S - erkanagrikli

AHMET RASİM LİSESİ 10. SN TARİH
DERS NOTLARI
FATİH DEVRİ (1444-1451-1481)
***İstanbul’un fethi:
**Fetih nedenleri:
— Peygamberin İstanbul’u fetheden komutan ve askerlere övgüsü
— Anadolu ve Rumeli toprakları arasındaki bağlantıyı sağlama
— Taht kavgalarına karışması
— Bizans’ın haçlı seferlerine sebep olması
— Boğazların ticari önemi
**Fetih hazırlığı:
— Rumelihisarı (Boğazkesen) yaptırıldı
— Donanma güçlendirildi
— Balkanlara ordu yerleştirildi
— Büyük toplar döktürüldü
**Fethin sonuçları
*Türk tarihi açısından:
— Yükselme devri başladı
— Anadolu ve Rumeli toprakları birleştirildi
— Boğaz ticaret yolu Osmanlıların eline geçti
— Fener Rum Patrikhanesi Osmanlıların himayesine girdi.
— II. Mehmed’e “Fatih” unvanı verildi,
— Osmanlı Devletinin İslam dünyasındaki saygınlığı arttı,
*Dünya tarihi açısından:
— Ortaçağın sonu Yeniçağın başlangıcı oldu,
— Bin yıllık Bizans İmp.luğu sona erdi
— Toplar, Avrupa’da derebeyliğin sona ermesine neden oldu,
— İstanbul’dan giden bilim adamları, Avrupa’da Rönesans ve
Reformun başlama-sında etkili oldular,
— Doğu ticaret yollarının Osmanlıların eline geçmesi ve teknolojik
gelişmeler coğrafya keşiflerine neden oldu,
***Balkanlarda Fetihler:
—İstanbul’un fethi hırıstıyan dünyasını harekete geçirdi,
—Fatih, hırıstıyan dünyasının birleşmesine fırsat vermemek için
harekete geçti:

Önce Venedik Cumhuriyetiyle anlaşma yaparak ticaret
serbestiliği verdi(1454),

İkinci olarak Bizans’ı diriltme umutlarını söndürmek için
Mora ve Trabzon Rum Krallıklarına da son vermek
istiyordu.

