Untitled

Hazırlayanlar:
Dz.Kur.Bnb.Hasan İLHAN
Dz.Kur.Bnb.F.Emre ÜLGER
Baskı Koordinatörü:
Dz.Bnb.Ercan BİCAN
Grafik / Dizgi:
Gv.Tğm.Emre ÇERÇİ
Kapak Tasarımı:
Gv.Tğm.Emre ÇERÇİ
Baskı / Cilt:
Deniz Basımevi Müdürlüğü
Sertifika Nu. : 29173
1. BASKI, 500 ADET, EKİM 2014, İSTANBUL
ÖNSÖZ
1080’li yıllarda İzmir açıklarında birkaç ahşap gemi ile filizlenen Türk Bahriyesi, bugün Ulu Önder Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün gösterdiği
“Mükemmel ve Kaadir Bir Donanmaya Sahip Olmak” direktifi doğrultusunda, 16’ncı yüzyıldaki görkemli dönemin ardından, Türk Denizcilik tarihinin en güçlü ikinci
dönemini tekrar yakalamak yolunda emin adımlarla yürümektedir. Cumhuriyetin kuruluş yıllarında toplam 48.000 tonluk 23 platformdan oluşan donanmamız,
bugün yaklaşık 200.000 tonluk 158 gemi, 50 hava vasıtası, Amfibi Deniz Piyade Tugayı, SAT, SAS ve Kurtarma Birlikleri ile milletimizin denizlerdeki hak ve
menfaatlerinin korunmasının yanı sıra, bölgesel/küresel barış ve istikrarın korunmasına da katkı sağlamaktadır.
Bu gücün idame edilmesi ve geleceğe hazırlanmasının arka planında, erinden amiraline, işçisinden mühendisine kadar, Deniz Kuvvetlerimizin sahip olduğu
nitelikli insan gücü, teknoloji ile birleşen ve asırlara dayanan bilgi birikimi ile Çakabey’den bugünlere uzanan şanlı tarihi mirasımız bulunmaktadır. Türk Donanması,
yüzlerce yıl boyunca büyük gayretler sarf edilerek, denizin tuzu terinin tuzuna karışan kahraman bahriyeliler tarafından oluşturulmuş ve sürekli gelişim göstererek
bugünlere gelmiştir. Bu gayretler içerisinde şüphesiz ki “İLKLER” müstesna bir yere sahiptir. Zira ilkler özeldir, öncüdür ve başarılması zordur.
Türk Deniz Kuvvetlerinin, 1000’inci kuruluş yıldönümünü kutlayacağı bu yüzyılın ihtiyaçlarına en iyi cevap verecek şekilde hazırlanabilmesi için, her
alanda sürekli gelişmeye devam etmesinin yanında, gösterilen emeklerin kurumsal hafızada tutulması, gelecek nesillere ve genç bahriyelilere kesintisiz bir şekilde
aktarılması büyük önem arz etmektedir.
Bu maksatlarla, kurumsal hafıza zincirinin önemli baklalarından biri olması ümidi ve tarihi sorumluluk bilinci ile hazırlanan “Türk Bahriyesinin İlkleri”
isimli çalışma tüm bahriyelilerin istifadesine sunulmuştur. Bu vesileyle, “Türk Bahriyesinin İlkleri” isimli kitabın hazırlanmasında emeği geçen Dz.Kur.
Bnb.Hasan İLHAN ve Dz.Kur.Bnb.F.Emre ÜLGER ile değerli personelime teşekkür ediyor, kitabın nihai halini almasına görüşleri ile önemli katkılar sağlayan
saygıdeğer Komutanlarımız ve Büyüklerimize de ayrıca şükranlarımı sunuyorum.
Zaman içerisinde yaşanacak ve yer verilmemiş “İLKLER”in ilave edilmesiyle sürekli geliştirilecek bu kitabın, Bahriyemizin köklü tarihi, kültürel mirası ve
kurumsal hafızasına önemli bir katkı yapacağına yürekten inanıyor, bahriyemizin ufuklarının engin, başarılarının daim olmasını temenni ediyorum…
Bülent BOSTANOĞLU
Oramiral
Deniz Kuvvetleri Komutanı
1080-1199
İlk Türk Donanmasının
Teşkil Edilmesi, İlk Deniz
Zaferi
1200-1299
İlk Deniz Aşırı Sefer
1300-1399
1400-1499
1500-1599
İlk Düzenli ve Büyük
Tersanenin Kurulması
İlk Açık Deniz Zaferi
(Sapienza Savaşı)
Cebelitarık Boğazı’nın
Geçilmesi
İlk Kez Bir Gemiye İsim
Verilmesi
“GÖKE” Adı Verilen
Büyük Gemilerin İnşa
Edilmesi
Kızıldeniz’in Her İki
Kıyısına Hakim Olunması
Türk Denizciliğinin
Kurumsallaşmaya
Başlaması
“Levendler” Adıyla
Denizci Sınıfın Teşkil
Edilmesi
Taşkızak (Tersane-i
Amire) Tersanesinin
Kurulması
İlk Kaptan-ı Derya’nın
Göreve Başlaması
Babu-l Mendeb
Boğazı’nın Geçilmesi
1600-1699
1700-1799
1800-1899
İlk Kalyon Filosunun
Kurulması ve
“Kalyoncu” Sınıfı
Tersane-i Amire’de İlk
Kuru Havuzun İnşasına
Başlanması
İlk Askeri Müze
“Bahriye Müzesi”nin
Kurulması
“Tuhfetül-Kibar
Fi Esfaril-Bihar”ın
Yayımlanması (Katip
Çelebi)
Gemilerde İlk Kez
Aşçıhane Teşkilatının
Kurulması
“Deniz Gedikli Sıbyan
Mektebi”nin Kurulması
Piri Reis’in “Bahriye”
Adlı Eserini Yayımlaması
Atlantik Okyanusu’nda
Konuşlanma
Piri Reis’in Dünya
Haritası
Donanma Gemilerine
İsim Verilmeye
Başlanması
“BURTUN” İsimli
Kalyon’un Hizmete
Girmesi
Kıç Gönderde Yeşil
Sancak Yerine, Kırmızı
Sancak Kullanımı
“Mühendishane-i Bahri-i
Hümayun”un Kurulması
ERTUĞRUL Fırkateyninin
Uzakdoğu Seyahati ve
Batışı
İlk Türk Denizaltısının
Denize İndirilmesi
İlk Sualtı Aracının Yapımı
Bahriye Nazırlığı’nın
Kurulması
Bahriye Kanunnamesinin
Yayımlanması
Ümit Burnu’nun
Geçilmesi
İlk Buharlı Geminin
Hizmete Girmesi
(BUĞ)
Kırmızı Sancaklara
“Ay-Yıldız” Konulması
İlk Bahriye Hastanesinin
(Tıbhane-i Amire)
Kurulması
1900-1919
1920-1939
1940-1959
“Bahri Tayyare
Mektebi”nin Kurulması
ATATÜRK’ün Naaşının
YAVUZ İle Taşınması
Yıldızlar Suüstü Eğitim
Merkezinin Kurulması
İlk Deniz Havacı Pilot
Fethi Bey’in Mısır
Uçuşu ve Şehadeti
İlk Çelik Gövdeli Gemi
İnşası (Gölcük Yağ
Gemisi)
TCG DUMLUPINAR
Denizaltısının Batması
Bahriye Kıyafet
Kararnamesi
Gölcük’te Yüzer Havuz
İnşasına Başlanması
Deniz Kuvvetleri
K.lığının Teşkili ve İlk
Dz.K.K.’nın Atanması
İlk Dalgıç Birliğinin
Kurulması
“TCG” İbaresinin
Kullanılmaya Başlanması
ATILAY Denizaltısı’nın
Batması
1960-1979
Helikopterle İlk Kez
Gemiye İniş-Kalkış
Yapılması
Deniz Havacılığının
Yeniden Kurulması
İlk Güdümlü Merminin
Envantere Girmesi
1980-1999
2000-2009
İlk Mayın Avlama Gemisi
MİLGEM Konseptinin İlk
Gemisi TCG HEYBELİADA
SASS Modda Sea
Sparrow G/M Atışı
İlk Penguin Mk 2 Mod 7
Salvo Modda Sea
Sparrow G/M Atışı
İlk Müze Gemi
(GAYRET D-352)
İlk Milli Savaş Yönetim
Sistemi (KALYON-5)
2010 +
İlk Exocet G/M Atışı
İlk Hellfire G/M Atışı
0° Enlem-Boylamının
Geçilmesi
Denizaltıdan G/M Atma
Kabiliyetinin Kazanılması
İlk SM-1 G/M Atışı
Amfibi Deniz Piyade
Taburu’nun Teşkil
Edilmesi
İlk Denizde Akaryakıt
İkmali
X-Bant Uydu Muhabere
Sisteminin Kullanımı
Deniz Harp Okulu’na
Misafir Askeri Öğrenci
Alımı
INMARSAT Uydu
Muhabere Sisteminin
Kullanımı
BLACKSEAFOR
Aktivasyonu
ATR-72 Genel Maksat
Uçaklarının Hizmete
Girmesi
Saha K.lıklarının
Kurulması
İlk Modern Fırkateynler
(MEKO Sınıfı)
VLF İstasyonunun
Hizmete Girmesi
AKYA Torpido
Denemeleri
BARBAROS Türk Deniz
Görev Grubu Afrika
Seyri
İlk RAM G/M Atışı
İlk ESSM G/M Atışı
Türk Deniz Görev Grubu
Aktivasyonu
1081
Türk Donanmasının ilk kez teşkil etmesi.
