The Jameel Prize

Pera Müzesi’nin Haziran ayında ev sahipliği yapacağı
“4. Jameel Ödülü”
sergisinin sanatçıları açıklandı!
İngiltere’nin en köklü ve önemli sanat kurumlarından Victoria ve Albert Müzesi ile
Art Jameel'ın Pera Müzesi işbirliğiyle düzenlediği 4. Jameel Ödülü sergisi 8
Haziran – 14 Ağustos 2016 tarihleri arasında Pera Müzesi’nde gerçekleştirilecek.
4. Jameel Ödülü kapsamında seçilen 11 sanatçı arasında David Chalmers Alesworth,
Rasheed Araeen, Lara Assouad, CANAN, Cevdet Erek, Sahand Hesamiyan, Lucia Koch,
Ghulam Mohammad, Shahpour Pouyan, Wael Shawky ve Bahia Shehab yer alıyor.
Afganistan, Mali, Porto Riko ve Tayland gibi pek çok farklı ülkeden 280’in üzerinde başvuru alan
Jameel Ödülü’nün 11 sanatçısı, Victoria ve Albert Müzesi Direktörü Martin Roth’un
başkanlığındaki jüri tarafından belirlendi. Türkiye’den CANAN ve Cevdet Erek’in de yer aldığı
sergide kolajlardan, video yerleştirmelerine, seramik, kaligrafiden, heykele ve sanatçı kitaplarına
kadar birçok farklı mecrada ürettikleri yapıtları yer alacak.
Art Jameel tarafından desteklenen ve iki yılda bir düzenlenen Jameel Ödülü 25.000 £
değerinde. Victoria ve Albert Müzesi’nin ilk kez İngiltere dışında İstanbul’da Pera Müzesi’nde
düzenleyeceği ödül töreniyle kazanan sanatçı açıklanacak.
Jameel Ödülü’nün hamisi, ödüllü mimar Zaha Hadid; Victoria ve Albert Müzesi Direktörü Martin
Roth’un başkanlığındaki jüri üyeleri arasında; sanatçı Alan Caiger-Smith, moda tasaımcıları
Ece ve Ayşe Ege (Dice Kayek’in kurucuları ve 3. Jameel Ödülü sahipleri), küratör Rosa Issa
ile Hong Kong Asya Sanat Arşivi’nin (AAA) Araştırma ve Programlar Direktörü Hammad Nasar
yer alıyor.
2009’da ilki verilen ödül, 1001 Sayfa (2008) adlı yapıtıyla Afruz Amighi’nin oldu; bu yapıt,
göçmen çadırlarının yapımında kullanılan örgü plastik ile örülmüş, el yapımı girift bir perdeydi.
2011’de ödülü, İslamiyet’in 14 büyük dervişinin yaşamını ve mirasını incelemeyi hedefleyen ve
Arapça hat, sembol ve şifreler içeren işlemeli kumaş afişlerinden oluşan Les Maitres Invisibles
(Görünmez Ustalar) (2008) yapıtıyla Rachid Koraïchi kazandı. 2013’te 3. Jameel Ödülü’nü ise
1992’de Ece ve Ayşe Ege’nin kurduğu Türk moda markası Dice Kayek, İstanbul’un mimari ve
sanatsal mirasını hatırlatan “Istanbul Contrast” adlı koleksiyonlarıyla aldı. Jameel Ödülü böylece
ilk kez tasarımcılara verilmiş oldu.
Victoria ve Albert Müzesi Direktörü ve Jameel Ödülü jüri başkanı Martin Roth projeyi şu
sözlerle açıklıyor: “V&A’in Jameel Ödülü’nü başlattığı 2009 yılından bu yana, uluslararası gezici
sergiyi tüm dünyada 172.000’den fazla ziyaretçi izledi. Ödülün bu başarılı uluslararası boyutunu
bir adım daha ileri götürmek için Pera Müzesi’nin, Jameel Ödülü’nün galibinin açıklanacağı ev
sahibi kurum olmasından mutluluk duyuyoruz. V&A, Osmanlı geleneğini çağdaş sanat ve
tasarım ile birleştiren Pera Müzesi’yle mükemmel bir uyum sürdürüyor.”
Victoria ve Albert Müzesi ile Art Jameel'ın Pera Müzesi işbirliğiyle düzenlediği 4. Jameel Ödülü
sergisi 8 Haziran – 14 Ağustos 2016 tarihleri arasında Pera Müzesi’nde ziyaret edilebilir.
