2 VİRANŞEHİR EKİLMİŞ SULAKALAN PROJESİ
advertisement
Viranşehir Ekilmiş Sulakalan Projesi TMMOB Çevre Mühendisleri Odası Yerel Yönetim Ölçeğinde Atıksu Arıtımı için Ekilmiş Sulakalanlar VİRANŞEHİR EKİLMİŞ SULAKALAN PROJESİ Yunus ARIKAN TMMOB ÇMO Genel Sekreteri Arıtılmış Evsel Atıksuların Tarımsal Sulamada Kullanılması Çalıştayı 10 Haziran 2005 - ODTÜ 1 TMMOB Çevre Mühendisleri Odası Viranşehir Ekilmiş Sulakalan Projesi Çevre sorunlarına yaklaşımın tarihsel değişimi Kirlilik Önleme Geri Dönüşüm Arıtım Seyreltme 1960 Kirlilik Kontrolü Yaklaşımı 1990 Kirlilik Önleme Yaklaşımı 2 TMMOB Çevre Mühendisleri Odası Viranşehir Ekilmiş Sulakalan Projesi Yerel Yönetimler İçin Bütünsel/Önleyici Çevre Yönetimi Projesi - BÜÇEP ÇMO tarafından kirlilik önleme yaklaşımlarının yerel yönetimler bazında uygulanmasına yönelik bir temel oluşturulması amacıyla 2000-2005 yılları arasında İsviçre Kalkınma ve İşbirliği Ajansı’nın (SDC) katkılarıyla yürütülmüştür. BÜÇEP BÜÇEP – I Eğitim ve Tanıtım Aşaması (2000-2002) BÜÇEP – II Uygulama Aşaması (2002-2004) 3 Viranşehir Ekilmiş Sulakalan Projesi TMMOB Çevre Mühendisleri Odası BÜÇEP Uluslararası Yayınlar “Integrated Preventive Environmental Management Training for Municipalities: A Case Study from Turkey” Doç. Dr. Göksel DEMİRER, Yunus ARIKAN, Sibel ULUDAĞ-DEMİRER Environmental Quality Management, Cilt 13, Sayı 2, Kış 2003 “Constructed Wetlands for Municipal Wastewater Treatment: A Study from Turkey” Canan YILDIZ, E. Asuman KORKUSUZ, Yunus ARIKAN, Doç. Dr. Göksel DEMİRER, 9th International Conference on Wetland Systems, International Water Association (IWA), Fransa, 27-20 Eylül 2004 4 Viranşehir Ekilmiş Sulakalan Projesi TMMOB Çevre Mühendisleri Odası Atıksu Arıtımında Ekilmiş Sulakalanlar 5 Viranşehir Ekilmiş Sulakalan Projesi TMMOB Çevre Mühendisleri Odası Ekilmiş Sulakalanlar 6 Viranşehir Ekilmiş Sulakalan Projesi TMMOB Çevre Mühendisleri Odası Ekilmiş Sulakalanların Avantajları Kolay uygulanabilirlik, İleri teknoloji ve pahalı ekipmanlara gereksinim olmaması, Düşük enerji ihtiyacı, Düşük maliyet, Basit işletim, İşletim kararlılığı, Düşük miktarda çamur oluşumu, Flora ve fauna habitatlarını destekleyerek biyoçeşitlilikte artış sağlamak, Hasat edilen sucul bitkilerin çeşitli amaçlarla kullanılması 7 Viranşehir Ekilmiş Sulakalan Projesi TMMOB Çevre Mühendisleri Odası Türkiye’de Uygulamalar Pilot ölçekli ilk uygulama (Korkusuz, Demirer): iki aşamalı paralel iki hibrit sistem, ODTÜ kampüsünde, ODTÜ Çevre Mühendisliği, Biyolojik Bilimler ve Biyoteknoloji Bölümlerinin işbirliği ile Yerel yönetim ölçeğinde ilk uygulama: Viranşehir (Şanlıurfa)Ekilmiş Sulakalan Projesi, - ODTÜ Prototipinin uyarlaması - ÇMO ve Viranşehir Belediyesi’nin işbirliği ile, İsviçre Kalkınma ve İşbirliği Ajansı’nın katkılarıyla Diğer örnekler: TÜBİTAK-MAM, İTÜ, Dokuz Eylül, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü 8 Viranşehir Ekilmiş Sulakalan Projesi TMMOB Çevre Mühendisleri Odası ODTÜ’DEKİ PİLOT ÖLÇEKLİ EKİLMİŞ SULAKALANLARIN PLANI (Korkusuz, Demirer) 9 Viranşehir Ekilmiş Sulakalan Projesi TMMOB Çevre Mühendisleri Odası ODTÜ EKİLMİŞ SULAKALAN UYGULAMASI (Korkusuz, Demirer) 10 Viranşehir Ekilmiş Sulakalan Projesi TMMOB Çevre Mühendisleri Odası evsel atıksu arıtımı için VİRANŞEHİR EKİLMİŞ SULAKALAN PROJESİ Sürdürülebilir kentler için, Uygun teknoloji kullanarak, Yerel bilgi ve kaynaklarla… 11 Viranşehir Ekilmiş Sulakalan Projesi TMMOB Çevre Mühendisleri Odası VİRANŞEHİR EKİLMİŞ SULAKALAN PROJESİ Viranşehir Belediyesi’nin işbirliği ile, Saha İncelemeleri ve Yer Seçimi Atıksu Yapısının Belirlenmesi Dolgu Malzemelerinin Tespiti Tasarım Saha Çalışmaları Bitkilerin Hazırlanması (Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi’nin katkılarıyla) 12 TMMOB Çevre Mühendisleri Odası Viranşehir Ekilmiş Sulakalan Projesi Yer Seçimi Kriterleri Kanalizasyon şebekesinin durumu Atıksu miktarı Elektrik hattına uzaklık Karayoluna uzaklık ve yol durumu Şehir merkezine uzaklık/ulaşılabilirlik Zemin yapısı, Alıcı ortam, Alıcı ortamın araziye uzaklığı, Sıhhi anlamda öncelik, Yasal durum 13 TMMOB Çevre Mühendisleri Odası Viranşehir Ekilmiş Sulakalan Projesi Elde Edilen Veriler Atıksu Analizleri Bazalt ve Volkanik Cüruf Analizi Kil analizi Topografya 14 TMMOB Çevre Mühendisleri Odası Viranşehir Ekilmiş Sulakalan Projesi VİRANŞEHİR EKİLMİŞ SULAKALAN PROJESİ Rögar Yüzeyaltı Yüzeyaltı Düşey Akışlı Yatay Akışlı Sulakalan - 1 Sulakalan - 1 Çökeltme Arıtılmış Su Toplama Tankı Tankı Yüzeyaltı Yüzeyaltı Yatay Akışlı Düşey Akışlı Sulakalan - 2 Sulakalan - 2 15 TMMOB Çevre Mühendisleri Odası Viranşehir Ekilmiş Sulakalan Projesi Tasarım Değerleri Parametre Literatür Viranşehir Birim <300 100 mm/gün Alan gereksinimi 1-5 1 m2/kişi Maksimum BOİ yüklemesi 75 73 kg/ha/gün 5:1’e kadar 1.5:1 - Hidrolik yükleme hızı En/boy oranı Nüfus 400 kişi Debi 40 m3/gün 16 TMMOB Çevre Mühendisleri Odası Viranşehir Ekilmiş Sulakalan Projesi Tasarım Değerleri Yatay Akışlı Sulakalanlar Düşey Akışlı Sulakalanlar En (m) 10 7.5 Boy (m) 15 10 Derinlik (m) 0.6 0.6 Deşarj (m3/gün) 20 <20 Hidrolik yükleme hızı (m3/m2/gün) 0.1 <0.2 P.australis P.australis 4 4 Parametre Bitki türü Bitki yoğunluğu 17 Viranşehir Ekilmiş Sulakalan Projesi Atıksu TMMOB Çevre Mühendisleri Odası Kum (0-3 mm), 15 cm derinlik Bazalt (7-15 mm), 30 cm derinlik Volkanik Cüruf (15-30 mm), 15 cm derinlik Yatay Akışlı Sulakalanlarda Dolgu Malzemeleri Yatay Akışlı Sulakalanlardan Çıkan Su Kum (0-3 mm), 30 cm derinlik Volkanik Cüruf (7-15 mm), 30 cm derinlik Arıtılmış Su Düşey Akışlı Sulakalanlarda Dolgu Malzemeleri 18 Viranşehir Ekilmiş Sulakalan Projesi TMMOB Çevre Mühendisleri Odası Saha Çalışmaları 1. Vahşi Depolama Alanı’nın yanında bulunan arazinin projeden önceki hali 19 Viranşehir Ekilmiş Sulakalan Projesi TMMOB Çevre Mühendisleri Odası Saha Çalışmaları 2. Atıksu uzaklaştırıldı ve saha kurutuldu. 20 Viranşehir Ekilmiş Sulakalan Projesi TMMOB Çevre Mühendisleri Odası Saha Çalışmaları 3. Rögar inşa edildi. 