Slayt 1 - İstanbul Büyükşehir Belediyesi
advertisement
KADIN VE AİLE SAĞLIĞI HİZMETLERİ İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ SAĞLIK VE SOSYAL HİZMETLER DAİRE BAŞKANLIĞI SAĞLIK VE HIFZISSIHHA MÜDÜRLÜĞÜ KOLESTEROL VE DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER BU EĞİTİMDE NELER PAYLAŞACAĞIZ? • • • • • • • • • Kolesterol nedir? Kolesterol Tipleri? Yüksek kolesterolün sakıncaları nelerdir? Kolesterol düzeyleri Kolesterol yüksekliğinin nedenleri Sigara Egzersizin kolesterol üzerindeki etkisi Beslenme Öneriler Kolesterol • Kolesterol beyin, sinirler, kalp, bağırsaklar, kaslar, karaciğer başta olmak üzere tüm vücutta yaygın olarak bulunur. • Kolesterol, dolaşım sisteminde bulunan bir lipittir (yağlı bir madde) ve ortaya çıkmasının iki temel nedeni vardır; – İlki kişinin beslenme tarzı. – İkinci nedense, karaciğer tarafından üretilen kolesteroldür. Kolesterolün Tipleri • LDL (Kötü huylu kolesterol) • HDL (İyi huylu kolesterol) LDL (Kötü huylu kolesterol) • Kan damarları duvarlarına girebilmek için yeterince küçüktürler ve damarlara zarar verirler. Kötü kolesterol olarak da adlandırılırlar. • Genelde kolesterol terimini duyduğumuzda ilk olarak kötü kolesterol aklımıza gelir. Bunun sebebi, LDL’nin damarlara düzenli olarak kolesterol taşımasıdır. • LDL kolesterolü yüksek seviyede olanlar damar sertliği ve kalp büyümesine ya da kalbe yeterli kanın ulaşmasına engel olan damar tıkanıklığı tehlikeleriyle karşı karşıyadırlar • LDL değerinin düşük olması gerekir. HDL (İyi huylu kolesterol) • HDL, fazla kolesterolün sindirim sistemi ile vücuttan atılması için karaciğere ulaşmasını sağlar. • HDL, damar tıkanıklığına ve kan dolaşımının yavaşlamasına neden olan kolesterolün vücuttan atılmasını sağladığı için iyi kolesterol olarak bilinir. • Düşük değerlerde olması gereken LDL’nin aksine, vücuttaki HDL değerlerinin yüksek olması sağlığımız için oldukça iyidir. Yüksek Kolesterolün Sakıncaları • Eğer kanda fazla miktarda kolesterol varsa bu kan damarlarında birikir ve kan damarlarının sertleşmesine, daralmasına (damar sertliği = arteroskleroz) yol açar. • Kalbi besleyen atardamarlarda (koroner arterler) kolesterol birikimi olursa göğüs ağrısı, kalp krizi gibi sorunlar oluşur. • Böbrek damarlarında kolesterol birikimi yüksek tansiyon ve böbrek yetmezliğine yol açabilir. Yüksek Kolesterolün Sakıncaları • Beyini besleyen boyun damarlarında kolesterol birikimi olması felçlere, konuşma bozukluklarına, dengesiz yürümeye, bilinç kaybına yol açar. • Bağırsağı besleyen damarları tıkayarak bağırsak ölümüne, göz damarlarını tıkayarak körlüğe, bacak damarlarını tıkayarak gangrene vs. yol açabilirler. Kolesterol Düzeyleri Düzey mg/dL Yorum <200 Düşük kalp hastalığı riski için arzulanan düzey 200-239 Sınırda yüksek risk >240 Yüksek risk Düzey mg/dl Yorum HDL >40 mg/dl İstenilen düzey HDL < 40 mg/dl kalp damar hastalıkları RİSKİ yüksek LDL< 130 mg/dl İstenilen düzey LDL > 130 mg/dl kalp damar hastalıkları RİSKİ yüksek Kolesterol yüksekliğinin nedenleri • • • • • • • Kalıtım Kilo Hareketsiz yaşam tarzı Yaş ve cinsiyet Alkol kullanımı Stres Sigara Kolesterol