tarihin faydalandığı ilimler

TARİHİN FAYDALANDIĞI İLİMLER
KRONOLOJİ
FİLOLOJİ
Bir toplumun dili bilinmeden
tarihinin bilinmesi de mümkün
değildir. Bunun içindir ki tarihi
araştırmaların ilk şartı o
toplumun dilinin
öğrenilmesidir. Bu da filoloji
denilen dil bilgisi sayesinde
olur. Ne var ki tarihi
araştırmalarda basit bir dil
bilgisi çok zaman yeterli
değildir. Kelimelerin sözlükteki
karşılıkları dışında çeşitli
devirlerde ve kullanılış
yerlerine göre ifade ettikleri
anlamların da bilinmesi
gerekir. Aksi halde büyük
hatalara düşülebilir.
YER ADLARI
(ONOMASTİ
K)
FELSEFE
EPİGRAFİ
SOSYOLOJİ
Kronoji zaman bilimidir.Tarih bir
olay için zaman önemli bir
unsurdur.Olayların meydana
geldiği tarihin bilinmesi olaylar
arasında neden-sonuç ilişkisi
kurmasına yardımcı olur.Tarihi
olayların zamanın belirlenmesinde
ve sıralanmasında tarih bilimi
kronolojiden faydalanır.
DİPLOMATİK
Sosyoloji, genel olarak toplumu inceleyen
bilim dalıdır.Toplumsal olayları bağlı
olduğu genel kuralları, toplumların
oluşturdukları kurum ve kuruluşları insan
ve toplum yaşamına etkilerini inceleyerek
tarih bilimine yardımcı olur.
Epigrafi, anıtlar üzerinde ki
kitabeleri ve yazıları inceleyen
bilim dalıdır.Filoloji ve
paleografi bilimleri ile iş birliği
içerisinde çalışır.Anıtlar
üzerinde ki kitabeler ait
olduğu dönem hakkında
önemli bilgiler verir.
KİMYA
NÜMİZMATİK
COĞRAFYA
Felsefe,akıl ve matık ilkerine uygun
düşünmeyi esas alan bir bilimdir.Bu
bilim öncelikle varlık, bilgi ve ahlakla
ilgilidir.Felsefenin tarihi olaykaru
değerlendiren kolu ise "Tarih
Felsefesi"dir.Olayların doğru tahlili
ancak o devrin felsefesinin bilinmesi ile
mümkün olur.
Tarih bilimi için yer adlarının sadece
belli mevkileri ifade eden birer ad
olmaktan öte çok büyük önemi vardır.
Eskiden yeni bir köy veya kasaba
kuruluşunda oraya yeni bir ad aramaya
ihtiyaç kalmaksızın yerleşen topluluğun
adı verilmiştir. Anadolu bunun en güzel
örnekleriyle doludur. Bu adlar bize aynı
adı taşıyan boy aşiret cemaat gibi
grupların nasıl bir yayılma
gösterdiklerini anlatır. İşte bu yerleşme
yerleri ile uğraşan bilim dalına
"toponimi"; deniz nehir göl gibi su
adlarıyla uğraşan bilim dalına
"hidronomi"; şahıs adlarıyla uğraşan
bilim dalına da "antroponomi" adı verilir.
ŞECERELER
Ele geçen eserlerin hagi döneme ait
olduğunun belirlenmesinde kimya bilimi
tarihe yardımcı olur.Kimyada kullanılan
"KARBON 14" metodu ile tarihi
buluntuların made yapısını inceleyerek
ait oldukları dönem belirlenmeye
çalışılır.Aynı zamanda belgerin ya da
bulguların kimyasal özellikleri
inceleyerek orjinal olup olmadıkları
hakkında değerlendirmelerde bulunur.
Nümizmatik, eski paraları
inceler.Bu paraların ait oldukları
medeniyetlerle ilgili bilgi
edinilmesinde tarih bilimine
yardımcı olur.Para üzerinde yer
alan bazı yazılar, devlet,
hükümdar, devletin mali gücü gibi
konularda tarihçiye önemli ipucu
verebilir.
Her tarihi olay belli bir coğrafi
mekanda meydana gelir.Tarihi
olayların oluşumu
esnasında;İklim,yeryüzü
şekilleri,ekonomik
faaliyetler,konum vb.. coğrafi
faktörler etkili olabilmektedir.Bu
faktörlerin bilinmesi tarihi olayların
tüm yönlerinin aydınlanmasında
büyük ölçüde katkı sağlamaktadır.
SANAT TARİHİ
Sanat tarihi,kısmen
arkeolojininde metodlarını
kullanarak son
zamanlarda gelişme
göstermiş bir bilim dalıdır.
PALEOGRAFYA
MÜHÜRLER VE
ARMALAR
ARKEOLOJİ
Arkeoloji kazı birimidir.Özellikle
yazılı kaynakların olmadığı
dönemlerin aydınlatılması
açısısından
önemlidir.Arkeoloji;yalnızca
torak altındaki buluntuları konu
edinen bir bilim dalı
değildir.Günümüzde
denizaltında yapılan
araştırmalar sonucunda da eski
uygarlıklar ile ilgili birçok tarihi
buluntular elde
edilebilmektedir.Günümüzdede
denizaltı arkeolojisi sayesinde
ticaret,sanat,ekonomi,kültür ve
ulaşım gibi birçok konuda
bilgilere ulaşmak mümkündür.
