TÜRKİYE`DE PATENT SİSTEMİ ve UYGULAMASI

UZMANLIK DÜNYASINDA 19.YIL
TÜRKİYE’DE PATENT SİSTEMİ ve UYGULAMASI
1-PATENT NEDİR?
Tüm ülkelerin hedefi sanayide ve ekonomide gelişmiş olmak ve bu gelişmişliği,
değişen koşullar karşısında koruyarak daha ileri götürmektir. Ülkelerin sanayi ve
ekonomi bakımlarından gelişmesinde en önemli etken yeni teknolojilerin üretilmesi ve
bu teknolojik gelişmelerin sanayiye uygulanmasıdır.
Teknolojik gelişmeler sanayideki yenilikler ve buluşlar ile sağlanır. Sanayideki
yenilikler ve buluşlar ise yeni teknolojilerin üretilmesi, yeni ürünlerin geliştirilmesi,
mevcut teknolojilerde yenilikler, geliştirmeler ve iyileştirilmeler sağlanmasıdır.
Sanayideki yeniliklerin ve sanayiye uygulanabilen buluşların çoğalması, hem
buluşlara ait doğru ve eksiksiz bilginin yaygınlaşması hem de buluş yapılmasının
özendirilmesi ile sağlanabilir.
Yenilikler ve buluşların sanayiye uygulanması ve sonuçta ekonomiye katkı
sağlayabilmesi için buluş sahibinin ödüllendirilmesi ve buluş yapılmasının
özendirilmesi ilke olarak birçok ülke tarafından benimsenmiştir. İşte buluş
yapılmasının özendirilmesi için, buluş sahibine, buluşunu kullanma ve kullandırma
konusunda belirli bir süre ayrıcalık veren ve böylece buluş yapılmasını özendirerek
sanayinin gelişmesine yardım eden patent sistemi geliştirilmiştir.
Patent ile korunabilecek buluşların "yenilik", "tekniğin bilinen durumunun aşılması" ve
"sanayiye uygulanabilirlik" niteliklerini taşıması gerekmektedir
1. Dünyada yeni olma,
2. Sanayiye uygulanabilme, ve
3. Tekniğin bilinen durumunu aşma niteliklerine sahip olması ve bu kriterlere uygun
olan buluşların sahiplerine belirli bir süre boyunca (genellikle 20 yıl), buluş konusu
ürünü üretme ve pazarlama hakkının tanınmasıdır.
2- FAYDALI MODEL NEDİR?
Küçük Patent (Petty Patent) de denilen, küçük ölçekli de olsa, buluş yapılmasının
özendirilmesi ve yine küçük buluşların korunmasına uygulanan faydalı model
korumasında ise; yalnızca yenilik ve sanayiye uygulanabilir olma kriterleri aranmakta
olup Tekniğin bilinen durumunu aşma kriteri aranmamaktadır.
Buradaki yenilik de yine mutlak yeniliktir. Usuller ve bu usuller sonucunda elde edilen
ürünler ile kimyasal maddelere ilişkin buluşlar koruma kriterlerini haiz olsalar dahi
faydalı model belgesi verilerek korunamazlar.
Muzaffer Göksenin Sok. Emekli Subay Evleri 35. Blok, No:5 D.4 Esentepe,
Şişli-İSTANBUL, TURKEY
TEL : +90- 212 288 53 21, 272 45 30, 272 95 61
FAX : + 90 212 288 53 22
[email protected]
www.bosphoruspatent.com
www.bogazicipatent.com.tr
3- Patent/faydalı model den doğan haklara ilişkin KORUMANIN BAŞLANGICI VE
SÜRESİ nedir?
Patent ve faydalı model haklarının koruma süresi başvuru tarihinden itibaren başlar.
Patent hakkı, buluş sahibine, buluşunu açıklaması karşılığında buluş konusu ürünü
üretme, pazarlama, satma ve kullandırma konusunda tercihe göre incelemesiz sistem
için 7 veya incelemeli sistem için 20 yıl ayrıcalık vermekte iken faydalı model
korumasında aynı haklar 10 yıl için geçerlidir.
Bunların dışında her yılın sona ermesinden önce yıllık sicil kayıt ücretleri yatırılması
gerekmektedir. Bu ücretler her sene değişmektedir. Bu ücretlerin zamanın
yatırılmaması, patent hakkının düşmesine neden olmaktadır.
4- Patent/Faydalı model başvuru sonrası işlemler nelerdir?
+ PATENT BAŞVURUSU SONRASI İŞLEMLER
Patent başvurusu işlemleri 3 önemli aşamadan oluşur.
