nefroloj*dde kl*n*k eczacının rolü

Doç. Dr. Mesut Sancar
Marmara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi
Klinik Eczacılık Anabilim Dalı
Klinik eczacılık, ACCP’ye göre eczacılığın icra
edildiği her alanda akılcı ilaç kullanım (AİK)
bilimi ve uygulamasıyla ilgilenen eczacılık alanı
olarak tanımlanmaktadır.
2/46

DSÖ’nün ilk olarak 1985 yılında NairobiKenya’da tanımladığı AİK, bireylerin klinik
bulgularına ve bireysel özelliklerine göre;
doğru ilacı, uygun süre ve dozda, en düşük
maliyetle ve kolayca sağlayabilmeleridir.
DSÖ: Dünya Sağlık Örgütü
3/46

İlaç kaynaklı problemleri saptar
 Bunların en sık görülenleri:
▪ İlaç seçimi ve dozlam hatası, ilaç-endikasyon uyumsuzluğu
ve yetersiz izlem

Bu problemlerin ortadan kaldırılması için çalışır
 Önerilerde bulunur
 Sorumluluk alır
 İzlem yapar
4/46
İlaç kaynaklı problemlerin önlenmesi ve
çözülmesinde, özel eğitim almış ve
klinik deneyimi olan eczacıların direkt
olarak hasta bakımında yer alması
gerekir.
Semin Dial, 15(1):45-9.,2002
5/46







Eş zamanlı hastalık varlığı >3
Son 12 ayda 4 veya daha fazla ilaç rejim
değişikliği
İlaç tedavisinde 5 veya daha fazla ilacın yer
alması
Günde 12 veya daha fazla ilaç dozunun
kullanılması
Hastalarda uyunçsuzluk öyküsü
Terapötik izlem gerektiren ilaç kullanımı
Diyabet varlığı
Am J Kidney Dis, 46(4):669-80, 2005
6/46





Güvenilir ilacın seçiminde danışmanlık yapması
Uygun ilaç dozunu ayarlaması
İlaç kaynaklı nefrotoksisiteyi önlemesi
İlaç tedavisi hakkında hasta eğitimi vermesi
Tedavi hedeflerine ulaşıldığını kontrol etmesi
ve bu amaca uygun olarak hasta uyuncunu
sağlaması
Am J Kidney Dis, 45(6):1105-18. 2005
7/46




Kan basıncı hedeflerine ulaşılması
Diyabet hastalarında glisemik hedeflere
ulaşılması
Proteinüri, anemi ve sekonder
hiperparatiroidizm gibi komplikasyonların
erken tespiti ve hastaların yönlendirilmesi
Lipid hedeflerine ulaşılması
Am J Kidney Dis, 45(6):1105-18. 2005
8/46
Klinik eczacılar farmakokinetik, ilaç
etkileşimlerinin mekanizması ve
farmakodinami konularında yeterli bilgi ve
deneyime sahip olduklarından doktorlara
KBY hastalarında ilaçların doz ayarı için
yardımcı olabilirler.
Ann Acad Med Singapore 2009;38:1095-103
9/46

Çeşitli nedenlerle KBY hastalarında mide pH’sı
yükselir.
 Fosfat bağlayıcılar, antasit, H2 blokörleri, PPİ
 Ketokonazol, demir sülfat, furosemid gibi ilaçların
biyoyararlanımı azalır.

Birçok KBY hastası gastropareziden ve
dolayısıyla gecikmiş mide boşalmasından
yakınır.
 Bu durum birçok ilacın absorbsiyonunu etkilemezken;
kısa etkili olan sülfonilüreler için önemlidir.
10/46

KBY hastalarında görülen hipoalbuminemi
durumunda asidik yapıdaki ilaçların serbest
fraksiyonları ve dolayısıyla ilaç düzeyleri artabilir.
 Fenitoin, varfarin, salisilatlar, barbituratlar,
penisilinler, sefalosporinler, furosemid ve valproik asit.

KBY hastalarında alfa-1 asit glikoprotein miktarı
arttığı için bazı alkali ilaçların dozunu azaltmak
gerekebilir.
 Propranolol, morfin, oksazepam, vankomisin
11/46



Böbrek hastalığında yapılacak herhangi bir
doz ayarlamasında gerekli dozu hesaplamak
için kreatinin klerensi kullanılabilir.
Çünkü ilacın renal klerensi, kreatinin klerensi
ile doğru orantılıdır.
Glomerüler filtrasyon hızını (GFR) tahmin
etmede kullanılan kreatinin klerensi CockroftGault formülü ile hesaplanır.
12/46
eGFR:
(140-yaş) x ağırlık (kg)
x (0,85 kadınsa)
72 x serum kreatinin (mg/dl)
Obez hastalarda İdeal VA
kullanılmalıdır.
Ann Acad Med Singapore 2009;38:1095-103
13/46
eGFR: 186 x Sr Kreat-1.154 x Yaş-0.203 x Cinsiyet x Irk
Cinsiyet: Kadınsa x 0,742
Irk: Siyah ırktan ise x 1,212
MDRD eGFR’nin hesaplanmasında yeni bir yöntemdir.
Çocuklarda, hamilelerde, 70 yaş üstü hastalarda ve diğer
ırklarda validasyon çalışmaları yeterli değildir.
<60 ml/dak / 1.73 m2 olanlarda daha spesifik sonuçlar
verir.
Ann Acad Med Singapore 2009;38:1095-103
Kidney International (2011) 80, 1122–1137
14/46
eGFR:
141 x min(Scr/κ,1)α x max(Scr/κ, 1) -1.209 x 0.993Yaş x
1.018 [kadınsa] x 1.159 [siyah ırktansa]
K=kadınlar için 0.7, erkekler için 0.9
a= kadınlar için -0.329, erkekler için -0.411
min=Scr/K minimumu ya da 1,
max=Scr/K maksimumu ya da 1
MDRD formülündeki sınırlama burada çözülmüştür.
Ann Intern Med 150(9):604-12. (2009)
Kidney International (2011) 80, 1122–1137
15/46
eGFR:
(k x Boy)
Crserum
k
Infant (DVA < 1 yaş)
0.33
Infant (Term < 1 yaş)
0.45
Çocuk veya Adolesan Kız
0.55
Adolesan Erkek
0.70
Schwartz GJ, Gauthier B. J Pediatr 1985 Mar;106(3):522-6
16/46
17/46
18/46
19/46
Doz Ayarı
Dozun
azaltılması
Doz aralığının
uzatılması
20/46
Dozunun %60 ve üstü böbrek tarafından elimine
olan ilaçlar için
Doz Ayarı

GFR 30-60 ml/dak olanlarda
Hafif Düzeyde Doz Ayarı
GFR 15-30 ml/dak olanlarda
Orta Düzeyde Doz Ayarı
GFR <15 ml/dak olanlarda
Önemli Düzeyde Doz Ayarı
21/46
American Hospital Formulary System Drug Information
22/46
Lexicomp
23/46