10114-10-46_Betaplus_Adaption_Modul3_RZ_S1 tr - MS

3 Çağdaş MS tedavisi
­hakkında genel bilgiler
Multipl Skleroz
­Referans Serisi
10114-10-46_Betaplus_Adaption_Modul3_RZ_S1 tr 140821.indd 1
27.08.14 13:26
Çağdaş MS tedavisi tüm dünyada binlerce
hastanın yaşamını iyileştirmiştir. Ani olarak
ortaya çıkan belirtileri (atakları) tedavi etmek
için kortikosteroidler kullanılırken, örneğin
beta-interferonlar gibi bağışıklık sistemini
düzenleyici etkin maddeler hastalığın doğal seyrini olumlu etkileyebilir. Bu broşürde,
beta-interferonların etki mekanizmaları ve
sinir hücreleri üzerindeki koruyucu etkileri açıklanarak alternatif tedavi konseptleri
­tanıtılacaktır.
Bu broşür, multipl skleroz hastalığı ile ilgili
temel bilgileri ve bununla birlikte hastalığın
tanı ve tedavisini çeşitli bölümlerde işleyen
Multipl Skleroz Referans Serisi’ne aittir. Broşürün bu sayısının basıldığı tarihte
(bkz. arka sayfa) klinik araştırma safhasını
henüz aşmamış olan tedavilere ilişkin bilgiler için ilgili üreticilerin bilgi kaynaklarına
­başvurmanızı rica ediyoruz.
Yayımlayan:
BETAPLUS® Serviceteam
Groner Landstraße 3 · D-37073 Göttingen
Telefon: 0800 – 2 38 23 37 (ücretsiz)
E-posta: [email protected]
İnternet: www.ms-gateway.de
Diese Broschüre gibt es in den Sprachen Deutsch,
Englisch, Polnisch, Russisch und Türkisch.
©2014
2
10114-10-46_Betaplus_Adaption_Modul3_RZ_S1 tr 140821.indd 2
27.08.14 13:26
İçindekiler
Çağdaş MS tedavisi
Ataklarda kortikosteroid kullanımı
Temel tedavi yöntemi olarak
bağışıklık sistemini düzenleyici ilaçlar
Beta-interferonlar
4
5
6
7
Beta-interferonların yapısı
7
Beta-interferonların etki mekanizmaları8
Miyelin ve aksonların korunması10
Kontrol altında tutulabilir yan etkiler13
Beta-interferon tedavisine alternatif
tedavi yöntemleri
14
Glatiramer asetat14
İmmünglobulinler16
Azatioprin
17
MS tedavisi için onaylanmış temel tedavi
yöntemlerinden bazıları18
Eskalasyon tedavisi
20
Fingolimod20
Natalizumab21
Mitoksantron23
Siklofosfamit23
Diğer tedavi yöntemleri
24
Alemtuzumab 24
Teriflunomid26
Dimetil fumarat
27
DGN/KKNMS Kılavuzu’nda açıklanan
kademeli multipl skleroz tedavisi Sözlükçe
28
30
3
10114-10-46_Betaplus_Adaption_Modul3_RZ_S1 tr 140821.indd 3
27.08.14 13:26
Çağdaş MS tedavisi
MS hastalığına karşı halen kesin bir tedavi bulunmamaktadır. Ancak, hastalık seyrinin hafifletilmesi için yüksek etkiye sahip bir dizi ilaç mevcuttur. Temel tedavi yöntemi olarak bağışıklık
sistemini düzenleyici ilaçlar kullanılır. Bu ilaçlar
MS ataklarının sayısını ve şiddetini azaltabilir
ve geriye kalan engellilik durumunun boyutlarını azaltabilir. Ani olarak ortaya çıkan belirtiler
(ataklar) ise kortikosteroidlerle tedavi edilir.
MS hastalığı kişinin özel durumuna göre tedavi
edilir:
•Ataklar kortikosteroidlerle tedavi edilir.
•Hastalığın doğal seyrini olumlu yönde etkilemek için bağışıklık sistemini düzenleyici ilaçlar
kullanılır.
•Özellikle aktif bir şekilde seyreden ve ilerlemiş
olan hastalık aşamalarının bağışıklık sistemini baskılayan (immünsüpresif) ilaçlarla tedavi
­edilmesi mümkündür.
En son araştırmalarda, hastalığın bir sonraki atağını beklemek yerine bağışıklık sistemini düzenleyici
bir ilaç ile erkenden tedaviye başlanmasının daha
avantajlı olabileceği görülmüştür. Erken uygulanan tedavi sayesinde yıllık atak oranı düşürülebilir
ve eskalasyon tedavisine geçmek zorunda kalma tehlikesi azaltılabilir. Ayrıca, hastanın bilişsel
yetenekleri daha uzun bir süre korunabilir. Tedavi, MS hastalığına yönelik ilk klinik belirti tespit
­edildikten hemen sonra başlatılmalıdır.
