Slayt 1

AVRUPA BİRLİĞİ
İlk unsur:
Avrupa
Toplulukları
• AETAT
• AKÇB
İkinci
unsur:
Ortak
dışişleri ve
emniyet
politikası
Üçüncü
unsur:
Ulusal
adalet ve
içişlerinde
işbirliği
yapılması
• EURATOM
AVRUPA BİRLİĞİ’NİN YAPISI
Roma ve
Amsterdam
Çevre
&
Ekonomi
Siyasi
Kriterler
• Demokrasi
• Hukukun
Üstünlüğü
AVRUPA BİRLİĞİ
VE
Maastricht
Bölgesel
&
Siyasi
AVRUPA KONSEYİ
Ekonomik
Kriterler
İşleyen
Pazar
Ekonomisi
Topluluk &
Konsey
Mevzuatının
Benimsenmesi
• İnsan
Hakları
ÇEVRE KORUMA-KULLANMA DENGESİ
Member states of the EU
(year of entry)
Austria (1995)
Belgium (1952)
Bulgaria (2007)
Croatia (2013)
Cyprus (2004)
Czech Republic (2004)
Denmark (1973)
Estonia (2004)
Finland (1995)
France (1952)
Germany (1952)
Greece (1981)
Hungary (2004)
Ireland (1973)
Italy (1952)
Latvia (2004)
Lithuania (2004)
Luxembourg (1952)
Malta (2004)
Netherlands (1952)
Poland (2004)
Portugal (1986)
Romania (2007)
Slovakia (2004)
Slovenia (2004)
Spain (1986)
Sweden (1995)
United Kingdom (1973)
AB Genişleme Süreci
• Iceland: Iceland requested not to be regarded
as a candidate country
• Candidate countries (Still negotiating –
or waiting to start.)
•
•
•
•
•
Albania
The former Yugoslav Republic of Macedonia
Montenegro
Serbia
Turkey
• Potential candidates (They were
promised the prospect of joining when
they are ready)
• Bosnia and Herzegovina
• Kosovo*
Kurucu Anlaşmalar
• Kurucu anlaşmalarda çevre bahsine yer
verilmemiştir.
• AB çevre politikalarının çok eskilere
dayanan bir tarihi yoktur; ilk çevre eylem
programının yapıldığı 1973 yılına kadar
Topluluğun ortak bir çevre politikasından
söz etmek olanaklı değildi.
• 1971 Bakanlar Konseyi
• 1987 Avrupa Tek Senedi
Avrupa Tek Senedi
• “çevre kalitesinin korunması ve
iyileştirilmesinden, insan sağlığının
korunmasından, doğal kaynakların ussal
kullanımından, önleyici eylem ilkesinden,
çevresel tahribatın kaynağında
önlenmesinden, kirleten öder ilkesinden ve
çevre koruma gereklerinin Topluluğun
diğer politikalarının bir parçası olma
gereği”nden söz edilmektedir.
Maastricht Anlaşması
• Maastricht Anlaşması ekonomik faaliyetlerin uyumlu ve
dengeli gelişimini; sürdürülebilirliği olan, enflasyonsuz ve
aynı zamanda çevreyi korumaya yönelik politikalarla
büyümeyi;
• üye ülke ekonomilerinin uyum içinde birbirlerine
yaklaşmasını ve Avrupalılar için daha güçlü bir Birlik
olmayı hedeflemektedir.
• Bu hedefler, kararların vatandaşlara olabildiğince yakın
alınmasını ve AB’nin ancak ulusal ve yerel makamlardan
daha yetkin olacağı zamanlarda devrede olmasını
öngören ikincillik (subsidiarity) ilkesi üzerinde
anlaşılmasında etkili olmuştur.
• Antlaşma aynı zamanda şeffaflık, ekonomik ve sosyal
yakınlaşma ilkelerinin üzerinde de durmuştur:
Maastricht Anlaşması
• ortak bir çevre politikası oluşturulacağından söz
etmektedir. Antlaşma, ortak çevre politikasında
kökten değişiklikler getirmemiş, yalnızca kimi
konuları daha ayrıntılı biçimde düzenlemiş ya da
yeni konular üzerinde durmuştur.
