canlı alemleri

CANLI ALEMLERİ
*Canlı alemleri:
→Canlılar filogenetik sınıflandırmaya göre;
bakteriler, arkebakteriler,
protista, fungi, bitki ve hayvanlar olmak üzere 6 Aleme ayrılır.
**Prokaryot canlılar:
→Çekirdeksiz TEK HÜCRELİ canlılardır.
→DNA sitoplazmada dağınık halde bulunur.
→Prokaryot canlılar;
1. Bakteriler
2. Arkebakteriler
olmak üzere 2 gruba ayrılırlar.
***Bakteriler:
iğne ucundaki bakteriler
→Halkasal DNA taşırlar.
→DNA' ları çıplaktır. (histon proteini bulunmaz)
→Bazı bakterilerde,
plazmid adı verilen ve olumsuz ortam koşullarına karşı direnç
genleri taşıyan DNA parçaları bulunur.
→Zarlı organel taşımazlar.
→Organellerden sadece ribozom bulunur.
→Peptidoglikan (protein + yağ + glikoz) yapılı
hücre çeperi bulunur.
→Besinlerini glikojen depo ederler.
→Fotosentez yapanların sitoplazmasında klorofil bulunur.
→Oksijenli solunum yapanlarında mezozom adı verilen
hücre zarı katlanmaları bulunur.
→Mezozomda elektro taşıma enzimleri (ETS) bulunur.
→Bazılarında hareket organeli olarak kamçı bulunur.
→Pilus adı verilen uzantılar taşırlar.
→Piluslar, bakterilerin yüzeylere tutunmasında ve
eşeyli üreyen bakterilerde gen aktarımında görevlidir.
→Hastalık yapıcı bakterilerin (patojen) hücre çeperinin
dış kısımlarında kapsül bulunur.
→Bazı bakteriler olumsuz ortam koşullarında
ENDOSPOR oluştururlar.
Endospor oluşumu:
→
•Aşırı sıcak,
•Aşırı kurak,
•Uygun olmayan pH,
•Besin kıtlığı…gibi
olumsuz koşullarda bakteriler endospor formuna geçer.
→Bakteriler endospor formuna geçmeden önce,
DNA' sının kopyasını alır ve bu kopyayı
endospor formunda saklar.
→Ortam koşulları normale döndüğünde eski haline geri döner.
Endospor oluşumu:
Not:
→Bakteri endosporu bir üreme değildir.
→Sadece kötü ortam koşullarından korunmak için geliştirilmiş bir adaptasyondur.
Endospor oluşumu:
Bakterilerin Üremesi:
→Bakterilerin üremesi;
eşeyli ve eşeysiz üreme olmak üzere iki şekilde gerçekleşir.
→Tüm bakterilerde eşeysiz üreme ikiye bölünme ile gerçekleşir.
→Bazı bakerilerde eşeyli üreme konjugasyonla gerçekleşir.
Bakterilerde konjugasyon:
→İki bakteri yan yana gelir.
→Bakteriler pilus adı verilen uzantılarla birbirine tutunur.
→Daha sonra, İki bakteri arasında sitoplazmik bir köprü kurulur.
→Bir bakteriden diğerine tek taraflı gen (plazmit)
aktarımı gerçekleşir.
→Daha sonra iki bakteri birbirinden ayrılır.
Bakterilerde konjugasyon sonucunda ;
Not:
→Birey sayısı artmaz.
→Sadece çeşitlilik oluşur.
→Böylece bakteriler,
kötü ortam koşullarına karşı dirençli hale gelmiş olur.
*Bakterileri sınıflandırılması:
→Bakteriler; şekil, gram boyası, beslenme ve
solunum şekillerine göre 4 farklı bir şekilde sınıflandırılırlar.
Çözüm: Alkol oksijensiz solunumda üretilebilir.
Yanıt C
Yani her iki canlı grubu da karbondioksit
tüketir.Cevap B
Not:
→Nokta bakterilerde kamçı bulunmaz.
→Gram pozitif bakterilerin hücre çeperleri kalındır.
→Bu bakteriler Gram boyası (kristal viole) ile
mor-mavi renge boyanırlar.
→Gram negatif bakterilerin hücre çeperleri incedir.
→Gram negatif bakteriler alkol uygulamasından sonra,
safranin adı verilen bir boya ile pembeye boyanırlar.
→Fakultatif bakteriler;
geçici aerob ve geçici anaerob olmak üzere 2' ye ayrılır.
→Geçici aerob bakteriler,
• Normal koşullarda oksijensiz solunum yaparlar.
•Bunlar zorunlu kaldıklarında oksijenli solunum yapabilirler.
→Geçici anaerob bakteriler,
• Normal koşullarda oksijenli solunum yaparlar.
•Bunlar zorunlu kaldıklarında oksijensiz solunum yapabilirler.
***Siyanobakteriler (mavi-yeşil algler):
→Hepsi ototrof canlılar olup fotosentez yaparlar.
→Yapılarında mavi renkli fikosiyanin pigmentini bulunur.
→Bazı türleri havanın azotunu bağlayabilir.
→Üremeleri sporla ve bölünerek olur.
→Eşeyli üreme (konjugasyon) görülmez.
→Tek tek ya da koloni halde yaşarlar.
2-ARKEBAKTERİLER
*Arkebakteriler (ekstremofiller):
→Ekstrem koşullarda (zor koşullarda) yaşayabilen bakterilerdir.
→Bu bakteriler her ortamda bulunurlar.