Eski yazıların okunmasını sağlayan, bu
yazıların tür ve şekillerini inceleyen bilim
dalına Paleografi denir.Bir toplumun
dilini bilmek tarihi araştırmalar için
yeterli değildir. Dille birlikte kullanulan
yazınında bilinmesi gerekir.Örneğin;Msır
tarihi incelenirken hiyeroglif;Orta Asya
Türk Tarihi incelenirken; Orhun,Uygur
ve Çin alfabeleri bilinmektedir.
ANTROPOLOJİ
Heraldik armaları inceleyen
bilim dalıdır.Armalarda tarihin
aydınlatılmasında önemli bir
rol oynadığı için heraldik,
tarihin faydalanacağı bilim
dallarından bir kabul
edilmektedir.
Antropoloji "insanin tabiî
tarihidir" şeklinde tarif edilen bu
bilim dalı "fizik antropolojisi" ve
"kültür antropolojisi" şekline
ikiye ayrılır. Fizik antropolojisi
insan ırkının oluşumunu
araştırırken; kültür antropolojisi
ise kültürlerin yazının icadından
önceki devirlerden başlayarak
bugüne kadarki gelişimini
inceler.
Arkeoloji: Özellikle yazının olmadığı dönemlerdeki koşullar hakkında bilgi sağlamasıyla tarihçilerin
yararlandığı bilimdir.
Antropoloji: Toplumların ırk yapılarını inceler.
İktisat: Ekonomik olayların kanunlarını ortaya koyan iktisat bilimi geçmişteki olayların iktisadi sebeplerinin
anlaşılması konusunda tarihçilere ışık tutar.
Filoloji: Dil bilimidir. Eski kaynakların çevrilmesi ve incelenmesi konularında tarih bilimine yardımcı olur.
Nümizmatik: Eski paraları inceler.
Heraldik: Armaları, mühürleri, ünvanları, bayrakları inceler.
Felsefe: Tarihteki olaylarda dönemin felsefesini bilmek ve düşünce yapısını öğrenmek tarihçinin olayları
daha derin anlayabilmesini sağlar.
Epigrafi: Taş ve mermer kitabelerin üstündeki yazıları inceler.
Kronoloji: Tarihi olayların zaman içerisindeki yerini belirleyen, sıralayan ve düzenleyen bilimdir.
Sosyoloji: Toplumu incelemesiyle tarihi olaylardaki toplumların özelliklerinin bilinmesi konusunda tarih
bilimine yardımcı olur.
Etnografya: Toplumun örf, adet ve geleneklerini inceler.
Paleografya: Eski yazıları inceleyen bilim dalıdır.Yazılı kaynakların anlamlaştırılması bağlamında tarihçilerin
faydalandığı bir bilimdir.
Coğrafya: Tarihçi olayları daha iyi anlamak için geçtiği yeri bilmek zorundadır. O yerin dağlarını, nehirlerini,
toprak özelliklerini v.b. gibi bilgileri ona coğrafya bilimi verir.
Diplomasi: Resmi belgeleri inceleyip, sınıflandırarak tarihçiye yardımcı olur.
Toponomi: Yer adları bilimi
Sigolografi: Armaları inceleyen bir bilimdir.
Secere-Soy Kütüğü: İnsanların soylarını inceleyen bilimdir.
Onomastik: İsim bilimidir.
Psikoloji: İnsanların ruhi durumunu ve karakterini inceleyen bilimdir.
Siyaset: Tarihsel olarak bir toplumun incelenmesi ve toplumun tarihsel açıdan gelişimini sağlamak için tarih
biliminden yararlanılır.
Kimya: Karbon 14 deneyi ile bulguların hangi döneme ait olduğunu inceler.
Belgeleri tür,(ferman,şeriye
sicili, antlaşma metinleri
vb..)şekil ve içerik bakımından
değerlendiren bilim dalına
Diplomatik denir.Belgelerin
sahte olup olmadığı, hangi
makamdan hangi makama
yazıldığı, belgelerin üzerindeki
işaretlerin ne anlama geldiği,
kurumlar ve devletler arası
yazışma şekilleri, bürokrasi,
hukuk, devlet politikası ,yönetim
anlayışı vb.. konularda tarih
bilimine yardımcı olur.
Ensab cedveli" ve "geneoloji" şeklinde de bilinen
şecereler tarihçi için gerekli ve faydalı cetveller
olmakla birlikte kendisine asil bir soy hazırlama
merakında olan böylece toplum içindeki yerini
sağlamlaştıracağını umanlarca uydurma
şecereler de tanzim edilmiştir. Günümüzde bu
merakın hala devam ettiği görülmektedir.
Muhteviyatını dahi bilmediği halde sahaftan bir
ferman veya berat alıp aile yadigarı olarak
gösterenlere rastlamaktadır. Bu hususlar göz
önüne alınarak her rastlanan şecereyi doğru
kabul etmek yanlıştır.