gaziantep büyükşehir belediyesi çocuk ve ergen tedavi ve
advertisement
GAZİANTEP BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ ÇOCUK VE ERGEN TEDAVİ VE REHABİLİTASYON MODELİ Dr.Cenk YANCAR Psikiyatri Uzmanı Son yıllarda Gaziantep’in hızlı sanayi büyümesinin getirdiği göç ve nüfus artışı, beraberinde ekonomik ve sosyal sorunları da getirmektedir. 2010 yılında İstanbul’daki okullarda 31272 öğrenciye uygulanan anket ile yapılan araştırmanın sonuçlarına göre; son bir ay içinde sigara kullanımı %20 ve alkol kullanımı %21 olarak tespit edilmiştir. Yaşam boyunca esrar kullanımı %3,3, kokain %1, amfetamin %1,4 ve ekstazi %1,6 olarak saptanmıştır. İlimizde yapılan kullanım sıklığı çalışmaları bulunmasa da yaklaşık 1000 çocuk ve ergenin sokaklarda çalıştığı veya yaşadığı tahmin edilmektedir. Belediyemiz bu sorunları çözmeye yönelik olarak Münir Onat Çocuk ve Gençlik Merkezi, Akınal Çocuk ve Gençlik Merkezi, Oya Bahadır Yüksel Çocuk ve Gençlik Merkezleri ile hizmet vermektedir. Eğitime devam edecek çocuklar Münir Onat Çocuk ve Gençlik Merkezine, çalışmaya ya da meslek edindirmeye yönlendirilecek çocuklar ise Akınal Çocuk ve Gençlik Merkezine kabul edilir. İki merkez toplam 33 yatak kapasiteli olup, 12 yaş üstü çocuklar kabul edilmektedir. Her iki merkeze 2012 yılı içerisinde 75 çocuk kabul edilmiştir. Sokakta çalışan 52 çocuk yatılı bölge okuluna kayıt edilmiştir. Merkezlerimizdeki eğitime destek ve mesleki eğitim kurslarından 2012 yılı içerisinde 162 çocuk ve genç faydalanmıştır. Sokakta yaşayan ergenlerin büyük çoğunluğu madde kullanmaktadır (%33-%78). Yüksek madde kullanım oranları ve madde kullanan çocuklar için ayrı bir yaklaşım gerekliliği Oya Bahadır Yüksel Gençlik Merkezinin açılmasına sebep oluşturmuştur Ayrıca çalışmalarda ergen bağımlılarda %60 uzun süreli istismar öyküsü, %66 fiziksel şiddet, %83 diğer yasadışı etkinlikler ve %83 sosyal, duygusal ve de tıbbi sorunlar bulunmaktadır. (Dennis 2002) Hastaların %68 i başkalarına fiziksel şiddet uygulamıştır. (CSAT 2007) OYA BAHADIR YÜKSEL GENÇLİK MERKEZİ Merkezimiz bu ihtiyaçlardan yola çıkılarak ilimizde sokakta ve ailesi ile birlikte yaşayan madde kullanan 13-19 yaş aralığındaki çocuk ve gençlere yönelik olarak; barınma, tedavi, rehabilitasyon, eğitim, aile ve sosyal yaşama geri dönüşe hazırlık ana başlıklarında Gaziantep Büyükşehir Belediyesinin sosyal sorumluluk bilinci ile Nisan 2008 tarihinden bugüne hizmet vermektedir. Dr. David J. Powell, Yale üniversitesinde psikiyatri kliniğinde profesör olarak çalışmaktadır. İnternational Center for Health Concerns (Uluslararası Sağlık Sorunları Merkezi) adlı kurumun başkanı ve Uluslararası Madde Bağımlılığı Araştırmaları Merkezinin kurucusudur. Bazı kitapları: Clinical Supervision in Alcohol and Drug Abuse Counseling: Principles, Models, Methods 2004,Playing Life's Second Half: A Man's Guide for Turning Success into Significance 2003, Clinical Supervision: