Karasal iklim - Sosyal Bilgiler
advertisement
Türkiye,iklim kuşaklarından ılıman kuşak ile subtropikal kuşak arasında yer alır. Türkiye’nin coğrafik konumu ve yeryüzünün aldığı şekiller neticesinde ikliminin, farklı özellikte iklim tiplerinin doğmasına yol açmıştır. Kıyı bölgelerinde denizlerin etkisiyle daha ılıman iklim özellikleri görülür. • Dağların konumu deniz etkilerinin iç kesimlere girmesini engeller.Bu nedenle iç kesimlerinde karasal iklim özellikleri görülür. • Türkiye'de belli başlı dört ana iklim tipine rastlanır.Bunlar: • Karasal iklim • Karadeniz iklimi • Akdeniz iklimi • Marmara iklimi • Karasal iklim: Kıtaların orta kesimlerinde deniz etkisinden uzak yerlerde, ve Kuzey Yarım Küre'de etkili olan iklim çeşitidir. Kışları soğuk ve karlı geçer, yazlar ise özellikle Orta Asya'da ve Anadolu'da sıcak ve kurak geçer, Türkiye'nin büyük bir kısmında özellikle İç Anadolu Bölgesi ve Doğu Anadolu Bölgesi'nde etkili olur. • Karasal iklimin görüldüğü yerlerde kış erken başlar ve ortalama olarak 90 gün karın yerde kalma süresi vardır. Yazlar da kış kadar erken başlar ve sıcaktır fakat nem az olduğundan dolayı bu sıcaklık fazla hissedilmez, gece ve gündüz arasındaki sıcaklık ve yıllık sıcaklık farkı çok fazladır. • Karasal iklim, ülkemizde Karasal İklim, İç Anadolu, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri ile İç Batı Anadolu Bölümünde görülür. Genel özellikleri şunlardır: • Yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve kar yağışlıdır. • İç Anadolu Bölgesinde maksimum yağış ilkbaharda, minimum yağış yazın düşer. • İç Anadolu da ortalama yağış 300-400 mm’dir. • İç Anadolu’nun kış sıcaklık ortalaması, -1, -5 °C, yaz sıcaklık ortalaması, 22-23 °C, yıllık sıcaklık ortalaması ise, 10-11 °C’dir. • Ege Bölgesinin İç batı Anadolu Bölümünde de yağışlar kıyı kesimine göre azdır. • Doğu Anadolu Bölgesinin kuzeydoğu kesiminde yıllık sıcaklık ortalaması, 4-6 °C’dir. • Kuzeydoğu Anadolu’da kış sıcaklık ortalaması, -7, -10 °C, yaz sıcaklık ortalaması, 17-19 °C’dir. • Yıllık yağış miktarı, 500-600 mm’dir. • Güneydoğu Anadolu’da ise ortalama yağış, 400-700 mm’dir. • Güneydoğu Anadolu Bölgesinde kış mevsimi çok karlı ve donlu geçmemekle beraber, yaz mevsiminde şiddetli kuru sıcaklar egemendir. • Güneydoğu Anadolu’da yıllık ortalama sıcaklık, 15-16 °C, kış sıcaklığı, -1,4 °C, yaz sıcaklığı ise, 30-35 °C’dir. • Karadeniz iklimi (Okyanusal İklim veya Ilıman Deniz İklimi) asıl olarak Kuzey Anadolu Dağları'nın Karadeniz’e bakan yamaçlarında görülür. Doğu Anadolu Bölgesi'nde ise bir tek Ardahan'ın Posof ilçesinde bu iklim görülür. Genel özellikleri şunlardır: • Her mevsim yağışlıdır. • Doğu Karadeniz Bölümünde maksimum yağış sonbaharda, minimum yağış ilkbaharda düşer. Yıllık yağış miktarı 2000-2500 mm’dir. • Batı Karadeniz Bölümünde maksimum yağış sonbaharda, minimum yağış ilkbaharda düşer. Yıllık yağış miktarı 1000-1500 mm’dir. • Orta Karadeniz Bölümünde ise maksimum yağış kışın, minimum yağış yazın düşer. Yıllık yağış miktarı 800-1000 mm’dir. • Karadeniz ikliminin görüldüğü alanlarda kar yağışlı günlerin ortalaması 18 gündür. • Yıllık ortalama sıcaklık 13-15 °C’dir. • Ocak ayı ortalama sıcaklığı 6-7 °C’dir. • Temmuz ayı ortalama sıcaklığı 21-23 °C’dir. • Yıllık sıcaklık farkı 13-15 °C’dir. • Doğal bitki örtüsü ormandır. Yüksek alanlarda Alpin çayırlar görülür. • Akdeniz ikliminin görüldüğü