4
10114-10-46_Betaplus_Adaption_Modul3_RZ_S1 tr 140821.indd 4
27.08.14 13:26
Ataklarda kortikosteroid kullanımı
Kortikosteroidler, akut hastalık aktivitesi (ataklar) durumunda standart olarak verilen ilaçlardır.
Atakların süresini ve yoğunluğunu azaltan kortikosteroidler (glukokortikosteroid veya sadece
steroid adıyla da bilinmektedir), vücut içinde
üretilen bir hormon olan kortizonun türevleridir.
Verilen kortikosteroidler vücuttaki kortizondan
çok ufak bir farkı olsa da aynı etkiye sahiptir. Bu
ilaçlar, serum yoluyla veya ağızdan birkaç gün
boyunca verilebilir.
Bir atak durumunda kortikosteroidlerin çok sayıda pozitif etkisi vardır. Bağışıklık sisteminin baskılanması (iltihaplanmayı önleyici etki) bu etkilerin
en önemlisidir. MSS (merkezi sinir sistemi) içindeki iltihaplanmalar ve su birikmeleri (ödem) azaltılır ve koruyucu kan beyin bariyerinin ­fonksiyonu
eski haline getirilir.
Akut ve kısa süreli tedaviler genelde iyi tolere
edilir. Uzun süreli tedaviler içinse kortikosteroidler uygun değildir. Bunlar sadece akut bir ataktan
iyileşmeyi destekler. Kortikosteroidlerle uygulanan uzun süreli bir tedavi örneğin osteoporoz
gibi yan etkilere yol açabilir.
Daha ayrıntılı bilgi edinmek için hekiminize veya
eczaneye sorunuz.
5
10114-10-46_Betaplus_Adaption_Modul3_RZ_S1 tr 140821.indd 5
27.08.14 13:26
Temel tedavi yöntemi olarak bağışıklık sistemini düzenleyici ilaçlar
MS hastalığında bağışıklık sisteminin belli reaksiyonları yanlış yönlendirildiğinden, vücudun
kendi dokusuna yönelik saldırılar meydana gelir
(otoimmün reaksiyon). Hedef ise bu reaksiyonlara müdahale etmektir. Bunu yapan ilaçlar, bağışıklık sistemini düzenleyici ilaçlar olarak adlandırılır. Bu ilaçlar, yanlış yönlendirilmiş savunma
hücrelerinin belli eylemlerini değiştirir (modüle
eder, yani düzenler).
Böylece bağışıklık sistemi, MS gibi bir hastalık
nedeniyle değiştirilmeden önceki eski durumuna
doğru yönlendirilir.
Bağışıklık sistemini düzenleyici etkiye sahip iki
tür ilaç vardır: Beta-interferonlar ve interferon
olmayan ilaçlar.
6
10114-10-46_Betaplus_Adaption_Modul3_RZ_S1 tr 140821.indd 6
27.08.14 13:26
Beta-interferonlar
İnterferonlar, güncel durumda (örneğin enfeksiyon halinde) bağışıklık sisteminin uyumlu
hale getirilmesi için vücut içinde belli savunma
hücreleri tarafından üretilen bir protein ailesini
kapsar. İnterferonlar alfa, beta ve gamma interferonlar olmak üzere üçe ayrılır. İnterferonlar,
bağışıklık sisteminin doğal savunma fonksiyonu
çerçevesinde farklı rollere sahiptir.
Tip I interferonlar (alfa ve beta-interferonlar),
iltihaplanma ve virüs enfeksiyonlarına karşı etkilidir. İltihaplanmayı arttırıcı bir etki gösteren Tip
II interferonlar (gamma interferon) ise MS hastalığında daha fazla üretilir. Beta-interferonlar
da gamma interferonun “rakibi” olup MS tedavisinde bağışıklık sistemi düzenleyicisi olarak
kullanılır.
Çağdaş biyoteknoloji sayesinde bu
doğal proteinlerin yeterli miktarda
üretilmesi ve ilaç olarak kullanılması
mümkündür.
Beta-interferonların yapısı
Sentetik beta-interferonlar insan vücudundaki beta-interferonlara çok benzer
(şekil 1). Bakteriler veya hamster hücreleri tarafından üretilen sentetik beta-interferonlar MS tedavisinde yıllardır
başarıyla kullanılmaktadır.
IFN beta-lb
Şekil 1:
İnterferonlar
tanımlanmış bir
molekül yapısına
sahiptir.
7
10114-10-46_Betaplus_Adaption_Modul3_RZ_S1 tr 140821.indd 7
27.08.14 13:26
Beta-interferonların etki mekanizmaları
Multipl Skleroz Referans Serisi’nin 1 numaralı
modülünde, bağışıklık sisteminin vücudun dokusunu nasıl yanlışlıkla “düşman” olarak algıladığı
ve savunma hücrelerinin normalde kapalı olan
kan beyin bariyerini (KBB) nasıl aşarak miyeline
­saldırdığı (otoimmün reaksiyon) açıklanmıştır.
Beta-interferon, kan beyin
bariyerinin yanlış yönlendirilmiş bağışıklık hücrelerine yönelik geçirgenliğini
azaltır.
