(Ketiapin Devam) Farmakokinetik

(Klozapin Devam)
Kullanım özellikleri:
• 2 gün veya daha uzun süre tedaviye ara verilirse tekrar düşük
dozdan başlanmalı ve yavaş artırılmalıdır.
• 550 mg/gün üzerindeki dozlarda nöbet riskini azaltmak için
antikonvülzan ilaç eklenmesi gerekebilir.
• Doz, haftada 100 mg veya düşük olacak şekilde çok yavaş
azaltılsa bile,, ribound psikoz tekrar ortaya çıkabilir.
• 25-75 mg/gün ile tedaviye başlanır. 300-450 mg‘ dek doz
artırılır. Maksimum önerilen doz 900 mg/gündür.
• Hamilelik Risk kategorisi B dir. Klozapinin anne sütüne geçip
geçmediği bilinmemektedir.
Risperidon
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Şizofrenide
Şizofrenide relapsı geciktirmek için
Diğer psikotik bozukluklarda
Akut mani/karma mani (oral monoterapi ve lityum yada
valproata ilave)
Bipolar koruma
Bipolar depresyon
Demansta davranışsal bozukluklar
Çocuklar ve ergenlerdeki davranışsal bozukluklar
Impuls kontrolüyle ilişkili sorunlarla ilgili bozukluklar
(Risperidon Devam)
Farmakokinetik:
• GIS den iyi emilir. Besinler emilim hızı ve miktarını etkilemez.
• 9 hidroksi risperidon metaboliti olup aktiftir.
• Oral alımdan sonra plazma tepe konsantrasyonuna 1 saatte
ulaşır.
• Yarı ömrü hızlı metabolizer gurupta 3, yavaş metabolizer
gurupta 21 saattir.
• Kararlı kan konsantrasyonuna hızlı metabolizer gurupta 1 günde,
yavaş metabolizer gurupta ise 5 günde ulaşılır.
• Risperidon ve 9 hidroksi risperidonun yaklaşık eşit etkinliğe
sahip olması konsantrasyonlarının toplanmasını mümkün kılar.
• Toplam eleminasyon yarı ömrü 20 saattir.
• Aktif metabolit varlığı nedeniyle günde tek doz verilebilmektedir.
(Risperidon Devam)
Yan etkileri:
• Diyabet ve dislipidemi
• Doza bağımlı ekstrapiramidal semptomlar
• Dozla ilişkili hiperprolaktinomi
• Nadir geç diskinezi (konvansiyonel antipsikotiklerle karşılaştırılınca daha
düşük risk)
• Baş dönmesi, uykusuzluk, baş ağrısı, anksiyete, sedasyon,bulantı,
kabızlık, karın ağrısı, kilo artış
• Demansla ilişkili psikozu olan yaşlı hastalarda serebrovasküler olaylar
ve ölüm riskinde artış
• Nadiren nöroleptik malign sendrom (konvansiyonel antipsikotiklerle
karşılaştırılınca daha düşük risk)
• Nadiren nöbetler
(Risperidon Devam)
Kullanım özellikleri:
• Uzun etkili risperidon iki haftada bir derin gluteal intramusküler
enjeksiyonla uygulanabilir.
• Oral antipsikotik tedavisi ilk uzun etkili risperidon enjeksiyonuyla verilir,
3 hafta süreyle devam edilir ve sonrasında kesilir.
• Uzun etkili risperidonda önerilen maksimum doz iki haftada bir 50
mg’dır.
• Uzun etkili risperidonun titrasyonu 4 haftadan daha kısa sürede olmaz.
• Uzun etkili risperidonun iki farklı dozu aynı uygulamada kombine
edilmemelidir.
• Olağan Doz Aralığı: Akut psikoz ve bipolar bozukluk için 2-8 mg/gün
oral, çocuklar ve yaşlılar için 0.5-2.0 mg/gün oral dir.
• Hamilelik Risk kategorisi C dir. Anne sütüne geçip geçmediği
bilinmemektedir.