yüksekliğinin nedenleri • • • • Yanlış beslenme Tiroid bezinin yetersiz çalışması, Karaciğer hastalıkları, Böbreğin mikrobik olmayan iltihabi hastalıkları, • Şeker hastalığı ve bazı ilaçlardır. Sigara • Sigara içenler yüksek kolesterol seviyeleri açısından risk grubundadırlar. • Sigara içenlerin damar duvarlarının yüzeylerinde düzensizlikler oluşur ve bu düzensiz yüzey daha çok yağ tutulumuna sebep olur. • Sigara içenlerde HDL-kolesterol miktarları yaklaşık olarak %15 azalmaktadır. Egzersizin Kolesterol Üzerindeki Etkisi-1 • Düzenli spor yapmak, bazı bireylerde HDL kolesterolün artmasını sağlar. Yüksek HDL seviyesi ise kalp hastalığı riskinin daha az olması anlamına gelir. • Fiziksel egzersiz, aynı zamanda kilo, şeker ve tansiyon problemleri yaşamanızı da önler. • Aerobik hareketleri kalp atışı ve nefes alıp verme hızınızı yükseltir. Egzersizin Kolesterol Üzerindeki Etkisi-2 • Yürüyüş, koşu ve yüzme gibi sporları düzenli olarak yapmak da kalbinize ve akciğerlerinize iyi gelir. • Kalp hastalıklarının en önemli sebeplerinden biri: Hareketsizlik! • Bahçeyle uğraşma, yürüyüş, temizlik yapmak ya da dans etmek gibi basit hareketler dahi, her gün düzenli yapıldığında kalp hastalığı riskinizi azaltır. Kolesterolde Beslenme-1 • Kolesterol düşürücü diyet uygulanırken dikkat edilmesi gereken önemli nokta, posalı besinlerin artırılması. • Posa, bitkilerin sindirilmeden atılan bitki duvarı kısmına denir. • Yulaf, arpa, pirinç kabuğundaki bulunan posanın karaciğerde kolesterol sentezini engelleyerek kan kolesterolünün düşürülmesinde etkili olduğu kanıtlandı. Posa kolesterolün vücuttan atılmasına yardımcı olduğu için daha çok tüketmeliyiz." Kolesterolde Beslenme-2 • Posa içeriği en yüksek doğal besin grubu baklagillerdir (kurufasulye, nohut, barbunya, soya). Bunları sert kabuklu yemişler, kepeği ayrılmamış tam tahıl ürünleri (buğday, yulaf ve çavdar), sebzeler (bezelye, taze fasulye, pırasa, ıspanak) ve kuru ve taze meyveler (ayva, armut, ham muz ve narenciye) izler. Öneriler • Sağlıklı Beslenme Daha az hayvansal (doymuş) yağ tüketin. • Alabildiğiniz en ince et dilimlerini satın alın. • Etten gözle görülebilen tüm yağları, ve tavuğun derisini ayırın. • Daha az hazır bisküvi, pastane ürünü ve kek tüketin. • Çoklu veya tekli doymamış yağlar açısından zengin yağ ve margarinleri tercih edin. Öneriler • Yemek pişirirken katı yağlar yerine ayçiçek yağı, mısırözü veya zeytinyağı gibi bitkisel yağlar kullanın. • Bu yağları ayrıca salatalarınıza sos olarak da kullanabilirsiniz. • Yağsız veya yarım yağlı süt, az yağlı yoğurt, ve az yağlı peynir gibi, düşük yağ içeren günlük ürünleri tercih edin. • Haftada en az 2 kez balık tüketmeye özen gösterin. • Bol bol meyve, sebze ve baklagil tüketin (mercimek ve fasulye gibi). Öneriler • Tam buğday ekmek gibi işlenmemiş karbonhidratları tercih etmeye özen gösterin. • Sigarayı bırakın. • Fazla kiloluysanız, kilo verin. • Hareketlenin. Her gün 30 dakikalık fiziksel aktiviteyi hedefleyin (bu süreç, üç adet 10'ar dakikalık seanslardan oluşabilir). Tempolu yürüyüş ideal olacaktır. Stresinizle başa çıkmayı ve rahatlamayı öğrenin.