Beyin
Omurilik
Beta-interferon ile uygulanan tedavi KBB’nin
fonksiyonunu normale dönüştürebilir ve böylece
beynin iltihaplanmasına sebep olan önemli bir
kaynağı engelleyebilir. Beta-interferon, bağışıklık
sistemini düzenleyici özellikleri sayesinde iltihap
proseslerini azaltabilir ve yanlış yönlendirilen bağışıklık sistemi reaksiyonunu tekrar kontrol altına
almaya yardımcı olabilir (şekil 2 altta).
8
10114-10-46_Betaplus_Adaption_Modul3_RZ_S1 tr 140821.indd 8
27.08.14 13:26
Kafa kubbesi*
Kan damarı
Şekil 2:
İnterferon beta’nın
varsayılan etki
­mekanizması.
Sinir hücresi
Savunma hücresi kan beyin
bariyerinden
geçiyor
Aktifleşmiş
yiyici hücreler
(makrofajlar)
İnterferon gamma,
savunma hücrelerini aktifleştirir
İnterferon
beta tedavisi
­uygulandığında
İnterferon beta, savunma hücrelerinin kan
beyin b
­ ariyerinden geçiş akışını azaltır
Aktifleştirilmemiş
savunma
hücresi
İnterferon
beta tedavisi
­uygulanmadığında
Sinirlerde daha
az iltihaplanma
ve hasar
İnterferon beta’nın bulunuyor
olması interferon gamma’nın
üretimini ve savunma hücrelerinin
aktifleştirilmesini azaltır
*Şekil orijinal ölçekte değildir
9
10114-10-46_Betaplus_Adaption_Modul3_RZ_S1 tr 140821.indd 9
27.08.14 13:26
Miyelin ve aksonların korunması
Beta-interferon, tahrip edici makrofajların engellenmesi sayesinde miyelin kılıfını ve aksonları daha fazla
­zarardan korur.
Beynimiz, sinirlerdeki hasarları kapasite aktarımı ve remiyelinizasyon
sayesinde belli bir ölçüde telafi etme
yeteneğine sahiptir.
Sinir liflerinin kaybı, MS hastalığının erken
aşamalarında oluşur. Bu şekilde meydana gelen hasar sadece MR çekimlerinde görülebilir
lezyonlarla sınırlı kalmayıp merkezi sinir sisteminin normal görünen beyaz cevherinde de
­mevcuttur.
Eğer iltihaplanmalar sürekli (kronik)
olarak miyeline ve aksonlara saldırırsa,
vücudun dengeleme mekanizmaları
işlevlerini yerine getiremez duruma
gelir. Bunun sonucu olarak meydana gelmiş hasarlar ise artık tamir
­edilemez.
10
10114-10-46_Betaplus_Adaption_Modul3_RZ_S1 tr 140821.indd 10
27.08.14 13:26
Şekil 3:
Beta-interferon, aktif makrofajların
sayısını azaltır.
Beta-interferon
Akson
Miyelin kılıfı
Tahrip edici
makrofaj
Devre dışı bırakılmış makrofaj
Beta-interferon
11
10114-10-46_Betaplus_Adaption_Modul3_RZ_S1 tr 140821.indd 11
27.08.14 13:26
İşte bu yüzden, iltihaplanmaları azaltan tedaviler sinir hücrelerindeki kalıcı hasarlara karşı etki
gösterebilir. Beta-interferonlar, örneğin MSS’nin
MS hastalığı nedeniyle sürekli olarak ve onarımı mümkün olmayacak şekilde hasar görmesini
önlemek için kullanılır.
Yapılan klinik araştırmalarda, MS hastalığının
tedavisi için onaylanmış beta-interferonlarla
erkenden uygulanan bir tedavi sayesinde sinirlere hasar verme sürecinin yavaşlatılabildiği
görülmüştür. Ancak, MS değişken bir hastalıktır ve ­hekiminiz sizdeki MS tipine uygun olan
bir ­tedavi seçeneği önerecektir (bu referans
­serisinin 1 no.lu modülüne bakınız).
Erken uygulanan MS tedavisinin özellikle hastalığın erken safhasında önemli olduğunu
yeni araştırmalar göstermiştir. Buna göre, MS
hastalığındaki tipik iltihaplanma, hastalığın
başlangıcında en aktif hâlinde olup sinir hücreleri kaybı oldukça hızlı bir şekilde ilerler. Klinik
araştırmalarda, tedavi için kullanımı onaylanmış
beta-interferonlardan üçünün, ilk MS atağı gerçekleştikten hemen sonra uygulandığı takdirde
MS’in başlamasını (yani 2. atağı) belirgin ölçüde
­geciktirilebildiği görülmüştür.
12
10114-10-46_Betaplus_Adaption_Modul3_RZ_S1 tr 140821.indd 12
27.08.14 13:26
Gözlemlenen çeşitli hastalık seyirleri, beta-interferonların uzun süreli tedavide iyi tolerans ve
güvenlikle beraber sürekli etkili olduğuna dair
ipuçları vermiştir.