Olanzapin
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Şizofreni
Şizofrenide akut ajitasyonda (intramuskuler)
Akut mani/karma mani (monoterapi ve lityum ya da
valproata ek olarak)
Bipolar koruma
Bipolar I manide akut ajitasyon (intramuskuler)
Bipolar depresyon (fluoksetin ile kombine)
Diğer psikotik bozukluklarda
Antidepresanlara yanıtsız unipolar depresyon
Demanstaki davranış bozukluklarında
(Olanzapin Devam)
Farmakokinetik:
• Metabolitleri inaktiftir.
• Ana ilacın yarı-ömrü 21-54 saattir.
• CYP450 1A2 inhibitörleri ile birlikte verildiğinde doz
azaltılmalı(ör; fluvoksamin); CYP450 1A2 indükleyicileriyle
birlikte verildiğinde dozu arttırılmalıdır (ör; sigara içilmesi,
karbamazepin) .
• 5-HT 2a antagonizması dopamin antagonizmasından daha
yüksektir. 5-HT 2a reseptörlerini 5 mg / gün dozunda bile
doygunluk düzeyinde bloke eder.
• D2 bağlanması dozla artar. 5mg / gün dozlarında %43- 80 iken,
30-40 mg da % 83-88 dir.
(Olanzapin Devam)
Yan etkileri:
• Diyabetes mellitus ve dislipidemi riskinde artış
• Baş dönmesi, sedasyon
• Ağız kuruluğu, konstipasyon, dispepsi, kilo artışı
• Periferik ödem
• Eklem ağrısı, sırt ağrısı, göğüs ağrısı, ekstremite ağrısı, anormal yürüme,
ekimoz
• Taşikardi
• Sıklıkla doz titrasyonu sırasında ortostatik hipotansiyon
• Nadiren geç diskinezi (konvansiyonel antipsikotiklere kıyasla çok daha
düşük risk)
• Güneş ışığına maruziyette nadiren döküntü
• Nadiren nöroleptik malign sendrom
• Nadiren nöbetler
• Demansla ilişkili psikozu olan yaşlı hastalarda artmış ölüm riski ve
serebrovasküler olaylar
(Olanzapin Devam)
Kullanım özellikleri:
• Günlük 5-10 mg tek doz oral başlayıp, istenilen etkinliğe ulaşıncaya kadar
haftada bir 5 mg arttır.Önerilen doz aralığı 5-30 mg / gündür.
• İntramuskuler form için önerilen başlangıç dozu 5- 10 mg; ikinci 5-10 mg’lık
enjeksiyon ilk injeksiyondan 2 saat sonra uygulanabilir; maksimum günlük
olanzapin dozu 20mgdır, 24 saat içinde 3 enjeksiyondan daha fazla
yapılmamalıdır.
• Oral formun hızlı kesilmesi psikozun alevlenmesine ve semptomların
kötüleşmesine neden olabilir.
• IM formunu kullanan hastalar hipotansiyon açısından yakından izlenmelidir.
• İntramuskuler formunun genelde parenteral benzodiazepinlerle birlikte
uygulanması önerilmemektedir; eğer hastaya parenteral benzodiazepin
verilecekse intramuskuler olanzapini takiben en azından 1 saat sonra
uygulanmalıdır.
• Hamilelik Risk kategorisi C dir. Anne sütüne geçip geçmediği bilinmemektedir.
Amisülpirid
•
•
•
•
•
Şizofreni ve Distimide kullanılır.
Amisülpirid D2-D3 gurubu için yüksek seçicilik gösteren bir
ilaçtır.
Limbik reseptör affinitesi striatal alandakilere göre 3 kat daha
fazladır. Postsinaptik limbik D2-D3 reseptörlerini bloke eder. Bu
özelliği ile pozitif belirtilerde etkili olur.
Düşük dozlarda presinaptik D2- D3 reseptörlerini bloke ederek
dopaminerjik iletimi artırır. Böylece düşük dozlarda negatif
semptomları düzeltir.
Düşük dozlarda presinaptik blok belirgin olurken, yüksek
dozlarda postsinaptik blok belirginleşir.
(Amisülpirid Devam)
Farmakokinetik:
• Eliminasyon yarılanma ömrü yaklaşık 12 saattir.
• Büyük oranda değişmeden atılır.
• Levodopanın ve dopamin agonistlerinin etkilerini azaltır.
• Antihiperstansif ilaçların etkililiğini artırır.