•Fotosentetik,
•Kemosentetik,
•Saprofit
•Parazit
beslenen türleri vardır.
→Arkebakteriler;
1. Metanojenler,
2. Termofiller,
3. Pisikrofiller,
4. Halofiller,
5. Asidofiller
6. Alkalifiller
olmak üzere 6 gruba ayrılır.
**Metanojenler:
→Bataklıklarda, çöplüklerde, lağım sularında, çiftlik gübresinde,
kömür ocaklarında ve otçul canlıların sindirim sisteminde yaşarlar.
→Oksijensiz solunum yaparlar.
→CO2' yi H2 ile birleştirip metan gazı (CH4) üretirler.
→Otçulların bağırsaklarında simbiyotik yaşayanlar selülozu
sindirebilir.
→Metanojenlerden;
atık suların arıtılmasında,
çöplerin ayrıştırılmasında ve çöplerden;
metan gazı, gübre ve biyoyakıt
elde edilmesinden yararlanılır.
**Termofiller:
→Sıcak ortamlarda yaşayan bakterilerdir.
→Bunlar termal sularda ve volkanik bacaların etrafında yaşar.
→Ortalama olarak: 45-78 °C sıcaklık aralıklarında yaşarlar.
→122 °C' ye kadar yaşayabilen türler bulunmuştur.
***Pisikrofiller:
→Soğuk ortamlarda yaşayan bakterilerdir.
→Genellikle 5 °C' den daha düşük sıcaklıklarda yaşarlar.
→(-30) °C' de yaşayabilen türler bulunmuştur.
→Genellikle fotosentez yaparlar.
**Halofiller:
→Aşırı tuzlu ortamlarda yaşayan bakterilerdir.
→Tuz gölü, Lut gölü, tuzlu kayaçlar ve tuzlu bataklıklarda yaşayan
bakteriler bu gruba girer.
→%36' lık tuz yoğunluğunda yaşayabilen türler bulunmuştur.
→Fotosentez yapan mor bakteriler
halofil bakterilere örnek olarak verilebilir.
**Asidofiller:
→Asidik ortamlarda yaşan bakterilerdir. (pH: 0-1 arası)
→Kemosentez yapan ve sülfürik asit üreten bakteriler
örnek olarak verilebilir.
→Sıcak ortamlarda yaşayan asidofil arkelere,
termoasidofil bakteriler denir.
**Alkalifiller:
→Bazik ortamlarda yaşayan bakterilerdir. (pH: 8-9 arası)
Arkelerden;
→Metal madenlerinin zehir etkisinin azaltılmasında
→Kalitesi düşük olan metal madenlerinin,
işlenebilir hale getirilmesinde
→Hücre zarlarından lipozom elde edilmesinde
→Atık suların arıtılmasında
→Çöplerin ayrıştırılmasında ve çöplerden;
metan gazı, gübre ve bioyakıt gibi ürünlerin elde edilmesinde
yararlanılır.
1. Bakteri ve arkeler âlemlerinde yer alan canlılar prokaryot hücre
yapısına sahiptir.
2. Canlıların köken benzerlikleri, akrabalık dereceleri ve homolog
yapılarına bakılarak yapılan sınıflandırmaya filogenetik
sınıflandırma
adı verilir.
3. Bazı bakterilerde halkasal DNA'dan farklı olarak bulunan ve
belirli antibiyotiklere karşı direnç sağlayan genleri içeren yapıya
plazmit adı verilir.
4. Görevleri aynı, kökenleri farklı olan organlara analog organlar
denir.
5. Hastalık yapan bakterilere patojen bakteriler denir.
6. Aşırı tuzlu ortamlarda yaşayan arkelere halofiller adı verilir.
7. Saprofit bakteriler organik atıkları inorganik maddelere çevirerek
doğadaki madde döngüsünde görev alırlar.
8. Yapay sınıflandırma canlıların dış görünüşlerine ve yaşadıkları
ortamlara bakılarak yapılır.
9. Bakteriler glikozun fazlasını glikojen olarak depolama özellikleri
ile hayvansal hücrelere benzerler.
10. Zorunlu anaerob bakteriler oksijenin bulunduğu ortamlarda
yaşayamazlar.
11. Kemoototrof canlılar inorganik maddelerin oksidasyonundan
elde ettikleri enerjiyi kullanarak organik madde sentezlerler.
12. Bakteriler monoploit hücre yapısında olduğundan mayoz
bölünme geçiremezler.
13. Bazı bakterilerin uygun olmayan ortamlarda oluşturdukları
dayanıklı yapıya endospor adı verilir.
14. Farklı canlı türlerinde bulunmasına rağmen ortak bir kökene
sahip olan organlara homolog organlar denir.
15. Arkelere ait bir grup olan metanojenler, metabolik faaliyetleri
sırasında karbondioksit ve hidrojeni birleştirerek metan gazı
oluştururlar.
16. Âlem filogenetik sınıflandırmada en fazla canlıyı içeren birimdir.
17. Fotoototrof bakterilerin sitoplazmasında klorofil pigmenti
bulunur.
18. Aynı türün bireyleri arasında görülen farklılıklara varyasyon
denir.
19. Bir bakteriden diğer bir bakteriye gerçekleşen gen transferine
konjugasyon adı verilir.
20. Sadece glikoz ve amino asit gibi monomer besinlerin
bulunduğu ortamda yaşayabilen bakterilere parazit bakteriler denir.
Mustafa AYAR
Biyoloji Öğretmeni
Uzm. Öğret.
-----------------------------------------------
..................... SON .....................