1-Şekli inceleme,
2-Tekniğin bilinen durumuna ilişkin Araştırma Raporu
3- Ayrıntılı İnceleme Raporu
+ FAYDALI MODEL BAŞVURUSU SONRASI İŞLEMLER
Faydalı Model başvurusu işlemleri 3 aşamadan oluşur.
1- Şekli inceleme,
2- Yayın ve itiraz
3- Tescil
Faydalı model sistemi incelemesiz sistem olup, başvurunun yayınına itiraz olsa dahi
başvuru tescil edilir.
5- Türkiye’de yapılan bir patent veya faydalı model başvurusu sonucu verilen
patent ve faydalı model belgesi, sahibine hangi sınırlar içinde koruma ve tekel
hakkı verir?
Burada önemle belirtilmesi gereken diğer bir husus da “TESCİLDE
ÜLKESELLİK İLKESİ” nin patentlerde de geçerli olmasıdır. Buluşunuzu hangi
ülkede korumak istiyor iseniz mutlaka o ülkelerde de patent başvurusunda
bulunulması gerekmektedir. Yani buluşunuzu, sadece Türkiye’de değil,
Almanya, Mısır, Japonya, Çin veya Amerika’da korumak ve kullanmak
istiyorsanız, mutlaka ilgili ülkelerde de
patent başvurusu yapmanız
gerekmektedir.
6- Patent Başvurusu ve Sistemleri nelerdir?

Ulusal Patent Başvurusu (Türkiye’de geçerli),
Türkiye’de Türk Patent Enstitüsü nezdinde yapacağınız bir patent /faydalı model
başvurunuz sonrasında aldığınız patent/faydalı model belgesi ile buluşunuz
Türkiye sınırları içinde korunacak olup, münhasır kullanma ve faydalanma hakkı
sadece Türkiye sınırları içinde Başvuru sahibine ait olacaktır.
2
UZMANLIK DÜNYASINDA 19.YIL

Herhangi bir yabancı ülkede yapılacak yerel patent başvurusu,
Buluşunuzu kullanmak ve korumak istediğiniz ülkenin milli ofisine yapacağınız bir
Patent/faydalı model başvurusu ile , patentten doğan haklarınızın sözkonusu
ülkede korunmasını sağlayabilirsiniz.
Bu durumda, ilgili ülkede patent vekili ile temsil edilme zorunluluğunuz olup, o
ülkenin dilinde tercüme yaptıracak, başvuru, araştırma ve inceleme ücretlerini,
yıllık sicil kayıt yenileme ücretlerini ayrıca ödemeniz gerekecektir.

AVRUPA PATENT ANLAŞMASI (EPC) uyarınca Avrupa Patenti Başvurusu
Avrupa Patent Sistemi, 1973 yılında Münih'te imzalanan "Avrupa Patentlerinin
Verilmesi Hakkındaki Sözleşme" ile Avrupa'da tek bir patent verilme sisteminin
oluşturulması amacıyla kurulmuş bir patent sistemidir. Avrupa Patent Sistemi, taraf
ülkeler adına tek bir merkezden patent verilmesi, verilen bu patentlerin taraf
ülkelerde geçerli olması ve ihtilafların da tek bir merkezden çözümlenmesini
sağlayan sistemdir.
Bu durumda tek bir merkeze yapacağınız patent başvurusu ile Avrupa Patent
Sistemine dahil ülkelerin hepsinde ( en fazla 29 ülkeye)
buluşunuza patent
belgesi verilebilmektedir. Ancak başvurunuzun patentlenebilirlik kriterlerinin
tespiti ve kararından sonra, patent başvurusuna ilişkin tarifname, istemler ve
özetin ilgili ülke diline tercümesinin yaptırılarak ve talep edilen ücretler ödenerek o
ülkelerdeki patent vekilleri aracılığı ile başvurunuzun taraf ülkelerin milli ofislerinde
tescil ve yayınını talep etmeniz gerekmektedir.

PATENT İŞBİRLİĞİ ANLAŞMASI (PCT )
PCT, patent veren bir sistem değil, aynı anda çok sayıda patent
başvurusunda bulunulabilmesine olanak tanıyan uluslararası bir başvuru
sistemidir. Şubat 2003 itibarıyla PCT’ye üye ülke sayısı 122’dir.
Tek bir araştırma raporu (tekniğin bilinen durumu), tek bir inceleme raporu ile çok
sayıda ülkede tescil aşamasına daha hızlı ve çok daha ekonomik şekilde
ulaşmanın anahtarıdır.
