orgazm bozuklukları
advertisement
ORGAZM BOZUKLUKLARI Uz. Dr. Ejder Akgün YILDIRIM Boşalma Bozuklukları • • • • • • Prematur ejakulasyon Retarde ejakulasyon/ erkek orgazm boz. Retrograd ejakulasyon Anhedonik ejakulasyon …………………………… Ağrılı ejakulasyon Kadında Orgazm Bozukluğu BOŞALMA BOZUKLUKLARI Prematur Ejakulasyon • Erken boşalma ilk kez 1887 yılında Gross tarafından, • 1917 yılında Abraham ejakulasyo prekoks. – 1960’lardan itibaren • Kadın orgazmı • Kadın hareketinin güçlenmesi • Cinsel yönden aktif erkek toplumunda PE prevalansı – %4-39 • Erkeklerde hastaların kendilerinin bildirdiği PE oranı – ABD’de %26, – Almanya’da%24 – Güneydoğu Asya %31 – Orta Doğu %12 ?? Yavaşçaoğlu İ. Ejakülasyo prekoksun medikal tedavisi. Androloji Bülteni, 2003 15:21-25 Laumann EO, Paik A, Rosen RC. Sexual dysfunction in the United States; prevalence and predictors. JAMA, 1999 281:537-544 Uzun Yolculuk Seven Erkekler • Film stüdyosu yöneticilerinin erkek oyuncularda kullandırttığı ve 2 saate yakın geciktirme sağlatan mucizevi Viagra geciktirici spreyi nihayet Türkiye'de de satışa sunuyoruz. Prematür Ejakülasyon A • (Erken Boşalma): Sürekli olarak ya da yineleyici bir biçimde, çok az bir cinsel uyarılma ile ve kişinin istemesinden önce, vajinaya girme öncesi, girer girmez ya da hemen sonra ejakülasyonun (boşalmanın) olmasıdır. • Klinisyen yaş, cinsel eş ya da durumun yeni olması ve son zamanlardaki cinsel etkinliğin sıklığı gibi uyarılma evresinin süresini etkileyen etkenleri göz önünde bulundurmalıdır. B • Bu bozukluk, belirgin bir sıkıntıya ya da kişiler arası ilişkilerde zorluklara neden olur. C • Erken boşalma sadece bir maddenin (örneğin opiyatların bırakılması) doğrudan etkilerine bağlı değildir. Tanım? Dereceleri • • • • Girişten hemen önce Girer girmez Girişten birkaç dakika içinde kontrolsüz Girişten sonra süre ne olursa olsun kendi iradesi dışında Tanım • Giriş süresi • Giriş sayısı • Kontrol? Masters ve Johnson’un • Cinsel ilişkilerin %50’sinden fazlasında boşalmanın kontrol edilememesi ve partnerin orgazm olamamasıdır. Helen Kaplan • Boşalmanın kontrol edilebilmesi Ya Hep Ya Hiç vajinismus • Yaşam boyu • Yaygın • Psikolojik etmenlere bağlı • • • • • Cinsel deneyim Anksiyete Uzun süre masturbasyon ile cinsel doyum Kadına yönelik agresyon ve hostilite edilgenlik Yöntemler Anal kasları kasma Dudağını ısırma Elini çimdikleme Çiçekleri (doğayı) düşünme … Uyarılmayı azaltma/erteleme Yöntemler Pozisyon değiştirme Koiti durdurma PE Deyip Geçme İkincil cinsel sorunlar – Yetersizlik duygusu – Cinsel İsteksizlik – Cinsel kaçınma – ED – … • Marital sorun • Depresif duygudurum • Genç çiftlerde erkeğin anksiyetesi kadın tarafından tam anlaşılamayabilir. • Erkeğin kaygısı ve isteksizliği, sevişmenin kısa sürmesi, ön sevişmenin niteliğinin bozulmasına, cinsel iletişimin azalmasına, cinsel ilişki ile ilgisiz nedenler ileri sürülmesine … neden olur. onu cezbetmiyorum kadın istenmiyorum beni sevmiyor İkincil ilişki/ cinsel sorun • Her çift sorunlu