• QTc uzamasına neden olan ilaçlarla birlikte kullanımında QTc
uzamasını artırır.
• Amisülpiridin plazma düzeyini çok az ilacın etkilediği
düşünülmektedir.
(Amisülpirid Devam)
Yan etkileri:
• Ekstrapiramidal semptomlar
• Galaktore, amenore
• Atipik antipsikotikler diyabet ve dislipidemi riskini artırabilir, ama
amisülprid ile ilişkili olan nedenler bilinmemektedir.
• Uykusuzluk, sedasyon, ajitasyon, anksiyete
• Kabızlık, kilo alma ve nadiren geç diskinezi
• Nadiren görülen nörolepetik malign sendrom
• Nadir nöbetler
• Doza bağımlı QTc uzaması
(Amisülpirid Devam)
Kullanım özellikleri:
• Şizofreninin negatif semptomları için etki düşük dozlarda başlarken, pozitif
semptomları için etki yüksek dozlarda ortaya çıkar.
• Düşük doz kullanan hastalar günde tek doz kullanmalıdırlar.
• Distimi ve depresyon için sadece düşük dozları kullanılır.
• Doza bağımlı QTc uzaması (>800 mg/gün) dikkatli kullanmayı
gerektirir.Amisülprid böbrek yetmezliği olan hastalarda birikebilir. Bu nedenle
QTc uzamasını engellemek için dozu azaltma veya başka bir antipsikotiğe geçme
yoluna gidilmelidir.
• Ayrıca Amisülprid doza bağımlı olarak QTc intervalini uzattığından bradikardisi
olan hastalarda veya bradikardi yapan ilaçları kullanan kişilerde ,hipokalemisi
olan hastalarda veya hipokalemiyi indükleyen ilaçları kullanan kişilerde dikkatle
kullanılmalıdır.
• Alkol yoksunluğu sendromu yaşayan veya nöbet öyküsü olan hastalarda nöbet
eşiğini düşürebileceğinden dikkatle kullanmalıdır.
• Önerilen doz aralığı negatif belirtiler için 50-300 mg/gün, pozitif belirtiler için
400-800 mg/gündür.
• Hayvan çalışmalarında teratojenik etkisi gösterilmemiş olmasına rağmen
gebelikte kullanılması tavsiye edilmez.
Ketiapin
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Akut mani (monoterapi veya lityum yada valproata
yardımcı olarak)
Diğer psikotik bozukluklar
Bipolar koruma
Bipolar depresyon
Karma mani
Demanstaki davranış bozuklukları
Parkinson hastalığı ve Lewy cisimcikli demanstaki davranış
bozuklukları
Parkinson hastalığında levodopa tedavisine bağlı psikoz
Çocuk ve ergenlerdeki davranış bozuklukları
Dürtü kontrolü sorunları ile ilişkili bozukluklar
Tedaviye dirençli şiddetli anksiyete
(Ketiapin Devam)
Farmakokinetik:
• Metabolitleri inaktiftir.
• Ana ilacın yarı ömrü 6-7 saattir.
• CYP450 3A inhibitörleri ve CYP450 2D6 inhibitörleri ketiapin
klirensini azaltabilir ve böylece ketiapinin plazma düzeylerini
arttırabilirler, ancak pratikte genellikle ketiapin dozunun
azaltılması gerekmez.
• Pulsatil dopamin salınımına neden olur.Blokaj da aralıklıdır.Bu
nedenle prolaktin salgısını artırmaz.
• Doza bağlı olarak toplam ve serbest T 4 düzeyini düşürür.Bu
etkisi 2- 4. haftalarda en yüksek olmakta daha sonra normale
dönebilmektedir.
(Ketiapin Devam)
Yan etkileri:
• Diyabet ve dislipidemi riskini arttırabilir.
• Sersemlik hissi, sedasyon
• Ağız kuruluğu, konstipasyon, dispepsi, karın ağrısı, kilo artışı
• Taşikardi
• Ortostatik hipotansiyon, genellikle başlangıçtaki doz titrasyonu
sırasında görülür.