Kontrol altında tutulabilir yan etkiler
Beta-interferonların bilinen yan etkileri, örneğin enjeksiyon sonrasında grip benzeri belirtiler
ve iğnenin batırıldığı bölgede görülen cilt reaksiyonlarıdır. Bunlar uygun önlemler alındığı
takdirde genelde kontrol altına alınabilecek
veya hafifletilebilecek yan etkilerdir. Bu yan
etkiler genelde tedaviye başlandıktan sonraki
ilk hafta veya aylarda ortaya çıkar, çünkü vücut
alışık olmadığı yüksek miktardaki beta-interferona alışmak zorundadır. Eğer bu süre geçtikten
sonra yan etkiler devam eder veya şiddetlenirse her halükarda tedaviyi düzenleyen hekimle
görüşülmelidir. Hekiminizden veya eczaneden
ayrıntılı bilgi alabileceğiniz gibi, ilgili preparatlarla ­birlikte teslim edilen kullanım bilgilerinde (­prospektüslerde) de detaylı bilgiler
­bulabilirsiniz.
Tüm ilaç üreticileri, deneyimli MS hemşireleri
aracılığıyla ve özel ihtiyaçlarınıza göre hazırlanmış bilgi ve yardım içeren tedaviye eşlik edici
özel programlarla destek hizmeti sunmaktadır.
13
10114-10-46_Betaplus_Adaption_Modul3_RZ_S1 tr 140821.indd 13
27.08.14 13:26
Beta-interferon tedavisine
­alternatif tedavi yöntemleri
Glatiramer asetat
Bu tedavi şekli de bağışıklık sistemini düzenleyici tedavi yöntemleri arasında yer almaktadır.
Glatiramer asetat, polimerizasyon yoluyla dört
farklı amino asitten üretilen kimyasal bir protein
ürünüdür. Miyelinin protein parçasına benzer ve
özellikle miyeline hasar veren bağışıklık hücrelerini bloke etmesi hedeflenmektedir. Glatiramer asetat, iltihaplanmayı engelleyici bağışıklık hücreleri üretmesi için bağışıklık sistemini
tetikleyerek düzenleyici etkisini gösterir. Bu
şekilde MSS’deki iltihaplanma faaliyeti azaltılır.
Glatiramer asetat da aynı beta-interferonlar
gibi atakların sıklığını azaltır. Ancak, hastalık
seyrinin yavaşladığı şimdiye kadar kesin olarak
kanıtlanamamıştır. Dolayısıyla bu preparat, bazı
beta-interferonlardan farklı olarak, ikincil kronik
ilerleyici MS seyri için onaylanmamıştır.
14
10114-10-46_Betaplus_Adaption_Modul3_RZ_S1 tr 140821.indd 14
27.08.14 13:26
Klinik araştırmalarda, enjeksiyon yerlerindeki
reaksiyonların ve enjeksiyondan hemen sonra
meydana gelen reaksiyonların glatiramer asetat kullanımındaki en sık yan etkilerin olduğu
­gözlemlenmiştir.
Glatiramer asetat’ın her gün deri altına enjekte
edilmesi şarttır.
15
10114-10-46_Betaplus_Adaption_Modul3_RZ_S1 tr 140821.indd 15
27.08.14 13:26
İmmünglobulinler
İmmünglobulinler, insan vücudunda bulunan,
farklı fonksiyonlara sahip proteinlerdir. Bazıları istilacıları (örneğin bakterileri) işaretler. Bu
şekilde işaretlenmiş istilacılar ise yiyici hücreler
tarafından yabancı olarak algılanarak yok edilir.
Diğer yandan, diğer “zararlı” immünglobulinler
bunu vücudun kendi dokusu ile de yapabilir ve
dolayısıyla dokuya zarar verebilir. Hastaya “sağlıklı” immünglobulinlerin verilmesi ile, “zararlı”
immünglobulinlerin bağlanarak yok edilmesinin
mümkün olduğu düşünülmektedir.
Kesin pozitif klinik araştırma sonuçları mevcut
olmadığından, immünglobulinlerin Almanya’da
MS tedavisinde kullanılması onaylanmamıştır.
Buna rağmen, bazı hastaların immünglobulinlere çok olumlu cevap verebildiği bilinmektedir.
Eğer diğer ilaçların verilmesi yasaklanmışsa, immünglobulinlerin güncel tavsiyelere göre hamilelik sırasında ve doğum sonrasında kullanılması
yararlıdır.
16
10114-10-46_Betaplus_Adaption_Modul3_RZ_S1 tr 140821.indd 16
27.08.14 13:26
Azatioprin
Azatioprin bağışıklık sistemini baskılayıcı (immünsüpresif) bir ilaç olup öncelikle kanser tedavisinde,
organ nakillerinden sonra organların vücut tarafından reddedilmesini önlemek için ve çeşitli otoimmün hastalıkların tedavisinde kullanılır. Azatioprin,
bağışıklık hücrelerinin çoğalmasını frenleyerek MS
hastalığındaki otoimmün reaksiyonu azaltır. Azatioprin tablet olarak satılmaktadır. Sürekli olarak
kan tahlillerinin yapılması ve özellikle karaciğer
parametrelerinin de sıkça kontrol edilmesi her
azatioprin tedavisinde standarttır. Uzun yıllar süren
tedaviden sonra kansere yakalanma riski yüksek
olduğundan, azatioprin günümüzde MS hastalığına
karşı artık çok nadir olarak kullanılmaktadır.