yaşamaz Cinsel iletişim yeterli ise ETİYOLOJİ Organik Nedenler • Prostatit • Posterior uretral patoloji • Nöral/spinal patolojiler (MS) Psikanalitik Ekol Transaksiyonel Biyolojik • • • • Genetik Evrimsel Normal ??? Motor öğrenme Motor Öğrenme • Erotik duyuma aşırı duyarlılık • Seminal [Mg] magnezyum düzeyi • [Mg] Tromboksan A2 NO Düz kaslarda gevşeme Nikoobakht M, et al. Seminal Plasma Magnesium and Premature Ejaculation: Case-Control Study. Urology J, 2005 2:102-5 • Hipogonadotropik hipogonadizm – %21 BOŞALMA/ORGAZM FİZYOLOJİSİ Fizyolojik Evreler • • • • 1 2 3 4 … … … … CETAD bilgilendirme dosyası, www.cetad.org.tr Multipl Orgazm • • • • 30 yaş altı 10 dakikada 3 ejakulasyon Yaşla birlikte sayı azalır Kadınlardaki multipl orgazmdan fizyolojik olarak farklı Rezolüsyon evresinde olur Orgazmın Subjektif Bildirim M&J • Evre I: Ejakulasyon olacağı algısı; 2-3 saniye; “ejakulasyonun geldiği hissi” • Evre II: Kasılma duyumunu takiben sıvı çıkışı ile birlikte uretra boyunca ve vücuda yayılan haz veren kasılmalar Orgazmın Objektif Verileri M&J • Evre I: Aksesuar organlarda (epididim, vas deferens, seminal vesikaller, prostat) ritmik kasılma duyumu; üretranın prostat kısmında sıvı toplanması • Evre II: Mesanenin eksternal sfinkterinin gevşemesi; sıvının genişlemiş bulbusa ve üretraya akması; penil kaslar ve üretrada düzenli kasılmalar, semenin penisten 3-4 major kasılma (0.8sn) ve düzensiz minor kasılmaların olması MOTOR ÖĞRENME Motor Öğrenme • Performans anksiyetesi • Stres varsa – Emosyonel öğrenme Motor Öğrenme • Sifinkter kontrolü Lateral inhibisyon Lateral stimulasyon Eştanı • • • • Panik bozukluk Sosyal anksiyete bozukluğu Depresyon Diğer CİB – Erektil disfonksiyon Tedavi • Cinsel bilgilendirme – Yanlış inanışlar – Cinsellik kavramı – Anatomi fizyoloji • SF I –II (gerekirse) • Partnerle masturbasyon stop-start ERKEK ORGAZM BOZUKLUĞU Retarde Ejakülasyon • Boşalma Yetmezliği • Yoğunluğu ve süresi yeterli bir cinsel etkinlik sırasında, olağan bir cinsel uyarılma evresi sonrası, sürekli ya da yineleyici bir biçimde orgazmın gecikmesi ya da olmaması şeklinde tanımlanır. • Erkek orgazm bozukluğu – Normal cinsel uyarı ile tekrarlayan bir şekilde orgazma ulaşamama ya da oldukça geç ulaşma • %8 • Masturbasyon ile bile boşalma yok • Masturbasyon ile var ancak cinsel birleşme ile yok • Erkek partnerinin el/ağız yollu yardımı ile boşalıyor ancak cinsel birleşme ile yok • Durumsal Biyolojik Nedenleri • • • • Düşük testosteron, Nörolojik hastalıklar Baş ve spinal travmalar Medikasyon – Antidepresanlar (TCA, SSRI) – MSS yi yavaşlatan ilaçlar • Erektil disfonksiyona benzer kognitif süreç – Performans anksiyetesi • Boşalmanın hiç olmaması (mastürbasyon, uyku ve cinsel ilişki sırasında), kısmen oluşması (mastürbasyonda oluşan ancak cinsel partnerle ilişkide gerçekleşmeyen boşalma) ya da uzun süren bir uyarılma veya cinsel birleşmeye karşın ejakülasyonda gecikme şeklinde ortaya çıkabilir. • Boşalmanın hiç olmaması çoğu kez organik patolojiye