1090
Türklerin ilk deniz zaferi.
(Çaka Bey komutasında Koyun Adaları Zaferi)
1227-1228
Türklerin ilk deniz aşırı seferi. (Suğdak Seferi)
(Anadolu Selçuklu Dönemi- I. Alâeddin Keykubat)
1327
Türk denizciliğininin kurumsallaşması için ilk adımların atılması.
(Orhan Bey Dönemi)
1328
İlk kez bir Türk denizcisinin GAZİ unvanı alması.
(Umur Bey, İzmir’in ele geçirilişi)
Türklerin ilk kez bir gemiye (GAZİ gemisi) isim vermeleri.
(Umur Bey dönemi)
1334-1348
Çaka Bey’in Büstü
(Deniz Müzesi)
İlk defa Orhan Bey döneminde
Donanma hiyerarşik bir sistemle
teşkilatlandırılarak Donanma Komutanına “Derya Beyi” unvanı verilmiştir. Kara Mürsel Bey, Osmanlı
Devletindeki ilk “Derya Beyi” olarak Türk Deniz tarihinin öncüleri
arasında yerini almıştır.
(Bundan sonra Türkler tarafından uzun süre gemilere isim
verilmemiş, bu uygulama Osmanlı döneminde de devam
etmiştir. GAZİ gemisinden sonra isim verilen ilk gemi 1650
yılında isimlendirilen “UZUNÇARŞI” gemisi olmuştur.)
1
2
1339
Türk denizcilik tarihinde gemilerin ilk defa karadan
yürütülmesi. (Aydınoğlu Gazi Umur Bey, Korint Kanalı)
1376
Anadolu toprakları ötesindeki ilk deniz üssünün ele geçirilmesi.
(Gelibolu)
1390
İlk düzenli ve büyük tersanenin kurulması. (Gelibolu Tersanesi)
(Tersane inşaatı başlayınca Azaplar adı verilen ilk deniz askeri
sınıfı teşkil edilmiştir.)
1399
İstanbul’un Türkler tarafından ilk defa kuşatılması ve bu
kapsamda Donanmanın kullanılması.
1401
İlk Kaptan-ı Derya olarak Saruca Paşa’nın göreve başlaması.
1455
İlk büyük tersanenin kurulması.
(Taşkızak Tersanesi)
1309 yılında dünyaya gelen Umur Bey
genç yaşta İzmir valiliğine atandı ve babasının Ayasuluk’ta (bugünkü Selçuk)
kurduğu Donanma ile korsanlık yaparak ün kazandı.
Sakız Adası, Bozcaada, Eğriboz, Mora
Yarımadası ile Rumeli sahillerine akınlar
düzenledi. Babasının ölümünden sonra
diğer kardeşlerinin de onayıyla 1334
yılında Beyliğin başına geçti. Saltanatı,
1348’de ölümüne dek 14 yıl sürdü.
Beylik, onun idaresi altında en parlak
günlerini yaşadı.
Fatih Sultan Mehmed döneminde kurulmuş olan Taşkızak Tersanesi zaman içerisinde gelişerek Kanuni Sultan Süleyman döneminde 300 gemi inşa odasıyla dünyanın en büyük tersanesi haline
gelmiştir. Fatih Sultan Mehmed döneminde kurulmuş olan Taşkızak Tersanesi zaman içerisinde gelişerek Kanuni Sultan Süleyman
döneminde 300 gemi inşa odasıyla dünyanın en büyük tersanesi
haline gelmiştir.
2
23 Mayıs - 10 Eylül
1480
İlk defa aynı anda iki farklı coğrafyaya amfibi harekât icra edilmesi.
(Fatih Sultan Mehmed döneminde 1480 yılında Vezir Mesih
Paşa komutasındaki filo Rodos Adasına, Sancak Beyi Gedik
Ahmed Paşa komutasındaki diğer bir filo ise Otranto/İtalya’ya
amfibi harekât icra etmiştir.)
1480
İlk defa “Levendler” adı altında denizci sınıf teşkil edilmesi.
1488
İlk defa uzun menzilli topların deniz savaşlarında
kullanılması.
(Kemal Reis o zamana kadarki en uzun menzilli topları Batı
Akdeniz’de İspanyollara karşı kullanmıştır.)
1492-1495
1495
Otranto Kalesi
Gedik Ahmed Paşa komutasındaki
Osmanlı Donanmasının Otranto
Harekâtı Türklerin batı yönündeki
ilk stratejik deniz taarruzudur.
İnşa edildikleri dönemde dünyanın
en büyük gemileri olan GÖKE’lerin
tonajı 1800 ton idi.
İlk defa denizden tahliye harekâtı icra edilmesi.
(Denizden tahliye harekâtı ilk defa Kemal Reis tarafından İspanya’dan kovulan Müslüman ve Yahudilerin Fas ve Cezayir’e intikal
ettirilmesi maksadıyla yapılmıştır.)
İlk defa “GÖKE” adı verilen büyük gemilerin inşa edilmesi.
GÖKE
3
1498
28 Temmuz 1499
Eylül 1501
Mart-Nisan 1513
İlk defa gemilerde top kapakları açılması.
(XVIII. yüzyıla kadar kısa namlulu ve ağızdan dolma tunç veya
demir toplar kullanılmıştır. Toplar demir rayların üstünde palangalarla hareket ettirilen tekerlekli arabalara yerleştirilmiştir. Doldurulmak üzere geri çekilen toplar, atışa hazırlandıktan
sonra
lumbar
denilen
dört köşe
sürülerek
ateş
Anadolu
toprakları
ötesindeki
ilkdeliklere
deniz üssünün
ele fitillerle
geçirilmesi.
edilmiştir.
Su
girmesine
engel
olmak
üzere
lumbarlara,
lumbar
(Gelibolu)
kapağı denilen kapaklar takılmış ve denizli havalarda toplar
içeri çekilerek bu kapaklar kapatılmıştır. Tarihte ilk defa Kemal
Reis GÖKE’sine top kapakları açtırmıştır.)
İlk açık deniz zaferi. (Barak Adası (Sapienza) Savaşı)
İlk defa bir savaşta gemilerde top kullanılması.
Zonchio Deniz Muharebesi veya Birinci İnebahtı Deniz
Muharebesi olarak da bilinen Barak Adası (Sapienza)
Savaşı Osmanlı donanmasının büyük bir taktik ve stratejik zaferi ile sona ermiştir.
Osmanlı Donanmasının Haçlı Donanmasına karşı ilk zaferi.
(Venedik-Papalık-İspanyol ve Rodos Donanmasından müteşekkil ilk Haçlı Donanması Kemal Reis komutasındaki Osmanlı
Donanması tarafından mağlup edilmiştir.)
Piri Reis’in dünya haritasını yapması.
Piri Reis’in Dünya Haritası (1513)
4
15 Şubat 1515
1521
Osmanlı Donanmasının merkez üssü olan Galata (Haliç-İstanbul) Tersanesinin kurulması.
Piri Reis’in “Bahriye” (ilk portolon kitabı) adlı eserini yayınlaması.
Bahriye
(Akdeniz Haritası)
1525
İlk defa Babu-l Mendeb Boğazı’nın geçilmesi ve Hint Okyanusu’na çıkılması.
Selman Reis Komutasındaki Donanmanın Cidde Limanı’nı Portekizlilere karşı Savunması (1517)
(Selman Reis komutasındaki Osmanlı Donanması ilk defa
Babu-l Mendeb Boğazını geçerek Hint Okyanusuna çıkmıştır.)
İlk stratejik aldatma harekâtı.
1534
(1534 deniz seferi, Kanuni’nin İran Seferi ile koordine edilmiş
son derece önemli bir harekâttır. Bu harekâtın stratejik amacı,
Şarlken’in (V. Carlos) Kanuni’nin İstanbul’dan uzaklaşması fırsatını kullanmasını engellemekti. Barbaros alışılmışın dışında
1534 ve 1535 yıllarının yaz ve kış aylarını Akdeniz’de geçirerek, Kanuni’nin İstanbul’a döndüğü 8 Ocak 1536’ya kadar
Hristiyan güçlerini bloke etmiştir.)
Osmanlı Donanması Kızıldeniz ve
Hint Okyanusu’nda
Kızıldeniz’in her iki kıyısına da ilk defa hâkim olunması.
1539
(Donanmanın Say ve Sevvakin’de Osmanlı idaresini tesis etmesiyle tarihte ilk defa Kızıldeniz’in her iki yakası da Osmanlı
hâkimiyetine girmiştir.)
5
1543
1553
Osmanlı döneminde Donanmanın ilk defa diplomasi aracı
olarak kullanılması.
(Fransa Kralının talebi üzerine 29 Eylül 1543-Mayıs 1544 tarihleri arasında Barbaros Hayreddin Paşa komutasındaki Donanmanın Fransa’nın Toulon limanında bulundurulması.)
Osmanlı İmparatorluğu’nun ilk defa ekonomik darlık nedeniyle Donanma harcamalarını kesmek zorunda kalması.
