kemikler iskelet sistemi
advertisement
DESTEK VE HAREKET SİSTEMİ KEMİKLER EKLEMLER KASLAR KEMİKLER İSKELET SİSTEMİ Vücuda şekil veren, iç organları koruyan ve desteklik sağlayan yapıya iskelet denir. İskeletin Görevleri: Vücuda destek olur, dik durmasını sağlar. Kasların yardımıyla vücudun hareket etmesini sağlar. İç organları korur, kas ve iç organlara tutunma yüzeyi sağlar. Fosfat, magnezyum, potasyum ve en çok kalsiyum minerallerini depo eder. Alyuvar ve akyuvar gibi kan hücrelerini üretir. İskeletinin Kısımları: İnsan iskeleti, 207 kadar kemikten meydana gelir. Baş, gövde ve üyeler (kol, bacak) olmak üzere üç bölümde incelenir. Baş İskeleti: Kafatası ve yüz kemikleri, baş iskeletini oluşturur. Kafatası içinde beyin korunur. Baş iskeletinde sadece alt çene kemiği oynar eklem yapar. Gövde İskeleti: Omurga ve göğüs kafesinden oluşur. Omurga; “omur” adı verilen kemiklerin üst üste dizilmesinden meydana gelir. Omur kemiklerinin ortasında yer alan deliklerin meydana getirdiği kanal içinde omurilik siniri vardır. Omurga, sırt bölgesinde boyundan kuyruk sokumuna kadar uzanır. Göğüs Kafesi: Sırt omurları, kaburga kemikleri ve göğüs kemiğinden oluşur. Akciğer ve kalbin korunduğu bölümdür. Üyeler: Kollar ve bacaklardır. Kollarda; pazı, ön kol, dirsek, bilek, tarak ve parmak kemikleri vardır. Bacakta; uyluk, diz kapağı, baldır, kaval, bilek, tarak ve parmak kemikleri bulunur. Kemik Çeşitleri Kemikler üç grupta incelenir. Uzun, kısa ve yassı kemikler. Uzun Kemik: Kol ve bacaklarda bulunan kemiklerdir. Yapısında kemik zarı, sıkı kemik dokusu, süngerimsi kemik doku, kemik kanalı, sarı ilik bulunur. Süngerimsi dokuda ise kırmızı kemik iliği bulunur. Boyları enlerinden uzun kemiklerdir. Pazı, ön kol, dirsek, uyluk, kaval, baldır ve parmak kemikleri uzun kemiklerdir. Kısa Kemik: Omurlar, el ve ayak bilek kemikleri kısa kemiklerdir. Yassı Kemik: Yassı görünüşte olan kemiklerdir. Kafatası, kalça, leğen, göğüs kemiği ve kaburgalar yassı kemiklerdir. EKLEMLER İki ya da daha fazla kemiğin birbirine bağlanmasıyla oluşan yapıya eklem denir. Eklemler, kaslarla birlikte hareketi sağlar. Üç çeşit eklem vardır. Oynamaz Eklem: Kemiklerin birbirine sıkıca bağlandığı hareketsiz eklemlerdir. Kafatası kemikleri arasında ve kuyruk omurları arasında bulunan eklemler Yarı Oynar Eklem: Hareketi sınırlı olan eklemlerdir (Omurlar arası eklem). Kaburgaların göğüs kemiği ile yaptığı eklem de az oynar ekleme örnektir. Oynar Eklem: Vücudun hareketini sağlayan eklemlerdir. Omuz eklemi, kalça eklemi, kol ve bacaklardaki eklemler). KASLAR KAS SİSTEMİ İskeletin üzerini sararak vücuda şekil veren, kasılıp gevşeme özelliğiyle hareketi sağlayan yapıya kas denir. Kasları oluşturan ipliksi yapılara kas lifi denir. Çok sayıda kas lifi birleşerek kas demeti denen kalın iplikleri oluşturur. Çizgili kasların kemiklere tutunmasını sağlayan yapılara kas kirişi ya da tendon adı verilir. Hareketi sağlayan kaslar çift olarak bulunur ve birbirlerine zıt olarak çalışırlar . Bunlara antogonist kaslar denir. Aynı anda kasılıp gevşeyen kaslara da “sinerjist” kas denir. Kasların Çalışması Kasılan bir kas; kısalır, sertleşir ve şişer.Ancak hacminde bir değişme olmaz Gevşeyen bir kas ise uzar, yumuşar ve incelir. İskelet