Skills for Substance Abuse Counselors 1980). Merkezimizin amacı; sosyal risk altında bulunan, suça eğilimli uçucu ve uyuşturucu madde kullanan çocukları ve ergenleri maddeden uzaklaştırarak, fiziksel, ruhsal, zihinsel ve eğitimsel eksiklerini gidermek topluma kazandırılmalarını sağlamaktır. Bu amaçla merkezimizde tedavi, eğitim hizmetleri ve meslek kursları bütünleştirilerek verilmektedir. Özellikle yaşam tecrübeleri başarısızlık, cezalandırılma, hayal kırıklığı olan çocuklarda güven ve samimiyete dayalı, yaşamda başarılı olabilecekleri alanların olduğunun gösterildiği ve mesaj olarak cezanın değil değişimin vurgulandığı bir program yürütülmektedir TEDAVİ İÇERİĞİ • Psikiyatrik değerlendirme • Tıbbi hastalıkların tedavisi • Madde yoksunluğu ve eşlik eden hastalıklarının tedavisi • Motivasyonel mülakat, bilişsel davranışçı terapiler, problem odaklı aile terapileri, grup terapileri • Psiko-eğitim çalışmaları • 12 basamak programı ve N.A. (Adsız Narkotikler) Toplantıları Grup terapilerinde Güvenlik Modeli (Lisa M. Najavits, Seeking Safety: A Treatment Manual for PTSD and Substance Abuse, New York, The Guildford Press, 2002) Matriks Modeli (SAMSAH, Matrix Intensive Outpatient Treatment Manual Washington D.C, SAMSAH, 2006), HASTA KABULÜ Merkeze hasta alımı ağırlıklı olarak Çocuk Polisi ile koordinasyon halinde mobil ekip çalışmaları sonucu yapılmaktadır. Ayrıca emniyet, muhtarlıklar, üniversite, devlet hastaneleri, diğer resmi ve sivil kuruluşların yönlendirmesi ve ailelerin başvurusu yoluyla da merkeze çocuk kabulü yapılmaktadır. Tespit edilen çocuk ve ergenlerin tıbbi değerlendirmeleri, psikiyatrik değerlendirilmesi, yasal değerlendirme, eğitim değerlendirmesi, sosyal ve aile incelemeleri yapılarak ayakta veya yatarak tedavi için karar verilmekte, bağımlılığın ön planda olmadığı durumlarda kısa süreli tedaviler sonrası diğer merkezlere yönlendirilmektedir. Hastanın tedavi istekliliği ile ailesinin onayı ve katılımı olmadan herhangi bir tedavi veya yatış işlemi yapılmamaktadır. 1-AKUT DÖNEM (1 ay) Tedavinin bu sürecinde, kullandıkları maddenin etkisinden arındıkları, merkeze oryantasyonun yapıldığı, eşlik eden sağlık ve psikiyatrik problemlerin tedavisinin başlatıldığı dönemdir. Her hasta için devam eden programın yanında bireysel sorunlarına yönelik tedavi planı hazırlanır. Tedavinin her aşamasında psikoeğitim, grup ve bireysel terapileri, 12 basamak programı uygulanır. 2-PRİMER DÖNEM (2ay) Bu dönemde, maddenin yaşantılarına etkileri, madde kullanma sebepleri, madde isteği ile başa çıkma, dürtüsellik, öfke kontrolü ve sorun çözme becerileri gibi konular gözden geçirilir. Bozulan aile ilişkileri bu dönemde ele alınır. Ayrıca eğitim ve beceri derslerine de bu dönemde ağırlık verilir. 