• Teorik geç diskinezi riski
• Nadiren nöroleptik malin sendrom
• Nadiren nöbetler
• Demansa bağlı psikozu olan yaşlı hastalarda serebrovasküler
olay riskinde artış
(Ketiapin Devam)
Kullanım özellikleri:
• Ketiapin başlanmasından önce ve başlanmasından sonraki her 6 ayda
bir katarakt açısından muayene olunmasını önerilmekle birlikte klinik
pratikte gerekli değildir.
• Aspirasyon pnömonisi için risk taşıyan hastalarda, ketiapin ile disfaji
bildirilmiş olduğundan dikkatli kullanılmalıdır.
• Priapizm bildirilmiştir.
• Bilinen kardiyovasküler hastalığı, serebrovasküler hastalığı olan
hastalarda dikkatli kullanılmalıdır.
• Hipotansiyona yatkınlık yaratan durumları (dehidratasyon, aşırı ısınma)
olan hastalarda dikkatli kullanılmalıdır.
• Önerilen doz aralığı , negatif belirtilerdeki etkinliği 300 mg/ gün de
başlar;pozitif belirtiler için 150-750 mg / gün olup maksimum doz 1200
mg/ gündür.
• Hamilelik Risk kategorisi C dir. Anne sütüne geçip geçmediği
bilinmemektedir.
Aripiprazol
•
•
•
•
•
•
•
•
Şizofreni
Akut mani / Karma mani
Bipolar koruma
Bipolar depresyon
Diğer psikotik bozukluklar
Demansta davranış bozuklukları
Çocuklarda ve ergenlerde davranış bozuklukları
Dürtü kontrol problemlerine bağlı bozukluklar
(Aripiprazol Devam)
Farmakokinetik:
• Esas olarak CYP450 2D6 ve CYP450 3A4 tarafından metabolize
edilir.
• Ortalama eliminasyon yarı ömrü 75 saat (aripiprazol) ve 94
(majör metabolit dehidro-aripiprazol) saattir.
• Parsiyel agonistik etkisi vardır.
• Hiperdopaminerjik durumda antagonist, hipodopaminerjik
durumda ise agonist gibi davranır.
• Yüksek D3 aktivitesi vardır.
(Aripiprazol Devam)
Yan etkileri:
• Baş dönmesi, uykusuzluk, akatizi, aktivasyon
• Mide bulantısı, kusma
• Ortostatik hipertansiyon, başlangıç dozları sırasında
• Kabızlık
• Başağrısı, halsizlik, sedasyon
• Teorik geç diskinezi riski
• Nadiren nöroleptik malign sendrom
• Nadir olarak nöbet
• Demansla ilişkili psikozlu yaşlı hastalarda serebrovasküler
hastalık riskinde artma
(Aripiprazol Devam)
Kullanım özellikleri:
• Hipotansiyona eğilimi olan hastalarda dikkatli kullanılmalıdır.
• Disfaji gelişme riski nedeniyle ve aspirasyon pnömonisi riski olan
hastalarda aripiprazol dikkatli kullanılmalıdır.
• Titrasyonu gerekmez.
• Oral alımdan sonra iyi emilir.
• Yemeklerden bağımsız şekilde alınabilir.
• Kararlı duruma 2 hafta içinde gelir.
• Diğer antipsikotiklerin birçoğundan daha az kilo aldırır. Diyabet ya da
dislipidemi riski yoktur ama yine de takip gereklidir.
• Önerilen doz aralığı 15-30 mg / gündür.
• Hamilelik Risk kategorisi C dir. Anne sütüne geçip geçmediği
bilinmemektedir.
Ziprasidon
•
•
•
•
•
•
•
•
Şizofreni
Şizofrenide akut ajitasyonda (intramuskuler)
Akut/karma mani
Diğer psikotik bozuklukklar
Bipolar koruma
Demanstaki davranış bozukluklarında
Çocukluk ve ergendeki davranış bozukluklarında
Dürtü kontrol bozukluğu ile ilgili problemlerde
(Ziprasidon Devam)
Farmakokinetik:
• Ortalama yarı ömür 6,6 saattir. Denge düzeyine 1-3 günde ulaşır.
• Parenteral formun en yüksek plazma seviyesine ulaşma süresi 5 mg /
IM için yarım saat, 10- 20 mg / IM dozunda 40 dakikadır.
