Slayt 1

VATANDAŞLIK BİLGİSİ
HAZIRLAYAN
ELİF BAYRAK
20070090 / 4-B
POZİTİF HUKUKUN KAYNAKLARI
YAZILI
KAYNAKLAR
YAZISIZ
KAYNAKLAR
YARDIMCI
KAYNAKLAR
ANAYASALAR
KANUNLAR
KHK
YAZILI
KAYNAKLAR
YÖNETMELİKLER
GENELGE
TÜZÜK
ULUSLAR ARASI SÖZLEŞMELER
TÜZÜK
(NİZAMNAME)
TÜZÜK;
Kanunların genel esaslarını belirttiği bazı hususların
ayrıntısını açıklayan idari düzenleyici metin.
TÜZÜKLER NİÇİN ÇIKARILIR?
Tüzükler, yasaların uygulama biçimini göstermek veya
yasanın buyurduğu işleri belirtmek için çıkarılır.
Tüzükler yasaların boşluklarını doldurmak için çıkarılmaz.
Yasalarla soyut olarak verilen görevler, tüzüklerle daha
somut biçime sokulur. Kısaca söylemek gerekirse,
tüzüklerin her zaman bir yasaya dayanması gerekir. Yasa
ile
düzenlenmemiş
bir
konuda
tüzük
çıkarılamaz.
Tüzüklerin yasalara uygun olması, onlara aykırı kurallar
taşımaması gerekir. Tüzükler yasaya aykırı olamaz.
TÜZÜKLER KİM TARAFINDAN ÇIKARILIR?
Tüzükleri, yalnız Bakanlar Kurulu çıkarabilir.
Ve ‘kanunlar
çerçevesinde’ olmak üzere, her konuda tüzük çıkarmak olasıdır.
Tüzükler Danıştay incelemesine tabi tutulur. Buna göre Bakanlar
Kurulunun bir tüzük çıkarabilmesi için bunun mutlaka Danıştay’ın
incelemesinden geçmesi gerekir. Danıştay incelemesi asli bir şart
olduğundan, bu incelemenin eksikliği tüzüğün yok sayılmasına yol
açar. Tüzükler Cumhurbaşkanı tarafından imzalandıktan sonra yasalar
gibi Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girerler.
KANUNLA
TÜZÜK
ARASINDAKİ
FARKLAR
NELERDİR?
1.Yasaları Büyük Millet Meclisi yaptığı halde, tüzükleri
Bakanlar Kurulu çıkarır.
2.Bir kanunun Anayasaya aykırılık savına, Anayasa
Mahkemesi bakarken; tüzüklerin kanuna aykırı olup
olmadığına hükmedecek olan yargı mercii, Danıştay.
ULUSLARARASI
SÖZLEŞMELER
1961 Anayasası ‘usulüne göre yürürlüğe konulmuş
milletlerarası
antlaşmaların
kanun
hükmünde’
olacağını belirtmişti. Aynı ilke 1982 Anayasasında da
benimsenmiştir.
ULUSLAR ARASI ANTLAŞMALARIN KAPSADIĞI
KONULAR NELERDİR?
Barış, ittifak, ekonomik-ticari ilişkiler, kültürel değişim,
adli yardımlaşma, sosyal güvenlik, konsolosluk ilişkileri,
suçluların geri verilmesi vb.
Ayrıca, usulüne göre yürürlüğe konulmuş uluslararası
antlaşmalar aleyhine Anayasaya aykırılık iddiasıyla
Anayasa Mahkemesine başvurma yolu da kapalıdır
(1982 Anayasası m.90/son f.).
Öte yandan bir kanun ile, sonradan yapılan milletlerarası
antlaşma arasında bir çatışma olduğunda, mahkemeler
milletlerarası
antlaşma
hükümlerine
göre
karar
vermelidir. Bu bakımdan, Türk hukuk düzeninde,
milletlerarası
işlemlerdir.
antlaşmalar
kanunlara
eşdeğerde
Bir uluslararası antlaşma, ilke olarak, onaylanmanın
bir
kanunla
bulunmasından
uygun
onaylanabilmektedir.
Onaylamanın
sonra
uygun
bulunmasına ilişkin kanunun T.B.M.M.nce kabul
edilip, Cumhurbaşkanınca yayımlanmasından sonra,
Cumhurbaşkanının
onay
kararnamesini
imzalamasıyla sözleşmeye Türkiye Cumhuriyetinin
taraf oluşu kesinleşmektedir.
Genel ilke bu olmakla birlikte, bazı antlaşmalar,
onaylanmanın uygun bulunduğuna ilişkin bir kanun
yapılmaksızın
da,
yürütme
organınca
onaylanabilmektedir. Onaylamanın uygun bulunmasına
ilişkin bir kanuna gerek olmaksızın onaylanabilecek
antlaşmaları şöyle özetleyebiliriz: iktisadi ve teknik
ilişkileri
düzenleyen
antlaşmalar;
daha
önce
onaylanmış olan uluslararası antlaşmalara dayanan
uygulama
antlaşmaları;
kanunun
dayanılarak yapılmış antlaşmalar.
verdiği yetkiye
Ancak, yürütme organınca yürürlüğe konulabilecek
antlaşmalarla ilgili sınırlamalar belirtilmiştir. Türk
kanunlarına
değişiklik
getiren
antlaşmaların
onaylanabilmesi için öncelikle onaylamanın uygun
bulunduğuna ilişkin kanunun yapılması gerekir.
