MALT`da ileri olgunlaşan B2 plazma hücreleri mukozadan ayrılmaz

Bağışıklık Sistemi dersi-15
Edinsel bağışıklık
işlevleri, hafıza,
hafızalı yanıt
2016-2017, Bahar, Trakya Üniv Tıp Fak 6. Kurul, 07.04.2017
Neşe Akış, PhD, Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı
[email protected] http://personel.trakya.edu.tr/akisn/#.WKr6DyjC7WU
Deneyimli hale geçen edinsel
bağışıklığın lenfositleri tüm dokuları
dolaşabilir ve çağrı yapılan
enfeksiyon bölgesine göç edebilir
1
Deneyimli T lenfositlerinin trafiği
Lenf düğümünde uzun kalabilmek
Deneyimsiz lenfositler Fosfolipid-Sfingozin-I-Fosfat'ın yüksek
konsantrasyonunu lenf düğümünde saptarlar ve bunu tanıyan
reseptörlerinin sayısını azaltarak eşzamanlı hareketliliklerini de
azaltırlar. Düğümde kendi bölgelerine yapışık kalma süreleri uzar
ve antijeni tanıma olanağına sahip olurlar.
Enfeksiyon bölgesine göç etmek
2
Hücresel yanıtta Th1'in yardımı
Aktiflenen CD4+ T hücresi Th0 hücresine farklılaşır ve çoğalır.
pASH hücresi CD40 ile Th0 hücrelerine bağlanarak onları hümoral
veya hücresel kutuplardan birine yönlendirir.
Th0
CD154
CD40
pASH
Hümoral yanıt sınıfına yönelen Th0 hücreleri Th2 karakterine, hücresele yönelenler
Th1 karakterine farklılaşır. Farklılaşan hücreler artık deneyimli olmuştur ve bir
eylemici olarak kendi kutbunun sitokinleriyle diğerlerine yardım edecektir.
Kutuplaşan Th’lar çoğalır ve aralarından birkaçı hafızalı hücreye farklılaşır. Hepsi
lenfoid dokuyu terk ederler. Her kutbun hücresi gittiği yerde eylemini icra
ederken diğer kutup hücrelerinin çoğunun aktivitesini baskılar. Böylece çevrede
akut soruna yanıt veren hücre egemen kalır.
kutbu
kutbu
Bir eylemci ve hafızalı hücre vücudun herhangi bir yerinde epitopuna
bağlandığında eşuyaran olmaksızın hemen eylemlerine başlar
CD40-CD40L ilişkisinin makrofaj
etkinleşmesindeki rolü
Makrofaj ve CTL birlkikte çalışır
Hücresel yanıtın Listeria'yı
temizlemesi
T hücre ve makrofajın karşılıklı
aktiflenme döngüsü
Th17 hücresel savunmanın yangı
sağlayıcı ayağıdır
• Th17 yanıtı düşkün bireyde apse gelişimi, yaygın mantar
enfeksiyonlarına eğilim artar
Yanlışlıkla Th2 polarizasyonu
hücresel yanıtı durdurur
• Lepramatöz lepra Th1 yerine Th2 yanıtının uyarılması sonucu gelişir
• Tbc yetersiz makrofaj aktivasyonu olmaması sonucu gelişir
3
NK ve makrofaj yardımlaşması
YANGI
4
CTL yanıtı iki kolla ölüm sağlar
Hemzamanlı Apoptoz ve Lizis
5
Antikor bağımlı sitotoksisiteler
NK hücresinin antikorla çalışması
Eozinofil ve Mast hücresinin antikorla
çalışması
6
Antikor bağımlı kompleman
aktivitesini kontrol edici
C1 inhibitör erken dönemde
kontrol eder
Alternatif yolakda kontrol C3
konvertaz aşamasında sağlanır
7
Hafızalı hücreler
Hafızalı hücreye farklılaşan deneyimli lenfositler
yüzeylerinde özel moleküller ifade eder
CD27: Hafızalı B hücre göstergesi
CD45RO: Hafızalı T hücre göstergesi
Hafıza tazeleme vücutta depolanan antijenlerle
gerçekleştirilir
Antijenlerin vücutta depolanması, antikor ve komplemanla opsoninlenmiş
antijenlerin üreme merkezlerinde folüküler dendritik hücreler yüzeyinde ilgili
reseptörle tutulmasıyla sağlanır. Hafızalı B2 hücresi buraya gelerek bir süre
antijenine bağlanır ve hafızasını tazeler. Bu esnada stomanın sağladığı IL7 ile
özel yaşam sinyali alır. B2 hücrelerinin antijeni işleyerek T hücresine sunması
ile T hücreleri de hafıza tazeler.
Depolanan
antijen
radyoaktif
işaretlenerek
histolojik
olarak
saptanabilir
Depolanan antijen
FDH
Hafıza tazeleyen lenfositler telomerlerini
uzatarak ömürlerini uzatır
• Hafızalı B2 hücre yarıömrü 3 hafta
• Hafızalı T hücre yarıömrü 1-12 ay
• CD4+ T ömrü < CD8+ T ömrü
Hafızalı korunma dinamik bir süreçtir ve
bir kinetik formülle çalışır
• B2 hücresince tanına ortalama bir antijende yaklaşık 1000
adet epitop bulunur. Bu nedenle her antijen için 1000 farklı
plazma hücresi/ hafızalı B2 hücresi gelişir.
• Benzer durum T hücreleri için de geçerlidir.
• Özgül antijen bir vücuda ikinci kez girmese bile hafızalı
B2’ler çapraz bağlanmalar nedeniyle her zaman yeni
plazma hücreleri üretir. Bu nedenle bir antijene özgül
plazma hücrelerinin vücuttan silinmesi 23 yıl alır.