17
10114-10-46_Betaplus_Adaption_Modul3_RZ_S1 tr 140821.indd 17
27.08.14 13:26
MS tedavisi için onaylanmış temel tedavi yön
Preparat adı
Betaferon®
Rebif® 22/44
Av
Üretici
Bayer Pharma AG
Merck Serono
Bi
Etken madde
İnterferon beta-1b
İnterferon beta-1a
İn
Ticari takdim şekli
Enjeksiyon solüsyonunun
hazırlanması için toz ve
çözücü madde
Kullanıma hazır enjektör
Ku
en
Uygulama yolu
Subkutan (deri altına iğne)
Subkutan (deri altına iğne)
Ka
Uygulama sıklığı
2 günde bir
Haftada 3 kez
Ha
Tek doz
250 ug
22/44 ug
30
Haftalık doz
875 ug
66/132 ug
30
pH değeri
7,2 – 8,2
3,5 – 4,5
4,
İnsan vücudundan serum
albümini
Evet
Hayır
Ha
Mannitol
Evet
Evet
Ha
Diğer yardımcı gereçler
Yok
Benzil alkol, L-metionin,
poloksamer 188, asetik
asit, sodyum hidroksit,
­sodyum asetat
Ar
as
so
Çözücü madde
%0,54 sodyum klorür, su
Su
Su
Maks. 25°C’de maks. 24 ay
Işıktan korunmuş şekilde,
maks. 18 ay,
buzdolabında (2 – 8 °C)
Bu
m
m
ışı
Depolama
18
10114-10-46_Betaplus_Adaption_Modul3_RZ_S1 tr 140821.indd 18
27.08.14 13:26
davi yöntemlerinden bazıları
e)
,
Avonex®
Copaxone®
Biogen Idec
Teva Pharma GmbH
İnterferon beta-1a
Glatiramer asetat
Kullanıma hazır enjektör,
enjeksiyon kalemi
Kullanıma hazır enjektör
Kas içi
Subkutan
Haftada 1 kez
Her gün
30 ug
20 mg
30 ug
140 mg
4,8
5,5 – 7,0
Hayır
Hayır
Hayır
Evet
Arjinin hidro klorür,
asetik asit, polisorbat 20,
sodyum asetat trihidrat
Yok
Su
Su
Buzdolabında (2 – 8 °C)
maks. 24 ay; maks. 30 °C’de
maks. 1 hafta,
ışıktan korunmuş şekilde
Buzdolabında (2 – 8 °C)
maks. 24 ay; 15 – 25 °C
­sıcaklıkta maks. 1 ay,
ışıktan korunmuş şekilde
19
10114-10-46_Betaplus_Adaption_Modul3_RZ_S1 tr 140821.indd 19
27.08.14 13:26
Eskalasyon tedavisi
Buraya kadar tarif edilen ilaçlar, uzmanların görüşüne göre “temel tedavi ilaçları” olarak tanımlanıp MS hastalığında atakları ve engellilik derecesinin ilerlemesini önlemek için kullanılmaktadır.
Yetişkin hastalarda bağışıklık sistemini düzenleyen
bir temel tedavi yöntemi yetersiz kalıyor veya temel tedavinin uygulanmadığı tekrarlayan-düzelen
ataklı MS hızla ilerliyorsa bir eskalasyon tedavisinin uygulanması düşünülebilir.
Fingolimod
Selektif bir immünsüpresan olan fingolimod,
akyuvarların (lenfositlerin) belirli reseptörlerine
etki eder ve böylece lenf düğümlerinden çıkarak kana karışmalarını engeller. Bunun sonucu
olarak, MSS’ne daha az zararlı lenfosit girişi
sağlanır ve sinir dokusunun tahrip edilmesi ve
iltihaplanma oluşması önlenir.
Fingolimod, tekrarlayan-düzelen ataklı yüksek
derecede aktif MS’te hastalığı modifiye edici mono tedavi olarak onaylanmıştır. Bu ilacın
sadece, interferon beta ile uygulanan tedaviye rağmen yüksek düzeyde hastalık aktivitesi
olan yetişkinlerde veya hızla ilerleyen ağır şiddetli tekrarlayan-düzelen ataklı MS’li yetişkin
­hastalarda kullanılmasına izin verilmiştir.
Böylece fingolimod bir eskalasyon tedavisidir.
20
10114-10-46_Betaplus_Adaption_Modul3_RZ_S1 tr 140821.indd 20
27.08.14 13:26
İlaç ilk kez verildiğinde kalp frekansı azalabileceğinden, hastanın en az 6 saat boyunca gözlemlenmesi gerekmektedir. Bunun ötesinde, hastada
bazı ön muayenelerin (örneğin kan tahlili, nörolojik muayene, gebelik testi gibi) yapılması zorunludur.
