Bulaşıcı Hastalık - Ankara İl Sağlık Müdürlüğü

T. C.
ANKARA VALİLİĞİ
İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ
Eğitim Şube Müdürlüğü
www.asm.gov.tr
1
BULAŞICI HASTALIKLAR İLE
İLGİLİ GENEL BİLGİLER
2
AMAÇ
Bulaşıcı hastalıklar ve korunma
konusunda bilgi ve tutum kazandırmak.
3
ÖĞRENİM HEDEFLERİ
 Bulaşıcı hastalıkların önemini açıklayabilmeli,
 Sağlık, hastalık, bulaşıcı hastalık, mikrop ve salgın
kavramlarını açıklayabilmeli,
 Bulaşıcı hastalık etkenleri ve genel özelliklerini
açıklayabilmeli,
 Bulaşıcı hastalıkların genel belirtilerini söyleyebilmeli,
 Bulaşıcı hastalığın meydana
gelmesinde bulaşma
zincirini (enfeksiyon zinciri) açıklayabilmeli,
 Bulaşıcı hastalıklardan
korunmada genel önlemleri
açıklayabilmelidir.
4
Bulaşıcı Hastalıkların Önemi
Bulaşıcı hastalıklar sık ve yaygın görüldüğü, ölümlere,
başka hastalıklara ya da sakatlıklara yol açtığı, iş gücü
ve maddi kayıplara neden olduğu için son derece
önemlidir.
Gerekli önlemlerin alınması ve aşılama yapılması ile
bulaşıcı hastalıkların çoğundan korunmak mümkündür.
Sağlık
Sadece hastalık ve sakatlığın olmayışı değil,
bedenen, ruhen ve sosyal yönden tam iyilik
halidir. Toplumun sağlıklı yaşam biçimini
benimsemesi, sağlığın korunması ve
geliştirilmesi (eğitimi) de sağlıklı olmak
açısından önemlidir.
Hastalık
 Herhangi bir nedenle kişinin bedensel,
ruhsal ve sosyal yönden iyiliğini
yitirmesidir.
Bulaşıcı Hastalık
 Bir hastalığın insandan insana ya da
hayvandan insana herhangi bir yolla
bulaşması niteliği taşımasıdır.
Mikrop
 Bulaşıcı hastalık meydana getiren, gözle
görülmeyen ancak mikroskop denilen
aletle görülebilen mini canlılardır.
Salgın
 Bir
bulaşıcı hastalığın belirli zaman ve
normal ölçüler içinde beklenenden daha
çok sayıda görülmesine ya da o toplumda
daha önce hiç görülmeyen bir hastalığın
bir tek bile olsa ortaya çıkmasıdır.
Bulaşıcı Hastalık Etkenleri
Bakteriler
Normal mikroskopla görülebilen,
çoğunlukla antibiyotiklerle öldürülebilen,
virüslere göre daha büyük olan canlılardır.
11
Bakteriler
KOLERA MİKROBU
TİFO MİKROBU
KOLİ BASİLİ
Bulaşıcı Hastalık Etkenleri
Virüsler
Normal mikroskopla görülmeyen,
antibiyotik denilen ilaçla öldürülemeyen,
canlı ortamlarda üreyebilen, diğer
mikroplardan çok daha küçük olan
canlılardır.
Virüsler
GRİP VİRÜSÜ
14
Bulaşıcı Hastalık Etkenleri
Parazitler
Mikrop kadar küçük tek hücreli canlılar
olabildiği gibi (sıtma etkeni), bağırsak
solucanı, kıl kurdu ve tenya (abdest bozan)
gibi gözle de görülebilen canlılardır.
Parazitler
BİTLER
KIL KURDU
16
Bulaşıcı Hastalık Etkenlerinin
Genel Özellikleri
 Mikroplar, uygun ısı, nem ve besin ortamı gibi
koşulların varlığında çoğalarak, sayıları hızla
artar,
 Mikropların bir kısmı insanlarda bir kısmı ise
hem insan hem de hayvanlarda hastalık
oluşturabilirler,
Bulaşıcı Hastalık Etkenlerinin
Genel Özellikleri
Bazı mikropların kendisi hastalık oluştururken
(kolera, grip virüsü, amip vb), bazıları da
salgıladıkları zehirli maddeler (toksinleri) ile
hastalık (tetanoz, botilinum vb) oluşturabilirler.
Bulaşıcı Hastalık Etkenlerinin
Genel Özellikleri
 Bazı mikroplar giriş yerinde yerel (lokal)
enfeksiyon oluştururken, bazıları genel (sistemik)
hastalık oluşturabilirler,
Bazı mikroplar vücuda girdikten sonra bazı organ
ve dokuları tercih ederek hastalık oluşturur
(hepatit virüsleri karaciğere, meningokok
bakterileri beyin zarlarına yerleşirler).
Bulaşıcı Hastalık Etkenlerinin
Genel Özellikleri
Bazıları insandan insana bulaşırken (hepatit
virüsleri, grip virüsleri vb). bazıları insandan
insana bulaşmaz (tetanoz, brusella vb).
Bazı mikroplar salgın oluşturabilirken (kolera,
tifo, grip, epidemik menenjit, hepatit A vb),
bazıları salgın yapmaz (tetanoz vb).
Bir bulaşıcı hastalıkta ne tür
BELİRTİLER olabilir?