yerler]] • Yaz sıcaklığı güneş ışınlarının düşme açısına, kuraklık ise alçalıcı hava hareketlerine bağlıdır. En sıcak ay ortalaması 28-30 °C, en soğuk ay ortalaması 8-10 °C dir. Yıllık sıcaklık ortalaması 18 °C dir. Kar yağışı ve don olayı çok ender görülür. En fazla yağış kışın, en az yağış yazın düşer. Kışın görülen yağışlar cephesel kökenlidir. • Cephesel yağışlar en fazla bu ikimde görülür. Yıllık yağış miktarı yükseltiye göre değişir. Ortalama 600-1000 mm arasındadır. Yağış rejimi düzensizdir. • Bitki örtüsü maki'dir. Maki yaz kuraklığına dayanabilen; mersin, defne, kocayemiş, zeytin, zakkum, keçi boynuzu gibi kısa bodur ağaççıklardan meydana gelen bir bitki topluluğudur. Bitki örtüsüde fazladır(maki) AKDENİZ İKLİMİ • Görüldüğü yerler == • Akdeniz’e kıyısı olan ülkeler (Libya, Mısır, ve İsrail hariç, buralarda görülmeme sebebi yer şekillerinin engebesiz olmasıdır). Avustralya’nın güneybatısı, Güney Afrika Cumhuriyetinde Kap bölgesi, Şili’nin orta kesimleri ve Kuzey Amerika’da Kaliforniya çevresinde etkilidir. AKDENİZ İKLİMİ • Türkiye'de Akdeniz iklimi esas karakterini Akdeniz Bölgesi'nde, Torosların denize bakan yamaçlarında 800-1000 metre yüksekliğe kadar olan alanlarda gösterir. Kıyı boyunca kuzeye gidildikçe karakterinde değişiklikler görülmekle birlikte, kıyılar ve içeriye doğru uzanan grabenler boyunca görülür. Marmara Bölgesi'nde ise Güney Marmara kıyıları ile Trakya'nın Ege kıyılarında görülür • Marmara iklimi, Marmara Bölgesi'nin kuzey Ege'yi de içine alacak şekilde güney kesiminde görülür.Genel olarak Balıkesir,Bursa,Çanakkale,İstanbul,Teki rdağ ve Yalova şehirlerinde etkilidir. • Marmara iklimi, Karasal iklim, Karadeniz iklimi ve Akdeniz iklimleri arasında bir geçiş özelliği göstermektedir. Buna bağlı olarak doğal bitki örtüsünü güney ve alçak kesimlerde Akdeniz kökenli bitkiler, yüksek kesimlerde kuzeye bakan yamaçlarda Karadeniz bitki topluluğu özelliğindeki nemli ormanlar oluşturmaktadır. • Bir geçiş kuşağında yer alan Marmara Bölgesi’nde Akdeniz ikliminin etkisi güneyden kuzeye doğru giderek azalır. İç kesimlerdeki Bilecik yöresiyle Ergene Havzasına doğru ise step ikliminin özellikleri görülür. Kesintisiz dağ engelleri olmadığından bölgenin birçok kesimi Balkan Yarımadasının, bazı kesimleri de İç Anadolu Bölgesi’nin etkilerine açıktır. Bu nedenle bazı kışlar bölgenin kıyılarını bile etkileyen soğuk baskıları, bazı yazlar ise ağır sıcak dalgaları görülür. • Kıyı boyunca 5°C–6°C olan en soğuk ay ortalama sıcaklığı iç kesimlere doğru gidildikçe azalır.Karasal etkilere açık Tekirdağ 4,3°C ile öteki kıyı yerleşmelerine göre daha düşük bir ortalamaya sahiptir. Güney Marmara Bölümü’nde de en soğuk ay ortalamaları yaklaşık 5°C dir. En sıcak ay ortalamaları hiçbir yerde 21°C’ nin altına inmediği gibi hiçbir yerde de 25°C’ yi bulmaz. Marmara Bölgesi’nde günümüze değinen düşük sıcaklık Bursa’da 25,7°C (9Şubat 1929), en yüksek sıcaklık ise Balıkesir’de 43,7°C (23 Ağustos 1958) olarak saptanmıştır . • Yağış rejimi bakımından Akdeniz yağış rejiminin hafiflemiş biçimi görülür. En kurak mevsim yaz, en yağışlı mevsim ise kıştır. Yıllık ortalama yağış miktarı genelde 500-1.00 mm arasında değişir. Bölgede ortalama kar yağışlı gün sayısı genellikle 10 günden azdır. İç kesimlerde bulunan ve İç Anadolu’ya yakınlığı iklim olaylarına yansıyan Bilecik’te ise kar yağışlı gün sayısı 19,5 gündür.