Sert kapsül şeklindeki ilaç günde bir kez alınır.
Natalizumab
Selektif bir immünsüpresan olan Natalizumab,
monoklonal antikorlar sınıfına aittir. Bu antikorlar, laboratuvar ortamında tek bir hücre
klonundan sentez edilebilen ve vücut içinde çok
spesifik protein yapılarını algılayan proteinlerdir.
Natalizumab, bağışıklık hücrelerinin yüzeyinde
bulunan ve bu hücrelerin kan damarlarından
iltihaplı bölgelere geçişi için önemli olan belirli
reseptörleri bloke eder.
21
10114-10-46_Betaplus_Adaption_Modul3_RZ_S1 tr 140821.indd 21
27.08.14 13:26
İlaç ayda bir kez olmak üzere serum yoluyla
verilir. Serum verme işlemi yakl. 1 saat sürer ve
bunun ardından aşırı hassasiyet reaksiyonuna
dair işaret ve belirtilerin olup olmadığını gözlemlemek için bir saatlik serum sonrası safha
eklenir. Yapılan araştırmalarda, verilen serumların %4’ünde aşırı hassasiyet reaksiyonu meydana
geldiği ve bu vakaların %1’inde reaksiyonun
daha şiddetli olduğu tespit edilmiştir.
ABD’de meydana gelen ağır komplikasyon olayı
(MSS’de ender görülen ölümcül bir virüs enfeksiyonu olan progresif multifokal lökoensefalopati
[PML]), Natalizumab’ın 2005 yılı Şubat ayında
ABD piyasasından toplanmasına neden olmuştur.
Avrupa İlaç Kurumu, 2006 yılı Haziran ayında Natalizumab’ı, belirli MS endikasyonlarında kullanılmasını sıkı şartlara bağlayarak onaylamıştır.
Natalizumab’ın kullanımı, sadece interferon
beta tedavisine rağmen hastalık aktivitesi yüksek
düzeyde olan hastalarda veya tekrarlayan-düzelen ataklı MS seyri hızla ilerleyen hastalarda
düşünülebilir.
Natalizumab tedavisi sadece mono tedavi olarak
ve yalnızca özel donanımlı muayenehanelerde
veya hastane ortamında gerçekleştirilebilir.
22
10114-10-46_Betaplus_Adaption_Modul3_RZ_S1 tr 140821.indd 22
27.08.14 13:26
Mitoksantron
Mitoksantron, genelde üç ayda bir yatılı tedavi
kapsamında olmak üzere serumla verilen kemoterapi ilacıdır. İlacın verileceği aralıklar ve dozu,
hastalığın ağırlık derecesine göre değişebilir.
Ancak, bu ilacın kalbe zarar vermesi ihtimal dışı
olmadığından, her hastanın geriye kalan yaşam
süresi için, kalbinin tolere edebileceği bir toplam
maksimum doz hesaplanır ve verilen münferit
dozlar buna göre ayarlanır.
Siklofosfamit
Yedek (kemo)terapi ilacı olarak siklofosfamit
kullanılabilir.
Normalde kanser tedavisinde kullanılan kemoterapi ilaçlarının MS tedavisinde kullanılması büyük
bir deneyim gerektirmekte olup mutlaka uzmanlar tarafından uygulanmalıdır.
Hangi tedavinin size uygun olacağını öğrenmek
için lütfen hekiminize başvurunuz.
23
10114-10-46_Betaplus_Adaption_Modul3_RZ_S1 tr 140821.indd 23
27.08.14 13:26
Diğer tedavi yöntemleri
MS hastalığının tedavisinde kısa bir süre önce
kullanılmaya başlanan üç yeni tedavi yöntemi
daha bulunmaktadır. Ancak söz konusu ilaçların
tedavi aşamalarından herhangi birinde kullanımına, bu broşürün basıldığı tarihte henüz başlanmamıştır.
Alemtuzumab
Alemtuzumab, lenfositler üzerindeki belli yüzey
proteinlerine yönlendirilmiş monoklonal bir antikordur. Böylece, aylar sonra tekrar erginleştikleri
bilinen ergin lenfositler tahrip edilir.
Alemtuzumab, tekrarlayan-düzelen ataklı aktif multipl sklerozlu (RRMS) yetişkin hastalarda
kullanılmak üzere onaylanmıştır. Alemtuzumab iki
tedavi aşamasında intravenöz serum olarak verilir. İlaç, tedavinin ilk yılında birbirini takip eden
beş gün boyunca serumla verilir, tedavinin ikinci
yılında ise birbirini takip eden üç gün boyunca
uygulanır.
Serum uygulaması yaklaşık dört saat sürer. ­Hasta,
serum verilirken ve sonrasında iki saate kadar
olmak üzere deneyimli bir nörolog tarafından
gözlemlenmelidir.