(Bu maksatla ilk defa 1553 yılında harcamaları azaltılmış, reislerin (gemi komutanlarının) sayısının 150 ile sınırlandırılmasını
kabul etmiştir.)
1554
Seydi Ali Reis’in “Muhit” (Okyanus) isimli eserini yayımlaması.
1557
Seydi Ali Reis’in “Miratül Memalik” (Ülkelerin Aynası) isimli eserini yayımlaması.
1585
Kaptan-ı Derya Barbaros Hayrettin Paşa Komutasındaki Osmanlı Donanması Toulon’da. Bu harekât Osmanlı donanmasının lojistik gücünü göstermesi bakımından da ayrıca önem taşır.
Düzenli bir filo ile ilk defa Cebelitarık Boğazı’nı geçerek Atlantik Okyanusu’na çıkılması.
(Koca Murat Reis emrindeki gemilerle Cebelitarık Boğazı’ndan
çıkarak Kanarya Adalarına ulaşmıştır.)
Seydi Ali Reis’in Portekizlilerle Savaşı
Kaptan-ı Deryalık da yapan Seydi Ali Reis Osmanlı
Devleti’nin Büyük Okyanus rüyasını gerçekleştirmek
için görevlendirilmiştir.
6
Tersane-i Amire
1644
“BURTUN” diye tabir edilen ilk kalyonun hizmete girmesi.
(Tersane-i Amire)
Osmanlı Donanmasında ilk kez bir gemiye isim verilmesi.
1650
(Çok uzun süren Girit Savaşı’nın bir an evvel zaferle sonuçlanması için Uzunçarşı esnafının topladığı paralarla satın alınan
harp gemisine “UZUNÇARŞI” ismi verilmiştir.)
Atlantik Okyanusu’nda ilk defa konuşlanılması.
1655
1656
(Murat Reis komutasındaki gemilerle İngiltere’nin güneybatısında Bristol Körfezinde bulunan Lundy Adasında konuşlanmıştır.)
Katip Çelebi’nin ilk Türk Deniz Harp Tarihi kitabı olan “Tuhfetül-Kibar Fi Esfaril-Bihar” (Deniz Seferleri Hakkında Büyüklere
Armağan) adlı eserini yazması.
Tuhfetül-Kibar Fi Esfaril-Bihar
7
1682
İlk kalyon filosunun kurulması ve “Kalyoncu” adı verilen sınıfın
teşkil edilmesi.
1701
İlk Bahriye Kanunnamesinin yayınlanması.
Kalyonlara ilk kez isim verilmeye başlanması.
1714
(Daha önceki dönemde kalyonlara kaptanlarının adı veriliyordu. İlk kez isim verildiği tespit edilen Kalyonlar: SELVİ BAĞÇELİ,
BÜYÜK GÜL BAŞLI, KÜÇÜK GÜL BAŞLI, AY BAĞÇELİ, KÜÇÜK
AY KIÇLI, ŞAHBAZ-I BAHRİ)
Kalyoncu
1719
22 Ekim 1739
İlk sualtı aracının yapımı ve başarılı dalışın gerçekleştirilmesi.
(İbrahim Efendi)
(Haliç-Sultan III. Ahmet’in oğullarının sünnet töreni.)
Osmanlı Donanmasına yabancı bir devlet tarafından ilk defa
gemi hediye edilmesi. (GAZAL-I BAHRİ İSVEÇ)
Osmanlı Donanması’nda Özel İsim Taşıyan İlk Kalyonlardan
ŞAHBAZ-I BAHRİ
8
1773
1773 yılında Kasımpaşa’da kurulan Mühendishane-i Bahri-i
Hümayun (bugünkü Deniz Harp
Okulu) 1853 yılından itibaren
Heybeliada’da, 1985 yılından
itibaren Tuzla’da eğitim-öğretim
hizmetlerine devam etmiştir.
Mühendishane-i Bahri-i Hümayun (bugünkü Deniz Harp
Okulu)’un kurulması.
Tersane-i Amire’de ilk maçunanın inşa edilmesi.
24 Haziran 1775
(Maçuna, kalyon direklerinin dikilmesinde kullanılan darağacına
verilen isimdir. Dönemin tersanelerinin önemli bir parçası olan
maçunalar günümüzün büyük kreynlerine karşılık gelmektedir.)
1782
Bahriye Mühendishanesi’nde okutulan ilk ders kitabı “UsulülMaarif fi Vech-i Tasfif-i Sefain-i Donanma”nın (Donanma Gemilerinin Sınıflandırılmasının Şekli Hakkında Usül) yayımlanması.
24 Ocak 1793
Osmanlı Donanma gemilerinin kıç gönderine çekilen yeşil
sancakların renginin kırmızıya çevrilmesi. (Kaptan-ı Derya Küçük Hüseyin Paşa’nın emriyle.)
1794
4 Şubat 1797
Maçuna
Gemilerde ilk kez aşçıhane teşkilatının kurulması.
(Bahr-i Zafer Kalyonu)
Tersane-i Amire’de ilk kuru havuzun inşasına başlanması.
(İnşası Mayıs 1808’de tamamlanmıştır.)
Tersane-i Amire’de İnşa Edilen İlk Kuru Havuz
9
Avrupa tarzında ilk Bahriye Hastanesinin (Tıbhane-i Amire)
inşa edilmesi.
Şubat-Ağustos 1805
(Tersane-i Amire’de açılan bu hastane ile Donanma için ihtiyaç duyulan doktor ve cerrahların yetiştirilmesine başlanmıştır.
Böylece Tersane Tıbhanesi faaliyete geçmiştir.)
Tıbhane-i Amire (1890)
16 Eylül 1808
1827
4 Haziran 1828
Donanma gemilerinin kırmızı sancaklarına ayyıldız konulması.
Tersane-i Amire’de ilk yüzer havuzun inşa edilmesi.
İlk buharlı gemi Swift (BUĞ) Vapurunun hizmete girmesi.
“SWIFT”(BUĞ)
MAHMUDİYE kalyonunun Tersane-i Amire’de inşa edilmesi.
31 Aralık 1828
1 Nisan 1832
(XIX. yüzyılda bir dönem dünyanın en büyük gemisi olma unvanını taşıyan MAHMUDİYE kalyonunun toplam tonajı 5553 ton,
top sayısı 128, personel sayısı ise 1280 idi.)
Tersane-i Amire’ye ilk buhar makinesinin girmesi.
MAHMUDİYE
10
5 Nisan 1835
26 Kasım 1837
1838
31 Temmuz 1840
Boğazlarda ilk karantina uygulaması.
Osmanlı Donanması’nda inşa edilen ilk buharlı geminin
(ESER-İ HAYR) denize indirilmesi.
Bahriye’de “Efendim” kelimesinin ilk olarak kullanılmaya
başlaması.
Gelibolu Karantihanesi
Akdeniz kıyıdaşı ülkelerde çıkan kolera salgını
nedeniyle İstanbul’a giden gemilere Çanakkale’de
karantina uygulaması yapılmıştır.
İlk modern Türk haritasının Bahriye Mektebi Matbaası’nda basılması.
13 Şubat 1847
Bahriye Mektebi’nden ilk defa eğitim için yurt dışına (Londra/
İngiltere) öğrenci kafilesi gönderilmesi.
5 Ağustos 1850
Yelkenli gemilerin ilk defa buharlı makine konulması için İngiltere ve Fransa’ya gönderilmesi.
(MİRAT-I ZAFER, SERAĞ-I BAHRİ, ŞİHAB-I BAHRİ)
Karadeniz Haritası (1840)
İlk modern Türk haritası Bahriye Mektebi Matbaasında
basılmıştır. Karadeniz’in bir bölümünü kapsayan bu harita, bugün Deniz Müzesi Komutanlığı’nda muhafaza edilmektedir.
11
Osmanlı Donanmasının ilk defa bir ittifak içinde savaşa katılması.
1853
(Osmanlı Devleti ilk defa Kırım Savaşı’nda İngiltere ve Fransa
ile birlikte Rusya’ya karşı savaşa girmiştir. Osmanlı Donanması bu savaş ile birlikte teknik ve taktik olarak büyük dönüşüm
geçirmiştir.)
1856
Osmanlı rütbe adlarının değiştirilmesi.
22 Eylül 1863
1863
16 Şubat 1864
MAHMUDİYE (Sivastopol Muharebesi)
Erkan-ı Harp Zabitanlığı (Kurmay Subaylık) konusunun ilk defa
Bahriye Meclisi tarafından ele alınması.
İlk defa Osmanlı Donanması gemilerine milli imkânlarla makine monte edilmesi.
(Kırım Savaşı bittiğinde İngilizlerin terk ettiği İstinye’de bulunan
fabrikada yapılan makineler MERİÇ ve UTARİD korvetlerine takılmıştır.)
“Bahriye Kurmay Heyetine Ait Nizamname”nin onaylanması ve
denizci kurmay subay yetiştirilmeye başlanması.
Bahriye Kurmay Heyetine
Ait Nizamname
(16 Şubat 1864)
12
24 Eylül 1865
1865-1866
1867
İlk kez Afrika Kıtası’nı dolaşarak Basra Körfezi’ne ulaşmak için seyre çıkılması.