3-UZATILMIŞ DÖNEM (3ay) Hastanın sosyal hayata adaptasyon, mesleki yönlendirme, aileye ve sosyal yaşama dönüş için hazırlanır. Bu süreçte merkez dışındaki NA toplantılarına katılımı başlar. Ayrıca 6 aylık eğitimi tamamlayan hastalar, ailesi ve kendisi ile oluşturulan bireysel plan doğrultusunda aldığı mesleki eğitime göre işe yönlendirilmektedir. YARIYOL EVİ Çocuk polisi ile birlikte yürüttüğümüz tedavinin önemli ayaklarındandır. Şehir merkezinde bulunan 4 evimizde barınan hastalarımız kendi ihtiyaçlarını kendileri karşılayarak, sembolik kira karşılığı, iş yaşamına devam etmektedir. Yarıyol evinde aile şartları uygun olmayan (parçalanmış aile, madde kullanan aile fertleri, cinsel taciz vb) ve ciddi düzeyde sosyal sorunları olan hastalar kalmaktadır. AYAKTA TEDAVİ PROGRAMI VE TAKİP Psikiyatrik düzenli muayene ve tedavi Adsız Narkotikler toplantıları Grup terapileri Aile toplantıları İş ve okul takibi Laboratuar testleri ÖNLEME ÇALIŞMALARI: Diğer kurumlarla işbirliği Büyükşehir Belediyesine bağlı diğer merkezler Eğitim seminerleri ve muhtarlık çalışmaları yapılmaktadır. EĞİTİM İÇERİĞİ • Sınıf eğitimleri • Beden eğitimi •Tiyatro eğitimi • Bilgisayar eğitimi • Halk oyunları eğitimi • Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi • Resim eğitimi • Müzik eğitimi • Beceri ve meslek eğitimleri • El sanatları eğitimi •Bakır atölyesi •Fotoğrafçılık eğitimi • Mozaik yapımı • Tekstil dersleri • Taş atölyesi • Galoş atölyesi UZATILMIŞ DÖNEM HAFTALIK PROGRAMI Alanında uzmanlaşmış 65 personel ile 24 saat esasına göre çalışan merkezimiz de 40 hasta kapasitesi bulunmaktadır. Tedavi sonrası yarıyol evlerinde ise 16 hasta kapasitesi bulunmaktadır. Hizmete girdiği Nisan 2008’den itibaren toplam 741 çocuğa ulaşılmış, bunlardan 574 tanesi problemli madde kullanımı öncelikli olarak değerlendirilmiştir. Nisan 2008’den bu güne faaliyet Başvuran kişilerin yaş aralığının 9-21 arasında olduğu tespit edilmiştir. Başvuran 574 hastanın %98’i erkek, %2’si kızlardan oluşmaktadır Kız hastalar ayakta tedavi programına alınmıştır. Madde kullanan hastaların özellikleri incelendiğinde; Eğitim Durumu 574 ergenden 40 (%7) okuma yazma bilmediği, 103 (%18) kişinin ilkokul terk olduğu, 298 (%52) ortaokul terk olduğu, ortaokul mezunu ve lise terk olan kişilerin 126 (%22) kişi olduğu ve lise mezunu sadece 7 hasta başvurusu olduğu tespit edilmiştir. Hastaların 351 (%61) sinde madde kullanımı okul döneminde başlamışken 223 (%39) hastanın okuldan ayrıldıktan sonra maddeye başladığı tespit edilmiştir. 332 (%58) hastanın yasal sorun yaşadığı, 74 (%13) kişinin cezaevi yaşantısı olduğu anlaşılmıştır. 18 yaş altı 79 (%14) hastada eroin kullanımı tespit edilmiştir. Tedaviye başvuran ergenlerin %97 si sigara kullanmaktadır. Açıldığı günden itibaren 457 ergenin Oya Bahadır Yüksel Çocuk ve Gençlik Merkezine yatışı yapılmıştır. 2012 yılı içerisinde toplam 118 hastanın yatışı yapılmıştır. 574 hastadan tedavi sonrası 308 hasta takip edilmekte 91 hasta işe yerleştirilmiş ve düzenli olarak çalışmaktadır. Halen 33 hasta merkezimizde 8 hasta yarıyol evinde tedavi hizmeti almaktadır. TEŞEKKÜR EDERİM
