FEN VE TEKNOLOJİ CANLILAR DÜNYASINI GEZELİM TANIYALIM

FEN VE TEKNOLOJİ
CANLILAR DÜNYASINI GEZELİM TANIYALIM
otlarıdır.
* Tropik bölgelerde yetişen eğrelti otları ,gerçek
ağaçlar kadar büyük olur.
CANLILAR
Canlıların çeşitliliği, incelenmesini zorlaştırır. Bu
sebeple bilim adamları canlıları gruplandırmışlar.
Ciğer otları : * Nemli toprak ve ağaç gövdelerinde
yaşayan çiçeksiz bitkilerdendir.
* Yassı ve yeşil renkli olurlar
* Suyun toprak içinde korunmasını sağlarlar.
* Canlılar gruplandırılırken benzer ve farklı
özellikler göz önünde bulundurulur.
* Dış görünüşleri,
* İç yapıları ,
* Beslenme ,
* Hareket ,
* Çoğalma canlıların sınıflandırılmasında
kullanılan özelliklerdendir.
* Canlıların sınıflandırılması onları inceleme
kolaylığı sağlar.
Bilim adamları canlıları ;
* hayvanlar,
* bitkiler,
* mantarlar
* mikroskobik canlılar olarak dört bölümde
sınıflandırmışlar.
Soru : Çiçeksiz bitkilerin özelliklerini yazınız.
Bitkiler yapısal özelliklerine göre çiçekli
bitkiler ve çiçeksiz bitkiler olmak üzere iki grupta
incelenir.
Cevap : * Çiçeksiz bitkilerde adından da
anlaşılacağı gibi çiçek bulunmaz.
* Üreme organları yoktur.
* Genellikle nemli topraklarda ve ağaç gövdelerine
yaşar.
1 – ÇİÇEKSİZ BİTKİLER
Soru : Çiçeksiz bitkilere neleri örnek verebiliriz?
Çiçek ve tohumu bulunmayan bitkilere “çiçeksiz
bitkiler” denir.
Cevap :
* Kara yosunu,
* Su yosunu,
* Eğrelti otları,
A – BİTKİLER
Bunlar ; * Kara yosunu,
* Su yosunu,
* Eğrelti otları,
* Ciğer otu,
* Atkuyruğu,
* Kibrit otu
* Ciğer otu,
* Atkuyruğu,
* Kibrit otu
2 – ÇİÇEKLİ BİTKİLER
Kara yosunları : * Çoğunlukla az güneş alan,
nemli ağaç gövdeleri veya kaya yüzeylerinde
görülen çiçeeksiz bir bitkidir.
* Kökleri, su ve besin taşıyan yapıları yoktur.
Eğrelti otları : * Ormanlarda, nehir ve göl
kıyılarında yetişir.
* Kök ,gövde ve yaprakları vardır.
* Saksılarda yetiştirilen “aşk merdiveni” adlı çiçek
de bir eğrelti otudur.
* Çiçeksiz bitkilerin en gelişmiş olan bitkisi eğrelti
1
FEN VE TEKNOLOJİ
CANLILAR DÜNYASINI GEZELİM TANIYALIM
Soru : Bitkilerde kaç çeşit gövde vardır?
Çiçeği olan ve tohum oluşturabilen bitkilere
“çiçekli bitkiler” denir.
Cevap : * Bitkilerde dört çeşit gövde vardır.
Bunlar otsu ve odunsu gövdedir.
* İnce, yumuşak ve yeşil olan gövdeye “otsu
gövde” denir. Bezelye, buğday, fasulye, patlıcan,
çimen otsu gövdeye örnek bitkilerdir.
* Gövdeleri kalın, dayanıklı ve sert olan gövdelere
“odunsu gövde” denir. Zeytin, çam, kavak, meşe,
armut, elma, portakal, badem odunsu gövdeye
örnek bitkilerdir.
* Dik duramayan zayıf ve uzun gövdeler yerde
sürünürler. Bunlara “sürünücü gövde” denir. Kavun
,karpuz ,hıyar gibi
Soru : Çiçekli bitkilerin kısımlarını belirtiniz.