kasları çoğunlukla kirişlerle (tendon) farklı iki kemiğe bağlandığından kasların kasılıp gevşemesi, eklemlerde hareket meydana getirir Kaslar, beyinden gelen sinir uyarılarını alarak kasılır. Kasılma esnasında çok enerji harcanır. İnsanda hareket; sinir, iskelet, kas ve eklem sisteminin birlikte çalışmasıyla gerçekleşir. Kas Çeşitleri Çizgili Kas (İskelet Kası): Kırmızı renkli kaslardır. İskelet sistemini örter. Boyun, kol, bacak, parmak gibi organlarımızı hareket ettirmemizi sağlar. İsteğimizle çalışır ve kasılmaları güçlüdür. Çabuk yorulur. Kasıldıklarında orta bölgeleri şişer. Düz Kas: Beyaz renkli, isteğimiz dışında çalışan kaslardır. Kalp dışındaki iç organlarımızda bulunur. Yavaş ve düzenli çalışır, geç yorulur. Kasılmaları yavaştır. Düz kas hücreleri tek çekirdeklidir. Mide, bağırsaklar ve yemek borusu düz kaslardan oluşur. Damarların yapısında düz kaslar bulunur Kalp Kası: Kalp, çizgili (kırmızı) kaslardan oluşmuştur Kalp kası hücreleri çok çekirdeklidir. Hızlı ve güçlü kasılır. Fakat kalp kası, düz kaslar gibi isteğimiz dışında çalışır. Kalp kası, çizgili kaslardan olduğu hâlde yorulmaz. DESTEK VE HAREKET SİSTEMİNİN SAĞLIĞI Destek ve hareket sisteminin sağlıklı gelişebilmesi için en önemli etken, dengeli beslenmedir.Kemiklerin iyi gelişebilmesi ve sertleşmesi için kalsiyum, fosfor ve D vitamini alınması gerekir. D vitamini eksikliğinde raşitizm hastalığı görülür. Kasların gelişip güçlenmesi için de proteinli besinlerin alınması gerekir. Sütte kalsiyum bulunur. Bunun için gelişme çağındaki çocuklar ve gençler bol miktarda süt içmelidir. Kasların ve kemiklerin gelişip güçlenmesi için yaşa uygun ve düzenli spor yapılmalıdır. Spor yaparken kaslara aşırı yüklenilmemelidir. Ağır spor yapmak, kramplara neden olabilir Anî hareketler, ağır darbe ve vurmalar; burkulmalara, çıkıklara ve kemik kırılmasına sebep olabilir. Ayrıca, yüksek topuklu ve dar ayakkabı, dar elbiseler, hatalı duruş, eğri oturma, ağır yük taşıma ve fazla kilo alma, destek ve hareket sistemine zarar verebileceği için bunlardan kaçınılmalıdır. sorular 1. İnsanda iskelet ve kas sistemi; I. Hareket II. Kan hücresi üretimi III. Mineral depolama görevlerinden hangilerini gerçekleştirir? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III Bir insanın kemik gelişiminde; I. Mineraller II. Güneş ışığı III. Hormonlar IV. Vitaminler gibi faktörlerden hangileri etkilidir? A) I ve II B) III ve IV C) I, II ve IV D) I, II, III ve IV Bir insanda bulunan bazı eklemler şunlardır; I. Diz eklemi II. Kafatası eklemi III. Omurlar arası eklem Bu eklem çeşitlerinin en az oynardan en çok oynara doğru sıralanışı aşağıdaki seçeneklerin hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) I, II ve III B) III, II ve I C) II. III ve I D) II, I ve III Aşağıdakilerin hangisi uzun kemik değildir? A) Ön kol kemiği B) Uyluk kemiği C) Pazı kemiği D) omur SORULAR 1. 2. 3. 4. 5. 6. Kas çeşitleri nelerdir? Kalp kası hangi yönleriyle çizgili kaslara hangi yönleriyle düz kaslara benzer? Kasların kasılma sırasında kısalması ne yarar sağlar? İnsanın hareket etmesinde hangi yapılar görev alır? gençler neden asitli içecekler yerine süt ve ayran içmelidir? Destek ve hareket sisteminin sağlığı için neler yağılmalıdır?