• ticaret, endüstri, enerji, tarım, ulaşım ve turizm
dahil Birliğin diğer tüm ekonomik ve sosyal
politikalarının belirlenmesinde çevresel kaygılar
ön planda tutulacaktır.
Amsterdam ve Nice Anlaşmaları
• Avrupa Birliği kurucu antlaşmasını değiştiren 1997
Amsterdam Antlaşması’nın konumuz açısından önemi,
ortak çevre politikalarının “sürdürülebilir kalkınma”
yaklaşımı doğrultusunda belirlenmesidir.
• Genel çevre politikasında kökten değişikliğe gitmeyen
Amsterdam Antlaşması’nda Birliğin çevre konusundaki
etkisi artırılmak istenmiş, kimi konular da daha ayrıntılı
biçimde belirlenmiştir.
• Sözgelimi, bütün politika alanlarında çevresel kaygıların
göz önünde bulundurulması ve üye ülkelerin Birlik
düzenlemeleri dışında, kendi koşullarına uygun farklı
çevresel önlemler almaları durumunda Komisyonu
bilgilendirmeleri, bunlardandır.
• 2001 yılında imzalanan Nice Antlaşması’nda ise Birliğin
çevre politikasında herhangi bir yenilik öngörülmemiş,
yalnızca su kaynaklarıyla ilgili küçük bir değişiklikle
yetinilmiştir.
• Altıncı Çevre Eylem Planı
AB Çevre Politikası İlkeleri
• AB’nin ortak çevre politikasının gerekçesi olarak,
“Avrupa’da çevre üzerindeki baskının giderek
ağırlaşması; doğal kaynakların tükenme noktasına
gelmesi; sel, kuraklık, orman yangını gibi yıkımların
çoğalması; evlerden ve ulaşım araçlarından kaynaklanan
karbondioksit emisyonunun sürekli artış göstermesi;
özellikle kentsel yerleşim yerlerinde kirlilik ve gürültüden
dolayı yaşam kalitesinin düşmesi; her yıl yaklaşık iki
milyar ton atığın üretilmesi ve bunun yılda ortalama %10
artması…” gibi sorunların ön plana çıkarıldığı
görülmektedir.
• “nitelik ve nicelik olarak giderek büyüme gösteren çevre
sorunları, Birlik çapında ortak politikalar belirlenmesini
zorunlu kılmıştır”
AB Çevre Politikası İlkeleri
• Üye ülkelerdeki yaşam koşullarının iyileştirilmesi
ve yaşam kalitesinin bütün Avrupa’da ortak bir
düzeye yükseltilmesi amacı, Birliğin çevre
sorunları ile ilgilenmesinin bir diğer nedenidir.
• Ortak bir çevre politikası oluşturma zorunluluğun
bir nedeni de, çevre sorunlarının “sınır
tanımama” özelliği ile ilgilidir. Ortaya çıkan pek
çok sorunun, yerel boyutu aşarak kısa sürede
bölgenin, Avrupa’nın, bir gündem maddesi haline
geldiği, bu tür sorunlarda birlikte harekete
geçmenin zorunlu olduğu anlaşılmıştır.
AB Çevre Politikası İlkeleri
• Bütünleşiklik İlkesi: Sürdürülebilir
kalkınmayı sağlamak için çevre koruma
önlemlerinin Birliğin bütün politikaları ile
uyumlulaştırılmasını anlatmaktadır.
AB Çevre Politikası İlkeleri
• Önleyicilik İlkesi: Çevre politikalarının
onarıcı değil de önleyici olmasını öngören
bu ilke, sorunların henüz ortaya çıkmadan
önlenmesini sağlayan politikaların
geliştirilmesini gerektirmektedir.
• Mümkün olduğunca kaynağında önleme
AB Çevre Politikası İlkeleri
• İhtiyat İlkesi: Çevresel etkileri öngörülemeyen
faaliyetlerin önlenmesine ilişkin bir ilkedir. Buna
göre, herhangi bir faaliyetin çevreye olumsuz
yönde etkide bulunacağı yönünde bir şüphe
varsa –potansiyel tehlikeli eylem bilimsel ve
objektif bir değerlendirmeyle saptanıyorsa ( bu
değerlendirme için riskin yeterli bir kesinlikle
saptanması gerekmez)- söz konusu faaliyetin
önlenmesi ve olası zararların giderilmesi için
önlemlerin alınması gerekmektedir.