• Protein bağlanma oranı %99 dur. Gıdalarla birlikte alımı emilimini %
100 ‘e dek artırır.
• CYP 450 3A4 ile metabolize edilir.
• Güçlü 5-HT2a antagonistidir. Bu reseptörü D2 reseptörüne oranla 11
kat daha fazla bloke eder. Bu özelliği ile negatif belirtilere etkinliği fazla
olup EPS yapıcı etkisi de yok yada çok azdır.
• 5-HT 1a agonistidir. Bu özelliği ile kortikal alanlarda dopamin salınımına
neden olarak negatif belirtileri azaltır. 5-HT 1a üzerindeki etkisi
nedeniyle ciddi bunaltı giderici etkisi vardır. Affektif belirtiler üzerine
etkisi dozla artmaktadır.
• D1 antagonist özelliği olan tek AP tir.
(Ziprasidon Devam)
Yan etkileri:
• Baş dönmesi, ekstrapiramidal yan etkiler, sedasyon ve yüksek
dozlarda distoni.
• Bulantı, ağız kuruluğu
• Asteni, deride raşlar
• Nadiren geç diskinezi
• Ortostatik hipotansiyon
• Nadiren nöroleptik malign sendroma yol açar.
• Nadiren nöbet
• Demansa bağlı psikozu olan yaşlı hastalarda artmış
serebrovaskuler olay riski.
• Kilo alımı alışılmadık bir durumdur.
(Ziprasidon Devam)
Kullanım özellikleri:
• Ziprasidon diğer bazı antipsikotikleren daha fazla QTc uzamasına yol
açar.
• Hipotansiyon oluşabilecek durumda (dehidratasyon, terleme) olan
hastalarda dikkatli kullanılmalıdır.
• Priapizm oluşturduğu belirtilmiştir.
• Disfaji gelişme riski nedeniyle , ziprasidon aspirasyon pnömonisi riski
olan hastalarda dikkatli kullanılmalıdır.
• Önerilen doz aralığı 80-160 mg/ gün dür. Zorunlu hallerde 240 mg /
gün kullanılabilir. IM form için ise, her 2 saatte 10 mg lık doz, her 4
saatte bir 20 mg lık doz uygulanabilir, maksimum günlük doz 40
mg/gün olup ardarda 3 günden fazla kullanılmamalıdır.
• Hamilelik Risk kategorisi C dir. Anne sütüne geçip geçmediği
bilinmemektedir.
Sertindol
Farmakokinetik:
• Plazma proteinlerine % 99.5 oranında bağlanır.
• Yarı ömrü 3 gündür.
• Antiasitlerle en yüksek plazma düzeyi hafif düzeyde azalır.
• Gıdalarla alımında en yüksek düzeye ulaşma süresi uzar.
• CYP 2D6 ve 3A4 ile metabolize olur.
• Metabolitleri inaktiftir.
(Sertindol Devam)
Yan etkileri:
• Nazal konjesyon, ejekülasyon sorunları, baş dönmesi, ağız
kuruluğu, somnolonas, hafif kilo alımı
• SGPT yüksekliği
• QTc aralığında uzama: Başlangıçta, her doz artırımı öncesi ve
sonrası, uzun kullanımda 3 ayda bir EKG çekilmelidir. QTc
erkeklerde 450 msn, kadınlarda 470 msn üzerinde ise,
hipomagnezemi ve hipokalsemisi olanlarda kullanımı
kontrendikedir.
(Sertindol Devam)
Kullanım özellikleri:
• Sedasyon yapmaz, anksiyete gidericidir.
• Günlük tek doz verilir.
• Böbrek yetmezliğinde emilimi değişmez, Karaciğer yetmezliğinde
atılımı yavaşlar.
• Fluoksetin ve Paroksetin ile birlikte kullanımında plazma
konsantrasyonu artar.
• Yüksek oranda CYP 3A4 ile metabolize olduğundan ,
ketakonazol, eritromisin, diltiazem ve verapamil gibi bu enzimin
güçlü inhibitörleri ile kullanımı kontrendikedir.
• Yaşlılarda ve kalp hastalarında doz yavaş artırılmalıdır.
• 4 mg/ gün ile tedaviye başlanır. 3-4 günde bir 4 mg artırılır,
günlük doz 12-20 mg dır.
