Enerji metabolizması 1 Kaynak

Enerji Metabolizması
ve
Fiziksel Aktivite
GÜNEŞ
GÜNEŞ
ISI
Atmosfere ısı dağılımı
H2O
CO2
Karbonhidrat
H20
CO2
Glikoz
A-P
P P
P
D
Ö
N
Ü
Ş
Ü
M
Kimyasal enerji
Mekanik enerji
Elektrik enerjisi
Termik enerji
Kimyasal enerji: Yeni bileşiklerin, makro molekülle
rin sentezi
Mekanik enerji: Kas kasılması
Elektrik enerjisi: Beyin ve sinir aktivitesi için,Hücre
zarları arasındaki iyonik geçişin sürdürülmesi
Elektrokimyasal enerjisi: Ozmoz, ör:sodyum pompası
Elektromanyetik ışık enerjisi: Işık fotonları
Termik enerji: Vücut ısısının düzenlenmesi için
Esas kaynak: Güneş enerjisi
SERBEST ENERJİ
(Kullanılan enerji)
POTANSİYEL ENERJİ
(Depolanan enerji)
ENERJİNİN BİRİMLERİ


Kilokalori (kkal)
Kilojoul (kj)
1 kkal=4.184 kj
1 kj= 0.239 kkal
BESİNLERİN ENERJİ DEĞERİNİN SAPTANMASI
1.
Kalorimetre ile ölçüm,
2.
Proksimet analizler,
Besin enerjisinin
hesaplaması,
Besin bileşim cetveli…
3.
4.
1. BOMBA KALORİMETRE
Dr. ATWATER
1900’lü yıllarda
USA’da geliştirmiş,
1947’de “Birleşmiş
Milletler Besin ve
Tarım Örgütü
Uzmanlar
Kurulunda” kabul
edilmiştir.
Besinlerin yanma sonucunda verdiği enerjiyi
ölçmede kullanılır.

Besinden yaklaşık 1 g örnek alınır.

Bomba kalorimetre, yüksek basınçlı oksijen ile
doldurulur.

Örnek kıvılcım oluşturan elektrik akımı ile
yakılır.

Yanan besin ısı oluşturur, ısı etrafı su ile çevrili
olan termometrenin derecesini artırır.

Bomba kalorimetre ile besinlerin brüt enerjisi
ölçülür.
Gerçekte insan vücudunda enerji kullanımı,
bomba kalorimetreden daha azdır.
Nedenleri:
1. Vücutta proteinin metabolizması sonucunda
oluşan üre, amonyak ve az miktarda nitrojen
bileşikleri böbreklerden idrarın bileşiminde atılır.
Oysa bomba kalorimetrede bunlar yanar.
2.
Brüt ve net enerji arasındaki farklılık, sindirim ve
emilimden kaynaklanmaktadır.
Brüt Enerji (ısı oluşumu)
CHO
4.10
Yağ
9.45
Protein
5.65
Dışkı ile atılan kısım
CHO: % 2
Yağ: % 5
Protein: % 8
Alkol: 0
Alkol
7.1
Sindirilebilir Enerji
CHO Yağ
Protein Alkol
4.00
9.00
5.20
7.10
Metabolize Edilebilir Enerji
CHO
Yağ Protein Alkol
4.0
9.0
4.0
7.0
İdrarda atılan kısım
N’lu öğeler
( Proteinin yıkım ürünleri )
1.25 kkal/g
Eleştiriler:
 Diyette
sindirilemeyen karbonhidrat
miktarı arttıkça, metabolize enerji
azalır.

Besin ögelerinin sindirimi tek başına ele
alınmıştır, oysa sindirimde besin ögeleri
birbirini etkiler.

Sindirimde bireysel ayrıcalıklar söz
konusudur.

Yiyeceklere uygulanan pişirme yöntemleri
sindirilebilirliği etkiler.

Posa; protein ve yağların sindirimini azaltarak
dışkı ile enerji kaybını artırır.

Emilim bozukluğunda da enerji kaybı artar.

Proteinlerin NH2 grubundan dolayı
oluşan 1.25 kkal/g kayıp, yalnız azot
dengesi sağlayabilen yetişkinler için
doğrudur.

Büyüme döneminde azot birikimi
olduğundan idrarla atım azalır.

Diyetteki protein, yağ, karbonhidrat
oranları büyüme için gerekli
metabolize enerjiyi etkiler.

Diyet proteini arttıkça daha çok
enerji ısı olarak kaybolur. Proteini
yetersiz yemekle dışkı ile yağ atımı
artarak enerji kaybı oluşur.
BESİNLERİN ENERJİ DEĞERİNİN SAPTANMASI
1.
Kalorimetre ile ölçüm,
2.
Proksimet analizler,
3.
Besin enerjisinin
hesaplaması,
Besin bileşim cetveli…
4.
2. PROKSİMET ANALİZLER

Protein
Kjeldahl Yöntemi

Yağ

Kül (mineral maddeler veya organik öğeler)
Besin 6000C’ ye kadar tamamen yakıldıktan
sonra kalan kısımdır.
Soxhelet Yöntemi

Nem
Kurutma ile ulaştığı sabit ağırlıktan
ilk ağırlık çıkartılır.

Karbonhidrat
% Nem + % Kül + % Protein +
%Yağ=X
CHO= 100-X
BESİNLERİN ENERJİ DEĞERİNİN SAPTANMASI
2.
Kalorimetre ile ölçüm,
Proksimet analizler,
3.
Besin enerjisinin hesaplaması,
4.
Besin bileşim cetveli…
1.
3. HESAPLAMA
Örnek: Orta büyüklükte yumurta
Protein
% 13 x 50 g = 6.5 g x 4 kkal/g = 26 kkal
Yağ
% 12 x 50 g = 6 g x 9 kkal/g = 54
CHO
% 1 x 50 g = 0.5 g x 4 kkal/g = 2
Toplam
82 kkal
Besinlerin Enerji Yoğunluğu
Besin Adı
Saf yağlar
Yağ, şeker, un karışımı yiyecekler
Yağlı tohumlar
Saf karbonhidratlar
Peynirler (özellikle kaşar peynir)
Tahıllar-kuru baklagiller
Etler
Yumru sebze ve meyveler
Diğer taze sebzeler
kkal/100 g
900
~700-800
600
~400
350-400
350
250-300
80-90
> 80
Besinlerin enerji yoğunluğu bileşimlerindeki
yağ ve su içeriğine bağlıdır.

Kurutulmuş besinlerin enerji içeriği yüksektir.
İNSANLARDA ENERJİ ALIMININ HESAPLANMASI
1.
Dublike besin örneği
2.
Tartı yöntemi
3. 24 saatlik geriye dönüşlü diyet hikayesi
4. Besin tüketim sıklığı