24
10114-10-46_Betaplus_Adaption_Modul3_RZ_S1 tr 140821.indd 24
27.08.14 13:26
Alemtuzumab ile tedavi edilen hastalarda ağır
enfeksiyon meydana gelebildiğinden ve otoimmün hastalıkların gelişme riski arttığından, tedavi
öncesinde ve ayrıca tedavi bittikten sonra da dört
yıl boyunca her ay kan ve idrar tahlillerinin yapılması şarttır.
25
10114-10-46_Betaplus_Adaption_Modul3_RZ_S1 tr 140821.indd 25
27.08.14 13:26
Teriflunomid
Teriflunomid selektif bir immünsüpresandır. Teriflunomidin etki mekanizmasının nasıl gerçekleştiği tam olarak tespit edilmemiştir. Ancak, etki
mekanizmasının MSS’nde aktifleştirilmiş lenfositlerin sayısında azalması oluşmasına dayalı olduğu düşünülmektedir.
Terifunomid, tekrarlayan-düzelen ataklı multipl
sklerozlu (MS) yetişkin hastalarda kullanılmak
üzere onaylanmış olup günde bir kez tablet
­şeklinde alınır.
Tedavi öncesi ve sırasında tansiyon, kan değerleri ve karaciğer fonksiyonunun kontrol edilmesi
şarttır. Bunun dışında, tedaviye başlanmadan
önce kadın hastanın hamile olmadığından emin
olunmalı ve tedavinin tüm süresi boyunca uygulanacak güvenli bir korunma yöntemi seçilmelidir.
Teriflunomid, tedavi bittikten sonra iki yıla kadar
bir süre kanda kalabilir. Hamilelik isteği durumunda ise ilacın zamanında kesilmesi zorunludur. Aksi takdirde ilaç nedeniyle embriyonun
sağlığı ve vücudu ciddi derecede zarar görebilir.
26
10114-10-46_Betaplus_Adaption_Modul3_RZ_S1 tr 140821.indd 26
27.08.14 13:26
Dimetil fumarat
Tecfidera, tekrarlayan-düzelen ataklı multipl
sklerozlu (MS) yetişkin hastalarda kullanılmak
üzere onaylanmıştır. Etki mekanizmasının nasıl gerçekleştiği tam olarak tespit edilmemiştir.
Dimetil fumarat, klinik öncesi ve klinik araştırmalarda iItihaplanmayı önleyici ve bağışıklık
sistemini düzenleyici özellikler göstermiştir.
Klinik öncesi modeller, bu etken maddenin bağışıklık sistemi hücrelerinin aktifleştirilmesini ve
iltihaplanmayı teşvik edici sitokinlerin ardından
serbest bırakılmasını belirgin düzeyde azalttığını
­göstermektedir.
Sert kapsül şeklindeki ilaç günde iki kez alınır.
Dimetil fumarat ile tedaviye başlanmadan önce
ve tedavi sırasında kan değerlerinin kontrol
­edilmesi şarttır.
Hamilelik döneminde ve eğer güvensiz bir korunma yöntemi kullanılıyorsa dimetil fumarat
kullanılmamalıdır.
İlacın kullanımında görülen en sık yan etkiler sıcaklık hissi ve gastrointestinal (sindirim
­sisteminde) düzensizliklerdir.
27
10114-10-46_Betaplus_Adaption_Modul3_RZ_S1 tr 140821.indd 27
27.08.14 13:26
DGN/KKNMS Kılavuzu’nda açıklanan kademeli multipl skleroz tedavisi
CISa
Atak
tedavisi
RRM
1. seçim
- Fingolimod d
- Natalizumab d
- alemtuzumab
son derece
aktif çalışan
formu
hafif/orta ilerici
formu
modifiye tedavisi uzanan
Endikasyon
- Glatiramer asetat
- İnterferon-p 1a
(kas dokusuna
enjeksiyon)
- Interferon-p
1a (deri altına
enjeksiyon)
- Interferon-p
1b (deri altına
enjeksiyon)
- dimetil fumarat
- Glatiramer asetat
- İnterferon-p 1a (kas
dokusuna enjeksiyon)
- Interferon-p 1a (deri
altına enjeksiyon)
- İnterferon-p 1b (deri
altına enjeksiyon)
- teriflunomid
- (Azatioprin) b
- (IVIg)c
2. seçim - Plazma separasyonu
1. seçim - Metil prednisolon pals tedavisi
a = Maddeler alfabetik olarak sıralanmıştır. Burada tercih edilen gösterim şekli,
endikasyon grubunda bulunan herhangi bir maddenin gruptaki diğer bir maddeye
göre üstünlük gösterdiği ANLAMINA GELMEZ (bir kutu içerisinde gösterilir).
b = Eğer INF-beta mümkün değilse veya azatioprin tedavisinde stabil bir seyir elde
edilebiliyorsa kullanımına izin verilmiştir.