Uluslararası patent başvurusu belirlenen tüm PCT üyesi ülkelerde geçerli olduğu
için, bu ülkelerin tamamı için ayrı ayrı başvuru yapıldığında oluşacak olan
harcamaların yapılmasına gerek kalmaz.
Türkiye 1 Ocak 1996 tarihinden itibaren Patent İşbirliği Antlaşması’na (PCT) taraf
olmuştur. Patent İşbirliği Antlaşması, birden fazla ülkeye yapılacak patent
başvurularının araştırma ve inceleme işlemlerinin uluslararası otorite olan
kuruluşlardan herhangi birinde yapılmasını ve bu şekilde hazırlanan raporların
daha sonra başvurunun yapıldığı ülkenin yetkili kurumu tarafından
değerlendirilerek patentin verilmesini sağlamayı amaçlamıştır. Böylece hem
Muzaffer Göksenin Sok. Emekli Subay Evleri 35. Blok, No:5 D.4 Esentepe,
Şişli-İSTANBUL, TURKEY
TEL : +90- 212 288 53 21, 272 45 30, 272 95 61
FAX : + 90 212 288 53 22
[email protected]
www.bosphoruspatent.com
www.bogazicipatent.com.tr
başvuru sahipleri hem de Antlaşmaya taraf ülkelerin patent kurumlarının araştırma
ve inceleme işlemleri için harcadıkları zaman, emek ve para azaltılmaktadır.
Patent İşbirliği Antlaşması, Antlaşmaya taraf ülkelerdeki ulusal mevzuatı hiçbir
zaman ortadan kaldırmamaktadır. Başvuru sahipleri patent başvurularını isterlerse
ulusal mevzuatın öngördüğü biçimde isterlerse de Patent İşbirliği Antlaşması’nın
öngördüğü biçimde yapabilmektedirler. Patent İşbirliği Antlaşması’nın öngördüğü
biçimde başvuru yapılması hakkı sadece bu Antlaşmaya taraf ülkelerin
vatandaşlarına tanınmaktadır. Türkiye bu Antlaşmaya taraf olduğu için Türk
vatandaşları da istedikleri takdirde bu Antlaşmanın öngördüğü biçimde Türk Patent
Enstitüsü’ne bir tek başvuru yapabilmekte ve birden çok ülkeye daha ucuz ve
kolay bir yolla patent başvurusu yapabilme hakkını elde etmektedirler.
7- Patent Belgesi Sahibinin hakları nelerdir?
Üçüncü kişilerin üretmesini, satmasını, kullanmasını veya ithal etmesini ya da bu
amaçlar için kişisel ihtiyaçtan başka herhangi bir nedenle elde bulundurmasını
engelleme hakkında sahip olur.
Lisans anlaşmaları yoluyla iç ya da dış piyasalarda değişik şekillerde pazarlayarak
gelir elde edebilir.
Kendi pazar alanında kimseye lisans vermeyerek tek kaynak (tek üretici) olma ve
rakiplerinin pazar hacmini daraltma şansına sahip olur.
8- Patent Hakkına Tecavüz eylemleri nelerdir?
551 Sayılı Patent Haklarının Korunması Hakkındaki KHK.nın 136.
Maddesine göre;






Patent sahibinin izni olmaksızın buluş konusu ürünü kısmen veya tamamen
üretme sonucu taklit etmek,
Kısmen veya tamamen taklit suretiyle meydana getirildiğini bildiği veya bilmesi
gerektiği halde, tecavüz yoluyla üretilen ürünleri satmak, dağıtmak veya başka bir
şekilde ticaret alanına çıkarmak veya bu amaçlar için ithal etmek veya ticari
amaçla elde bulundurmak ile uygulamaya koyma suretiyle kullanmak,
Patent sahibinin izni olmaksızın buluş konusu usulü kullanmak veya buluş konusu
usulle doğrudan doğruya elde edilen ürünleri satmak, dağıtmak veya başka bir
şekilde ticaret alanına çıkarmak veya bu amaçlar için elde bulundurmak,
Patent sahibi tarafından sözleşmeye dayalı lisans veya zorunlu lisans verilmiş
hakları izinsiz genişletmek veya bu hakları üçüncü kişilere devir etmek,
Belirtilen fillere iştirak veya yardım ile bunları teşvik etmek veya hangi şekil ve
şartlarda olursa olsun bu fillerin yapılmasını kolaylaştırmak,
Kendisinde bulunan veya haksız olarak üretilen veya ticaret alanına çıkarılan
eşyanın nereden alındığını veya nasıl sağlandığını bildirmekten kaçınmak,
Patent bir ürünün yapılışına ait bir usul için alınmışsa, aynı nitelikleri taşıyan her ürün,
patenti alınmış usule göre yapılmış sayılır. Usule tecavüz etmeksizin ürünü ürettiğini
iddia eden davalı bunu ispat etmekle yükümlüdür.