ULUSLARARASI
ANTLAŞMALAR
ÇOK TARAFLI
ANTLAŞMALAR
TEK TARAFLI
ANTLAŞMALAR
Çok Taraflı Anlaşmalar da ya evrensel nitelikte, yani bütün
Devletlere açık anlaşmalardır, ya da Bölgesel veya Grup
anlaşmaları niteliğindedir.
Çok Taraflı Anlaşmaların yapılmasında çeşitli usuller izlenir.
Bunlar bazen Devletlerin Temsilcilerinden oluşan Diplomatik
Konferanslarda düzenlenir, imzalanır ve Devletlerin Onayına
ya da Katılmasına açılır; bazen de, bir Uluslararası Örgüt ya da
Kuruluşça hazırlanıp, gene Devletlerin imzası, onayı veya
katılması sağlanır. Bu ikinci tür usul, Havacılık ve Uzay
Faaliyetleri Konusunda sık sık başvurulan, hatta artık normal
görülen, bir usul haline gelmiştir.
İki Taraflı Anlaşmalar ise, iki Devlet arasında
cereyan eden müzakereler, nota teatileri vs. usullerle
hazırlanıp düzenlenir.
Uluslararası Anlaşmalar, Devletler arasında yapıldığı
gibi Devletler ve Uluslar arası Örgüt ve Kuruluşlar
arasında da düzenlenir.
TÜRKİYE’DEKİ HUKUK KURALLARI HİYERARŞİSİ
Türk pozitif hukukunda hukuk kuralları hiyerarşisini içeren hükümler
vardır. 1982 Anayasası’nın 11. Maddesine göre ‘Anayasa hükümleri,
yasama, yürütme ve yargı organlarını idare makamlarını…bağlayan
temel hukuk kurallarıdır. Kanunlar Anayasa’ya aykırı olamaz.’ Ayrıca
115. Maddeye göre tüzükler yasalara, 124. Maddeye göre de
yönetmelikler tüzüklere ve yasalara aykırı olamaz. 137. Madde idarede
üstün emirlerinin ast tarafından yerine getirilmesinin bir ölçüsü olarak
pozitif hukuk kurallarının sıralamasını yönetmelik, tüzük, yasa ve
anayasa biçiminde yapmıştır.
TÜRKİYE’DEKİ HUKUK KURALLARI HİYERARŞİSİ
ANAYASA
KANUN
TÜZÜK
YÖNETMELİKLER
Türk öğretisinde belirlenen hukuk kuralları hiyerarşisine göre,
birinci basamakta anayasa, anayasa teamülleri ve Anayasa
Mahkemesi kararları, ikinci basamakta uluslararası antlaşmalar,
yasalar, içtihadı birleştirme kararları ve kanun hükmünde
kararnameler(1982 Anayasası’nın 90. Maddesine göre usulüne göre
onaylanmış uluslararası antlaşmalar yasa hükmünde olmakla birlikte,
bunların anayasaya aykırılığı ileri sürülemez), üçüncü basamakta
hükümetçe çıkarılan kural-kararnameler ve tüzükler, dördüncü
basamakta yönetmelikler, beşinci basamakta birel idari işlemler yer
alır.
ANAYASA
ANAYASA TEAMÜLLERİ
ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARI
ULUSLARARASI ANTLAŞMALAR
YASALAR
İÇTİHADI BİRLEŞTİRME KARARLARI
KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELER
HÜKÜMETÇE ÇIKARILAN KURAL-KARARNAMELER
TÜZÜKLER
YÖNETMELİKLER
İDARİ İŞLEMLER
ANLATILAN
KONU
İLE
KPSS’DE ÇIKMIŞ SORULAR:
1982 Anayasası’na göre, aşağıdakilerden hangisi
tüzük çıkarabilir? (2006 KPSS)
A) Bakanlar Kurulu
B) Sayıştay
C) Bakanlıklar
D) Cumhurbaşkanı
E) Kamu tüzel kişileri
Tüzüklerin iptaline ilişkin davalara aşağıdakilerden
hangisi bakar? (2007 KPSS)
A) Yargıtay
B) Danıştay
C) İdare mahkemesi
D) Bölge idare mahkemesi
E) Anayasa Mahkemesi
Tüzüklerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
(2010
KPSS)
A) Tüzükler, kanun ve yönetmeliklerin uygulanmasını sağlamak
üzere çıkarılırlar.
B) Hangi tüzüklerin Resmî Gazete’de yayımlanacağı kanunla
belirtilir.
C) Tüzük çıkarma yetkisi yalnızca Bakanlar Kuruluna tanınmıştır.
D) Tüzüklerin Anayasa’ya ve kanunlara uygunluğunun denetimi
Anayasa Mahkemesi tarafından yapılır.
E) Tüzük tasarıları hakkında düşüncesini bildirmek Danıştay’ın
idari görevleri arasında yer alır.
I. Başarılı Sporculara Aylık Bağlanması ile Devlet
Sporcusu Unvanı Verilmesi Hakkında Kanun
II. Sakarya İlinde Büyükşehir Belediyesi Kurulması
Hakkında Kanun Hükmünde Kararname
III. Tapu Planları Tüzüğü
Yukarıdakilerden hangileri Bakanlar Kurulu tarafından
yapılan işlemlerden biridir? (2009 KPSS)
A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II
D) II ve III E) I, II ve III