GÜNEŞ SİSTEMİ VE UZAY
advertisement
GÜNEŞ SİSTEMİ VE UZAY EVRENİN DOĞUŞU VE GÜNEŞ SİSTEMİNİN MEYDANA GELİŞİ Evrenin büyük patlama ile başladığı,patlama anında evrenin sıfır büyüklükte ve bu nedenle sonsuz sıcaklıkta olduğu düşünülmektedir.Ama evren genişledikçe ışımanın sıcaklığı düşmüş ve genişleme hızlanmıştır.Patlamadan sonraki 1 milyon yıl içinde evren yalnızca genişlemeyi sürdürmüş,sıcaklık giderek birkaç bin dereceye düşünce,elektron ile çekirdekler aralarındaki elektromanyetik çekime dayanamayarak atomları oluşturmaya başlamıştır.Genişleme ve soğumalar sürerek bazı bölgelerde çökmeler oluşup,bölge yeterince küçülünce dönerek GALAKSİLER meydana gelmiştir.Galaksiler zamanla küçük bulutlara dönüşmüş,bulutlar büzüldükçe yıldızlar oluşmuştur. Güneş’te böyle oluşmuştur. __DÜNYA’NIN HAREKETLERİ__ A)Dünya’nın Güneş etrafındaki hareketi Dünya,Güneş çevresinde elips yörünge üzerinde batıdan doğuya doğru hareket döner.Bu hareketini 365 gün 6 saatte tamamlar.Böylece bir yıl oluşur.Ekvator düzlemi,Güneş etrafında döndüğü elipsin düzlemine oturmaz.Aralarında 23º 27'’lık bir açı vardır.Bu yüzden dünyanın çeşitli yerleri,çeşitli zamanlarda güneş ışınlarını değişik açılarla alırlar.Böylece ortaya çıkan farklı ısınma nedeniyle “MEVSİMLER” oluşur. 21 Haziran’da Güneş ekvatorun 23º 27' kuzeyindeki Yengeç Dönencesine tam dik gelir.Bu tarihte Kuzey Yarımkürede yaz,Güney Yarımkürede kış hüküm sürer. 23 Eylül’de Güneş ışınları bu kez Ekvatora dik gelir.Bu tarihte Güney Yarımküre’de ilkbahar,Kuzey Yarımküre’de sonbahar başlamıştır. 21 Aralık’ta Güneş ışınları ekvatorun 23º 27' güneyindeki Oğlak Dönencesine tam dik gelir.Bu sırada Güney Yarımküre’de yaz, Kuzey Yarımküre’de kış hüküm sürer. B)Dünya’nın Kendi Ekseni Etrafındaki Hareketleri Dünya’nın kendi ekseni etrafındaki batıdan doğuya doğru bir tam dönüşü 24 saatte tamamlanır.Buna bir GÜN denir. Bu dönüş sırasında Dünya’nın bir kısmı güneş ışınlarını alır,bir kısmı alamaz.Alan yerlerde gündüz,alamayan yerlerde gece hüküm sürer. Gece ve gündüz süreleri her zaman birbirine eşit değildir.Yaz aylarında gündüzler uzun,kış aylarında ise geceler uzundur.21 Mart ve 23 Eylül günlerinde gece ile gündüz zamanları eşittir. __GEZEGENLER__ Güneş sistemimizdeki gezegenler beş bin milyon yıl önce Samanyolunda kozmik bir gaz ve toz kütlesinin yoğunlaşması ile oluştular.Ortada ısı ve ışık yayan Güneş,Güneş’in çevresinde Güneş’ten aldıkları ışığı yansıtan irili ufaklı gezegenler vardır.Güneş sistemindeki gezegenler şunlardır: 1)Merkür İç gezegenler 2)Venüs 3)Dünya 4)Mars 5)Jüpiter Dış gezegenler 6)Satürn 7)Uranüs 8)Neptün 9)Plüton _MERKÜR_ Güneş’e en yakın olan gezegendir.Kızgın bir soba gibidir.Gezegenin Güneş’e bakan yüzü o denli ısınır ki bazı mineraller erimiş halde bulunur. _VENÜS_ Akşam Yıldızı,Sabah Yıldızı ve Çoban Yıldızı da denir.Hayat yoktur.Çünkü atmosferde CO² ve azotlu gazlar vardır.