Bunun için de Macarlara güvenen Sırbistan’ı ortadan
kaldırmak gerekiyordu.
**Sırbistan’ın Fethi: Sırplar, papa ve Osmanlı taraftarı olmak üzere
ikiye ayrılmışlardı.
Fatih, Sırplara haçlılarla birleşme fırsatı vermeden
Sırbistan’ı
fethetti. Belgrat’ı ise Macarlardan alamadı. Sırbistan’da yönetimle
ilgili bazı düzenlemeler yaptı.(1454-1459)
**Mora’nın Fethi: Mora halkının Rum despotlarına karşılık Fatih’ten
yardım istemesi Mora’nın fethini kolaylaştırdı. Atina ve Mora
yarımadasının tamamı ele geçirildi. Böylece Bizans tahtında hak
iddia edebilecek bir hanedan ortadan kaldırıldı. (1460)
**Eflak, Boğdan ve Bosna’nın Fethi: Eflak beyinin Osmanlı elçilerini
öldürmesi üzerine bu beylik Osmanlı Devletine bağlandı (1462).
Bosna (1463), Boğdan (Moldavya) da (1476) yılında Osmanlılara
bağlandı.
Not: Venediğin deniz gücünün kırılması ve karadan kuşatılması için
Bosnanın alınması gerekiyordu. (Bosna ile ilişkiler I. Murat
zamanında başlamıştır.)
**Arnavutluğun Fethi: Arnavut beyinin Macar ve Venediklilerle
anlaşması üzerine Fatih Arnavutluğun tamamını Osmanlı
topraklarına kattı.
—Konya ve Karaman→ Karamano-ğullarından alındı (1466).
—Otlukbeli Savaşında (1473) Akkoyunlu Uzun Hasan yenildi.
Tehlike olmaktan çıktı.
***Osmanlı-Memlükİlişkileri:
Karamanoğullarının
alınması,
Dulkadiroğulları ile temaslar, Osmanlı-Memluk ilişkilerini bozdu. –
Görünen sebep hacıların güvenliği ve Hicaz su yolu meselesi idi.
***Denizlerde Fetihler:
— Denizlede en güçlü devletler:Venedik,
ve Papalıktı.
Ceneviz, Napoli Krallığı
↔ Eğe Denizinde:Eğe Adaları (Taşöz, Semendirek,Gökçeada,
Bozcaada, Limni, Sisam ve Eğriboz) Fethedildi.
↔Rodos kuşatıldı, alınamadı.
↔Adriyatik denizindeki bazı adalar (Zanta, Kefalonya ve Ayamavra
,Venedik’ten alındı.
↔Fatih zamanında Karadeniz, Ege ve Batı Akdeniz kıyıları ile Mera
dahil bütün Yunanistan’ın alınması Osmanlı – Venedik çatışmasını
şiddetlendirdi.
↔Karadeniz’deki Ceneviz kanolinelinerinin alınması ( Kefe, Azak ve
Menküp ) Osmanlı – Ceneviz çatışmasının şiddetlenmesine sebep oldu
.
↔Venedik ve Cenevizlilerin doğudaki ekonomik çıkarlarının bozulması
üzerine Osmanlılara karşı bir Venedik ittifakı oluşu.
↔Bu ittifakta Venedik, Macaristan, Arnavutluk, Anadolu’da da
Akkoyunlu ve Karamanoğulları bu ittifakı desteklediler.
**Osmanlı-Venedik Mücadelesi: Venediğin, Akkoyunlu Uzun Hasan,
Arnavutluk Beyi ve Macarlarla anlaşması üzerine Osmanlı- Venedik
savaşı başladı (1463). Savaşlar Mora yarımadasında kara ve
denizde 16 yıl sürdü. Yenilen Venedige yıllık vergi karşılığında
serbest ticaret ile elçi bulundurma hakkı verildi (1479).
↔Kırım Fethedildi (1478)
↔Venedikten sonra Napoli Krallığı üzerine sefer yapıldı ve Otranto
ele geçirildi (Gedik Ahmet Paşa tarafından). Amaç Romayı ele
geçirmekti. Ancak Fatih vefat etti.
****Fatih Devrinde:
↔ İlk altın para basaldı.
↔ Topkapı Sarayı yapıldı.
↔ Fatih medresesi açıldı (Sahn-ı Seman)
↔ Enderun Mektebi açıldı
↔Vezir sayısı dörde çıkarıldı
↔ Divana Vezir-i Azamlar başkanlık etti
↔Defterdar ve Kazasker sayısı dörde çıkarıldı.
↔Örfi Hukuk Tevkii Mehmed
Kanunname-i Ali Osman yapıldı.
Efendi
tarafından
yazılarak
II. BAYEZIT DEVRİ: (1481-1512)
↔Cem olayı
↔Karaman oğulları alındı
↔Hersek ve Boğdan tekrar alındı. Yardıma gelen Lehistan orduları
bozguna uğratıldı.
↔Endülüse yardım gönderildi (1492)
↔Osmanlı –Memlük savaşı altı yıl sürdü (Tunus’un aracılığıyla barış
yapıldı)
↔Osmanlı Venedik savaşı (1499-1502)
↔Osmanlı-İran ilişkileri
***Anadolu’da Fetihler:

Fatih, Anadoluyu tek idare altında toplamaya çalışıyordu.
Batıdaki fetihler için bu gerekiyordu.