4
UZMANLIK DÜNYASINDA 19.YIL
Patent başvurusu bu Kanun Hükmünde Kararnamenin 55 inci maddesine göre
yayınlandığı takdirde, başvuru sahibi, buluşa vaki tecavüzlerden dolayı hukuk ve
ceza davası açmaya yetkilidir. Tecavüz eden, başvurudan veya kapsamından
haberdar edilmiş ise, başvurunun yayınlanmış olmasına bakılmaz. Tecavüz edenin
kötü niyetli olduğuna mahkeme tarafından hükmolunursa, yayından önce de
tecavüzün varlığı kabul edilir. Ancak mahkeme, patent veya faydalı modelin
verildiğine ilişkin ilanın ilgili bültende yayımlanmasından önce öne sürülen iddiaların
geçerliliğine ilişkin olarak karar veremez.
9- PATENT SAHİBİNİN TALEPLERİ
551 Sayılı Patent Haklarının Korunması Hakkındaki KHK.nın 137.
Maddesine göre, patentten doğan hakkı tecavüze uğrayan patent sahibi,
mahkemeden, özellikle aşağıdaki taleplerde bulunabilir:
a - Patentten doğan haklara tecavüz fiillerinin durdurulması talebi,
b - Tecavüzün giderilmesi ve maddi ve manevi zararın tazmini talebi,
c - Patentten doğan haklara tecavüz suretiyle üretilen veya ithal edilen ürünlere,
bunların üretiminde doğrudan doğruya kullanılan araçlara ve patente bağlı bir usulün
kulanımını sağlayan araçlara el konulması talebi,
d - Mümkün olduğu takdirde bu fıkranın üçüncü bendi uyarınca el konulan ürün ve
araçlar üzerinde kendisine mülkiyet hakkının tanınması talebi; Bu durumda, söz
konusu ürünlerin değeri, tazminat miktarından düşülür. Bu değer, kabul edilen
tazminatı aştığı zaman, patent sahibinin fazlayı karşı tarafa ödemesi gerekir,
e - Patentten doğan haklara tecavüzün devamını önlemek üzere tedbirlerin alınması,
özellikle bu maddenin üçüncü bendine göre el konulan ürünlerin ve araçların
şekillerinin değiştirilmesi veya patentten doğan haklara tecavüzün önlenmesi için,
kaçınılmaz ise, imhası talebi,
f - Patentten doğan haklara tecavüz eden kişi aleyhine verilen mahkeme kararının,
masrafları tecavüz eden tarafından karşılanarak, ilgililere tebliğ edilmesi ve kamuya
ilan yoluyla duyurulması talebi.
Patent sahibi tarafından, üçüncü kişiler aleyhine açılacak hukuk davalarında yetkili
mahkeme, davacının ikametgahının olduğu veya suçun işlendiği veya tecavüz fiilinin
etkilerinin görüldüğü yerdeki mahkemedir.
Davacının Türkiye'de ikamet etmemesi halinde, yetkili mahkeme, sicilde kayıtlı patent
vekilinin iş yerinin bulunduğu yerdeki ve eğer vekillik kaydı silinmiş ise, Enstitü
merkezinin bulunduğu yerdeki mahkemedir.
Muzaffer Göksenin Sok. Emekli Subay Evleri 35. Blok, No:5 D.4 Esentepe,
Şişli-İSTANBUL, TURKEY
TEL : +90- 212 288 53 21, 272 45 30, 272 95 61
FAX : + 90 212 288 53 22
[email protected]
www.bosphoruspatent.com
www.bogazicipatent.com.tr
Üçüncü kişiler tarafından patent başvurusu veya patent sahibi aleyhine açılacak
davalarda yetkili mahkeme, davalının ikametgahının bulunduğu yerdeki mahkemedir.
Patent başvurusu veya patent sahibinin Türkiye'de ikamet etmemesi halinde, bu
maddenin üçüncü fıkrası hükmü uygulanır.
Birden fazla mahkemenin yetkili olduğu durumda, yetkili mahkeme, ilk davanın
açıldığı mahkemedir.
Patent hakkı sahibi, bu hukuka aykırı eylemlerde bulunanlar hakkında, ihtisaslaşmış
hukuk ve ceza mahkemelerine başvurarak hızlı ve etkin korunma talep edebilir.
6