Bulaşıcı hastalıklar ile ilgili genel belirtiler,
hastalığın türüne göre değişmekle birlikte
genel olarak;
 Ateş
 İdrar yaparken yanma
 Deri döküntüsü
hissi
 Balgam çıkarma,
 Cinsel organlarda akıntı
 Halsizlik
 Yorgunluk
 İştahsızlık
 Vücutta ağrı
 Bulantı
 Kusma
 İshal
 Baş ağrısı
 Öksürük
Bulaşıcı hastalıklar ile ilgili genel belirtiler,
hastalığın türüne göre değişmekle birlikte
genel olarak;
 Burun akıntısı
 Karaciğer-dalak
 Üşüme
büyümesi,
 Solunum sayısının
artması,
 Ense sertliği, Boğazda
kızarıklık-iltihap, ağrı
vb.
 Titreme
 Sarılık
 Nabız sayısında artma
 Kasık ve koltukaltı lenf
bezlerinde büyüme
Bulaşıcı hastalıklar ile ilgili genel belirtiler,
hastalığın türüne göre değişmekle birlikte
genel olarak;
Yüksek ateş, özellikle çocuklarda havale
nöbetlerine yol açtığı için tehlikeli olabilir.
Ateşin düşürülmesi gerekir.
Enfeksiyon Zinciri (Bulaşma Zinciri)
Örnek Vaka
Bir çocuklu aile iki odalı bir evde yaşamaktadır.
Su ihtiyacını çeşmeden ve zaman zaman
kuyudan karşılamaktadır. İki gündür su kesiktir.
Anne pazardan aldığı meyve, sebze ve
bulaşıkları kuyudan aldığı su ile yıkamaktadır.
Örnek Vaka
Bir gece çocuğunun kusarak uyandığını ve
ağladığını görmüştür. Çocuğun ateşli olduğu ve
fışkırır tarzda kaka yaptığı dikkatini çekmiştir.
Taksi şoförü olan kocasını hemen uyandırıp,
çocuğu hastaneye götürmüşlerdir.
Tartışma Soruları
 Bu çocuk neden hastalanmış olabilir?
 2Çocuğun bu hastalığa yakalanmaması için
anne nelere dikkat etmeliydi?
28
Örnek verilen vaka su ve besinlerle
bulaşan bir bulaşıcı hastalıktır.
Bulaşma yoluna göre değişmekle beraber bulaşıcı
hastalıklardan genel korunma yolları şunlardır:
 Eller yemekten önce ve sonra, tuvaletten önce ve sonra,
dışarıdan eve gelince sabun ve bol su ile 15-30 saniye
iyice yıkanmalı,
 Kişisel temizliğe özen gösterilmeli,
 Öksürürken, aksırırken ağız kapatılmalı,
 Yerlere tükürülmemeli,
Bulaşma yoluna göre değişmekle beraber bulaşıcı
hastalıklardan genel korunma yolları şunlardır:
 Kâğıt mendil ya da kâğıt havlu kullanmaya özen
gösterilmeli,
 İçme ve kullanma suyu ihtiyacı, şebeke suyundan
karşılanmalı; şüpheli durumlarda içme suları kaynatılmalı,
 Çiğ yenen meyve ve sebzeler, akan su (musluk) altında
iyice yıkandıktan sonra tüketilmeli,
 Gıdalar, olabildiğince taze tüketilmeli ve buzdolabında
saklanmalı,
Bulaşma yoluna göre değişmekle beraber bulaşıcı
hastalıklardan genel korunma yolları şunlardır:
 Pastörize edilmiş ya da UHT yöntemi ile paketlenmiş
uzun ömürlü sütler tüketilmeli, çiğ süt tüketilecekse,
kaymak tuttuktan sonra karıştırılarak 5-7 dakika
kaynatılmalı; daha sonra olabildiğince kısa sürede
soğutulmalı,
Bulaşma yoluna göre değişmekle beraber bulaşıcı
hastalıklardan genel korunma yolları şunlardır:
Et ve yumurtalar iyice pişirilmeli,
Taze peynir tüketilmemeli, peynir yapıldıktan sonra en
az üç ay tuzlu suda bekletilmeli,
Aşı ile korunulabilen hastalıklara karşı aşı
yaptırılmalıdır.
EL YIKAMA
34
ÖZET
Bulaşıcı Hastalıkların Etkenleri
 Bulaşıcı hastalık etkenleri gözle görülemeyen
minik canlılardır. Ancak bağırsak parazitlerinin
bir kısmı gözle görülebilirler.
ÖZET
Bulaşıcı Hastalıkların Bulaşma Yolları
 Hastalık etkenleri temel olarak su ve besinler,
hava yolu, cinsel yolla ve deri teması ile sağlam
kişilere bulaşır.
Bazen hasta hayvanlardan doğrudan ya da kene,
sinek gibi aracılarla bulaşır.
ÖZET
Bulaşıcı Hastalıkların Belirtileri
 Bulaşıcı hastalıklarda genel olarak, yüksek ateş,
halsizlik, öksürük, balgam, burun akıntısı, ishal,
bulantı, kusma ve genital akıntı gibi belirtiler
görülür.
ÖZET
Ateş
Özellikle çocuklarda havale denilen nöbetlere
neden olabileceği için ateş yükseldiğinde
düşürülmelidir.
ÖZET
Bulaşıcı Hastalıkların Önlenmesi
Bulaşıcı hastalıklardan korunmada başta el
temizliği olmak üzere kişisel hijyen çok
önemlidir.
El yıkama, öksürürken, aksırırken ağzı kapatma
ile birçok hastalık önlenebilir.
Halk içinde muteber bir nesne yok devlet gibi
Olmaya devlet cihan da bir nefes sıhhat gibi
Kanuni Sultan Süleyman