AB Çevre Politikası İlkeleri
• Kirleten Öder İlkesi: Çevre politikalarının
uygulanmasına yönelik giderlerin öncelikle
kirliliği yaratan kişi ve kurumlardan
karşılanmasına ilişkin bir ilkedir. AB’nin konuya
ilişkin türlü yasal düzenlemeleri bulunmaktadır.
Örneğin 2000 yılında yayımlanan “White Paper
on Environmental Liability”in amacı, Birliğin ortak
çevre politikasını gerçekleştirmek için kirleten
öder ilkesinden nasıl yararlanacağını ortaya
koymaktır.
AB Çevre Politikası İlkeleri
• Hizmette Halka Yakınlık/Aşamalı
Sorumluluk (Subsidiarity): Hizmetlerin
yuttaşlara en yakın birimce sunulmasına
ilişkin bir ilkedir. Birliğin yönlendirici,
tamamlayıcı bir işleve sahip olduğunu,
çevre yönetiminde sorumluluğun üye
devletler ve yerel yönetimlerin üzerinde
bulunduğunu anlatmaktadır.
Çevresel Sorumluluk
• Sınıraşan tahribat dahil fakat mücbir
sebeple ve yetkili makamlarca oluşan
tahribat hariç olmak üzere çevresel
tahribatın önlenmesi ve çaresini bulmak
için bir çerçeve oluşturulmuştur.
• Temeli kirleten öder ilkesidir.
• Çevresel tahribatı önlemek ve tahribat
önlenemiyorsa kirleten öder ilkesini
uygulamak içindir.
ÇED
• Kamu ve özel projelerinin çevre ve doğal
kaynakları üzerine etkilerinin değerlendirilmesidir
• Sanayi, tarım,altyapı vb projelerin su,hava,
toprak, gürültü, yaban hayatı ve habitatlar
üzerindeki olası sonuçları değerlendirilir.
• ÇED hakkında kamu otoritesinin projeye izin
verip vermeme kararı; projenin ekonomik, sosyal
ve diğer getirilerinin çevresel sonuçlarıyla birlikte
değerlendirilmesi sonucunda ortaya çıkacaktır.
• ESPOO (Sınıraşan ÇED), zorunlu olarak ÇED
uygulanacak alanları ortaya koyar.
•
Stratejik Çevresel Değerlendirme
• Plan ve programların hazırlanması
sürecinde ve yasal prosedüre geçişinden
önce hazırlanacak bir çevresel rapordur.
Bu haliyle ÇED sistemini de tamamlar.
• Karar alma sürecinden etkilenecek
otoriteler ve halk ya da etkilenmesi
muhtemel halkın taslak plan ya da
program hakkında çevresel etkilerle ilgili
görüş belirtme hakkı vardır.
Aarhus Sözleşmesi
• Çevre standartlarının oluşumuna halkın
katılımı
• Çevresel bilgiye ulaşım
• Çevresel konularda yargı hakkı
• Eko-Etiket, tüketiciyi yeşil ürünlere
yönlendirmek
• Eko-Denetim, Avrupa ekoyönetim ve
denetim sistemine (EMAS) sanayi
sektöründeki şirketlerin gönüllü katılımıdır.
• EMAS logosu kullanmak sisteme katılarak
çevresel performansını arttırma amacını
ortaya koyar.
