Perinatal Depresyon

ACOGDiyorki!
HERGEBETAKİPSÜRECİNDEENAZBİRKEZPERİNATALDEPRESYONAÇISINDAN
TARANMALIDIR.
ÖzetiYapan:Dr.SemirKöse
PerinatalDepresyongebeliksüresinceveyagebeliğitakipedenilk12ayboyuncaortaya
çıkanmajörveyaminördepresyondönemleriniifadeeder,gebelikvepostpartum
dönemdeensıkrastlananmedikalkomplikasyondurveheryedikadındanbirinietkiler.
Tedaviedilmemişperinataldepresyonvediğerduygu-durumbozukluklarıanne,
yenidoğanveaileüzerindeyıkıcıetkileresahipolabileceğindendepresyondakigebe
veyalohusanınteşhisedilmesiçokönemlidir.Gebeliktevepostpartumdönemde
depresyontaramasındakullanılmaküzerebirçokölçekgeliştirilmiştir.Hernekadar
yararıkonusundakesinkanıtlarsınırlıolsada,ACOG,standartolan,geçerlilikve
güvenilirliközelliklerinehaiztestlerlegebekadınlarındepresyonveanksiyete
bozukluklarıaçısındanperinataldönemboyuncaenazbirkeztaranmasını
önermektedir.Perinataldepresyonunsaptanmasındaetkiliveönemliolsadataramalar
tekbaşınayetersizdir,kliniksonuçlarıniyileştirilmesindeuyguntakipvetedavi
yöntemleriilekombineedilmelidir.Kadın-Doğumhekimigerektiğindeböylebir
olguyatıbbitedavibaşlayabilmekiçinhazırlıklıolmalıdırveihtiyaçduyduğunda
hastasınıdavranışsaldestekverebilecekuzmanlaradayönlendirmelidir.
ÖNERİLER
• ACOG,hernekadaryararıkonusundakesinkanıtlarsınırlıolsada,standart,
geçerlilikvegüvenilirliközelliklerinehaiztestlerlegebekadınlarındepresyon
veanksiyetebozukluklarıaçısındanperinataldönemboyuncaenazbirkez
taranmasınıönermektedir.
• Depresyon,anksiyete,perinatalduygu-durumbozukluğuöyküsüveyarisk
faktörlerisaptanankadınlardayakıntakipveilerideğerlendirmelergerekir.
• Perinataldepresyonunsaptanmasındaetkiliveönemliolsadataramalartek
başınayetersizdir,kliniksonuçlarıniyileştirilmesindeuyguntakipvetedavi
yöntemleriilekombineedilmelidir.Kadın-Doğumhekimigerektiğindeböyle
birolguyatıbbitedavibaşlayabilmekiçinhazırlıklıolmalıdırveihtiyaç
duyduğundahastasınıdavranışsaldestekverebilecekuzmanlarada
yönlendirmelidir.
• Gebetakibivedoğumhizmetiverenkliniklerdeperinataldepresyonveduygudurumbozukluklarıtarama,tanı,izlemvetedavimekanizmalarıişlerdurumda
olmalıdır.
Depresyon,enyaygınduygu-durumbozukluğudur,kadınlardaikikatdahasıktırve
prevalansıdoğurganlıkdönemindeartmayabaşlar(1).Bunedenleperinatal
depresyonungebelikvelohusalıkdönemindeensıkgörülenmedikalkomplikasyon
olmasısürprizdeğildir.Perinataldepresyontanımıgebeliksüresincevedoğumutakip
edenilk12aydaortayaçıkanmajörveyaminördepresyondönemleriniiçerirve
kadınların1/7kadarındageliştiğibilinmektedir(2).
Perinataldepresyon,bipolarbozuklukveanksiyetebozukluklarıgibiduygu-durum
bozuklukları(3)anne,yenidoğanveaileüzerindeyıkıcıetkilerdebulunabilir,öyleki
ABD’deanneintiharlarıpostpartumkanamavehipertansifhastalıklarileilişkili
maternalölümlerigeridebırakanbirnedenhalinegelmiştir(4).