Sanatçıların yapıtlarıyla ilgili tanıtım filmine linkten ulaşabilirsiniz: www.vam.ac.uk/jameelprize4
İşbirliğiyle
Ek: Basın görselleri ile sanatçılar ve kurumlar hakkında bilgi
Pera Müzesi http://www.peramuzesi.org.tr
Pera Müzesi Blog http://blog.peramuzesi.org.tr/
Twitter https://twitter.com/PeraMuzesi
Facebook http://www.facebook.com/PeraMuzesi.Museum
YouTube http://www.youtube.com/user/PeraMuzesi
Instagram http://instagram.com/peramuzesi
Ayrıntılı Bilgi
Hilal Güntepe / Grup 7 İletişim Danışmanlığı [email protected] - (0212) 292 13 13
Pera Müzesi hakkında
Pera Müzesi, Suna ve İnan Kıraç Vakfı’na bağlı olarak nitelikli ve geniş ölçekli kültür-sanat hizmeti vermek
amacıyla 2005’te kurulan bir özel müzedir. Orijinali 1893 yılında mimar Achille Manoussos tarafından
tasarlanan Bristol Oteli binasının, 2005'te cephesi korunarak çağdaş ve donanımlı bir müze olarak renove
edilmesiyle inşa edilen yeni binasında faaliyet göstermektedir. Koleksiyonları, aralarında Jean Dubuffet, Joan
Miró, Pablo Picasso, Frida Kahlo, Alberto Giacometti gibi dünyanın usta sanatçılarının yapıtlarının bulunduğu
süreli sergileri ve kuruluşundan günümüze gerçekleştirdiği etkinlikleriyle Türkiye’nin en nitelikli, öncü ve sevilen
müzelerinden biri haline gelen Suna ve İnan Kıraç Vakfı Pera Müzesi kentin bu çok canlı bölgesinde çağdaş
bir müze-kültür merkezi olarak hizmet vermeye devam ediyor.
2
Sanatçılar ve Kurumlar Hakkında
David Chalmers Alesworth
David Chalmers Alesworth, son on yıldır çalışmaları için bahçe tarihi ve peyzaj konusunda yaptığı
araştırmaları temel alan bir sanatçı. Sergide, İran ve Pakistan yapımı iki özgün halıyı tekrar işleyip “bahçe
halıları” yaratmak üzere yeniden şekillendirdiği iki “tekstil müdahalesi” yer alacak. Sanatçının Garden
Palimpsest (Bahçe Palimpsesti) (2012) adlı yapıtı, Abbe Jean Delagrive’in 1746 tarihli Versailles Sarayı
Bahçeleri resmini temel alan bir imgenin 150 yıllık bir Kerman halı parçasına işlenmesinden oluşuyor.
Hyde Park Kashan 1862’de (2011) ise sanatçı 75 yıllık büyük bir Kaşan halı parçası üstüne işlenmiş bir
Stanford haritasında 1862’deki Büyük Sergi’yi gösteriyor. Alesworth eserlerinde batı kültürüne ait bu yeni
manzaraların halıların özgün desenlerini örtmesini amaçlamıyor; daha ziyade bunları, bahçe halılarının
dokumasının derinliklerine kök salan ve alttaki kusursuz arazi örneğinden filizlenen unsurlar olarak
görüyor. Alesworth ayrıca tarihsel metinlerden ve Lahor’da kendi bahçesinde yetişen bitkilere ait fotoğraf
katmanlarından oluşturduğu dijital imgeler olan Gardening the Archive (Arşivde Bahçıvanlık) (2014) adlı
serisinden de üç yapıt sergileyecek.
Rasheed Araeen
Rasheed Araeen İngiltere’de minimalist heykelin öncülerinden biri olarak tanınıyor. Resim ve fotoğraf
alanında da çalışmaları olan sanatçı İslam felsefesini, bilimini ve sanatını çağrıştıran ve değerlendiren
yapıtlar ortaya koyarak, modern sanat tarihinde İslam sanatının geleneksel geometrisiyle hat sanatına
merkezi bir rol atfediyor. Araeen’in sergide, geometri ile renkleri kullanarak oluşturduğu Bahar Lye,
Khushiaan Lye: Spring Come, Happiness Come (Bahar Lye, Khushiaan Lye: Bahar Gelir, Mutluluk Gelir)
(2015) adını taşıyan ve ilk dönem yapıtlarına bir dönüş olarak nitelendirilen heykeli sergilenecek. Buna
ek olarak sergide, Müslüman düşünür Gazali’nin adının akrilik boya ile tuvale dört kez yazılmasıyla
oluşturduğu Al-GhazaliAl-GhazaliAl-GhazaliAl-Ghazali (2010-11) adlı yapıtını görmek de mümkün
olacak.