Çevre ile İlgili Yasal Düzenlemeler
• AB düzeyinde ortak bir çevre politikası
oluşturmak amacıyla gerçekleştirilen yasal
düzenlemeler, üretimden tüketime değin bütün
ekonomik etkinlikleri düzene koyma, ortak
standartlara bağlama amacını taşımaktadır. Bu
amaç doğrultusunda örneğin, emisyon
miktarının sınırlandırılması (üretim), ekoetikenlendirmenin getirilmesi (dağıtım), taşıt
emisyonlarının denetlenmesi (tüketim) ve
atıkların değerlendirilmesi (tüketim-üretim) gibi
önlemler alınmaktadır
•
•
•
•
•
•
Su Kirliliği: Yerüstü ve yeraltı sularının korunması ile ilgili çok sayıda yönerge
çıkarılmış, içme ve kullanma suyu, balıkçılık ve kabuklu deniz hayvanı yetiştiriciliğinde
kullanılan su için kalite standartları getirilmiştir. Buna benzer biçimde, zehirli atık
boşaltımı da sıkı bir biçimde denetlenmektedir. Ayrıca Birlik, uluslararası sularda
kirliliğin azaltılmasına yönelik sözleşmelere de katılmıştır.
Hava Kirliliği: Küresel ısınma ile ozon tabakasının incelmesinden sorumlu olan
gazların emisyonuyla ilgili önlemlere özel önem verilmektedir. Motorlu araçlar ve diğer
kirletici üretim yerlerinden kaynaklanan kirliliğin denetlenmesi üzerine bir dizi yönerge
kabul edilmiştir. Karbon/enerji vergisiyle ilgili bir öneri halen Konsey’in önünde
durmaktadır.
Gürültü: Arabalar, kamyonlar, motosikletler, traktörler, uçaklar, çim biçme makinaları
ve inşaat araçları için üst düzey gürültü düzeyini belirleyen yönergeler kabul edilmiştir.
Helikopter ve demiryolları ile ilgili düzenlemeler de öneri aşamasında bulunmaktadır.
Kimyasal Ürünler: Tehlikeli maddelerin etiketlenmesi, paketlenmesi ve
sınıflandırılması ile ilgili türlü yönergeler yayımlanmıştır. Piyasada bütün kimyasal
ürünleri kapsayan Avrupa envanter listesi sayesinde kimyasalların ihbar,
değerlendirme ve denetlenmesi mümkün olmaktadır. Üreticilere, ilgili kurumlara,
kirletici maddeler, fabrikalar ve kaza yerleri hakkında bilgi vermeyi zorunlu kılan bir
yönerge de yayımlanmıştır.
Atıklar: Atıkların toplanması, bertaraf edilmesi, yeniden kazanılması ve işlenmesi ile
ilgili çok sayıda yönerge bulunmaktadır. Atıkların ulusal sınırlar dışına ve özel alanlara
taşınmasına yönelik önlemler alınmaktadır.
Doğa Koruma: Yaban Yaşamının Korunması ile ilgili Bern Sözleşmesi’nin altında
imzası bulunan AB, üye ülkelere Kuşların Korunması ile ilgili Paris Sözleşmesi’ne ve
sulak alanlarla ilgili Ramsar Sözleşmesi’ne taraf olmayı önermektedir. Yaban
kuşlarının, habitatların korunması, yavru fok balıklarının derilerinden yapılan ürünlerin
ithalatının yasaklanması ve hayvanlar üzerinde gerçekleştirilen bilimsel deneylerin
denetimi ve sınırlandırılması ile ilgili yönergeler bulunmaktadır.
Avrupa 2020 Hedefleri
• AB için birbirini destekleyen üç öncelik
belirtilmektedir:
• I. Akıllı Büyüme: Bilgi ve Yeniliğe dayalı bir
ekonomi
• II. Sürdürülebilir Büyüme: Daha verimli
kaynak kullanan, yeşil ve rekabet edebilir
bir ekonomi
• III. Kapsayıcı Büyüme: Ekonomik, sosyal
ve sınırsal anlamda bütünleşmeyi
sağlayan yüksek istihdam ekonomisi
Avrupa 2020 Hedefleri
•
•
•
•
•
•
Bu üç öncelik kapsamında, 2020 yılı için AB ekonomik hedefleri
sıralanmaktadır:
20-64 yaş arası nüfusun istihdam oranının %69 seviyesinden %75’e
çıkarılması,
GYİH’nin %3’ünün Ar-Ge’ye ayrılması hedefinin gerçekleştirilmesi; özel
sektörün Ar-Ge’ye yatırım yapması için koşulların iyileştirilmesi ve yenilikçilik
takibi için yeni bir gösterge oluşturulması,
Sera gazı salımının 1990 yılına kıyasla en az %20, şartlar elverişli ise %30
oranında azaltılması, AB’nin enerji tüketiminde yenilenebilir enerjinin payının
%20’ye yükseltilmesi ve %20 oranında enerji verimliliği sağlanması,
Okulu erken bırakanların oranının %15’ten %10 seviyesine düşürülmesi, 3034 yaş arası yüksek öğrenim mezunu nüfus oranının %31 seviyesinden en
az %40 seviyesine yükseltilmesi,
20 milyon insanın yoksulluktan kurtarılarak, ulusal yoksulluk sınırı
altında yaşayan AB vatandaşlarının sayısının %25 azaltılması.
