Slayt Ba*l*** Yok

Avian İnfluenza
Bulaşıcı Hastalıklar Kontrol
Programları Şubesi
İnfluenza
• Ani salgınlar
– Her yıl sonbahar/kış
mevsiminde 5 - 8
hafta süreli1
– Hızlı yayılım
– Beklenmeyen salgınlar
– Zaman (Kuzey
yarımkürede KasımNisan arası)
• Değişen yoğunlukta Tüm
dünyada yaygın
İnfluenza Pandemileri
20. Yüzyıl pandemilerinde mortalite
1918-19
“İspanyol gribi”
A(H1N1)
 30 milyon ölüm
1957-58
“Asya gribi”
A(H2N2)
1 milyon ölüm
1968-69
“Hong-Kong gribi”
A(H3N2)
800,000 ölüm
1977
“Rus gribi” A(H1N1)
1997“Tavuk gribi” - Hong Kong pandemi tehditi
A(H5N1)
hatırlatıcısı
(18 vaka, 6 ölüm)
2009 “Meksika Gribi” “Domuz gribi” H1N1
İnfluenza virusları
 Orthomyxoviridea ailesinden
 Zarflı RNA virusları
 Üç farklı influenza virusu tanımlanmış
İnfluenza A
İnfluenza B
İnfluenza C
İnfluenza Virüs Yapısı
Hemaglutinin
Lipid membran
M1 protein
M2 protein
Nöraminidaz
RNA
RNA polimeraz
İnfluenza Virüsleri
İnfluenza virüsleri yapısal olarak sürekli değişime
uğrar.
– Antijenik shift (kayma); çoğunlukla
hemaglutinin veya nöraminidaz yapısında
büyük bir değişiklik; influenza A’da görülür.
– Antijenik drift (sapma); hemaglutinin ve/veya
nöraminidaz yapısında küçük bir değişiklik;
influenza A ve B’de görülür.
Influenza A yüzey antijenleri ve türlerdeki dağılımı
Hemaglütinin Tipleri
İnsan
Domuz
At
Kuş
Yarasa
1
2
3
X
X
X
X
4
5
6
8
9
10
11 12 13 14 15 16 17 18
X
X
X
X
!
X
X
X
7
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
Nöraminidaz Tipleri
İnsan
Domuz
At
Kuş
Yarasa
X
1
2
X
X
X
X
X
X
3
X
4
X
5
X
6
X
7
8
X
X
X
X
9
10
X
X
X
α2-6
receptors
α2-3
receptors
α2-3
receptors
Rare
α2-6
receptors
Influenza A ve B virüsleri
Tip A
Tip B
• Tüm yaş gruplarında orta-şiddetli
hastalığa neden olur1
• Öncelikle çocuk ve genç erişkinleri
etkiler (yaşlılarda da belirgindir)1
• İnsanlarda 16 hemaglutinin tipi vardır
(H1-H16)
• Suşlar 2 influenza B soyuna ayrılır:
• B/Victoria
• B/Yamagata
• İnsanlarda 9 nöroaminidaz (N1 - N9)
İnfluenza
•
•
•
•
•
Mevsimsel influenza
Epidemik influenza
Pandemik influenza
Kuş gribi H5N1
H5N7
Kuş gribi (Avian influenza)
• Kuş gribi, (Avian influenza, Tavuk Vebası, Pestis
Avium, Bird Flu olarak da isimlendirilmektedir)
• İnfluenza A tipinin neden olmakta;
• Evcil ve yabani kanatlılar ile memeli hayvanlarda
görülmektedir,
• Hasta hayvan teması sonrası nadiren de olsa insana
hastalık bulaşabilir.
Etkenin özellikleri nelerdir?
• Kuşlarda hastalık yapan influenza virüsünün 15 alt
tipi bulunmaktadır.
• İnfluenza A virüsleri hemaglutinin (H) ve
nörominidaz (N) antijenlerine göre sınıflandırılır.
• Bunlar içinde H5N1’in insanlarda ciddi hastalık
oluşturması nedeni ile özel bir önemi vardır.
H5N1 neden önemlidir?
• H5N1, yakın geçmişte iki kez tür engelini aşarak
insanlarda da ağır ve mortalitesi yüksek bir hastalığa
neden olmuş bir alt tiptir
• Bir kişi, hem kuş hem insan virüsleriyle aynı anda
enfekte olduğu zaman, her iki türe özgü influenza
virüsleri gen değiş tokuşu yapabilir.
H5N1 neden önemlidir?
• İnsanlarda H5N1 tipi ile enfeksiyon ilk kez 1997
yılında bildirilmiştir.
• H5N1 diğer influenza türlerine göre daha ciddi ve
öldürücü seyretmektedir.
H5N1 neden önemlidir?