Lara Assouad
Lara Assouad, çağdaş Arap görsel dilini yansıttığı söylenebilecek Arapça harfleri yaratmaya ilgi duyan bir
grafik ve yazı tasarımcısı. Sanatçı eserlerinde modüler alfabelerini ve hurufatını yaratmak için eski el
yazmalarında kullanılan hat stillerini inceleyerek süslemeleri, giriftlikleri olabildiğince azaltarak
okunurluklarını ortadan kaldırmadan yarattığı soyutlamalar ile altta yatan temel geometrik yapıya ulaşıyor.
Assouad’ın sergideki yapıtı The Modular Arabic Alphabet and Type Project (Modüler Arapça Alfabe ve
Hurufat Projesi) sanatçının modüler Arapça tipografiyle süregelen çalışmalarını ele alıyor. Assouad’ın
basit geometrik şekillerden oluşturduğu ve tahta bloklarla baskı yapılmış geometrik harfleri kullandığı
ödüllü çocuk kitabı Tabati (2011) ile başlayan bu proje; çocukların Arapça dili ve alfabesiyle oyunsu,
eğlenceli bir şekilde tanışarak onu öğrenme konusunda heyecan duymasını amaçlıyor. Genç
tasarımcılara Arapça yazılardaki oranları, benzerlikleri ve uyum konusundaki temel kuralları öğreten bir
araç olarak da kullanılan projede, harflerin kültürel ve tarihsel bağlamlarından çıkarılarak soyutlama ile
simgesel birer “ikon” olma potansiyelleri de araştırıldı.
CANAN
CANAN’ın sanat çalışmalarının temelinde Türkiye’deki en önde gelen kadın hakları savunucularından biri
olması yatıyor. Performans, minyatür, video ve fotoğraf gibi farklı araçları kullanan CANAN, bugünün
Türkiye’si ve ülkenin yakın tarihi hakkında yorumlar yapıyor. Sergide Osmanlı minyatürlerinin görsel dilini
kullanan iki yapıtı Resistance on Istiklal Street (İstiklal Caddesi’nde Direniş) (2014) ve Bosphorus Bridge
(Boğaz Köprüsü) (2014) yer alacak. Şehrin Osmanlı haritacılarından etkisinde sunulduğu ilk eserde,
2013’te İstanbul’da gerçekleşen Taksim Gezi Parkı protestoları sırasındaki direniş ele alınıyor. İkinci
minyatürse Gezi Parkı’na ulaşmak için Boğaz Köprüsü’nü geçmek isteyerek polisin basınçlı su ve gaz
bombası kullanımına rağmen bunu başaran bir grup protestocuyu gösteriyor.
3
Cevdet Erek
Özel olarak ses, mekân ve ritim ile çalışan bir sanatçı olan Cevdet Erek, Ruler (Cetvel) adlı serisinde bu
geleneksel ölçüm aletini alıp zamanı temsil eden bir alete dönüştürüyor. Ruler Day Night (Gündüz Gece
Cetvel) (2011) namaz saatlerini kullanarak gün ve geceyi yinelenen ve belli belirsiz değişen siyah-beyaz
bir desen olarak ortaya koyuyor. Ruler 100 Years (100 Yıl Cetvel) (2011) ise iki katmanlı bir eser;
1928’deki Harf Devrimi öncesi dönem Arapça harflerle, sonrasındaki dönemse Latin harfleriyle
gösteriliyor. Ayrıca eserin Arapça bölümünde saklı bir şekilde, 1926’da İslami takvimden Gregoryen
takvime geçiş işaret ediliyor.
