ELEKTRİK ENERJİSİ A. AMPULLERİN BAĞLANMA ŞEKİLLERİ 1

ELEKTRİK ENERJİSİ
düşünülebilir. İletkenin boyu artarsa direnci artar:
A. AMPULLERİN BAĞLANMA ŞEKİLLERİ
1. Seri ve Paralel Bağlama Nedir?
seri bağlı devre, iletkenin kalınlığı artarsa direnci
azalır: paralel bağlı devre olarak düşünülebilinir.
2. Akım ve Gerilim
Seri bağlama: Ampullerin ardı ardına bağlandığı
bağlama şekline seri bağlama denir.
Bir elektrik devresinde ampullerin ışık vermesi için;

Devrede enerji kaynağı (pil) olmalı,

Bağlantı kabloları sağlam olmalı, kopuk
olmamalı,

Anahtar kapalı olmalı,

Piller ve bağlantı kabloları doğru bağlanmalı,
(Devre elemanlarının birinin (+) kutbu
diğerinin (-) kutbuna bağlanır.

Ampul duya tam oturmuş olmalı ve sağlam
olmalıdır.



Seri bağlı devrelerde ampuller özdeş ise eşit
Elektrik Akımı:
parlaklıkta ışık verir.
Su tesisatı ile elektrik devresi arasında benzerlik ve
Devreye seri bağlı ampul eklendiğinde ampullerin
farklılıklar vardır. Kombi düzeneğinde pompa,
parlaklığı AZALIR.(Parlaklıklar baştaki
elektrik devresinde devreye enerji sağlayan pile,
devredeki tek ampulün parlaklığından daha
pompa tarafından itilen suların taşındığı su boruları
azdır.)
elektrik devresindeki kablolara,suyun ilerlerken
Seri bağlı devrelerde ampullerden biri duyundan
zorlandığı kıvrımlı borular ise elektrik akımının
çıkarılır ya da patlarsa diğer ampuller de IŞIK
geçişini zorlaştıran dirence sahip ampule
VERMEZ. Çünkü devredeki akım kesilir.
benzetilebilir. Kombi tesisatındaki vana da elektrik
Paralel Bağlama: Ampullerin ana koldan ayrılan
devresindeki anahtara benzetilebilir.
kablolar üzerinde bağlı olduğu şekildeki bağlama
Elektrikle çalışan aletler, elektrik enerjisini akü, pil,
şekline paralel bağlama denir.
batarya gibi kaynaklardan sağlar.

Paralel bağlı devrelerde ampuller özdeş ise eşit
parlaklıkta ışık verir.

Devreye paralel bağlı ampul eklendiğinde
ampullerin parlaklığı DEĞİŞMEZ.

