossa digitorum manus (phalanges) El tarak kemiklerinde olduğu gibi birer minyatür uzun kemiktir. Herbir phalanges’ın üst ucuna basis gövdesine corpus distal ucuna caput denir. Baş parmakta 2 diğer bütün parmaklarda phalanges bulunur. ALT EKSTREMİTE KEMİKLERİ Ossa Membri İnferioris • • • • • 62 (31x2) kemikten oluşur Alt Taraf Kavşağı Kemikleri (Kalça Kemeri) Serbest Alt Taraf Kemikleri (Serbest kısım) Alt Taraf Kavşağı Kemikleri Os coxae (kalça kemiği) • Ilium • Pubis ve • Ischium’dan meydana gelmiştir. • Bu üç kemiğin birleşim yerinde uyluk kemiği ile eklem yapan acetabulum denen bir çukurluk bulunur. Os İlium Kalça kemiğinin en büyük kanat şeklindeki üst kenarıdır. Korpus ve ala (kanat) olarak iki parçası vardır. Corpus diğer coxae bölümleri ile kaynaşır. Ala ossis ilii yukarıda kalır serbest tarafına crista iliaca denir. Os Pubis Kalça kemiğinin ön-alt bölümünü oluşturur. İki kolu foramen obturatumu çevreler korpusun dış yüzündeki çıkıntıya tuberculum pubicum, iç yüzündeki çıkıntıya facies symphysialis denir. Sağ ve sol facies smphysialisler symphysis pubica aracılığı ile birleşir. Os İschii Kalça kemiğinin arkasını oluşturan L şeklinde kemiktir Foramen obturatumu arkadan ve alttan çevreler, kemiğin en kalın alt bölümüne tuber ischiadicum denir. SERBEST ALT TARAF KEMİKLERİ Uyluk iskeletinde (1) Bacak iskeletinde (2) Ayak iskeletinde (26) kemik bulunur. FEMUR (Uyluk kemiği) • Uyluk iskeletini yapan vücudumuzun en uzun ve en kalın kemiği olup uzunluğu vücut uzunluğunun ¼’ü kadardır. Diğer uzun kemiklerde olduğu gibi üst, alt uç ve gövdeden ibarettir. • Ekstremitas proksimalis: Üst uçun en belirgin şekli caput ossis femoristir. Caput ossis femoris os coxae’nın acetabulum’u ile eklem yapar. Caput ossis femoris’in tepesindeki çukura fovea capitis denir. Caput femoris ve gövde arasındaki boyna collum femoris denir. Collum femoris’in gövde ile birleşim yerinin dış tarafındaki büyük çıkıntıya trochanter major, iç tarafındaki çıkıntıya trochanter minör denir. • Corpus: öne doğru konveksite gösteren yapıda olup arka yüzü pürüzlü yapıdadır. • Ekstremitas distalis: üst uca oranla daha geniş olup arkada fossa condylaris denen bir çukurla ikiye ayrılmış condylus lateralis ve condylus medialisten oluşur. Condylusların anteroinferior yüzündeki eklem çukuruna facies articularis denir. PATELLA (Diz Kapağı Kemiği) • Vücudumuzdaki sesamoid kemiklerden en büyüğü olup diz ekleminin ön yüzünde m.quadriceps femoris’in krişi içinde bulunur. Yassı ve üçgen şeklinde olup, iki yüzü bir tabanı birde tepesi vardır. TIBIA VE FIBULA TIBIA (Bacak Kemiği) • Bacağın iç kenarında yer alan üst ucu kalın tubuler bir kemıktir. Tibia vücut ağırlığna destek olduğu gibi bu ağırlığı ayak bileğine aktarır. Tibia üst, alt uç ve gövdeden oluşur. Ekstremitas proksimalis: Oldukça kalın olup os femoris’in alt ucu ile eklem yapan condylus medialis ve lateralis’e sahiptir. Üst ucun ön yüzündeki kabarık çıkıntıya tuberositaz tibiae denir. Corpus: Üç yüzlü olup deri altında kolayca hissedilen kısmına margo anterior denir. Ekstremitas distalis: Üst uca oranla ince olup iç yanından aşağıya uzanan malleolus medialis denen bir çıkıntı bulunur. Alt uçtaki eklem yüzü trochlea tali ile eklem yapar. FIBULA ve Tibia Bacak iskeletinin dış tarafında olan iki ucu kalınlaşmış uzun ince bir kemiktir. Üst ucu tibianın dış condylus’una bağlanan fibula diz eklemine katılmaz. Distal ucu ise talus ile eklemleşir. Fibulanın alt ucundaki çıkıntı ise malleolus lateralis olarak adlandırılır. AYAK İSKELETİ Ossa Tarsi (Ayak bilek k.) Ayak bileği bölgesinde bulunan 7 tane küçük kemiktir •Proksimal sırada; arkada os calcaneus (topuk kemiği) ve üstte os talus bulunur. •Distal sırada ise: içten dışa doğru os cuneiforme I, os cuneiforme II, os cuneiforme III ve os cuboideum bulunur. •Bu iki sıra arasına ise os naviculare yerleşir. Ossa Metatarsi (ayak tarak k.) • Parmaklar ile ayak bilek kemikleri arasında bulunan 5 adet kemiktir. Tarsal kemiklere bakan proximal ucuna basis (taban) orta kısmına corpus (gövde) ve distal ucuna caput (baş) denir. Ossa Digitorum Pedis (ayak parmak k.) • Phalanx adı verilen bu kemikler, eldekine benzer şekilde baş parmakta 2, diğerlerinde ise 3’er tane olmak üzere toplam 14 tanedir