(BURSA ve İZMİR Korvetleri)
Osmanlı Bahriyesi’nde zırhlı gemiler (OSMANİYE, AZİZİYE,
ORHANİYE, MAHMUDİYE) döneminin başlaması ve tüm gemilerin buharlı hale gelmesi.
Bahriye Nazırlığının kurulması.
23 Mayıs 1872
İlk yüzer havuzun denize indirilmesi.
26 Mayıs 1875
Mekteb-i Fünun-u Bahriye (günümüzde Deniz Harp Okulu)
mezunlarına Mülazım-ı Sani (Teğmen) rütbesi verilmesi.
28 Ekim 1875
Tersane-i Amire’de inşa edilen ilk zırhlı korvetin denize indirilmesi. (MUKADDEME-İ HAYR)
1877
Sualtında ilk özel harekâtın icra edilmesi.
(Poti Limanı ve Soukhoum Kalesi önleri, Hasan Paşa komutasındaki Osmanlı Donanması)
İZMİR Sınıfı Korvet
BURSA ve İZMİR Korvetleri, 24 Eylül 1865’te
İstanbul’dan seyre çıkmış, 3 Eylül 1866’da Ümit
Burnu’na ulaşmıştır. Ümit Burnu’ndan 26 Eylül
1866’da ayrılan gemilerimiz 26 Kasım 1866’da
Basra’ya ulaşmıştır.
1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında
Rusya’nın Poti Limanı girişini kablolar vasıtasıyla sahilden kontrol edilebilen mayınlarla
kapatması üzerine Osmanlı Donanmasından
gönüllüler dalarak 11 adet mayının kablolarını kesmiş ve mayınları etkisiz hale getirmeyi
başarmıştır. Bu olaya ilişkin haber 21 Temmuz 1877’de yayımlanan “The Illustrated
London News” isimli dergide yer almıştır.
13
Torpido imali için ilk adımların atılması.
1877-1878
(Rusların Osmanlı filosuna attığı ancak patlamayan ve sahile
vuran bir torpido ele geçirilmesi üzerine başlayan çalışmalar
aynı yıl içerisinde Bahriye Mektebi öğrencilerine torpido imal
ve kullanılmasının öğretilmesi için MUHBİR-İ SÜRUR fırkateyninde “Torpido Mektebi” açılmasına yol açmıştır.)
Üretilen İlk Torpidolardan
1881
3 Eylül 1883
1885
İlk defa Bahriye Matbaası’nın kurulması. (Kasımpaşa)
İlk defa “Deniz Ataşeliği” görevinin tesis edilmesi.
Kasımpaşa Tersanesi’nde inşa edilen ilk zırhlı fırkateynin denize
indirilmesi. (HAMİDİYE)
Bahriye Matbaası
İmal edilen ilk torpidonun tecrübesinin yapılması.
26 Nisan 1885
1 Temmuz 1886
(Bahriye Kurmay Binbaşı Davut Bey tarafından imal edilen torpidonun tecrübeleri yapılmıştır.)
İmal Edilen İlk Torpidonun Tecrübeleri
Osmanlı Donanmasında ilk defa bir gemiye yabancı bir devlet
hükümdarının isminin verilmesi.
(Alman İmparatoru Guillaumme’um ismi KİLYOM Torpidobotu’na verilmiştir.)
Alman İmparatoru Guillaumme’um isminin verildiği
KİLYOM Torpidobotu
14
6 Eylül 1886
İlk Türk denizaltısının (torpidolu) Taşkızak Tersanesi’nde montajının tamamlanarak denize indirilmesi. (ABDÜLHAMİD)
İlk Türk Denizaltısı (torpidolu)
ABDÜLHAMİD’in Denize İndirilişi
16 Mart 1887
Deniz ticaretinin gelişmesi maksadıyla Bahriye Mektebi (Heybeliada) bünyesinde Yatılı Tüccar Kaptan Mektebi kurulması.
Tüccar Kaptan Mektebi
1887
13-23 Ocak 1888
26 Haziran 1889
Temmuz 1889
İlk torpidobotun (MECİDİYE) denize indirilmesi.
İlk defa denizaltıdan torpido atışı icra edilmesi.
(ABDÜLHAMİD-ABDÜLMECİD)
(Bu dünya denizaltıcılık tarihinde atılan ilk torpidodur.)
Ceride-i Bahriyye ve Mecmua-i Fünun-u Bahriyye’nin (bugünkü Deniz Kuvvetleri Dergisi) ilk defa yayımlanması.
(Deniz Kuvvetleri Dergisi Türkiye’nin en eski düzenli matbu yayınıdır.)
MECİDİYE
ERTUĞRUL fırkateyni siyasi ve stratejik
maksatla 1889 yılının Temmuz ayında
Japonya’ya gönderilmiştir.
Uzak Doğu’ya (Japonya) gönderilen ilk harp gemisi olan
ERTUĞRUL fırkateyninin İstanbul’dan ayrılması.
15
5 Şubat 1890
1890
“Deniz Gedikli Sıbyan Sınıfı”nın kurulması.
(Bu olay Deniz Astsubay Hazırlama Okulu’nun kurulmasının
çekirdeğini teşkil etmiştir.)
İlk torpido ganbotların (PELENG-İ DERYA ve NİMET) denize
indirilmesi.
1954-1955
Eğitim Öğretim Yılı
Deniz Gedikli Erbaş
Ortaokulu Öğrencileri
İlk Etüv (Tebhir) Makinesinin Tersane-i Amire’de imal edilmesi.
16 Aralık 1892
1894
31 Ağustos 1897
(Etüv, derecesi önceden belirtilen bir sıcaklığı sürekli olarak
muhafaza eden kapalı bir cihazdır. Etüv makinesi bulaşıcı hastalık mikrobu taşıyan malzemeleri su buharı ile dezenfekte etmeye yarayan alettir.)
İlk defa Donanma gemilerinde elektrik kullanılmaya
başlanılması.
Duba Üzerine Yerleştirilmiş
Bir Etüv Makinesi
Türkiye’nin ilk askeri müzesinin (Deniz Müzesi) “Bahriye Müze
ve Kütüphane İdaresi” adı altında Kasımpaşa’da Tersane içinde mayın deposunun üst katında kurulması.
Deniz Müzesinin
27 Eylül 1961’de Hizmete
Açılan Binası
16
1902
22 Haziran 1909
Yurtdışında ilk Türk Deniz Şehitliği’nin açılması.
(İngiltere-Portsmouth) (MİRAT-I ZAFER ve SERAĞ-I BAHRİ)
İlk Bahriye Kıyafet Kararnamesi’nin “Bahriye-i Şahane Zabitanının Elbise-i Resmiyesi Hakkında Nizamname” çıkarılması.
(Bu kararname ile çift önlü 8 düğmeli siyah kışlık ve tek önlü
beş düğmeli yazlık ceket ilk kez giyilmiş ve günümüze kadar
değişmeden kalmıştır.)
Türk Şehitliği-Portsmouth
Nisan 1912
27 Şubat 1914
İlk denizci pilot Ütğm. Mehmed Fethi Bey’in bröve alması.
İlk denizci pilot Yzb. Mehmed Fethi Bey’in şehit olması.
Yzb. Mehmed Fethi Bey
8 Şubat 1914’te başlayan İstanbulİskenderiye seyrüseferi esnasında
“MUAVENET-İ MİLLİYE” isimli uçağının Semah Kasabası yakınında düşmesi neticesinde şehit olmuştur.
17
25 Haziran 1914
Bahri Tayyare Mektebi’nin kurulması.
Yurtdışında ilk denizaltıcılık kursuna 6 personelin iştirak etmesi
ve Türk denizaltıcılık eğitim kadrosunun oluşturulması.
5 Şubat 1915
(Kurs Almanya’da VULKAN isimli denizaltı ana gemisinde verilmiştir. Türkiye’de ilk kurs 27 Mart 1917’de Hasbahçe-Aynalıkavak Kasrı’nda açılmıştır.)
25 Haziran 1914
Bahri Tayyare Mektebinin
Kurulması
Türk denizcilik tarihinde bir torpidobotun ilk defa Denizaltı Savunma Harbi icra etmesi.
30 Nisan 1915
(SULTANHİSAR Torpidobotu tarafından Avustralya Denizaltısı
AE-2 personeli esir alınarak Marmara Adaları bölgesinde batırılmıştır.)
SULTANHİSAR
18 Mayıs 1915
Deniz subaylarının kılıç yerine meç takmalarının kararlaştırılması.
(Meç başlığına Barbaros Hayrettin Paşa’nın kavuğu konulmuştur.)
23 Mayıs 1915
İlk defa top mermisi ile bir denizaltı periskopu vurulması.
(PELENG-İ DERYA tarafından İngiliz E-11 denizaltısının
vurulması.)
İngiliz denizaltısı E-11 Bakırköy önlerinde PELENG-İ DERYA
ganbotu tarafından vurulmuştur.
18
30 Aralık 1915
Makine Çırakları Nizamnamesi ile Makine Çırakları Mektebi’nde (MUİN-İ ZAFER korveti) eğitim ve öğretimin başlaması.
(Makine Branşı Astsb.lar)
3 Şubat 1916
Gemici Çırakları Nizamnamesi ile Güverte Gedikli Okulu’nda
(İCLALİYE gemisi) eğitim ve öğretimin başlaması.