Uyku,iştahvelibidodaortayaçıkandeğişikliklergebelikvepostpartumdönemeait
olağanfizyolojikdeğişikliklereatfedilebileceğindenperinataldepresyonhali
farkedilmeyebilir.Kadınlarınduygu-durumdeğişimleriniifadeetmekonusundaki
isteksizlikleridetanıyızorlaştırır.Küçükbirçalışmadapostpartumdepresyontanısı
alankadınlarınyalnızca%20’sisemptomlarınıhekimlerineifadeetmiştir(5).Bu
nedenlehekimleringebevelohusalaraduygudurumlarınayöneliksorular
sormalarıönemlidir.Yenidoğanilkmuayenerandevularıdaanneninduygu-durumunu
değerlendirmekaçısındanönemlibirfırsattırveKadınDoğumhekimleribukonuda
ÇocukHekimleriileişbirliğikurmalıdır(6).
Endişeveuykusuzlukperinatalduygudurumbozukluklarınıntipiközellikleridir.
Annelereuykudüzenleriileilgilisorularsormakönemliipuçlarısağlar.
Perinataldepresyonriskfaktörlerinesahipkadınlarınyakıntakibiveileriincelemelerle
değerlendirilmelerigerekmektedir.Buolgularkanıtadayalıpsikolojikvepsikososyal
desteklerdenvegereğindeilaçtedavisindenfaydagörebilir(7).Hastadamaniveya
bipolarbozukluktankuşkulanılıyoriseilaçbaşlamadanPsikiyatriUzmanı’na
yönlendirmekdahadoğruolacaktır(8).Aşırışişkinegovekendinibeğenmişlik,3saatlik
uykuilebilekendinidinlenmişvegüçlühissetmeverisklidavranışlarakolaycagirme
manikonusundakuşkuoluşturmasıgerekensemptomlararasındadır(3).
Sonbulgularperinataldepresyonyönetimindetakımçalışmasınınveekip
yardımlaşmasınınuzundönemhastasonuçlarınıiyileştirdiğinidüşündürmektedir
(9).BirPsikiyatriuzmanıveyaPratisyenhekimgözetimindebirhemşireveyabirsosyal
hizmetuzmanınınpsikoterapivesosyaldesteksağladığıbirtakımçalışmasımodeli
önerilmektedir.
Gebeliktakibivedoğumhizmetiverensağlıkkuruluşlarındaböylebirsistemin
halihazırdakurulmuşolmasıperinataldepresyoniçintarama,tanıvetedavi
işlerininyürütülmesinigarantialtınaalır(7,8).
Tablo1.PerinatalDepresyoniçinRiskFaktörleri
GebelikdönemindeDepresyon
Maternalanksiyete
Yaşamsalstresler
Depresyonöyküsü
Sosyaldestekyokluğu
İstenmeyengebelik
Yeşilkartlıolmak
Eviçi-aileiçişiddet
Düşükgelirdüzeyi
Düşükeğitimdüzeyi
Sigaraiçiyorolmak
Eşindenayrılmışolmak-Yalnızyaşıyorolmak
Çevreileiletişimindeyetersizlik
PostpartumDepresyon
Gebeliksürecindedepresyon
Gebeliksürecindeanksiyete
Gebelikveyaerkenpostpartumdönemdestresliolaylaryaşamak
Travmatikdoğumtecrübesi
Prematürebebekdoğumu/BebeğinYenidoğanYoğunBakımaalınması
Sosyaldestekeksikliği
Depresyonöyküsü
Emzirmeproblemleri
KAYNAK
•
•
LancasterCA,GoldKJ,FlynnHA,YooH,MarcusSM,DavisMM.Riskfactorsfordepressivesymptomsduring
pregnancy:asystematicreview.AmJObstetGynecol2010;202:5–14
RobertsonE,GraceS,WallingtonT,StewartDE.Antenatalriskfactorsforpostpartumdepression:a
synthesisofrecentliterature.GenHospPsychiatry2004;26:289–95.