• Bir kişi, hem kuş hem insan virüsleriyle aynı anda
enfekte olduğu zaman, her iki türe özgü influenza
virüsleri, gen değiş tokuşu yapabilir. İnsan
vücudunda gerçekleşen bu gen değiş tokuşu tümüyle
daha hızlı yayılabilecek yeni bir influenza virüsü alt
tipinin ortaya çıkmasına yol açabilir.
Virüs ne kadar dayanıklıdır
• Virüs, 60 derecede 30 dakika ısıtılma yoluyla ve
yaygın kullanılan dezenfektanlarla
etkisizleştirilebilmektedir.
• Çevrede: dışkıda 4˚C’de 30-35 gün, 20˚C’de 7 gün
süre ile muhafaza olmaktadır.
• Karkaslarda: buzdolabı sıcaklıklarında 23 güne kadar
canlı kalır.
• Et ürünlerinde: 71˚C bir ısıl işlem uygulamasında 1
saniyelik süre inaktivasyon için yeterlidir.
Nasıl etkisizleştirilir
• Isı: 56˚C’de 3 saat, 60˚C’de 30 dakikada virüs inaktive
olmaktadır.
• Dezenfeksiyon: Formalin ve iyot bileşikleri ile virüs
inaktive olmaktadır.
• pH: Asidik pH’larda virüs inaktive olur.
• Kimyasallar: Oksitleyici ajanlar, lipit çözücüler, βpropiolakton ile virüs inaktive olmaktadır.
Salgın nasıl oluşur ve insanlara nasıl geçer
• Vahşi göçmen kuşların evcil kuşlara enfeksiyonu
bulaştırması en önemli salgın nedenidir.
• Hasta hayvanların akıntıları;
dışkı ile direkt temas;
bulaşık yem,
su,
 malzeme ve kıyafetlerle temas;
• Özellikle ölü veya canlı hastalıklı kuşlar ve kuşların
atıklarına maruz kalan kişilere solunum ve temas
yoluyla bulaşır.
Kuluçka süresi kaç gündür?
• Ortalama 2-5 gün olmakla birlikte 17 gün sonra
hastalık geliştiği de bildirilmiştir.
İnsanlarda hastalık belirtileri
•
•
•
•
•
•
38 °C’nin üzerinde ateş ile birlikte
Öksürük,
Boğaz ağrısı,
Kırıklık,
Nefes darlığı
İshal yakınmalarından bir ya da birkaçı bir arada
görülmektedir.
İnsanlarda hastalık belirtileri
• Belirtilerin başlamasından önceki 10 gün içinde H5N1’den
etkilenmiş bir ülkede kümes hayvanları ya da bilinen veya
kuşkulu bir kuş gribi (H5N1) olgusu ile temas öyküsü olması
önemlidir.
Vaka Tanımı
• Klinik Tanımlama
• Aşağıdakilerden en az birinin olması gerekir:
a.Ateş ile birlikte akut respiratuvar enfeksiyon
semptom ve belirtilerinin olması
b.Açıklanamayan akut respiratuvar hastalığa bağlı
ölüm
Epidemiyolojik Kriterler
Son 10 gün içinde aşağıdakilerden en az birinin
• Olası ya da kesin vaka (doğrulanmış) ile yakın temas (bir
metre içinde),
• Laboratuvarda maruziyet,
• Hasta veya ölü bulunan yabani kuşlar ve kümes hayvanları
yakın temas (bir metre içinde),
• Kontamine bir alanda hasta ya da ölü evcil kümes
hayvanları ile veya yabani kuşlarla ve hayvanlarla
yakın temas(bir metre içinde)
• Enfekte bir alanda ev veya çiftlikte bulunmuş
olmak.
Tanı İçin Laboratuvar Kriterleri
• Aşağıdakilerden en az birinin pozitif olması gerekir.
a.Klinik bir numuneden influenza A/H5N1 izole
edilmesi,
b.Klinik bir numunede influenza A/H5 nükleik asit
tespit edilmesi,
c.İnfluenza A/H5 spesifik antikor yanıtı (Dört katı veya
daha fazla artış veya tek bir yüksek titre).
Vaka Sınıflaması
• Olası vaka: Klinik ve epidemiyolojik kriterleri taşıyan kişi.
• Kuvvetle Olası vaka: İnfluenza A/H5 veya A/H5N1 testi
insan influenzası ulusal referans laboratuvarında pozitif
olan kişi
• Ulusal olarak doğrulanmış vaka: İnfluenza A/H5 veya
A/H5N1 testi insan influenzası için Avrupa Birliği Ağı
Referans Laboratuvarlarına katılımı olan bir ulusal referans
laboratuvarında pozitif olan kişi.
• Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından doğrulanmış
vaka: H5 için DSÖ ile işbirliği yapan bir laboratuvarda
doğrulanmış kişi
Kimlerden numune alınır
Hasta veya ölü kanatlı hayvan teması öyküsü
bulunan ve 38 °C’nin üzerinde ateşi olan ve klinik
belirtilerden bir ya da birkaçı bir arada bulunan
hastalardan,
• nazofarengeal sürüntü veya aspirat,
• nazal aspirat,
• BAL, doku örneği (biyopsi/otopsi)
numunelerinden uygun olan numune
İnsandan insana geçiş var mıdır
• Kuş gribi virüsleri insanları doğrudan enfekte etmez
ve insanlar arasında dolaşmaz.
• DSÖ tarafından insandan insana geçiş olmadığı
belirtilmekle birlikte literatürde sağlık çalışanları,
kümes hayvancılığında çalışan işçiler ve aile üyeleri
arasında şüpheli geçiş olguları bildirilmiştir.
• H5N1 suşunun sağlık çalışanları, aile bireyleri,
tavukçuluk yapanlar ve tavuk imha ekiplerinde
çalışanlarda insandan insana çok sınırlı bir biçimde
de olsa bulaşabildiği anlaşılmaktadır.
Kimlere profilaksi uygulanır
• Kapalı tesislerde hasta veya ölü hayvan teması
öyküsü bulunan kişiler
• Kuş gribi olduğu gösterilmiş hayvanla korunmasız
teması (dokunma, kesme, yolma, pişirmeye
hazırlama) olan,
• Hasta veya ölmüş hayvanların kanı, vücut sıvıları,
salgıları ve dışkıları ile yakın temas
• Profilaksi günde iki doz şeklinde 5 gün boyunca
uygulanır.
• .
Kimlere profilaksi uygulanır
• Hayvan itlafında görevli kişilere uygulanacak
profilaksi günde iki doz şeklinde olmalı ve
profilaksiye temas riski olduğu sürece devam
edilmelidir.
• Profilaksi bilinen son temastan 5 gün sonrasına
kadar sürdürülmelidir
Kimler risk altındadır?
• Ölü ya da canlı hasta hayvanlarla temas
• Hayvan atıklarıyla doğrudan temas
• Ayrıca hasta insanlarla teması olan sağlık çalışanları
da risk altındadır.
Yiyecek yoluyla geçer mi?
• Hastalıklı hayvanların ürünlerini yemek yoluyla
enfekte olan bildirilmiş hasta yoktur.
• Ancak kümes hayvanlarının etlerinin iyi pişirilmeden
yenmemesi önerilmektedir.
Korunma önlemleri nelerdir?
• Ellerin su ve sabun ya da susuz alkol temelli el
antiseptikleri kullanılması
• Çiğ kümes hayvanlarının işlenmesi sırasında genel
hijyen kurallarına uyulması
• Etlerin pişirilerek yenmesi
• Hasta kuşun yumurtası da enfekte olabilir; bu
nedenle aynı önlemlerin yumurtalar için de alınması
gerekir.
• Virüs dondurmakla öldürülemeyebilir.
• DSÖ besinlerin içindeki sıcaklık 70°C olacak
şekilde pişirilmesini önermektedir.
• Enfekte kuşların imhasıyla uğraşanların uygun
giysi ve donanım kullanarak ve profilaktik
antiviral alarak enfeksiyona karşı korunmaları
önerilmektedir.
Tedavisi var mıdır?
• Hastalığın tedavisinde antiviraller (oseltamivir ve
zanamivir) kullanılmaktadır.
• İlaçlar, belirtiler başladıktan sonra ilk 48 saat
içinde başlanması gerekmektedir.
Aşısı var mıdır?
• Halen var olan grip aşıları insana özgü influenza virüs
suşlarına karşı koruyucudur
• H5N1 kuş gribi virüsüne karşı korunma sağlamaz.
• Bununla birlikte, kümes hayvanları arasında
patojenitesi yüksek kuş gribi salgını yaşanan
ülkelerde temas riski yüksek olan kişilere, bu aşının
yine de kullanılması önerilmektedir.
Korunma ve kontrol önlemleri nelerdir?
Hasta olmamak için:
1.Hastalık şüphesi olan ölü ya da canlı kanatlı
hayvanlarla temas edilmeden önce gerekli temas
önlemleri (eldiven ve maske) alınmalıdır.
2. Eller mutlaka sabunla yıkanmalıdır.
3.Denetimden geçmiş ürünler tüketilmelidir.
4.Kanatlı hayvanlar uygun koşullarda iyice (60-70
derece) pişirilmelidir, az pişmiş olarak tüketilmemelidir.
5.Hastalık şüphesi olanlar hızlıca sağlık merkezlerine
başvurmalıdır.
TEŞEKKÜRLER