(Güverte Branşı Astsubaylar)
17 Şubat 1916
Amiral ve subayların yazlık elbisede rütbe işaretlerini ilk defa
omuzlarında ispalet şeklinde taşımaya başlaması.
MUİN-İ ZAFER
İCLALİYE
14 Aralık 1916
TİR-İ MÜJGAN gemisinde “Muzıkacı Çırak Mektebi” adıyla ilk
mızıka (bando) okulunun açılması.
Şubat 1919
Milli Mücadele Dönemi’nde milli kuvvetlerin emrine ilk gemilerin girmesi. (PREVEZE ve AYDINREİS ganbotları)
(Keşif, Gözetleme ve Karakol Görevi)
AYDINREİS
19
Umur-ı Bahriye Müdürlüğü’nün kurulması.
10 Temmuz 1920
1920
İstiklal Harbi’nde kara muharebelerine ilk defa Deniz Harp Okulu
öğrencisinin katılması.
(Tafdil Zeki Enveri Bey) (Tuğamiral Zeki BAYAT)
1922-1923
Cumhurbaşkanlığı Forsunun Deniz Matbaası Başressamı Hüsnü TENGÜZ tarafından dizayn edilmesi ve İstanbul Dikimevi
tarafından dikilmesi.
Aralık 1923
Türk Deniz Kuvvetleri’nin ilk dalgıç birliğinin kurulması.
(Yüzbaşı Ahmet Bey komutasında Azapkapı/İstanbul’da
kurulmuştur.)
15-23 Şubat 1924
20
(İşgal güçleri tarafından yok edilen Türk Deniz Gücünü yeniden canlandırmak, Milli Kuvvetlerin Anadolu’daki askeri hedeflerinin elde edilmesinde hayati önem taşıyan silah, teçhizat
ve cephaneyi deniz nakliyatı ile istenilen bölgelere sevk etmek
ve deniz sınırlarımızın korunması amacıyla kurulmuştur. Umurı Bahriye Müdürlüğü Cumhuriyet Donanmasını oluşturma çabalarının ilk kıvılcımıdır.)
Cumhuriyet Dönemi Donanması’nın (HAMİDİYE) Ege Denizi’ne ilk kez çıkması.
Kur.Bnb.Tafdil Zeki Enveri Bey
(1941)
1920 yılında Mühendis (Mezuniyet Öncesi Deniz Harp Okulu
öğrencilerine verilen unvan) Tafdil
Zeki Milli Mücadele’ye katılmak
için Anadolu’ya geçmiş, Birinci
İnönü Savaşına takım komutanı olarak katılmıştır. Cesaret, özveri ve
üstün başarıları dolayısıyla istiklal
madalyasıyla ödüllendirilen Teğmen
Tafdil Zeki, sonraki dönemde gemilerde görevlendirilmiş ve 1947
yılında amiralliğe terfi etmiştir.
HAMİDİYE
11-21 Eylül 1924
Gazi Mustafa Kemal ATATÜRK’ün Cumhuriyet Dönemi Donanması ile ilk seyri.
(Cumhuriyetin ilanından bir yıl gibi kısa bir süre sonra ATATÜRK, 11-21 Eylül
1924 tarihleri arasındaki Karadeniz seyahatini Cumhuriyet Donanmasının denize çıkan ilk gemisi olan HAMİDİYE Kruvazörü ile yapmıştır.)
Hamidiye Kruvazöründe
20 - Eylül - 1340 (1924) Cumartesi
HAMİDİYE
Hamidiye Kruvazörü, maziden yadigar kalan,
donanma aksamı içinde, Türk Cumhuriyetinin,
denizlerde faaliyete geçen ilk gemisi oldu.
Beş seneden beri mütehassiri olduğum deniz
hayatını bana yaşatan bu sefine oldu. Türk
Donanması kumanda ve zabitan heyetini bu
gemide ve buna refakat eden Peyki Şevket
torpido kruvazöründe tanıdım.
Temas ettiğim, ruhu genç, mefkuresi genç bu
istikbal kumandan ve zabitan bize bahriyemiz
için kuvvetli ümitler hasıl etti. Bu kıymetli, şedit
arzulu heyeti yadig mazi olan bu gemi içinde bırakmakla iktifa olunamaz. Onları, müstait ve
müstahak oldukları kadar inkişafa mazhar edebilmek için, bugünün icabatına kavuşturmak
lazımdır. Hudutlarının mühim ve büyük aksamı deniz olan Türk devletinin donanması
da mühim ve büyük olmak gerektir. O zaman Türk Cumhuriyeti daha müsterih ve emin
olacaktır. Mükemmel ve kaadir bir Türk Donanmasına malik olmak gayedir. Bunun ilk azimet
noktası sefaini harbiye tedarikinden evvel onları muvaffakiyetle sevk ve idare ye muktedir
kumandanlara, zabitlere, mütehassıslara malikiyettir. Hamidiye’de ve Peyk-i Şevkette tanıdığım
arkadaşlar, gayeye yürüyebileceğimizin canlı ve kıymetli delilleridir.
Bugün için bu güzide heyet büyük alaka ile muhafaza olunacaktır. Mevcut büyük, küçük
gemilerimizden yalnız kabili istifade olanlar tefrik ve ihya edilebilir. Donanmamız heyeti
umumiyesinde, faal ve nafi unsurlardan mütavazi bir bahri cüzütam vücuda getirmek imkanına
kani oldum. Bunun için Hükümeti Cumhuriyetin, tedbir ve teşebbüsleriyle şahsan alakadar
olacağım. Esaslı ve kıymetli bir noktai azameti bulduktan sonra ondan muazzam gayeye
yürümek ve ona vasıl olmak elbette müyesser olacaktır.
Gazi Mustafa Kemal
ATATÜRK’ün Hamidiye Kruvazörü’nün Şeref Defteri’ne kendi el yazısı ile yazmış
oldukları tarihi belge niteliğindeki sözler.
21
27 Kasım 1924
1924
12-20 Mayıs 1926
Cumhuriyet Dönemi Donanmasının ilk topçu atışını icra etmesi.
(TURGUTREİS gemisi-Erdek Körfezi)
Gölcük’te yüzer havuz inşasına başlanması.
İlk Müşterek Tatbikatın icra edilmesi. (Ege Denizi)
30 Ağustos 1927
Gedikli ve küçük zabit sınıfı astsubay kıyafetleri ile ilgili ilk kıyafet kararnamesi “Bahriye Gedikli Zabitan ile Mensubin-i Askeriye ve Efrad-ı Bayriyeye Mahsus Elbise Talimatnamesi”nin
çıkarılması.
9 Haziran 1928
Cumhuriyet Dönemi’nde ilk denizaltıların (I. İNÖNÜ ve
II. İNÖNÜ) Donanmaya katılması.
25 Temmuz 1928
TURGUTREİS
YAVUZ Gölcük Tersanesi’nde Yüzer Havuzda (1928)
Alman Flender Şirketi YAVUZ’un onarımı için gerekli olan yüzer havuzun yapılması amacıyla açılan ihaleyi kazanmış ve havuz inşaatı başlamıştır. Flender
Şirketi 1924 yılında başladığı havuz inşasını 1926 yılında tamamlanmıştır. Bu
proje ile Gölcük’te Cumhuriyet Bahriyesi’nin fiilen ilk nüvesi kurulmuştur.
Cumhuriyet Dönemi’nde denizaltılar tarafından ilk dalışların
gerçekleştirilmesi.
(I. İNÖNÜ ve II. İNÖNÜ)
I. İNÖNÜ
22
Eylül 1928
18 Ekim 1931
23 Eylül 1933
Cumhuriyet Dönemi Donanmasının ilk manevrasını
icra etmesi.
(Yunanistan’a karşı, Ege Denizi)
Cumhuriyet Dönemi Donanmasının yurtdışından satın aldığı ilk
modern suüstü gemilerinin hizmete girmesi.
(ADATEPE ve KOCATEPE)
ADATEPE
Cumhuriyet Dönemi’nde Donanmanın ilk defa diplomasi aracı
olarak kullanılması.
(Başbakan İsmet İNÖNÜ’nün Bulgaristan’da gerçekleştirdiği
görüşmeler sırasında ZAFER ve KOCATEPE muhripleri Bulgaristan açıklarına intikal ettirilmiştir.)
KOCATEPE
1934
1935
İlk çelik gövdeli gemi inşasının Gölcük Tersanesi’nde
başlaması.
(Deniz Yüzbaşı Ata NUTKU tarafından planları çizilen GÖLCÜK
Tankeri (Yağ Gemisi) 1 Kasım 1935’te denize indirilmiştir.)
Donanma K.lığının ilk defa kıyıda (Gölcük) bir binaya taşınması ve operatif bir komutanlık haline gelmesi.
GÖLCÜK
23
1 Ocak 1938
Gölcük Tersanesi’nde inşa edilen ilk gemi olan “GÖLCÜK”ün
hizmete girmesi.
19 Kasım 1938
Türk Donanması’nın ATATÜRK’e son görevini icra etmesi.
(ATATÜRK’ün Aziz Naaşı YAVUZ ile İstanbul’dan İzmit’e intikal
ettirilmiştir.)
Türk Deniz Kuvvetleri’ne denizaltı savunma cihazlarının ilk
defa girmesi.