Depo Antipsikotikler
•
•
Depo AP lerin % 10-20 kadarı enjeksiyondan hemen sonra kana
karışır. Depo ilaçların enjeksiyondan sonraki absorbsiyonları,
bireyler arasında ve aynı bireyde farklı enjeksiyonlarda değişiklik
gösterir. Emilim ayrıca AP ilacın tipine, uygulanan doza, dozlar
arası intervale, AP ile birlikte verilen yağın tipine bağlı olarak
değişir.
Haloperidol dekanoatın farmakokinetik özellikleri diğerlerinden
daha üstündür. Birkaç gün içinde maksimum kan düzeyine
ulaştığı gibi, maksimal düzey ile minimum düzey arasında büyük
farklılıklar yoktur. Kararlı kan düzeyine birkaç ay içinde ulaşır.
(Depo Antipsikotiklere Devam)
•
•
Flufenazin dekanoat da ise enjeksiyondan sonra kanda kademeli
yükselme ve peşinden hızlı bir düşme görülür. Bazı kişilerde
maksimum kan düzeyi, minimum kan düzeyinin 10 katına
erişebilir. Tek enjeksiyondan sonra yarılanma ömrü 7-10 gün,
tekrarlayan enjeksiyonlarda ise 14 gün kadardır.
Uzun etkili risperidonda tipik maksimum etkinlik iki haftada bir
25-50 mg’da görülür; önerilen maksimum doz iki haftada bir 50
mg’dır. Uzun etkili risperidonun titrasyonu 4 haftadan daha kısa
sürede olmaz. Uzun etkili risperidon iki farklı dozu aynı
uygulamada kombine edilmemelidir.
Antipsikotiklerle Tedavi
•
•
•
Akut dönem tedavisi: Hastalığın belirgin ve ön plandaki semptom ve
belirtilerini ortadan kaldırmayı hedefler ve 4-6 hafta sürer.
İdame tedavisi : Akut tedavi sırasında elde edilen en üst düzey iyilik
halinin ortaya çıkışı ile birlikte başlar, bu iyilik halinin sürdürülmesinin
amaç edinir ve bir önceki hastalık epizodundan daha kısa olmaz. Bu
sürenin sonunda iyilik hali artık stabil hale gelmiştir. İdame
tedavisinden sonraki dönemde yürütülen tedaviye profilaktik tedavi
denir.
Profilaktik tedavi: Yeni bir atağın gelmesini engelleyicidir. Bu
dönemde tedavi bırakılsa bile semptomlarda yatışma kararlı ve kalıcı
hale geldiğinden hemen relaps görülmez. Dozlar idame tedavisinden
daha düşüktür.
Antipsikotik Tedaviye Dirençli
Şizofrenide Farmakoterapi
•
•
•
•
Tedaviye dirençlilik kavramının tanımı çok değişik şekillerde
olabilmektedir. Ancak çoğunlukla, en az 3 dönem 2 ayrı kimyasal
guruptan antipsikotiği 6 şar hafta süreyle ve 1000 mg/gün
klorpromazine eşdeğer dozda kullanılmasına rağmen cevap
alınamamışsa bu hastayı tedaviye dirençli saymak gerekir.
Son 5 yılda islevselliğin bozuk oluşu
Konvansiyonel ilaçların yan etkilerini tolere edememe
BPRS puanının 45 olması ve tedaviyle puanda %20 den az
düzelme sağlanması veya puanın 35 in altına inmemesi
• Bu hastalarda tedavi programı nasıl olmalıdır?
• Doz yükseltilebilir.
• İlaç değiştirilir. Bunun için en az 3 hafta daha çok da 6
•
•
•
hafta beklenmeli ve ilaç dozu yavaş yavaş azaltılıp
kesilmelidir.
Depo ilaçlar denenir.
Ek tedavi
Klozapin
Koruyucu Antiparkinsonyen İlaç
Kullanımı
Dünya Sağlık Örgütünce görüş birliği sağlanan ilkeler şunlardır:
• Geç diskineziye yatkınlık yaratırlar.
• Otonomik yan etkileri vardır.
• Öldürücü hipertermik olayların gelişimini kolaylaştırır.