Taramaaraçları
GebeliksürecindevepostpartumdönemdePerinataldepresyonhastalarını
saptayabilecekbirçoktaramaölçeğimevcuttur.
EdinburghPostnatalDepresyonSkalası(EPDS)10maddelikbirölçektir,5dakikadan
dahakısabirsüredetamamlanabilir,Türkçedilineçevirisimevcutturvehasta
tarafındankolayokunabilirvecevaplanabilirskorlamalardanoluşmuştur.EPDS,
perinataldepresyonunkarakteristiközellikleriolananksiyetesemptomlarınıiçerir,
gebeliktevepostpartumdönemdesıkrastlananuykudüzenideğişikliklerigibi
depresyonunyapısalsemptomlarınıisedışlar.Depresyonunyapısalsemptomlarınıda
içerentestlerdespesifisitedüşer.Sorusayısı20veüzeriolantestlerintamamlanması
dahauzunzamanalır.Buölçeklerintümüklinikbağlamiçerisindedeğerlendirilmelidir.
Dokunsakağlayacakbirhastadanormaltestsonucudepresyonudışlayamazikenakut
birstresitakibenortayaçıkanyüksektestskorlarıdasadeceyakıntakipile
kendiliğindençözülebilir.
Tablo2.DepresyonTaramaAraçları
Taramayöntemi
Madde Tamamla
Sensitivite(%) Türkçeçevirisi
sayısı
maSüresi Spesifisite(%) vegeçerlilik
(dakika)
güvenilirlik
çalışması
EdinburghPostnatal
10
<5
59-100
Var
DepresyonÖlçeği
49-100
PostpartumDepresyon 35
5-10
91-94
Var
TaramaÖlçeği
72-98
HastaSağlığıAnketi9
9
<5
75
Var
90
BeckDepresyon
21
5-10
47.6-82
Var
Envanteri
85.9-89
BeckDepresyon
21
5-10
56-57
Var
Envanteri-II
97-100
Epidemiyolojik
20
5-10
60
Var
hastalıklarmerkezi
92
DepresyonÖlçeği
ZungÖz-puanlama
20
5-10
45-89
Var
DepresyonÖlçeği
77-88
SONUÇOLARAK
Perinataldepresyonciddisonuçlardoğurabilir,tedavisinindeetkiliolduğuaçıktır.
Ancakbudurumuntaramaaraçlarıilearaştırılmasınınhastasonuçlarınıiyileştirdiği
konusundabilgilerkısıtlıdır(10).Taramadaşüphelenilenolgularınsevkedildikleri
merkezlerdealdıklarıtedavivebakımhizmetlerindekideğişkenliklerbuçelişkininkısmi
birnedeniolabilir.
Yinedeperinataldepresyonsıkgörülenbirgebelikkomplikasyonudurvesaptanamayan
olgulardayıkıcıetkilereyolaçabilmepotansiyelivardır.Bunedenleyararları
konusundakikanıtlarkısıtlıolsadaACOG,tümkadınlarınuygunbirölçekilegebelik
veyapostpartumdönemdeenazbirkezdepresyonveanksiyetesemptomlarıaçısından
taranmasınıönermektedir.Kadın-Doğumhekimigerektiğindeböylebirolguyatıbbi
tedavibaşlayabilmelidirveihtiyaçduyduğundahastasınıdavranışsaldestek
verebilecekuzmanlaradayönlendirmelidir.Gebetakibivedoğumhizmetiveren
kliniklerdeperinataldepresyonveduygu-durumbozukluklarıtarama,tanı,izlemve
tedavimekanizmalarıişlerdurumdaolmalıdır.
Kaynak:
1.Screeningforperinataldepression.CommitteeOpinionNo.630.AmericanCollegeof
ObstetriciansandGynecologists.ObstetGynecol2015;125:1268–71.