Cevap : Çiçekli bitkiler;
* Kök,
* Gövde,
* Yaprak
* Çiçek kısımlarından oluşur.
1 – KÖK : Bitkinin toprak altında kalan kısmına
“kök” denir.
* Bitkiyi toprağa bağlar.
* Bitkinin topraktan su ve madensel tuzları
almasını sağlar.
* Havuç ,turp ,şalgam ,şeker pancarı gibi besinler
besinlerini köklerinde depo ederler.
* Sarmaşık ve fasülye gibi bitkilerin gövdeleriağaç
ve çıtalara sarılarak büyürler. Bu tip gövdelere
“sarılıcı gövde” denir.
Soru : Kök çeşitleri nelerdir ?
3 – YAPRAK : Bitkilerin gövde ve dallarına bağlı
,genellikle yeşil renkli kısmına “yaprak” denir.
Cevap :
Yaprağın görevleri :
1 – Kazık Kök : Bunlar kalın ve uzun köklerdir.
* Çam ,söğüt ,gül ,Lahana ,fasülye ,havuç kazık
köke sahip bitkilerdir.
1 – Besin yapmak.
* Bitkiler topraktan aldığı suyu, havadan aldığı
karbondioksiti ,güneş enerjisini ve klorofilin
yardımıyla birleştirerek besin ve oksijen üretir. Bu
olaya fotosentez denir.
Klorofil
Su + Karbondioksit + Güneş ışığı ————→
2 – Saçak Kök : Gövdenin ucunda çıkansaçak
şeklide köklerdir.
* Mısır, buğday, pırasa, soğan saçak köke sahip
bitkilerdir.
3 – Depo Kök : Besin biriktirilen köklerdir.
* Havuç ,turp ,şalgam ,şeker pancarı gibi bitkiler
besinlerini köklerinde depo ederler.
Besin + Oksijen
2 – GÖVDE : Bitkilerin toprak üstündeki sert ve
uzun kısmına “gövde” denir.
* Fotosentez sonucunda basit şeker (besin) ve
oksijen oluşur.
* Besin ve oksijen hayvanların ve insanların
hayatında çok önemli yer tutar.
* Bitkinin dik durmasını sağlar
* Gövde kökün topraktan aldığı suyu ve mineralleri
bitkinin diğer kısımlarına taşır.
* Bitki tarafından üretilen besinin bitkinin farklı
kısımlarına taşınması gövde tarafından
gerçekleştirilir.
* Bitkilerin toprak üstünde bulunan çiçek, yaprak
ve meyve gibi kısımlarını taşır.
* Patates ve yer elması,süsen gibi bitkiler
gövdesinde besin depolar.
2 – Solunum yapmak.
* Solunum fotosentezin tam tersi bir olaydır.
Solunumda oksijen tüketilip karbondioksit üretilir.
* Yapraklar bitkilerin solunum organıdır.
Gündüzleri havadan karbondioksit alıp havaya
oksijen veririler. Gece ise bunun tam tersi olarak
oksijen alır karbondioksit verirler.
2
FEN VE TEKNOLOJİ
CANLILAR DÜNYASINI GEZELİM TANIYALIM
3 – Boşaltım yapmak.
çiçek tozlarının çevreye ve diğer çiçeklere
dağılmasını sağlar.
* Bitkiler beslenme ve solunum sırasında oluşan
zararlı maddeleri yapraklarında biriktirirler.Bu
yapraklar sararıp düşer ,böylece bitkideki zararlı
maddeler atılmış olur.
Erkek üreme organı : Çiçek tozlarının üretildiği
yapılardır. Dişi organ etrafında yer alır.
Dişi üreme organı : Tohumun oluştuğu kısımdır.
Çiçeğin ortasında bulunur.
4 – Terleme yapmak .
* Bitkiler topraktan aldıkları suyun tamamını
kullanamaz ve bir kısmını yapraklardan dışarı atar.
Bu olaya terleme denir.
* Terlemede güneş alma, rüzgar ve hava sıcaklığı
gibi durumların etkisi vardır.
* Terleme ile bitkinin ısısı ayarlanır.
1 – Hangisi kökün görevlerinden biri değildir ?