• Yüksek dozda psikoza neden olur.
• Belleği olumsuz etkiler.
• Öfori etkisi nedeniyle kötüye kullanımı olabilir.
• AP ilaçların kan seviyesini düşürür. EPS göstermeyen olgularda
gereksizdir.
DUYGUDURUM DENGELEYİCİLER
Lityum
•
•
•
•
•
•
•
Akut Mani
Bipolar Bozukluğun Profilaksisi
Bipolar Depresyonun Akut Tedavisi
Antidepresan Cevabın Güçlendirilmesi
Agresyon Tedavisi
Diğer Psikiyatrik Hastalıklar
Psikiyatri Dışı Hastalıklar
Etki Düzeneği
Lityumun etki düzeneği ile ilgili pek çok teori mevcuttur. Bunlar:
•
•
Uzun süreli lityum kullanımı tüberoinfundubüler yolda dopamin
düzeyini ve dönüşümünü artırır. Dopamin reseptör aşırı
duyarlılığı azalır. Bu özelliği nedeniyle geç diskinezi tedavisinde
kullanılabileceği söylenmektedir.
Hipokampüs gibi bazı beyin bölgelerinde serotonin salınımını
artırır. Bu durumu olasılıkla triptofan geri emilimini ve
postsinaptik serotonin reseptörlerinde etkinliği artırarak yapar.
Bu etkileri ile bir serotonin agonisti olarak işlev görür. Bu
gözlemlerden yola çıkarak serotonin agonistlerinin antimanik
etkilerinin olabileceği düşünülmektedir.
•
•
Lityum geribildirim düzeneği ile Noradrenalin salınımı azaltır.
Uzun süreli kullanımda ise artar. Bu durumun AD etkinliğe
katkıda bulunduğu düşünülmektedir.
Lityum alyuvarlarda asetilkolin düzeyini artırır. Bu durum
duygudurum bozuklukları için kolinerjik - adrenerjik denge
görüşüne uymaktadır. Kolinerjik etkinliğin NA etkinliğe göre
azlığı maniye, bunu tersi ise depresyona neden olur .
•
•
•
•
•
Lityum GABA etkisini artırır.
Lityum uzun süreli tedavide hipokampal alanda GABA
upregülasyonuna neden olur. Ancak hipotalamusta GABA bağlanım
bölgelerini azaltır. Bu gözlemler duygudurum düzenleyicilerin
beynin farklı bölgelerinde farklı etkide bulunduğunu
göstermektedir.
İkincil mesaj taşıyıcılarının işlevini etkiler.
Gen ifadelerinde değişiklik yapar.
Uyku uyanıklık siklüsünde yavaşlama yaparak ritim bozukluğunu
düzeltir.
(Lityum Devam)
Farmakokinetik:
• 300 mg lık kapsüllerin içinde 8-12 miliekivalan lityum mevcuttur.
• Ağızdan alındıktan sonra kolayca ve tam olarak emilir.
• Na ve K iyonlarından farklı olarak hücre membranından geçişte
bir seçicilik göstermez ve toplam vücut suyu alanında eşit
dağılım gösterir.
• Beyne geçişinde bir engel yoktur. Kan - beyin arasındaki denge
24 saat içinde kurulur.
• Hemen tümüyle böbreklerden atılır. Glomerüler filtrata geçen
kısmının % 70-80 i nefronun proksimal renal tübüllerinden ve
Henle kulpundan geri emilir. Ancak distal tübüllerden hemen
hemen hiç emilmez (Na ise emilir).
•
•
•
Proksimal geri emiliminde lityum ile Na yarışır, ancak distal
emilimde bu yarış olmaz. Bu nedenle Na eksikliğinde lityum
toksisitesi gelişebilir.
Lityumun renal atılımı ilk birkaç saatte en yüksek seviyededir.
Daha sonra renal atılım yavaşlar.
Lityumun vücuttaki ortalama yarı ömrü yaşla birlikte artar.
Lityumun ortalama yarı ömrü gençlerde 18- 20 saat iken,
yaşlılarda 36 saate dek uzayabilir. Emilen lityumun çoğu idrarla
atılmasına rağmen, bir kısmı diğer vücut sıvılarında da bulunur.