6.3.akılcı ilaç genel kullanım önerileri

T.C
SAĞLIK BAKANLIĞI
TÜRKİYE KAMU HASTANELERİ KURUMU
Balıkesir İli Kamu Hastaneler Birliği Genel Sekreterliği
Dursunbey Devlet Hastanesi
AKILCI İLAÇ PROSEDÜRÜ
Kod: YÖN-PR-02
Y. Tarihi: 01/10/2011
Sayfa No: 1/4
Rev. T: 04/07/2013
Rev. No: 02
HASTANEMİZ AKILCI İLAÇ KULLANMA POLİTİKASI
Bir hastalığın önlenmesi, kontrol altına alınması veya tedavi edilmesi için doğru
ilacın gereken anda, gerektiği miktarda, gerekli aralıklarla, gerekli süre ve uygun
fiyatla kullanılmasını sağlamaktır.
1.AMAC:
Hastanın tedavisini sağlamak, istenmeyen ilaç etkilerini azaltmak, ilaç etkileşimlerini
önlemek, hasta sayısı ve ölüm oranını azaltmak, boşa kaynak harcamayı önlemek, tedavi
maliyetini düşürmek, ilaçlara karsı direnç gelişmesini engellemek, yan etki riskini azaltmak
için hastanemizde uygulanacak akılcı ilaç uygulamalarını belirlemektir.
2.KAPSAM:
Hastanemizde hizmet alan hastaları ve hastanemizde çalışan sağlık personelini kapsar.
3. KISALTMALAR:
4. TANIMLAR:
5.SORUMLULAR:
 Akılcı İlaç Komitesi
 Hekimler
 Sağlık personeli
 Eczacı
 Hastalar
6. FAALİYET AKIŞI:
6.1.AKILCI İLAÇ KULLANIM SÜRECİ;
PROBLEMİN TANIMLANMASI (hipotez)
 Hastanın problemi tanımlanır.
 Hasta için tedavi amaçları belirlenir.
 Endikasyon seçilen tedavinin hasta için (etkinlik,güvenilirlik, uygunluk,ve maliyet
açısından) doğru seçenek olup olmadığının sorgulanır ve karar verilir.
UYGULAMA
 Hastanın hastalığı ve tedavisi hakkında bilgilendirilir.
 İlaç ve ilaç dışı tedavi ile ilgili talimatlar ve uyarılar anlatılır.
 Tedavi başlatılır.
SONUÇLARIN İZLENMESİ
HAZIRLAYAN
KONTROL EDEN
ONAYLAYAN
Funda TUĞRAL KESKİN
Hemşire
KALİTE YÖNETİM DİREKTÖRÜ
Uzm. Dr. Serkan PİRİNÇÇİ
BAŞHEKİM
Uzm. Dr. Haluk ÖZDEMİR
T.C
SAĞLIK BAKANLIĞI
TÜRKİYE KAMU HASTANELERİ KURUMU
Balıkesir İli Kamu Hastaneler Birliği Genel Sekreterliği
Dursunbey Devlet Hastanesi
AKILCI İLAÇ PROSEDÜRÜ
Kod: YÖN-PR-02
Y. Tarihi: 01/10/2011
Sayfa No: 1/4
Rev. T: 04/07/2013
Rev. No: 02
 Tedavinin sonuçları izlenir.
 Gerekli ise devam edilir yada durdurulur.
BEKLENEN
GEÇİRİLİR.
SONUÇ
ALINAMAZSA
BASAMAKLAR
YENİDEN
GÖZDEN
6.2.AKILCI İLAÇ KULLANIM İLKELERİ;
 Doğru tanıya dayanmak
 İlaç dışı tedavi seçeneklerini gözden geçirmek
 Uygun ilacı seçmek.
 Gereken dozu uygun yoldan ve tedavi sanatı ile sunmak ve yeterli süre kullanmak.
 Tedavi başarısını değerlendirmek, yan etkileri ve hastanın uyumunu izlemek.
 Birden çok ilaç kullanılacaksa etkileşimlerini değerlendirmek.
 Tasarlanan tedavinin gerçekleşebilirliğini ve maliyetini dikkate almak.
6.3.AKILCI İLAÇ GENEL KULLANIM ÖNERİLERİ
 Kendiliğinizden ya da konu komşunuza danışarak ilaç almayınız.
 İlaçlarınızı yalnızca hekiminizin önerisi ve doğrultusunda kullanınız.
 İlaçlarınızı nasıl kullanacağınızı ve nasıl saklayacağınızı tam olarak öğreniniz ve
eksiksiz uygulayınız.
 Hekiminize ve eczacınıza başvurduğunuzda son haftalarda kullandığınız her türlü
ilacı belirtiniz.
 Alerjik bünyeniz varsa sağlık personelini uyarmayı unutmayınız.
 İlaçların yan etkileri konusunda hekiminizden ve eczacınızdan bilgi alınız.