8
Aşı
Aşı oluşturmada uygulanan usuller
• Aşı, zayıf virülanslı mikrop veya mikrop molekülü-hapteni
kompleksini içerir
• Aşının immünojenitesini arttırmak için mutlaka adjuvantla
karıştırılır. Adjuvant bir hapten bağlayıcı maddedir.
• Güçlü aşı yanıt nedeniyle dokuda stres ve biraz doku tahribatına
yol açar. Doku tahribatında ortaya çıkan nükleer ve sitozolik
artıklar, nekrotik artıklar ve diğer hücre artıklarından kaynaklanan
DAMP’lar vardır. Bu nedenle dokudaki hücreler halihazırda stresle
aktive olmuş durumdadır. Böyle bir doku yanıt seviyesini yükseltir.
Aşılar
Ölü mikroorganizma
Canlı mikroorganizma
Virülansı zayıflatılmış
mikroorganizma
DNA
Bütün mikrop
Mikrop parçası
Sentetik parça
Bağışıklık Sistemi dersi-16
Edinsel yanıt şiddeti
düzenleme. Mukozal
immunite
2016-2017, Bahar, Trakya Üniv Tıp Fak 6. Kurul, 07.04.2017
Neşe Akış, PhD, Tıbbi Mikrobiyoloji Anabilim Dalı
[email protected] http://personel.trakya.edu.tr/akisn/#.WKr6DyjC7WU
Kompleman kontrol ediciler
Kompleman kontrol ediciler
Düzenleyici hücre işlevi
Mukozal immün alt sistemi
Bağırsak lenfoid dokusunu oluşturacak kripto kümeleri
(kriptopatçler) doğumdan hemen sonra yenidoğanda gelişir
Düzensiz lenfoid doku
zaman
Kripto kümeleri olgunlaşarak zaman içinde payer plaklarına dönüşür
Bağırsakta olgunlaşan mukozal lenfoid dokuda
mikrobiyota ve besin maddelerini tehlikelilerden ayırt eden
özgün SAVUNMACI ve DÜZENLEYİCİ hücreler bulunur
GEREKLİ DOZDA YANGI YAPANLAR
GEREKSİZ YANGIYI BASTIRICILAR
1.
CD8+ αα T hücre stres
proteininin tanır ve sitotoksik
etkilidir
1.
γδ T hücre (IEL) yiyeceklerin lipitli
yapılarının tanır ve yanıtı düzenler
1.
Enterosit tabakada CD8+ T
düzenleyici hücre (TGF-beta üretiyor)
Lamina propiada CD4+ T
sitotoksik hücre
2.
T reg (IL10 üretiyor)
3.
Mukozal dendritik hücre
4.
NKT doğal immünitenin özelliklerini
gösteren bir alfa-beta THR reseptörlü
NK hücresidir ve düzenleyicidir
2.
3.
Th17 (proinflamatuvar üretiyor)
MUKOZAL HÜCRELER ve ENTEROSİTLER birlikte;
1- mikrobiyota ve besin maddelerini tanıyan lenfositleri
periferal toleransa yöneltir;
2- Treg hücrenin Th17 üzerinde egemenliğini tesis eder
enterositler
düzenleyici
sitotoksik
MUKOZALARDA iki katmanlı mukus tabaka
farklı bileşkenleri barındıran bir denge sağlar
Mikroplar
Dışarıdan gelen
maddeler
Dış mukus
tabaka
İç mukus
tabaka
Müsin glikoproteinleri
IgA salgılayan
plazma
hücreleri
Doğal antibiyotikler
Poli-A reseptörle
içeri mikrop
transferi
MALT’da ileri olgunlaşan B2 plazma hücreleri mukozadan
ayrılmaz ve düzenli IgA üretir. Lümene naklolan IgA’lar geri
dönüşte lamina propria’daki M hücre adalarına antijen taşırlar
Bağırsakta İmmün Hemostaz
• Epitel hücrenin stres bildirmediği ortamda antiyangısal etkili dendritik hücreler lümende mukoza
içinden aldıkları antijenlerini profesyonelce T
hücrelerine sunarak Treg olanları IL10 salgılaması
için aktiflerler. IL10 bağırsaktaki basit yangıları ve
Th17’yi baskılar.
• M hücrelerin ve IgA’nın lümende mukoza
üstünden sağladığı antijenleri alan makrofajlar, B2
hücrelerinin düzenli özgül IgA üretmesini
sağlarlar.
Bağırsak mukozasındaki hücreler steril
alanlardakinden farklı olarak bir baskılanma altındadır
Bağırsakta İmmün Yanıt
• Mukus mimarisi veya mikrobiyota tür oranı değiştiğinde
enterositlerin aralarından fırsatçı enfeksiyon ajanları içeri sızar.
Enterosit proinflamatuvar salgılayarak stres bildirir, lezyon gelişir.
• Durumu algılayan Treg IL10 üretimini azaltır. Bu ortamda dendritik
hücre aktiflenerek IL6 ve IL12 üretir.
• Aktiflenen T hücreleri IFN-gama salgılar ve Th17 hücrelerini aktifler.
Yangı, dolaşımdan nötrofilleri çağırır.
• Gelen nötrofiller tuzak kurarak fırsatçı enfeksiyon ajanlarını yok
eder.
• Atıklar makrofajlar tarafından temizlenir. Lezyon tamir edilerek
enterosit bariyeri normal haline döndürülür.
• Treg yine IL10 salgılamaya başlar.