Sahand Hesamiyan
Sahand Hesamiyan’ın yapıtları, İran’ın geleneksel geometrik şekillerini çağdaş bir yorumla ele alan
heykellerden oluşuyor. Sergide İran’daki mimari formların kesilerek başlı başına birer heykel olarak ortaya
çıkarıldığı iki yapıtı sergilenecek. Gizli ve özel bir sığınak anlamına gelen ve kâğıttan bir maket olan
Khalvat (2014) adlı yapıtında Hesamiyan, binalardaki Rasmi adı verilen geleneksel üçgen formuyla üretim
sürecinde süslemeli İran mimarisini karkasıyla yan yana koyarak içsel ve kutsal olanı ortaya çıkarıyor.
Sergide ayrıca Hesamiyan’ın etkileyici bir çelik yapıtı olan Nail (Çivi) (2012) de sergilenecek. Büyük tek
bir çividen oluşan bu yapıt, çarmıha germede kullanılan dört küçük çivinin yerine geçerek çarpıcı bir simge
oluşturuyor.
Lucia Koch
Lucia Koch eserlerinde bina yüzlerini, ışıklıkları ve pencereleri, filtreler ve başka çeşitli malzemelerle
örterek mimari müdahaleler yaratıyor; böylece ışık ve mekânsallık konularını sorguluyor. 16. yüzyılda
Portekizli yerleşimcilerin getirdiği İslami gelenekler sonucunda Brezilya evlerinde çok sık görülen seramik
desenleri ve pencere kafeslerini çağrıştıran perdelerle uğraşıyor. Construction Materials (Yapı
Malzemeleri) (2012) adlı serisinde Koch kesilmiş pleksiglas kullanarak üst üste geçmiş kayan paneller
üstünde çerçevelenmiş perdeler yaratıyor, bu da desenleri çoğaltıyor ve perdeler arasından bakışı
etkiliyor. Sanatçının sergilenen iki perdesi Showcase (Vitrin) (akrilik-renk) (2012) ve Showcase (Vitrin)
(akrilik-ayna) (2012), 2003’teki İstanbul Bienali için yaptığı hamamda ya da 2008’de Tokyo’da Çağdaş
Sanat Müzesi’nin penceresine ya da 2013’te Şarjah’taki bienalde bir evin kapısına monte edilen
malzemeleri gibi daha önceki yerleştirmelerinden örneklerden oluşuyor.
Ghulam Mohammad
Ghulam Mohammad kâğıt kolajlar yaratmak için sözcükleri ve dili araç olarak kullanıyor. Dili sayfadan
“kurtaran” ve oyunbaz bir yenidenyapımı hedefleyen Mohammad, onu yeni bir estetik anlayışla
zenginleştirmeyi hedefliyor. Üzerinde Urdu dilinde yazıların bulunduğu kâğıt parçalarını alıp altın ve
gümüş varak ve mürekkep ekleyerek kolajlarını tamamladığı Untitled (İsimsiz) (2014) adını taşıyan beş
yapıtı, onun bu son derece girift çalışmalarına örnekler oluşturuyor. Mohammad’ın çalışmaları büyük
emek ve sabır istiyor, sanatçı da neredeyse günde 20 saat, haftada yedi gün, çoğunlukla havalandırma
olmayan, başının üstünde büyük bir ampulün sarktığı bir odada çalışıyor.
Shahpour Pouyan
Shahpour Pouyan eserlerinde seramik ve metal gibi farklı malzemeler kullanıyor. Yapıtının dekoratif
motivasyonu geleneksel İslam sanatından gelse de nesnenin belirsiz kullanım amacı, onun farklı
açılardan yorumlanabilmesini sağlıyor. Unthinkable Thought (Düşünülemez Düşünce) (2014) adlı seramik
dizisi, geçmişten beri gücün işareti olarak kullanılmış mimari yapılar olan kubbeleri sunuyor. Pouyan
geleneksel İslam çömlek tekniklerini kullanarak Avrupa ve Ortadoğu’dan çeşitli kubbelerin modellerini
üretiyor. Bunlardan bazıları Roma’daki Pantheon gibi belirli yapıların küçük ölçekli röprodüksiyonları;
diğerleriyse daha basit ve neredeyse tipolojik; İsfahan’daki ünlü Şah Camii’nin turkuaz kubbesi gibi İran’ın
zengin mimari tarihinden yararlanıyor.