21 Viranşehir Ekilmiş Sulakalan Projesi TMMOB Çevre Mühendisleri Odası Saha Çalışmaları 4. Sıkıştırılmış kilden oluşan bir tabaka hazırlandı. 22 Viranşehir Ekilmiş Sulakalan Projesi TMMOB Çevre Mühendisleri Odası Saha Çalışmaları 5. Volkanik cüruf ve bazalt, dağıtım-toplama borularıyla birlikte ekilmiş sulakalanlara yerleştirildi. 23 Viranşehir Ekilmiş Sulakalan Projesi TMMOB Çevre Mühendisleri Odası Saha Çalışmaları 6. Mekanik ekipman ve kontrol panosunun montajı yapıldı. 24 Viranşehir Ekilmiş Sulakalan Projesi TMMOB Çevre Mühendisleri Odası Bitkilerin Hazırlanması Kargı (Phragmites australis) Dicle alındı Nehri Tüplendi yetiştirildi ve kıyısından fidanlıkta 25 Viranşehir Ekilmiş Sulakalan Projesi TMMOB Çevre Mühendisleri Odası Saha Çalışmaları 7. Kargı bitkisinin dikim işlemleri tamamlandı. 26 Viranşehir Ekilmiş Sulakalan Projesi TMMOB Çevre Mühendisleri Odası Açılış Etkinlikleri (19-20 Haziran 2004) 27 Viranşehir Ekilmiş Sulakalan Projesi TMMOB Çevre Mühendisleri Odası VİRANŞEHİR EKİLMİŞ SULAKALAN PROJESİ Arıtma Performansı (2004 Aralık değerleri) Parametre Giriş Suyu Çıkış Suyu BOD5 110 ± 36 11 COD 302 ± 93 37 TSS 91 ± 37 1 NH3-N 10.53 ± 8.29 0.07 NO3--N 13 ± 3.5 - PO43--P 4.87 ± 1.86 6.77 mg/lt 28 Viranşehir Ekilmiş Sulakalan Projesi TMMOB Çevre Mühendisleri Odası VİRANŞEHİR EKİLMİŞ SULAKALAN PROJESİ Kentsel Açıdan Faydalar Kırsal Açıdan Faydalar Doğal Kaynaklar Açısından Faydalar Çevre Teknolojileri Açısından Faydalar 29 Viranşehir Ekilmiş Sulakalan Projesi TMMOB Çevre Mühendisleri Odası VİRANŞEHİR EKİLMİŞ SULAKALAN PROJESİ Kentsel Açıdan Faydalar Evsel atıksuların; Uygun teknoloji kullanarak, Yerel bilgi, kaynak ve kapasiteleri harekete geçirerek, Düşük işletme ve yatırım maliyetine sahip, Çevreyle uyumlu yöntemlerle arıtılıp halk sağlığının korunmasına katkı sağlanması 30 Viranşehir Ekilmiş Sulakalan Projesi TMMOB Çevre Mühendisleri Odası VİRANŞEHİR EKİLMİŞ SULAKALAN PROJESİ Kırsal Açıdan Faydalar Kurak bölgelerde; Mevcut doğal kaynaklar tüketilmeden, Yenilenebilir bir sistemle, Sürekli ve yeterli derecede sulama ihtiyacının karşılanması 31 Viranşehir Ekilmiş Sulakalan Projesi TMMOB Çevre Mühendisleri Odası VİRANŞEHİR EKİLMİŞ SULAKALAN PROJESİ Doğal Kaynaklar Açısından Faydalar Kırsal alanda bol miktarda bulunan volkanik cüruf ve bazaltın kentsel bir hizmet amacıyla kullanılması, Atıksu deşarjı azaltılarak nehir kirliliğinin azaltılması. 32 Viranşehir Ekilmiş Sulakalan Projesi TMMOB Çevre Mühendisleri Odası VİRANŞEHİR EKİLMİŞ SULAKALAN PROJESİ Çevre Teknolojileri Açısından Faydalar Ekilmiş sulakalan modelinin bir yerel yönetim düzeyinde ilk defa hayata geçirilmesi 33 TMMOB Çevre Mühendisleri Odası Viranşehir Ekilmiş Sulakalan Projesi VİRANŞEHİR EKİLMİŞ SULAKALAN PROJESİ Bu tesise Karacadağ’ın curuf ve bazalt taşı Bismil’in kumu Dicle Nehri’nin sazlıkları Viranşehir halkının alınteri hayat vermiştir. 34 TMMOB ÇEVRE MÜHENDİSLERİ ODASI Ataç 2 Sok. 66/9 Kızılay ANKARA 0.312.430 64 34 www.cmo.org.tr [email protected]