28
10114-10-46_Betaplus_Adaption_Modul3_RZ_S1 tr 140821.indd 28
27.08.14 13:26
2. seçi
- Mito
- (Siklo
fosfa
ka-
t
at
(kas
ksiyon)
(deri
n)
(deri
n)
e
RRMSa
SPMSa
2. seçim
3. seçim
- Mitoksantron - d
eney
- (Siklo­
prosedürü
fosfamit) d
ilave ataklarla
birlikte
ilave ataklar
olmaksızın
- İnterferon-p 1a
(deri altına
enjeksiyon)
- İnterferon-p 1b
(deri altına
enjeksiyon)
- Mitoksantron
- (Siklofosfamit) d
- Mitoksantron
- (Siklofosfamit) d
c = Özellikle başka bir tedavi alternatifinin bulunmadığı durumlarda
sadece münferit hallerde doğum sonrası kullanılabilir.
d = Ciddi seyreden otoimmün hastalıklarda kullanılmasına izin verilmiştir.
Dolayısıyla, sadece şiddetli durumlarda ve mümkünse sırf belirli MS
merkezlerinde alternatif tedavi olarak öngörülmelidir.
29
10114-10-46_Betaplus_Adaption_Modul3_RZ_S1 tr 140821.indd 29
27.08.14 13:26
Sözlükçe
Akson: Bir sinir hücresinin sinyalleri taşıyan uzantısı.
Atak: MS’te yeni belirtilerin aniden ortaya çıkması veya
eski belirtilerin tekrar alevlenmesi ve ardından
tekrar düzelme göstermesi.
Bağışıklık sistemini düzenleyici ilaç: MS’in temel
tedavisi için kullanılan ilaç (örneğin beta-interferon). Beyin içindeki iltihaplanma aktivitesini
azaltır ve hastalığın doğal seyrini yavaşlatır.
Demiyelinizasyon: Miyelin kılıfının tahrip edilmesi.
İmmünmodülasyon: Bağışıklık sisteminin düzenlenmesi. Bağışıklık sistemi bozukluklarında yanlış
yönlendirilmiş bağışıklık fonksiyonlarının normalleştirilmesini hedefleyen ilaç müdahalesi.
İmmünsüpresan: Bağışıklık sistemi ile ilgili reaksiyonları baskılayıcı veya önleyici ilaçlar.
İnterferon: İltihaplanmalarda önemli rol oynayan
­vücuda ait bir madde.
Kan beyin bariyeri (KBB): Beynin dokusunu kan damar sisteminden (veya kan dolaşımından) ayıran
bariyer.
Kortikosteroidler (kortikoidler; glukokortiko­
steroidler): Vücudun içindeki kortizonun türevi
olan ve iltihaplanmayı önleyici etkiye sahip ilaçlar. MS’te atakların tedavisi için kullanılır. Uzun
­süreli tedavi için uygun değildir.
30
10114-10-46_Betaplus_Adaption_Modul3_RZ_S1 tr 140821.indd 30
27.08.14 13:26
Lezyon: Beyin içinde iltihaplanma veya demiyelinizasyonların meydana geldiği bölge.
Makrofaj: Vücudun dokusu içinden geçebilen ve hastalık mikroplarını ve ölü hücreleri yok eden yiyici
hücre.
Manyetik Rezonans Görüntüleme (MR): Vücut içinin
güçlü bir manyetik alan yardımıyla görüntülenmesi. Doku ekranda dilimlere ayrılabilir (bunlar
kesit olarak adlandırılmaktadır) ve böylece değişikliklerin boyutu, konumu ve şekli tam olarak
tespit edilebilir.
Miyelin: Sinirlerin yalıtım maddesi. Oligodendrositler
tarafından üretilir.
Miyelin kılıfı: Aksonların miyelinden oluşan yalıtım tabakası. Aksonlar sinir sinyallerinin doğru ve hızlı
şekilde aktarılmasını sağlar.
MSS (Merkezi Sinir Sistemi): Vücudun kontrol
­merkezidir. Beyin ve omurilikten oluşur.
Nöron: Sinir hücresi
Otoimmün hastalık: Vücudun bağışıklık sisteminin vücuda ait dokuyu yanlışlıkla yabancı olarak algıladığı ve bu dokuya saldırdığı hastalıklar. Örneğin:
Otoimmün diyabet, romatoid artrit, MS.
Remisyon: Hastalık belirtilerinin önemli derecede
iyileşmesi. Bu iyileşme tam veya kısmen olabilir
(aksi: kötüleşme).
31
10114-10-46_Betaplus_Adaption_Modul3_RZ_S1 tr 140821.indd 31
27.08.14 13:26
BETAPLUS® –
MS hastaları için kişiye özel
­hizmet programı
Uzmanca destek­
­BETAPLUS® Hemşireleri
Kişiye özel
­hizmet
nca
Uzma
sel
Birey
l
Kişise
siz
t
e
r
c
Ü
Telefon desteği
­BETAPLUS® Servis Ekibi
Son güncelleme 08/2014
Yazılı şekilde
verilen uzun
süreli destek
hizmetleri
BETAPLUS® Serviceteam
Telefon: 0800 – 2 38 23 37 (ücretsiz)
E-posta: [email protected]
İnternet: www.ms-gateway.de
10114-10-46_Betaplus_Adaption_Modul3_RZ_S1 tr 140821.indd 32
27.08.14 13:26