18 Şubat 1941
ATATÜRK’ün
Aziz Naaşı YAVUZ’da
(Denizaltı Savunma Cihazları ilk defa İkinci Dünya Harbi sırasında Donanmaya yeni katılmış olan SULTANHİSAR muhribiyle envantere girmiştir. 1943 yılında İngiltere’nin Türk Deniz
Kuvvetlerine, bir denizaltı savunma cihazı eğitim masası vermesi ile de İstanbul Deniz Komutanlığı binasında bir “Denizaltı Müdafaa Okulu” açılmıştır.)
23 Haziran 1941
Refah Şilebi’nin meçhul bir denizaltı gemisinin attığı torpido
ile batması.
24 Nisan 1942
Gedikli küçük zabit ve erlerin şapka şeritlerine görevli bulundukları gemi/kurumun adı yerine “Türkiye Cumhuriyeti Bahriyesi”
anlamına gelen “T.C.B.” simgesinin konulmaya başlanması.
SULTANHİSAR
T.C.B.
24
14 Temmuz 1942
ATILAY denizaltısının görev dalışı sırasında
I. Dünya Harbi’nde Almanların dökmüş olduğu mayınlara
çarparak batması.
11 Aralık 1942
Taşkızak Tersanesi’nde inşa edilen ilk hücumbot (BORA) ve
Gölcük Tersanesi’nde inşa edilen hücumbotun (YILDIRIM) hizmete girmesi.
ATILAY
İlk defa “Deniz Okullar ve Kurslar Komutanlığı”nın kurulması.
Eylül 1946
1946
(Bu Komutanlığın ismi 1950 yılında Deniz Eğitim Kolordu Komutanlığı olarak değiştirilmiştir.)
BORA
“T.C.G.” ibaresinin gemi isimleri önünde ilk defa kullanılmaya
başlanması.
İlk defa Donanma Günü’nün kutlanması.
27 Eylül 1948
(Bu dönemde gemi sayısının oldukça artmış olması sebebiyle Donanma Komutanı Vekili Oramiral Mehmet Ali ÜLGEN’in
emriyle 1538 Preveze Deniz Zaferi’nin yıldönümü olan 27 Eylül
gününün “Donanma Günü” olarak kutlanılmasına başlanmıştır. Bu suretle, günümüzde Deniz Kuvvetleri Günü olarak kutlanan ilk Donanma Günü 27 Eylül 1948 gününde icra edilmiştir.)
TCG GAYRET
İlk “T.C.G.” ibaresi; 1946 yılında İngiltere’ye sipariş edilmiş olan TCG GAYRET ve TCG MUAVENET muhripleri ile
TCG BURAKREİS denizaltıları için kullanılmıştır.
25
1948
Deniz İkmal Merkezinin kurulması yolunda ilk çalışmanın başlaması.
(ABD ile yapılan antlaşma çerçevesinde, 1948 yılından itibaren
Amerikan yardımının başlaması ile ABD İkmal Sistemi Türk Deniz Kuvvetleri’ne uyarlanmaya başlamıştır.)
1 Temmuz 1949
Deniz Kuvvetleri K.lığının ilk defa teşkili ve ilk Deniz Kuvvetleri
Komutanı’nın atanması.
(İlk Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral M.Ali ÜLGEN)
Seyir Hidrografi Dairesi’nin ilk defa müstakil olarak
kurulması.
1949
(Daha önce Harita Genel Müdürlüğü’ne bağlı bir şube olan
Seyir Hidrografi Şubesi, Seyir Hidrografi Dairesi adıyla yeniden teşkilatlanmış ve Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’na bağlanmıştır.)
26 Ağustos 1950
İlk kurtarma gemisi TCG KURTARAN (A-584)’ın hizmete girmesi.
Eylül 1952
Dönemin Donanma Komutanı
olan Oramiral M.Ali ÜLGEN,
ilk Deniz Kuvvetleri Komutanı
unvanını almıştır.
Oramiral M.Ali ÜLGEN
İlk kez NATO Deniz Tatbikatı’na iştirak edilmesi.
(LONG STEP-52)
TCG KURTARAN
26
Aralık 1952
1952
4 Nisan 1953
Türk Boğazları’nın savunulması sorumluluğunun ilk defa
Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’na verilmesi.
TCG DUMLUPINAR (D-6) denizaltısında 7’si subay, 35’i astsubay ve
39’u da erbaş/er olmak üzere toplam 81 denizaltıcı şehit olmuştur. Bu
kazadan çarpışma esnasında köprüüstünde bulunan Gemi Komutanı ve
beş personel kurtulmuştur.
“Poyraz Rıhtımı”nın inşa edilmesi.
TCG DUMLUPINAR denizaltısının Nabolant isimli bir İsveç
şilebi ile çarpışarak batması. (Çanakkale-Nara Burnu)
1953
Yıldızlar Suüstü Eğitim Merkezi’nin kurulması.
1953
Deniz Harp Okulu öğrenim süresinin 2 yıldan 4 yıla
çıkarılması.
ABD’den transfer edilen TCG PREVEZE (S-340) denizaltısı
Panama Kanalı’ndan geçerek Türkiye’ye intikal etmiştir.
Panama Kanalı’ndan ilk Türk harp gemisinin geçmesi.
6 Ekim 1954
(7 Ağustos 1954 tarihinde Amerikan askeri yardımı kapsamında Türkiye’ye verilen TCG PREVEZE (S-340) Panama Kanalı’ndan geçerek ülkemize gelmiştir.)
27
7 Şubat 1955
Türk denizaltılarının ilk defa (TCG SAKARYA (S-332) ve
TCG CERBE (S-341)) Süveyş Kanalı’ndan geçmesi.
(Türkiye Cumhuriyeti 3’üncü Cumhurbaşkanı Celal BAYAR’ın
TCG SAVARONA (A-578) ile Pakistan’a gerçekleştirdiği ziyarete refakat görevi kapsamında yapılmıştır.)
TCG CERBE
1 Eylül 1955
Deniz Harp Okulu’na ilk bayan öğrencilerin alınması.
(İlk bayan öğrenci 1959 yılında mezun olmuştur.)
“Dalgıç Okulu ve Kıtası”nın kurulması.
1957
(Bugünkü Kurtarma ve Sualtı K.lığı’nın çekirdeğini teşkil eden bu
okulun kurulması ile Sualtı Kurtarma K.lığı faaliyete geçirilmiştir. Bu ünite kısa sürede Deniz Kuvvetleri K.lığı’nın ihtiyacı olan
dalgıç, kurbağaadam, sualtı taarruz ve sualtı savunma timlerini
yetiştirmeye başlamıştır.)
Deniz Harp Okulu’ndan
Mezun Olan
İlk Bayan Subaylar
Saha Komutanlıkları’nın ilk defa teşkil edilmesi.
1961
(İzmir Deniz Komutanlığı “Güney Deniz Saha Komutanlığı”, Boğazlar ve Marmara Kolordu Komutanlığı ise “Kuzey Deniz Saha
Komutanlığı” adı altında yeniden düzenlenmiştir.)
Divanhane Binası
28
10 Mayıs 1965
Gölcük Tersanesi’nde inşa edilen ilk harp gemisi olan
TCG KOÇHİSAR (P-116)’ın denize indirilmesi.
Türk Donanma Cemiyeti’nin kurulması.
11 Mayıs 1965
(Donanma Cemiyeti, yurtiçinde yapımına karar verilen
10 avcıbot, 12 LCU ve 20 LCM ve 4 muhribin yapımına katkıda
bulunmuştur.)
1967
Dost ve müttefik ülke öğrencilerine Deniz Harp Okulu’nda ilk
defa eğitim-öğretim verilmeye başlanması.
30 Ağustos 1968
25 Kasım 1970
21 Haziran 1971
İlk Amfibi Deniz Piyade Taburu’nun teşkil edilmesi.
(I’inci Amfibi Deniz Piyade Taburu-Gölcük)
TCG İZMİR
TCG BERK
Suüstünden sualtına ilk eğitim torpidosu atışının icra edilmesi.
(TCG İZMİR) (Mk-44 Torpidosu)
Tersanelerimizde inşa edilen ilk büyük harp gemisi
TCG BERK’in denize indirilmesi.
1971
Deniz-Hava Kuvveti’nin yeniden teşkil edilmesi.
1971
İlk güdümlü mermilerin (Penguin) envantere girmesi.
TCG
KARTAL
29
15 Ağustos 1972
30
351’inci Deniz Helikopter Filosunun kurulması.
(İlk döner kanatlı hava aracı (AB-212) 4 Ekim 1972’de hizmete
girmiştir.)
1972
İlk defa ASROC (Anti-Submarine Rocket Torpedo) atışı icra edilmesi. (TCG ADATEPE)
1972
1970 yılında aktive edilen NATO Akdeniz Çağrı Kuvveti (Naval
On-Call Force Mediterranean)’nin komutanlığına ilk defa bir
Türk subayının atanması.
25 Eylül 1972
Suüstü platformundan ilk güdümlü mermi (Penguin) atışının icra
edilmesi. (TCG MELTEM (P-325)-Karadeniz)
23 Şubat 1973
Helikopterden ilk defa Mk-44 torpido atışı icra edilmesi.
19 Eylül 1973
Helikopterle gemiye ilk iniş-kalkışın icra edilmesi.