4
Wael Shawky
Wael Shawky’nin sergide, Cabaret Crusades: The Path to Cairo (Kabare Seferleri: Kahire Yolu) (2012)
adlı filmi yer alacak. Cabaret Crusades üçlemesinin ikinci filmi olan bu film, Arap bakış açısından Haçlı
Seferleri’nin tarihini anlatıyor. Shawky çizimler, nesneler ve Amin Maalouf’un kitabı Arapların Gözünden
Haçlı Seferleri’ni (1983) temel alan anime kukla filmleri kullanarak bu dini savaşların dehşetini itinayla
kurulmuş karakterler, müzik ve sahneleme ile ortaya seriyor.
Bahia Shehab
Bahia Shehab hem sanatçı, hem de Kahire’deki Amerikan Üniversitesi’nde grafik tasarım profesörü.
Yapıtları eski Arap yazısına ve onun çağdaş tasarım sorunlarının çözümünde nasıl kullanılabileceğine
odaklanıyor. A Thousand Times No (Bin Kere Hayır) (2010) adlı yapıtı, İslam tarihinde lam-elif’in girdiği
bin değişik şekli kullanarak bu harf formunun tarihini sunan pleksiglas bir camdan oluşuyor. Bu harfler
aynı zamanda Arapçada “hayır” anlamına gelen “laa”yı oluşturuyor. Yapıtın yanında sergilenen kitap ise
Shehab’ın farklı lam-eliflere dair yaptığı kapsamlı araştırmanın görsel bir dökümü kronolojik olarak
sunuyor. Bu proje, Arapça yazının geçirdiği evrimin zenginliğini gösteriyor.
_________
Victoria ve Albert Müzesi İslam Sanatı Koleksiyonu
Victoria ve Albert Müzesi 1850’lerden bu yana İngiliz endüstriyel tasarımında reform yapmak amacıyla
dünyada İslam sanatı örneklerini toplayan ilk kurum. Müzenin kurucuları İslam sanatının ve tasarımının
Batı’daki üretimin büyük bir bölümünden daha üstün olduğunu düşünerek genel beğeniyi yönlendirmek,
çağdaş üretim için modeller sunmak amacıyla örnekler topladılar. Müzenin koleksiyonu çok daha sonraki
tasarımlara yansıyor ve V&A, Jameel Ödülü sayesinde geçmişteki İslam sanatının bugün hala esin
kaynağı olabildiğini gösterebiliyor. Jameel Ödülü aynı zamanda V&A’in dünyada kültürel bağları
geliştirmek ve kültürel anlayışı artırmak için tasarlanmış etkinlik programının bir parçası.
Jameel Ödülü
Dünyanın dört bir yanından öncü küratörler, tasarımcılar, sanatçılar ve kültür dünyasından simalar Jameel
Ödülü için aday göstermeye davet edildi. 280’nin üzerinde adayın arasından jüri, on bir sanatçı ve
tasarımcıyı finale bıraktı.
Art Jameel
Community Jameel’in girişimlerinden biri olan Art Jameel, MENA (Ortadoğu, Kuzey Afrika, Türkiye)
bölgesinde canlı bir sanat ortamının yaratılması ve desteklenmesini hedefliyor. Dünyadaki çeşitli sanat
organizasyonlarıyla işbirliği içinde, bağlantıların kurulması ve bilginin paylaşılması için kültürel değişim
programları geliştiriyor. Art Jameel’in kurucu ortağı olduğu yapılar arasında Edge of Arabia, The Crossway
Foundation, Arabian Wings, Jeddah Art Week ve The Archive var. İki yılda bir düzenlenen Jameel Ödülü
için Londra’daki Victoria ve Albert Müzesi ile yapılan işbirliğine ek olarak şu projeler sayılabilir: Art Jameel
Fotoğraf Ödülü; Cidde Belediyesi’yle birlikte kurulmuş bir park olan Cidde Heykelleri Müzesi; Suudi
Arabistan Eğitim Bakanlığı’yla birlikte düzenlenen Art Jameel Olimpiyatları; Prens Geleneksel Sanatlar
Okulu’yla işbirliği içinde Fustat – Mısır’da sürdürülen Art Jameel Geleneksel Sanat ve Zanaatlar Programı.
Community Jameel, iş istihdamı, yoksulluğun giderilmesi, kültür-sanat, eğitim ve sağlık konularında
girişimlerde bulunmak ve uluslararası kurumlarla kurduğu uzun vadeli işbirlikleriyle toplumsal değişime
katkı sağlamak amacıyla 2003’te kuruldu. Community Jameel hakkında daha ayrıntılı bilgi için:
www.cjameel.org (http://www.cjameel.org)
5