akılcı ilaç kullanımı

AKILCI İLAÇ KULLANIMI
Hilal İlbars
TCSB Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu, Ankara
İlaç, hastalıklardan korunma, teşhis, tedavi
veya vücudun herhangi bir faaliyetini değiştirmek
amacıyla kullanılan kimyasal, bitkisel ve biyolojik
kaynaklı ürünler olarak tanımlanmaktadır.
Tüm dünyada yanlış, gereksiz, etkisiz ve yüksek
maliyetli ilaç kullanımı ciddi bir problem oluşturmaktadır. Bu problemler: tedavi hataları, antibiyotiklere direnç gelişimi, advers ilaç reaksiyonları,
ilaç etkileşimleri, morbidite ve mortalite artışı, kaynak israfı sonucu mali yük, geri ödemede yaşanan
sorunlar olarak tanımlanabilir.
Dünya Sağlık Örgütü, 1975 yılında ülkenin
sağlık ihtiyaçlarını karşılayacak kaliteli, etkin ve
güvenilir ilaçların var olmasını, halk tarafından
ulaşılabilir olmasını sağlayan bir sağlık sisteminin
oluşturulmasını ulusal ilaç politikası olarak tanımlamıştır. 1978 yılında ise, temel ilaçlar kavramını
getirmiş ve toplumun sağlık bakım hizmetlerinin
çoğunluğunu tatmin edecek şekilde karşılayan;
her zaman yeterli miktarlarda, her an ulaşılabilir
ve uygun dozaj formlarda, yeterli kalite güvenliğini
sağlayan ve topluma getirdiği maliyet açısından
karşılanabilir olan ilaçlar olarak tanımlamıştır.
Akılcı ilaç kullanımı tanımı ilk defa 1985 yılında
Dünya Sağlık Örgütü tarafından yapılmıştır. Buna
göre; kişilerin klinik bulgularına ve bireysel özelliklerine göre; uygun ilacı, uygun süre ve dozda,
en düşük fiyata ve kolayca sağlayabilmeleri olarak
tanımlanmaktadır.
Akılcı ilaç kullanımı sürecinde; ilaç tüketiminin
akılcılığı, reçete yanıtlama sürecinin akılcılığı, reçete yazma sürecinin akılcılığı, ilaç bilgi desteğinin
akılcılığı, ilaç lojistiğinin akılcılığı, ilaç ruhsatlandırmasının akılcılığı, ilaç yönetiminin akılcılığı da
oldukça önem arz etmektedir
Akılcı ilaç yönetimi yapabilmek için sırasıyla aşağıda belirtilen adımların yerine getirilmesi
23-26 Ekim 2013, Antalya
gereklidir; hastanın probleminin tanımlanması,
tedavi amaçlarının belirlenmesi, tedavinin bu hastaya uygun olup olmadığının değerlendirilmesi,
tedaviye başlanması, reçetenin yazılması, hastaya
gereken bilgi, talimatları ve uyarıların anlatılması,
tedavinin izlenmesi veya sonlandırılması.
Hastanın sorununun tanımlanması, hekim
tarafından doğru tanının konulması, ilaçlı veya
ilaçsız, etkili ve güvenilir tedavinin tanımlanması, tedavinin gerçekleşebilirliğinin ve maliyetinin
değerlendirilmesi, tedavinin başarısı ve hastanın
uyuncunun değerlendirilmesi, eğer ilaçla tedavi
uygulanacaksa uygun ilaçların seçimi, çoklu ilaç
kullanımlarında etkileşimlerin öngörülmesi, her
bir ilaç için uygun dozun ve uygulama süresinin
belirlenmesi ve uygun reçetenin yazılması ve bu
aşamada güncel tanı ve tedavi kılavuzlarının esas
alınması, hasta ve hasta yakınının tedavi hakkında
bilgilendirilmesi önemlidir.
Sağlık personelinin konu hakkında eğitimi
ve tanıtımda etik ilkelere uyulması da oldukça
önemlidir.
Akılcı ilaç kullanımı öncelikle tıp eğitimine
(mezuniyet öncesi ve mezuniyet sonrası) güçlü bir
şekilde entegre edilmelidir. Hekimlerin çalışma
koşulları her hastaya yeterli süre hizmet sunacak
şekilde iyileştirilmelidir. Hastalıklara yönelik tanı
ve tedavi rehberleri güncel tutulmalı ve kullanımı
yaygınlaştırılmalıdır. Tarafsız ilaç bilgi kaynaklarına erişim sağlanmalıdır. Eczacının bu alanda
gerekli rolü üstlenebilmesi için gerekli desteğin
verilmesi gerekmektedir. Reçetesiz ilaç satılması
veya verilmesinin önüne geçilmelidir. Ülkemize
özgü farmakoekonomik çalışmaların arttırılması
önerilmektedir.
Akılcı ilaç kullanımının uygulanabilmesi için
hekim, eczacı, hemşire, hasta yakını, üretici ve tabi
ki hastaya büyük görev düşmektedir.
75