(TCB-33’ün TCG DONATAN’a iniş-kalkışı.)
1973
Deniz Harp Okulu’nda dal programlarının uygulanmaya
başlanması.
20 Temmuz 1974
Cumhuriyet Dönemi’nin ilk müşterek harekâtının icra edilmesi.
(Kıbrıs Barış Harekâtı)
351’inci Deniz Helikopter
Filosunun Kuruluşu
(15 Ağustos 1972)
TCG MELTEM
Gemiye ilk iniş-kalkış
(TCG DONATAN)
1975
Deniz Kuvvetleri K.lığı’nda ilk araştırma-geliştirme (ARGE) kuruluşunun Gölcük Tersanesi K.lığı bünyesinde (260
Md.lüğü) kurulması.
1977
Harpoon Güdümlü Mermisi’nin envantere girmesi.
(TCG DOĞAN)
11 Nisan 1979
6 Ocak 1981
28 Temmuz 1983
İlk defa Harpoon Güdümlü Mermi atışının icra edilmesi.
(TCG DOĞAN-Antalya Körfezi)
TCG DOĞAN
Gölcük Tersanesi’nde inşa edilen ilk denizaltı olan
TCG YILDIRAY’ın hizmete girmesi.
İlk Türk yapımı amfibi gemi (TCG ÇAKABEY (NL-122))’nin
hizmete girmesi. (Taşkızak Tersanesi)
TCG ÇAKABEY
24 Nisan 1987
Türkiye’de inşa edilen ilk modern fırkateyn TCG FATİH’in denize indirilmesi.
Temmuz 1987
INMARSAT Uydu Muhabere Sisteminin ilk defa gemilerde
kullanılmaya başlanması.
30 Ağustos 1989
İlk Sea Sparrow Güdümlü Mermi atışının icra edilmesi.
(TCG YAVUZ)
TCG FATİH
31
İlk defa milli gemilerimizle denizde akaryakıt ikmali yapılması.
7 Kasım 1989
(1987 yılında Gölcük Tersanesi’nde inşa edilen 19.350 tonluk
akaryakıt tankeri TCG AKAR ilk fiili denizde akaryakıt ikmalini
7 Kasım 1989 yılında TCG GAYRET ile yapmıştır. Aynı sınıftan
olan TCG YB.KUDRET GÜNGÖR 1996 yılında sivil tersane
tarafından inşa edilerek hizmete girmiştir.)
TCG AKAR
3 Haziran 1990
19 Temmuz 1990
32
ERTUĞRUL fırkateyninden 100 yıl sonra Japonya’da bir Türk
gemisinin ilk defa Türk bayrağını dalgalandırması.
(TCG TURGUTREİS)
İlk Sea Skua Güdümlü Mermi atışının icra edilmesi.
(AB-212 Helikopteri)
30 Nisan 1992
NATO Akdeniz Daimi Deniz Kuvveti (STANAVFORMED)’nin ilk
defa teşkil edilmesi ve ilk komutanlığına bir Türk subayının atanması.
15 Aralık 1992
Cumhuriyet Döneminin ilk savaş dışı harekâtının icra edilmesi.
(KISMETİM-1 olayı) (TCG YILDIRIM (F-243),
TCG SAVAŞTEPE (D-348), TCG AKIN (A-585))
TCG TURGUTREİS
Japonya’da
Temelleri 1970 yılında atılan “Akdeniz Çağrı Kuvveti” (Naval On-Call Force
Mediterranean)’nin devamı niteliğinde olan “Akdeniz Daimi Deniz Kuvveti”
(STANAVFORMED) 1992 yılında teşkil edilmiştir.
19 Aralık 19921 Ocak 1993
İlk denizaşırı insani yardım harekâtının icra edilmesi.
(Somali)
28 Temmuz 1994
Sualtından suüstü hedeflerine güdümlü mermi atma imkânı
kazanılması. (TCG PREVEZE (S-353))
14 Mayıs18 Haziran 1995
İngiltere’deki FOST (Flag Officer Sea Training) eğitimine ilk
defa iştirak edilmesi. (TCG ORUÇREİS)
TCG DERYA
Mogadişu/SOMALİ Limanında
TCG PREVEZE
İlk milli Savaş Yönetim Sistemi’nin (KALYON-5)
tamamlanması.
1995
1997
16 Mart 1997
Bu projeden elde edilen tecrübelerle GABYA Sınıfı fırkateynler
için Gemi Entegre Savaş İdare Sistemi (GENESİS) Modernizasyon Projesi (G-GSMP) gerçekleştirilmiş ve projenin ilk gemisi olan TCG GEMLİK (F-492)’e başarıyla montajı tamamlanmıştır.)
Harekâta Hazırlık Ölçüm Sistemi’nin ilk defa geliştirilmeye ve
kullanılmaya başlanması.
Cumhuriyet Dönemi’nde ilk tahliye harekâtının icra edilmesi.
(Arnavutluk) (TCG ADATEPE (F-251))
KALYON-5 temel alınarak geliştirilen GENESİS
Savaş Yönetim Sistemi
tamamen millî imkânlarla
tasarlanmış, seri olarak
üretilmiştir.
Araştırma Merkezi K.lığı tarafından geliştirilen GENESİS 26 Kasım 2004 tarihinde SSM ile HAVELSAN arasında imzalanan sözleşme ile hayata geçirilmiş
ve 2006-2012 yılları arasında 8 adet GABYA sınıfı fırkateyne uygulanmıştır.
33
20 Ağustos 1997
Türkiye’nin ilk müze gemisinin (GAYRET (D-352)) hizmete girmesi.
24 Ekim 19973 Şubat 1998
Uzak Doğuya (Malezya’ya) ilk defa bir Türk denizaltısının gitmesi. (TCG PREVEZE (S-353))
TCG EDİNCİK
22 Temmuz 1998
İlk mayın avlama gemisinin hizmete girmesi.
(TCG EDİNCİK (M-260))
24 Temmuz 1998
İlk kez kuvvet hava savunma silahı olarak uzun menzilli standart
satıhtan havaya güdümlü merminin (SM-1) Türk Deniz Kuvvetleri envanterine girmesi. (TCG GAZİANTEP (F-490))
TCG GAZİANTEP
17 Aralık 1998
İlk kez Mk-41 Dikey Fırlatma Sistemi’nin envantere girmesi.
(TCG SALİHREİS (F-246))
9 Haziran 2000
İlk Mk-23 klasik harp torpidosu atışının icra edilmesi.
(TCG ATILAY tarafından münfesih BERK (D-358)’e yapılmıştır.)
TCG SALİHREİS
34
3 Eylül 2000
2000
İlk defa denizaltıdan personel kurtarma aracı ile personel
transfer edilmesi.
(SORBET ROYAL-2000 Tatbikatı’nda TCG SAKARYA’dan
DSRV-1 ile gerçekleştirilmiştir.)
İlk VLF (Very Low Frequency) İstasyonu’nun (BAFA) hizmete girmesi.
25 Temmuz 2001
İlk kez Exocet Güdümlü Mermisi’nin envantere girmesi.
(TCG BOZCAADA (F-500))
27 Eylül 2001
BLACKSEAFOR’un ilk aktivasyon töreninin icra edilmesi.
SORBET ROYAL-2000 Tatbikatı
BLACKSEAFOR
İlk Aktivasyon Töreni
Ağustos 2002
Personel Yönetim Bilgi Sistemi (PYBS)’nin ilk defa faaliyete
geçmesi.
2003
X-Bant Uydu Muhabere Sistemi’nin ilk defa yüzer unsurlarda
kullanılmaya başlanması.
İlk SM-1 Atışı
3 Haziran 2003
İlk SM-1 Güdümlü Mermi atışının icra edilmesi.
(TCG GÖKOVA (F-496)-İtalya)
35
12 Mart 2004
Milli Gemi Proje Ofisi’nin kurulmasıyla ilk Türk Korveti Projesi’nin başlaması.
2004
TÜBİTAK tarafından geliştirilen Farklı Ortamlarla Uyumlu Muhabere Sistemi Erim ve Sunucu Cihazı (FORESC)’in ilk denemesinin yapılması ve envantere girmesi.
13 Ocak 2005
İlk Hellfire Güdümlü Mermi atışının icra edilmesi. (Sea Hawk)
6 Temmuz 2005
16 Şubat 2006
İlk Hellfire Atışı
İlk Exocet Güdümlü Mermi atışının icra edilmesi.
(TCG BANDIRMA)
İlk Penguin Mk-2 Mod-7 Güdümlü Mermi atışının icra edilmesi. (Sea Hawk)
İlk Exocet Atışı
NATO ile RF gemileri arasındaki ilk güvenli mesajlaşmanın yapılması.
13 Şubat 2006
36
(RF MOSKVA gemisinden NATO Karargâhı’na günlük durum
mesajı FORESC üzerinden gönderilmiştir. Mesajın sonunda “Bu
tarihi bir mesajdır. Bu mesaj Rusya Federasyonu Deniz Kuvvetleri ve NATO birimleri arasında çekilen ilk güvenli resmi mesajdır.” ibaresi NATO makamlarına bildirilmiştir.)
İlk Penguin Mk-2
Mod-7 Atışı
Milli olarak dizayn ve inşa edilen ilk Milli Geminin
(TCG HEYBELİADA (F-511)) denize indirilmesi.