A)
B)
C)
D)
5 – Besin depo etmek : Ispanak ,marul ,maydanoz
,lahana gibi bitkiler yapraklarında besin depo
ederler.
Bitkiyi toprağa bağlamak.
Fotosentez yapmak
Topraktan su ve madensel tuzları almak.
Besin depo etmek.
2 – Aşağıdaki bitkilerin hangisinde depo kök
görülmez ?
4 – ÇİÇEK
A) Şeker pancarı
C) Turp
B) Soğan
D) Havuç
3 – Bazı bitkilerin gövdeleri odun maddesi
biriktirmiştir. Bu nedenle gövde sert ,dayanıklı ve
kalındır. Bu çeşit bitkilere odunsu gövdeli bitkiler
denir. Hangisi böyle bir bitkidir ?
* Çiçek bir bitkinin üreme organıdır.
* Meyve ve tohumun oluştuğu yerdir.
* Çiçekte üretilen tohumlar bitkinin çoğalmasını
sağlar.
A) Lahana
C) Maydanoz
Soru : Çiçeğin kısımları ve görevlerini yazınız.
4 – Yeşil bitkilerde ,oksijen ve karbondioksitin
üretildiği zamanlar hangisinde doğru verilmiştir ?
Cevap :
Çiçek sapı : Çiçeği dala bağlayan kısımdır.
Oksijenin
üretildiği zaman
Çanak yaprak : Çiçeğin yeşil renkli bölümüdür.
Çiçeği dışarıdan çevreler ve korur. Özellikle çiçeğin
tomurcuk döneminde korunmasını sağlar.
A)
B)
C)
D)
Taç yaprak : Çiçeğin renkli kısmıdır. Çiçeğe ve
etrafa güzel görüntü verir. Böcekleri çiçeğe çekerek
3
Gece – Gündüz
Gece
Gündüz
Gündüz
B) Fasülye
D) Meşe
Karbondioksitin
üretildiği zaman
Gece
Gündüz
Gece
Gece – Gündüz
FEN VE TEKNOLOJİ
CANLILAR DÜNYASINI GEZELİM TANIYALIM
5 – Aşağıdakilerden hangisi besinini toprak altı
gövdesinde biriktirir ?
9 – Bitkilerde su ve besin iletimini sağlayan kısım
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Turp
C) Patates
A) Yaprak
C) Kök
B) Pancar
D) Havuç
6 – Yeşil bitkiler besin yaparken aşağıdakilerden
hangisini kullanmazlar ?
A) Karbondioksit
C) Güneş ışığı
10 – Bitkiler besinlerini hangi yolla sağlarlar?
A)
B)
C)
D)
B) Oksijen
D) Su
7 – Aşağıdakilerden hangisi yaprağın görevlerinden
değildir ?
A)
B)
C)
D)
B) Çiçek
D) Gövde
Kendi besinlerini kendileri yaparak
Hazır beslenerek
Tozlaşarak
Kökleriyle
11 – Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Gövde bitkinin bazı kısımlarını taşır.
B) Bitki gövdesi besin depo edebilir.
C) Gövde bitkiyi toprağa bağlar.
D) Gövde kök ve yaprak arasında madde iletimi
sağlar.
Besin depo etmek
Gaz değişimi yapmak
Terleme yapmak
Üreme yapmak.
8–
12 –
Yukarıdaki şekilde iki farklı bitki verilmiştir.
Bu iki bitkide aşağıdaki özelliklerden hangisi
ortaktır?
A) Çiçekli olma
C) Beslenme şekli
Yukarıdaki şekilde fotosentez ve solunumun
olabilmesi için numaralı yerlere sırasıyla hangileri
gelmelidir ?
A)
B)
C)
D)
B) Üreme şekli
D) Yaşam alanı
13 – Ağaç kabuklarında, kayaların üzerinde yaşayan
ve yön bulmamıza da yardımcı olan bitki
aşağıdakilerden hangisidir?
Besin – Oksijen – Su – Karbondioksit
Su – Oksijen – Besin – Karbondioksit
Besin – Karbondioksit – Su – Oksijen
Su – Karbondioksit – Besin – Oksijen
A) Ciğer otu
C) Kara yosunu
4
B) Eğrelti otu
D) At kuyruğu