Paralel bağlı devrelerde ampullerden biri
duyundan çıkarılır ya da patlarsa diğer ampuller
IŞIK VERMEYE DEVAM EDER.
Not:
Özdeş
durumundaki
ampullerin
parlaklığı
paralel
seri
bağlanması
bağlanması
durumundakinden daha fazladır. Çünkü paralel bağlı
devrede toplam direnç, seri bağlı devreye göre daha
azdır. Yani paralel bağlı ampuller üst üste kesit alanı
kalın bir iletkenin direnci gibi, seri bağlı ampuller de
yan yana boyu uzayan artan bir iletkenin direnci gibi
Farklılıklar: Su tesisatında vana kapandığında suyun
akışı bir müddet devam eder. Ancak elektrik
devresinde bağlantı kesildiğinde akım anında kesilir.
Negatif yüklerin titreşimi sonucunda oluşan enerji
gösterilir. Voltmetre gerilimi ölçülecek olan noktalar
aktarımına elektrik akımı denir. Negatif yükler
arasına paralel olarak bağlanır.
titreşerek enerjilerini birbirlerine aktarır.
1. Negatif yükler pilden enerji alır.
2. Pil negatif yüklere enerji sağlayarak onların
titreşim hareketi yapmasını sağlar.
3. Kabloyu oluşturan atomların bir parçası olan
negatif yükler sahip olduğu enerjiyi komşu
negatif yüklere iletir.
4. Negatif yüklerin hareketi ile devre tamamlanır
ve ampul ışık verir.
5. Negatif yükler ampule enerji taşır. Bu enerji
ampulde ısı ve ışığa dönüşür.
6. Bütün negatif yükler ortalama aynı süratle
hareket eder.
Bilim insanları elektrik akımının yönünü pilin pozitif
Not: Voltmetrenin iç direnci çok yüksektir. İçinden
çok küçük akım geçer ve bu dikkate alınmaz.
Dolayısıyla
voltmetre
devreye
seri
bağlanırsa
devreden akım geçmez ve devre açık devre gibi
davranır.
Gerilim ile Akım Arasındaki İlişki:
(+) kutbundan negatif (-) kutbuna doğru olduğunu
kabul etmişlerdir. (Bilimsel gerçeğe ters olmasına
rağmen, bugüne kadar birçok kuralda kullanıldığı için
doğru kabul edilmektedir.) Bir elektrik devresinde
anahtar kapalı iken elektrik akımı pilin pozitif
kutbundan başlar, negatif kutbunda biter.
Devrede pillerin sayısı artarsa gerilim de artar.
Dolayısıyla devrede dolanan akım ve ampul parlaklığı
Devredeki akım şiddeti “I” harfi ile gösterilir.
Elektrik
akımı
ampermetre
ile
ölçülür.
Birimi
Amper’dir( André Marie Ampère). Birim kısaca “A”
ile gösterilir. (1A = 1000 mA) Ampermetre devreye
seri olarak bağlanır.
Not: Ampermetrenin iç direnci çok küçüktür bu
yüzden iletken tel özelliği gösterir.
Devreye
paralel bağlanırsa kısa devre yapar. Yani bütün
akım ampermetre üzerinden geçerek ampullere
uğramaz ve ampuller yanmaz. Tellerin yanmasına
sebep olur.
Gerilim:
Devrede elektrik akımı, devrenin iki ucu arasındaki
negatif yüklerin enerjilerinin farklı olması sonucu
gerçekleşir. Bu enerji gerilime sebep olur. Bir
elektrik devresinin iki kutbu arasındaki enerji
farkının göstergesine gerilim
(potansiyel
fark)
denir. Tüm elektrikli aletler aynı gerilim altında
çalışmaz. Çalışabilmeleri için farklı gerilimlere sahip
elektrik enerjisi kaynakları kullanılması gerekir.
Gerilim
voltmetre
ile
ölçülür.
Birimi
Volt’tur(Alessandro Volta). Birim kısaca “V” ile
artar. Yukarıdaki tabloda ve grafikte gerilim ve akım
değerleri verilmiştir.
Bir elektrik devresinde gerilim arttıkça akım da
aynı oranda artar. Gerilim/Akım oranı sabittir ve
bu sabit oran devre elemanının direncini verir. Bu
sabit oranı George Simon Ohm bulduğu için Ohm
Kanunu
adı
verilmiştir,
direnç
birimi
olarak
volt/amper kullanıldığı gibi ohm (Ω) da kullanılır.

Seri
bağlı
devrelerdeki dirençlerin toplamı
eşdeğer direnci, yani devrenin toplam direncini
verir. Devredeki seri bağlı ampul sayısı
kadar arttırılırsa
ne
toplam dirençte o kadar
artar. Bu nedenle devreden geçen akım azalır
ve ampullere daha az enerji aktarılır, ampullerin
parlaklığı azalır.

Seri
bağlı
devrelerde
her
devre
elemanı
üzerinden geçen akım değerleri birbirine eşittir
ve ampullerin parlaklıkları da eşittir.
I = I1 = I2 = I3
Akım=1A=1Amper(Ampullerden geçen akım aynı ve
1 amper) Gerilim=2V=2Volt Her ampulde eşit ve 1
volt (İki ampul olduğundan her bir ampuldeki
gerilim 2V/2=1V)

Seri bağlı devrelerde her bir ampul üzerindeki
gerilimlerin toplamı pilin gerilimine eşittir.
V = V1 + V2 + V3

Paralel
bağlı devrelerde, devredeki paralel
bağlı ampul sayısı ne kadar arttırılırsa toplam
dirençte o kadar azalır. Direnç küçüldüğü için
ana koldan geçen akım değeri artar. Ancak
artan akım özdeş ampullerin bulunduğu paralel
kollarda eşit olarak paylaşılacağı için ampullerin
parlaklığı değişmez.

Paralel
bağlı
devrelerde, paralel kollardaki
akımların toplamı, ana koldaki akıma eşittir.
I = I1 + I2 + I3

Paralel bağlı devrelerde, ampullerin birer uçları
aynı noktalara bağlı olduğu için her bir ampulün
uçları arasındaki gerilim yani paralel kollardaki
ampuller üzerindeki gerilimler ve pilin gerilimi
birbirine eşittir.
V = V1 = V2 = V3
Ana Koldaki Akım=6A=6Amper Ampullerden geçen
akım eşit ve 3 amper (iki ampul olduğundan
6/2=3amper) Gerilim=2V=2Volt (Her ampulde eşit
ve pille aynı 2 volt)
Kısa Devre: Akımın dirençsiz yolu tercih ederek
devreyi tamamlamasına kısa devre denir. Kısa
devreler kabloların aşırı ısınmasına sebep
olacağından yangına sebebiyet verebilir.