27 Eylül 2008
(İnşasına fiili olarak 22 Ocak 2007 tarihinde İstanbul Tersanesi K.lığında başlanan, milli olarak dizayn ve inşa edilen
ilk Türk korveti TCG HEYBELİADA 27 Eylül 2011’de hizmete
girmiştir.)
İlk kez RAM Güdümlü Mermisi’nin hizmete girmesi.
(TCG HEYBELİADA)
İlk Milli Korvetler
2009
Organizasyonel Stratejik Analiz Sistemi (ORSA)’nin ilk defa
kullanılmaya başlanması.
İlk kez Türk Deniz Görev Grubu (TDGG)’nun teşkil edilmesi.
2010 yılında ilk defa teşkil edilen TDGG; 4 fırkateyn,
1 lojistik destek gemisi, gemilerde konuşlu 3 helikopter ile SAT,
SAS ve Dalgıç Timlerinden oluşmuştur. TDGG Akdeniz’de icra
edilen ilk aktivasyon faaliyetleri kapsamında; ikili askeri ilişkilerin geliştirilmesi maksadıyla, 9 ülkeye liman ziyaretleri gerçekleştirmiş, bu ülkeler ile ikili eğitimler icra etmiştir.
2010
TDGG 2011 yılı aktivasyonu kapsamında, Aden
Körfezi, Somali açıkları ve mücavir bölgelerde sürdürülen Deniz Haydutluğu ile Mücadele Harekâtı ile bölgede icra edilen
NATO ve çok uluslu faaliyetleri desteklemiştir. Bu kapsamda;
8 ülkeye liman ziyaretleri gerçekleştirmiş ve sahildar/bölgedeki
deniz kuvvetleri unsurları ile geçiş eğitimleri icra etmiştir.
2014 yılı aktivasyonunda 2 fırkateyn, 1 korvet, 1 lojistik destek gemisi ile Afrika’da bulunan 24 ülkeye liman ziyareti icra edilmiştir.
TDGG
2010-2014
37
2010
Deniz Kuvvetleri Komutanlığı bünyesinde lojistik alanda geliştirilen tüm uygulamaların Deniz Lojistik Yönetim Bilgi Sistemi
(DLYBS) adı altında toplanması.
5 Nisan 2011
İlk ESSM Güdümlü Mermi atışının icra edilmesi.
(TCG GEDİZ (F-495))
10 Nisan 2012
İlk RAM Güdümlü Mermi atışının icra edilmesi.
(TCG HEYBELİADA (F-511))
11 Temmuz 2013
İlk ESSM Atışı
İlk milli torpido AKYA’nın test atışının başarıyla yapılması.
İlk RAM Atışı
19 Temmuz 2013
ATR-72 uçaklarının envantere girmesi ile ilk kez operatif ve
taktik seviye personel ve malzeme naklinin Deniz Kuvvetleri imkânları ile yapılması imkânına kavuşulması.
İlk Milli Torpido
AKYA’nın Test Atışı
38
Cumhuriyet tarihinin en kapsamlı ve uzun seyir / atış faaliyetinin icra edilmesi. (Afrika’ya istinaden icra edilen BARBAROS
Türk Deniz Görev Grubu (TDGG)-2014)
BARBAROS TDGG-2014 kapsamında 13-14 Mayıs 2014
tarihlerinde Güney Afrika Denel Overberg Atış Alanında icra
edilen atışlarda;
17 Mart27 Haziran 2014
- İlk kez salvo atış modunda Sea Sparrow Güdümlü
Mermi atışı icra edilmiş (TCG ORUÇREİS (F-245)),
- İlk kez aynı gün 5 adet Sea Sparrow Güdümlü Mermi atışı icra edilmiş (TCG ORUÇREİS),
- Yüksek süratli bir suüstü hedefine ilk kez SASS (Surface to Air in Surface to Surface Mode) modda Sea Sparrow
Güdümlü Mermi atışı icra edilmiştir. (TCG ORUÇREİS)
Ayrıca;
- 20 Nisan 2014 tarihinde ilk kez Sıfır Derece enlem
ve boylamından geçilmiş (TCG GEDİZ (F-495)),
- X-Bant uydu muhabere imkânına sahip gemilere
TSK-Ağı üzerinden kullanılmak üzere kurulan MEDAS (Mesaj
Evrak Dağıtım Sistemi) görev süresince ilk kez yüzer birliklerde
kullanılmıştır.
30 Mayıs 2014
5-6 Temmuz 2014
İlk Defa Sıfır Derece
Enlem-Boylamının
Geçilmesi
İlk Defa
Salvo Atış Modunda
Sea Sparrow Atışı
İlk Defa
SASS Modda
Sea Sparrow Atışı
İlk kez salvo modda Hellfire Güdümlü Mermi atışının icra edilmesi. (BEYAZ FIRTINA-14 Tatbikatı)
Waddington/İngiltere’de icra edilen hava gösterilerine iştirak
maksadıyla ilk kez bir Deniz Karakol Uçağının (TCB-653) yurt
dışına seyrüsefer gerçekleştirmesi.
(Bu kapsamda Bulgaristan, Sırbistan, Hırvatistan, Slovenya,
İtalya, Avusturya, Almanya, Belçika, Hollanda, İngiltere hava
sahaları kat edilmiş, Aviano/İtalya’da yakıt ikmali yapılmış,
yaklaşık 3200 deniz mili uçuş icra edilmiştir.)
İlk Salvo Modda
Hellfire Atışı
TCB-653 Waddington/İngiltere’de
39
FAYDALANILAN KAYNAKLAR
1.
Bahriyemizin Yakın Tarihinden Kesitler, Fahri ÇOKER, Deniz Kuvvetleri K.lığı Karargâh Basımevi, Ankara, 1994.
2. Brezilya’da İlk Müslümanlar-Brezilya Seyahatnamesi, Bağdatlı Abdurrahman Efendi, Kitabevi Yayınları, 2013.
3. Cumhuriyet Donanmasının Kuruluşu Sırasında 60 Yıl Hizmet (1918-1977), Afif BÜYÜKTUĞRUL, Deniz Basımevi Md.lüğü, İstanbul, 2005.
4. Deniz Harp Akademisi Tarihçesi, Deniz Harp Akademisi Bitirme Tezi, Dz.Yzb.Hasan İLHAN, Dz.Yzb.Reşit ZARA, 2010.
5. Denizcilik Ansiklopedisi, Deniz Harp Akademisi Bitirme Tezi, Dz.Yzb.Erdinç SANCAR, Dz.Yzb.Ayhan AKDOĞAN, 2007.
6. Cumhuriyetimizin 15’inci Yıldönümünde Deniz Kuvvetimiz, Deniz Basımevi, 1938.
7. Deniz Gücünün Osmanlı Tarihi Üzerindeki Etkileri, Nejat TARAKÇI, Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Basımevi, 2010.
8. Deniz Harp Okulumuz, Deniz Basımevi Md.lüğü, İstanbul, 2013.
9. Donanma Komutanlığı 3’üncü Deniz Harp Tarihi Semineri, Gölcük, 2006.
10. Hücumbotlar-Rüzgârla Yarışanlar, Deniz Basımevi Md.lüğü, İstanbul, 2008.
11. İki Mavi-Türk Deniz Havacılık Tarihi, Deniz Basımevi Md.lüğü, İstanbul, 2007.
41
FAYDALANILAN KAYNAKLAR
12. İstiklal Harbi’nde Bahriyemiz, Dz.K.K.lığı Basımevi Yayımı, Ankara, 2003.
13.
Osmanlı Bahriyesi’nde Yabancı Misyonlar, Çeşme Faciası’ndan Birinci Dünya Harbine Kadar Osmanlı Bahriyesi’nde Çağdaşlaşma Gayretleri, Celalettin YAVUZ, İstanbul.
14.
Osmanlı Devleti Merkez ve Bahriye Teşkilatı, İsmail Hakkı UZUNÇARŞILI, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1988.
15.
Osmanlı Donanmasının Seyir Defteri: Gemiler, Efsaneler, Denizciler, Pera Müzesi Yayınları, 2009.
16.
Sessiz ve Derinden (Türk Denizaltıcılık Tarihi), Deniz Kuvvetleri K.lığı SHOD Bşk.lığı, İstanbul, 2007
17.
Türk Denizcilerinin İlk Amerika Seferi Seyahatname-i Bahri Muhit, Mühendis Faik, Kitabevi Yayınları, 2006.
18.
Türk Denizcilik Tarihi Cilt-1, İdris BOSTAN, Salih ÖZBARAN, Deniz Basımevi Müdürlüğü, İstanbul, 2009.
19.
Türk Denizcilik Tarihi Cilt-2, Zeki ARIKAN, Lütfü SANCAR, Deniz Basımevi Müdürlüğü, İstanbul, 2009.
20.
Türk Deniz Kuvvetleri Bin Yılın Güncesinden Seçmeler, Dz.Kur.Kd.Alb.M.Nuri ALACALI, Nurcan BAL, Figen ATABEY, Deniz Basımevi Müdürlüğü, İstanbul, 2009.
21.
100 Bilinmeyen, Deniz Kuvvetleri Dergisi 592-593-594. Sayılar, Mart-Temmuz-Kasım 2005.
42