 Kendinizi iyileşmiş hissetseniz bile ilaç (ilaç özellikle antibiyotik)kullanımını yarıda
kesmeyiniz.
 İlaç kullanırken alkollü içki içmekten kaçınınız.
 Hamilelik süresince ve emzirme döneminde hekiminize danışmadan hiçbir ilaç
kullanılmaması gerektiğini unutmayınız.
 İlaçlarınızı kilit altında ve çocukların ulaşamayacağı yerlerde bulundurunuz.
 Son kullanma tarihi (HÜKMÜ) geçmiş olan ilaçları kesinlikle kullanmayınız.
 Evinizde işyerinizde ve taşıtınızda bulunan ilaçları zaman zaman gözden geçiriniz.
Bu konuda eczacınıza danışınız.
6.4.HAMİLELİK VE EMZİRME DÖNEMİNDE İLAÇ KULLANIM İLKELERİ.
Hamilelik süresinde ilaç kullanılması son derece dikkat edilmesi gereken bir konu
olup nedenleri;
 Aralarında ilaçların da bulunduğu kimyasalların ana rahmindeki bebek açısından
taşıdığı riskler.
 Hamileliğin sebep olduğu fizyolojik değişiklikler.
HAZIRLAYAN
KONTROL EDEN
ONAYLAYAN
Funda TUĞRAL KESKİN
Hemşire
KALİTE YÖNETİM DİREKTÖRÜ
Uzm. Dr. Serkan PİRİNÇÇİ
BAŞHEKİM
Uzm. Dr. Haluk ÖZDEMİR
T.C
SAĞLIK BAKANLIĞI
TÜRKİYE KAMU HASTANELERİ KURUMU
Balıkesir İli Kamu Hastaneler Birliği Genel Sekreterliği
Dursunbey Devlet Hastanesi
AKILCI İLAÇ PROSEDÜRÜ
Kod: YÖN-PR-02
Y. Tarihi: 01/10/2011




Sayfa No: 1/4
Rev. T: 04/07/2013
Rev. No: 02
Hamilelik sırasında kullanılan ilaçların doğacak bebeğe geçişi söz konusudur.
Bunun sonucunda da doğacak bebek üzerinde anomalilikler olabilir. İlacın
doğacak bebek üzerindeki etkileri çeşitli organların yapılarındaki ve /veya
fonksiyonlarındaki anormallikler, büyümenin gecikmesi veya davranışsal
bozukluklar şeklinde olabilir. Diğer taraftan, hamilelikte toplam vücut sıvı
miktarı artar, karaciğer ve böbrek fonksiyonlarında değişmeler olur. Bunların
sonucunda, ilaçların vücuttaki dağılım ve atılımı değişir. Bu durumda ise bazı
ilaçların dozları yetersiz kalarak tedaviyi etkisiz kılar. İhtiyaç duyulan ilaç
dozu, hamilelik ilerledikçe genellikle yükselir, doğumdan sonraki devrede ise
düşer.
Hamilelik boyunca ve emzirme döneminde ilaç kullanılması, hassas bir
dengenin devam ettirilmesi gerektirir. Bir taraftan bebeğin, ilaç
kullanımından zarar görmesine izin verilmemeli, diğer taraftan bir hastalığın
yeterli tedavi edilmemesinden dolayı annenin veya bebeğin zarar görmemesi
üzerinde de aynı titizlikle durulmalıdır.
İlaçların hemen tamamı anne sütüne geçebileceği için, emzirme döneminde
ilaç kullanan annelerin bebeklerinde bazı istenmeyen etkiler ortaya çıkabilir
Eğer annenin ilaç kullanması gerekiyorsa, ilacı, emzirmeden hemen önce
yada hemen sonra alması en doğrusudur. Böylece,ilacın anne sütüyle bebeğe
geçişi büyük ölçüde engellenmiş olur.
Eğer hamileyseniz yada şüphesi varsa;
 Birçok ilacın hamilelikte kullanımının güvenli olup olmadığı
konusunda kesin kanıtlar bulunmadığını,
 Bazı ilaçların doğacak bebekte çeşitli üzücü sonuçlara neden
olabileceğini ,
 Hamilelikte (özellikle ilk üç aylık döneminde) hekim önerisi dışında
kesinlikle ilaç kullanılmaması gerektiğini UNUTMAYINIZ.
 Hamilelikte ilaç kullanımının taşıdığı risklerin yalnızca ilk üç aylık
dönemle sınırlı olduğunu düşünmeyiniz.
 Hamile yada emzikli iseniz, bu durumu hekiminize ve eczacınıza
bildirmeyi unutmayınız.
6.5.İLAÇLARIN İSTENMEYEN ETKİLERİNE DİKKAT!
İlaçların istenmeyen etkisi koruma, teşhis ve tedavi amacıyla kullanılan dozlarda
ortaya çıkan ve istenmeyen (ve zararlı olabilen) bir etkisi olarak tanımlanmaktadır.