işaret eder. Bazı ilaçların kullanımı boşalmayı geciktirebilmektedir. Retrograd Ejakülasyon • Orgazm duyumu alınmakta ancak penisten dışarıya bir ejakülat çıkmamaktadır. • Mesanedeki iç sfinkter aktivitesinin inhibe olması sonucu ejakülatın mesane içine kaçması. • Prostatektomi, diyabet, nöroleptik kullanımı gibi organik nedenlere bağlı ortaya çıkan bir sorundur. • Seminal sıvı içermesi nedeniyle ilişkiden sonraki idrarın bulanık gelmesi tanıda değerli bir bulgudur. Ağrılı Boşalma ve Disparoni • Ağrılı ejakülasyon veya ejakülasyon sonrası oluşan ağrı • Nadir görülen bir bozukluk. • Ağrılı ejakülasyon genellikle uretra, prostat ve mesane infeksiyonu gibi durumlarda oluşur. • Ejakülasyon sonrasında peniste yanma hissi. • Erkeğin ejakülasyonla ilgili kaygısı nedeniyle perine kaslarında spazm oluşması. • Disparoninin nedeni çoğunlukla fiziksel olup, lokal bir infeksiyon veya frenulum yırtıkları en sık nedenlerdir. KADINDA ORGAZM BOZUKLUĞU Epidemiyoloji • %30 • Batı toplumlarında en yaygın cinsel sorun • %46 tamamen ya da kısmen sorun yaşıyor. Etiyoloji Psiko-Sosyal Nedenler Geleneksel kadın cinsel rolü Edilgenlik, çekingenlik Çift ilişkisine dair ikilemler Kendini bırakma korkusu Bağımsızlığını ortaya koyma korkusu Cinsellik konusundaki korkular Eşe yönelik olumsuz duygular Kontrolünü yitirme korkusu Etiyoloji • • • • Yanlış cinsel inanışlar Cinselliği orgazma indirgeme Performans anksiyetesi Psikodinamik – Hostilite – Cinsel dürtüler nedeniyle suçluluk • Biyolojik – Yaşa bağlı olgunlaşma – 30 yaş Yanlış İnanışlar • • • • • • • • • • • Çiftler birbirini sevdikleri takdirde sevişmekten nasıl zevk alabileceklerini de bilirler. Cinsel ilişki cinsel birleşme (koitus) demektir. Mastürbasyon zararlıdır. Mastürbasyonun cinsel güce zarar verici etkisi olabilir. Kadınlarda orgazm cinsel birleşme ile sağlanmalıdır. Oral seks, olgunlaşmamışlığın göstergesidir ve güvensizdir. Sevişme her zaman doğal ve kendiliğinden olmalıdır, sevişme hakkında konuşmak ve düşünmek onu bozar. İstenmeyen gebelikleri önlemek, yalnız kadının sorumluluğundadır. İyi bir sevgili (eş),hemen her cinsel birleşmelerinde partnerine orgazm yaşatabilmelidir. Eşler birbirini sevdikleri takdirde sevişmekten nasıl zevk alabileceklerini de bilirler. Çift için “aynı anda orgazm” gerçekleştirilmesi gereken en önemli amaç olmalıdır. Klitoral uyarı ile orgazm olan ama cinsel birleşme sırasında orgazm olamayan kadınlar olgunlaşmamıştır CETAD bilgilendirme dosyası, www.cetad.org.tr DSM-IV TR Kriterleri A Olağan bir cinsel uyarılma evresinden sonra orgazmın sürekli olarak ya da yineleyici bir biçimde gecikmesi ya da hiç olmaması. Kadınlar orgazmı tetikleyen uyarının türü ya da yoğunluğu açısından büyük değişkenlik gösterirler. Kadında orgazm bozukluğu tanısı, klinisyenin kadının yaşı, cinsel deneyimi ve aldığı cinsel uyarıların yeterliliği açısından baktığında orgazm olma yetisinin beklenenden daha az olduğu yargısına varması temeline dayanmaktadır. DSM-IV TR Kriterleri