Çevresinde bir halka bulunur.Venüs’ü saran yoğun toz bulutu bu gezegenin yüzeyini görmemizi engeller. _MARS_ Mars Dünya’dan bir sonraki yörüngede döner.2 yılda bir kez Dünya’nın Güneş’e göre tam karşısına gelen Mars,bu konumda çok iyi gözlenir. Atmosfer içinde CO²,su buharı,Azot,Argon,Oksijen ve Hidrojen gazları vardır.Oksijen ve su buharı olması canlı organizmaların olabileceğini kanıtlar.Yalnız sıcaklığın çok düşük olması nedeniyle bu mikroorganizmaların uyuşuk durumda olduğu sanılmaktadır. Mars’ın iki küçük uydusu PHOBOS(Korku) ile DEIMOS(Şiddet) adlarını eski savaş tanrılarından almışlardır. _JÜPİTER_ Jüpiter’in 12 uydusunun birinden görünüşü.Kırmızı leke ve dönen bulutlar açıkça görülebiliyor. uydular Uydulardan Europa,İo,Calixto ve Ganymede Ay’dan daha büyük ve Dünya’dan görülebilir.En büyük gezegendir.Çapı Dünya’nın 11 katı oylumu ise 1300 katıdır. Jüpiter _URANÜS_ Uranüs Güneş’in çevresinde 84 Dünya yılında bir kez döner.Kendi ekseni etrafındaki dönüşünü 11 saatte tamamlar.5 uydusu bulunur. _SATÜRN_En güzel gezegendir.Titan atmosferi olan tek uydudur.Satürn Güneş’in çevresinde 29.5 Dünya yılında döner.Gerçekte Satürn’ün bilinen 18 uydusu vardır ancak,bunlardan sadece 5 tanesini fotoğrafı çekilebilmiştir. _NEPTÜN_ Neptün’ün Güneş’e uzaklığı Dünya’nın Güneş’e uzaklığının 30 katıdır.Bir Neptün yılı 165 Dünya yılına eşittir.Triton ve Nereid adında iki uydusu vardır. _PLÜTON_ Plüton’un ışığı o denli zayıftır ki en güçlü teleskoplarla bile zor görülür.Plüton’un Neptün’ün eski bir uydusu olma olasılığı güçlüdür. __ASTEORİTLER__ Asteorit kelimesi,yıldıza benzeyen anlamına gelir.Fakat asteroitler yapı olarak gezegenlere benzerler.Mars ile Jüpiter’in yörüngeleri arasındaki bölgede 50.000 kadar küçük gezegen olduğu tahmin edilmektedir.Çapları 800 km ile 4 km arasındadır. __KUYRUKLU YILDIZLAR__ Kuyruklu yıldızlar,gerçekte yıldız değildir.Bunlar Güneş’ten aldıkları ışığı yansıtırlar.1910 yılında Halley kuyruklu yıldızı Dünya’ya o denli yaklaştı ki kuyruğu Dünya’yı aydınlattı.Kuyruklu yıldızlar Güneş’e yaklaşırken uzaya kum taneciği büyüklüğünde tanecikler saçarlar.Böyle durumlarda atmosferimiz etkili bir kalkan görevi yapar. __METEOR VE GÖKTAŞLARI__ Yeryüzüne düşen meteor ve göktaşı parçalarına (meteorit) denir.Bir kaç ton ağırlığındaki ,asteoridi andıran meteorlar çok hızlı çarptıklarında atmosferde yanmazlar.Ama Dünya’ya düştüğünde kraterler oluşurlar.Bu kraterlerin en ünlüsü Arizona’da 1200 m çapındaki ve 175 m değerliğinde olanıdır. *YILDIZLAR* Güneş Dünya’mıza en yakın yıldızdır.Gökyüzünde,Güneş’ten başka ısı ve ışık kaynakları vardır.Güneş gibi kendiliğinden ısı ve ışık veren cisimlere “yıldız” denir.Epsilon,Vega ve Anteros gibi bazı yıldızlar,Güneş’ten büyüktür.Fakat Dünya’mızdan çok uzakta oldukları için küçük görünürler. _YILDIZLARLA GEZEGENLER ARASINDAKİ FARKLAR_ •Yıldızlar kendiliğinden ısı ve ışık enerjisi yayarlar;gezegenler ise Güneş’ten aldığı ışığı yansıtırlar. •Yıldızlar Dünya’dan uzak,gezegenler ise Dünya’ya yakındır. •Yıldızların ışığı titreşir,gezegenlerinki titreşmez. •Yıldızların sıcaklığı çok yüksektir.Gezegenler ise soğuyarak katılaşmıştır. •Yıldızların birbirine konumları değişmez.Yıldızlar çok uzaktadırlar.Bundan dolayı hareketsizmiş gibi görünürler.Gezegenlerin ise,birbirine göre konumları değişir.Bu sebeple hareketleri kolayca gözlenir. __UZAY__ Bütün varlıkların içinde yer aldığı boşluğa uzay adı verilir.3 Mart 1972’de, uzayın derinliklerini araştırmak için Pionner_10 (paynır) adlı uydu gönderilmiştir.Bu uydu saatte 49.177 km hızla ve 11 yıl yolculuktan sonra,13 Haziran 1983’te Güneş Sistemi’nin dışına çıkmıştır.Ancak çektiği fotoğrafları dünyaya iletebilmiştir. ÇİSEM GÜREL [email protected]