İlaçların istenmeyen etkilerinden söz ederken ilacın;
1-Öngörülen (önceden bilinen-kaçınılmaz) etkisinin (yan etki) ve
2-Öngörülmeyen (önceden bilinmeyen-alışılmışın dışında kalan) etkisinin olduğunu
bilmekte yarar vardır.
İlacın bilinen yan etkileri (örneğin yatıştırıcı ilaçların uyku durumu yaratması)
genellikle hasta tarafından nispeten kolay tolore edilebilen istenmeyen etkilerdir. İlacın
önceden bilinmeyen etkisi ise hasta tarafından kolayca tolore edilemeyen olumsuz etkisidir.
Çok yararlı ve hiçbir istenmeyen etkisi olmayan maddeler olarak bilinen vitaminlerin de
diğer ilaçlar gibi yan etkileri vardır.
HAZIRLAYAN
KONTROL EDEN
ONAYLAYAN
Funda TUĞRAL KESKİN
Hemşire
KALİTE YÖNETİM DİREKTÖRÜ
Uzm. Dr. Serkan PİRİNÇÇİ
BAŞHEKİM
Uzm. Dr. Haluk ÖZDEMİR
T.C
SAĞLIK BAKANLIĞI
TÜRKİYE KAMU HASTANELERİ KURUMU
Balıkesir İli Kamu Hastaneler Birliği Genel Sekreterliği
Dursunbey Devlet Hastanesi
AKILCI İLAÇ PROSEDÜRÜ
Kod: YÖN-PR-02
Y. Tarihi: 01/10/2011
Sayfa No: 1/4
Rev. T: 04/07/2013
Rev. No: 02
İlaçların istenmeyen etkilerine zemin hazırlayan ve hastaya ilişkin faktörler;
 İlacın yanlış dozda (gereken dozun üstünde veya altında )kullanılması.
 İlacın yanlış biçimde kullanılması(yanlış uygulama yolundan kullanılması)
 İlacın yanlış zamanda yanlış sıklıkta ,yanlış süreyle kullanılması.
 Yanlış ilaç kullanılması ya da ilacın yanlış amaçla kullanılması.
 Yaşa, cinsiyete,kalıtsal faktörlere (genetik yapıya),ırka ,kiloya ,alerji
öyküsüne,mevcut hastalıklara (böbrek ve karaciğer yetmezliği gibi),daha önce
görülmüş istenmeyen etki öyküsüne ilişkin faktörler.
 İlaçların istenmeyen etkileri, hastaneye başvuru nedenleri arasında önemli bir yer
tutmaktadır.
İlaçların istenmeyen etkilerine zemin hazırlayan ilaç tedavisine ilişkin faktörler;
 İlaç İlaç etkileşimi sonucu oluşan istenmeyen etkiler.
 İlaç besin etkileşimi sonucu oluşan istenmeyen etkiler.
 Zehirlenme tablosunun ortaya çıkması.







Kullanılan ilaç sayısı arttıkça, istenmeyen etkilerin görülme riski yükselmektedir.
Yaşlılık, doza bağımlı istenmeyen ilaç etkilerinin ortaya çıkmasında büyük rol
oynamaktadır.Yaşlılıkla birlikte azalan vücut sıvısı oranı, gerileyen böbrek fonksiyonları
veya özellikle karaciğer başta olmak üzere bozulan diğer organ fonksiyonları nedeniyle
ilacın tedavi dozları ile toksik (zehirlenmeye yol açan) dozları arasında ‘güvenlik
aralığı’ daralmaktadır. Dolayısı ile ilaçların istenmeyen etkileri daha sık ve daha şiddetli
olarak ortaya çıkmaktadır. Bebek ve çocuklarda istenmeyen etkiler, genç ve yetişkinlere
oranla daha yüksektir. Fizyolojık ve biyokimyasal profil,ilacın vücut tarafından emilimi
ve dağılımını etkilemektedir.
Tüm ilaçların istenen etkilerinin yanı sıra istenmeyen etkilerinin de olabileceğini
aklınızda bulundurunuz.
Hekim öneri ve Eczacı Uyarısı dışında (kendiliğinizden) ilaç kullanmayınız.
İlaçların istenmeyen etkilerini (özellikle ilaç alerjisi)daha önce yaşamış iseniz,
hekiminizi ve sağlık personelinizi uyarmayı unutmayınız.
İlacınızı kullandığınız sırada ortaya çıkabilecek şikayetinizi hekiminize /sağlık
personelinize bildiriniz.
İstenmeyen etkileri şiddetlendirebileceği için, ilaç kullanırken alkol almayınız.
7. İLGİLİ DÖKÜMANLAR:
HAZIRLAYAN
KONTROL EDEN
ONAYLAYAN
Funda TUĞRAL KESKİN
Hemşire
KALİTE YÖNETİM DİREKTÖRÜ
Uzm. Dr. Serkan PİRİNÇÇİ
BAŞHEKİM
Uzm. Dr. Haluk ÖZDEMİR