Horizon 2020
• AB 6. Çerçeve Programı 2002-2006 yılları
arasında devam etmiş olup, yerini 2007-2013
yılarını kapsayan AB 7. Çerçeve Programı’na
bırakmıştır. 7. Çerçeve Programı bu yılın
sonunda bitecek olup 8. Çerçeve Programı
diyebileceğimiz HORİZON 2020 ise Ocak
2014’te başlamıştır.
• 80 milyar Avro’luk bütçesiyle, 2014-2020 yılları
arasında yürürlükte olacak Avrupa Birliği’nin
(AB) yeni araştırma ve yenilik programı,
Avrupa’da büyüme ve yeni istihdam
yaratılmasına katkıda bulunacaktır.
Horizon 2020
• Bu program sayesinde, Avrupa’da yeni
büyüme ve istihdam olanaklarının
yaratılması hedeflenmektedir.
• HORİZON 2020 Programı, Bilimsel
Mükemmeliyet, Endüstriyel Liderlik ve
Toplumsal Sorunlara Çözümler olmak
üzere üç öncelik alanı altında
yapılandırılmıştır.
Horizon 2020
• Bilimsel Mükemmeliyet: Avrupa’nın uzun
dönemli rekabet edebilirliğini garanti altına
almak için, bilimsel altyapısının mükemmeliyet
düzeyini yükseltmeyi ve dünya çapında sürekli
bir araştırmacı dolaşımı sağlamayı
amaçlamaktadır. Avrupa’yı dünyanın en iyi
araştırmacıları için cazip bir yer haline getirmeyi
hedefleyen bileşen için bireysel araştırmacılar,
üniversiteler, araştırma merkezleri ve sanayiKOBİLER başvuru yapabileceklerdir.
Horizon 2020
• Endüstriyel Liderlik: Endüstri alanında liderliğin
sağlanması ve rekabetçiliğin artırılması, araştırma ve
yenilikçiliğin desteklenmesini öngörmektedir. Bu girişimin
anahtar araçları, kolaylaştırıcı ve endüstriyel teknolojiler
alanında yatırımların artırılması, finansmana erişimin
kolaylaştırılması ve AB sathında KOBİ’lere yenilik
konusunda destek verilmesidir. Komisyon, AB’nin
nanoteknoloji, ileri malzemeler, bilgi ve iletişim
teknolojileri alanlarında dünya lideri olmasını
hedeflemektedir.
• Sanayi-KOBİ’ler, üniversiteler, araştırma merkezleri ve
kamu kurumları başvuru yapabilecek kurumlar
arasındadır.
Horizon 2020
• Toplumsal Sorunlara Çözümler: Toplumsal
sorunlara çok disiplinli ve çok ortaklı araştırmalar
yolu ile etkili çözüm önerileri getirmeyi
amaçlamaktadır. Yaşlanan nüfus için sağlık
hizmetleri, gıda güvenliği, temiz ve güvenli
enerji, akıllı ve yeşil ulaşım, iklim değişikliği ve
kaynak verimliliği ile kapsayıcı ve güvenli
toplumlar öncelikli konulardır.
• Üniversiteler Sanayi-KOBİ’ler, Araştırma
Merkezleri, Kamu Kurumları ve STK’lar
Toplumsal Sorunlara Çözümler bileşenine
başvuru yapabilecek kurumlardır.