B. Bu bozukluk belirgin bir sıkıntıya ya da kişiler arası ilişkilerde zorluklara neden olmaktadır. DSM-IV TR Kriterleri C. Bu işlev bozukluğu; başka bir I. Eksen bozukluğuyla daha iyi açıklanmaz (başka bir cinsel işlev bozukluğu dışında) ve sadece bir maddenin (Ör: kötüye kullanılabilen bir ilaç, tedavi amacıyla kullanılan bir ilaç) ya da genel tıbbi bir durumun doğrudan fizyolojik etkilerine bağlı değildir. • Eğer orgazm bozukluğu başka bir I. Eksen bozukluğu ile daha iyi açıklanırsa, çoğu kez ek bir kadında orgazm bozukluğu tanısı konmaz. • Eğer orgazm bozukluğu I. Eksen bozukluğundan önce gelirse ya da bağımsız olarak klinik ilgi odağıysa, bu ek tanı konabilir. Alt Tipleri: 1. 2. 3. Yaşam boyu/ Edinilmiş Yaygın/Durumsal Psikolojik Etkenlere Bağlı/ Bileşik Etkenlere Bağlı Gidiş • Kadınlarda orgazm yetisi yaşla arttığı için, kadında orgazm bozukluğu genç kadınlarda daha yaygındır. • Çoğu kadında orgazm bozukluğu edinilmiş olmaktan çok yaşam boyudur. • Bir kez öğrenilirse önemli bir yaşam olayı araya girmediği sürece bu yeti yitirilmez. Ayırıcı Tanı • Genel Tıbbi Bir Duruma Bağlı Cinsel İşlev Bozukluğu – Omurilik lezyonu – Pelvik cerrahiler - vulvanın çıkartıldığı ya da vajinanın açılıp yeniden onarıldığı – Nörolojik hastalıklar – Uyarılma evresi bozukluğuna sekonder orgazm bozukluğu Ayırıcı Tanı • Diğer CİB’lere bağlı olarak uyarılma bozukluğuna ikincil olabilir. • Partnerde prematür ejakülasyon varsa yetersiz uyarılmaya bağlı olabilir. • Primer tanı mutlaka konmalı • Gerekirse orgazm bozukluğu tanısı Ayırıcı Tanı • Sürekli ya da yineleyici olmayan ya da belirgin bir sıkıntının ya da kişiler arası zorluğun eşlik etmediği seyrek orgazm sorunları kadında orgazm bozukluğu olarak kabul edilmez. Ayırıcı Tanı • Eğer sorunlar odak, yoğunluk ve süre olarak yetersiz cinsel uyarılmaya bağlıysa kadında orgazm bozukluğu tanısı gene uygun değildir. Orgazm • Orgazmın hem vajinal hem de klitoral bileşenleri vardır. • Orgazmın gerçekleşmesi için: – Klitoral uyarı – Vajinal uyarı – Başka erojen bölgelerin fiziksel uyarısıya da fanteziler, düşler gibi psikolojik uyaranlar CETAD bilgilendirme dosyası, www.cetad.org.tr Orgazm (orgazm) Orgazm olmadan çözülme uyarılma istek Orgazm olarak çözülme • Kadınlarda orgastik eşikler farklılıklar gösterir. – Bazı kadınlar herhangi bir cinsel uyarı ile orgazm olurken, diğerleri yoğun ve uzun klitoral uyarılma gerektirir. – Bazı kadınlar bir kere orgazm ile kendilerini doyumlu hissederken diğerleri çoğul orgazm gereksinimi hissedebilir. – Kadın orgazmının ortaya çıkmasını gerektiren uyarılma derecesi kadından kadına değişir, – Aynı kadın farklı zamanlarda farklı düzeylerde uyarılma gereksinimi hissedebilir. Spinal Travma • T12 seviyesinde orgazm • T10 da da bildirilmiş – Vagus – Hipogastrik Tedavi • Cinsel bilgilendirme – Yanlış inanışlar – Cinsellik kavramı – Anatomi fizyoloji • Cinselliğe alıştırma, cinsel organ dışı beden bölgelerine odaklanma • SF I –II • Self masturbasyon • Partnerle masturbasyon