Akkoyunluların,
Trabzon
Rum
Devleti-ni
ve
Karamanoğulları olmak üzere diğer beyliklerin de haçlılarla
işbirliğine girişmeleri, ortadan kaldırılmalarına ne- den
olmuştur.
↔Fatih:
—Amasra’yı→ Cenevizlilerden (1459)
—Sinob’u→İsfendiyeroğullarından(1460)
—Kastamonu→ Candaroğullarından
—Trabzon→ Trabzon Pontus Rum Devletine son verildi (1461)
YAVUZ SULTAN SELİM (1512 – 20 )
Dönemindki önemli gelişmeler
ÇALDIRAN SEFERİ - İRANDAKİ SAFEVİLERE 1514
MERCİDABIK VE RİDANİYE SEF. (1516-17 ) MISIRDAKİ MEMLÜKLÜ DEV.ne
1-HALİFELİK OSM.YA GEÇTİ.
2-OSMANLI TARİHİNDEKİ EN FAZLA TOPRAK ALAN
PADİŞAHTIR.TOPRAKLAI ÜÇE KATLAMIŞTIR.
3-HAZİNE ALTINLA DOLMUŞTUR.
4-ANADOLU TÜRK SİYASİ BİRLİĞİ TAMAMLANMIŞTIR.(DULKADİR OĞULLARI )
5-BAHARAT YOLUNU ELE GEÇİRMİŞ FAKAT BİR SÜRE SONRA ÜMİT BURNU
KEŞFEDİLİNCE BU YOLUN ÖNEMİ AZALMIŞTIR.
XVIII.YY OSMANLI TARİHİ XVIII: Yy. ISLAHATLARI:
-1700-18.yy -1725 18.yy lın ilk çeyreği
-1750-18. yy lın yarısı -1775 18.yy lın 3. Çey- reği
-1799- 18. Yy lın 4. Çeyreği
-18. yy da başa geçen Osmanlı Padişahları:
*III. Ahmet (1703-1730)
*I. Mahmut
(1730-1754)
*III. Osman (1754-1757)
*III. Mustafa (1754-1774)
*I. Abdulhamit (1757-1769)
*III. Selim (1774-1807)
*IV. Mustafa (1789-1808)
*II. Mahmut (1807-1839)
*I. Abdulhamit (1828-1861)
*Abdulaziz (1839-1876)
*II. Abdulhamit (1861-1909)
*V. Mehmet Resad (19091918)
*VI. M. Vahdeddin (1909-1922)
18. yy da meydana gelen siyasi olaylar:
-Rusya ile yapılan savaş ve antlaşmalar:
*Prut Savaşı 1710-Prut Antlaşması 1711
*Edirne Antlaşması 1715 Savaş yapmamışlardır.
*Belgrat Savaşı 1736-Belgrat Antlaşması 1739
*K. Kaynarca Savaşı 1768-K. Kaynarca Antlaşması 1774
*Aynalı Kavak Tenkihnamesi 1779
*Yaş Savaşı 1787-Yaş Antlaşması 1779
*Prut Savaşı ve Sonuçları:
Sebebi:Baltık kıyısına çıkmak isteyen Rus Kralının Lehistan
topraklarına işgal etmesi bu durumu çıkarlarına aykırı gören İsveç
Kralının Ruslarla yaptığı savaşı kaybetmesi akabinde Osmanlı
Devletine sığınması Rus ordularını İsveç Kralını Takip ederek Osmanlı
topraklarına girmesi,Balkanlardaki Azınlıkları isyana teşvik etmesi
,savaş sonunda Rusya'yı yenmiş ve Prut Antlaşmasını imzalamıştır.
Maddeleri
1-Uzak kalesi Osmanlılara verilecek.
2-Osmanlı sınırındaki Rus Kaleleri yıkılacak.
3-Lehistan'ın iç işlerine karışılmayacak.
4-İsveç Kralı ülkesine serbestçe dönecek.
5-İstanbul'da daimi bir Rus Elçisi bulunmayacak.
*Edirne Antlaşması:
Rusya bu Antlaşmanın maddelerine uymayınca Osmanlı Devleti
Savaş hazırlığına başladı. Yani bir savaşı göze alamayan Rusya'nın
isteği üzerine Edirne Antlaşması imzalandı. Bu antlaşmayla
Kırım,Lehistan ve Karadeniz üzerindeki Rus tehlikesi geriye atıldı.
*1736-39 savaşları ve Belgrat Antlaşması:
1-Osmanlı İran Savaşı'nda Rusya'nın İran'ı tutması
2-Kırım ordularını İran cephesindeki Osmanlı ordularının yardımına
gelmesine izin vermemesi.
3-Lehistan'ın iç işlerine karışması.
4-Rusya'nın Azak Kalesini yeniden Osmanlılardan alması.
Yapılan savaşlarda Osmanlı ordusu başarılı olmuştur. Rusya'nın
yanında savaşa giren Avusturya Orduları da Bozguna uğratılır. Ve
taraflarla Belgrat Antlaşması imzalanır.
Maddeleri
1-Azak Kalesi iki ülke arasında sınır olacaktır. (Osmanlı - Rus)
2-Karadeniz'de Rus Donanması bulunmayacaktır.
3-Rus elçilerine diğer devletin elçileriyle aynı statü tanınacaktır ve
uygulanacaktır.
*Küçük Kaynarca Antlaşması:(1768 ve 1774 Savaşları) ve
Küçük Kaynarca Antlaşması:
1-Rusya'nın Lehistan'ı yenmesi ve Leh milliyetçilerinin Osmanlı Devleti
sığınması.
2-Gürcistan ve Lehistan'ın iç işlerini karışması
3-Mora'da Rusya'nın ayaklanma çıkarması
4-Osmanlı Devleti Mora'daki isyanı bastırınca Osmanlı Donanması
çeşmede yıkılır.(1770)
Osmanlı Orduları diğer cephelerde bozguna uğrayınca
Ruslarla Küçük Kaynarca Antlaşmasını imzaladılar.(1774)
Maddeleri
1-Kırıma bağımsızlık verilecekti.
2-Karadeniz'de Rus Donanması bulunabilecekti ve gemiler boğazdan
serbestçe geçebileceklerdi.
3-İlk defa Rusya'ya tazminat ve kapitülâsyonlar tanımıştır.
4-Başta İstanbul olmak üzere Balkanlarda istediği yerde konsolosluk
açabilecekti.
5-Osmanlı Devleti'nde yaşayan Ortodoksların koruyuculuğu Ruslara
verilecektir.
Sonucu:ilk defa Müslüman bir devlet Osmanlı Devleti'nden
ayrılmıştır. (Kırım)
6-Ruslar Osmanlı Devletinin iç işlerine karışmalarını elde etmiştir.
7-Karadeniz artık bir Türk Gölü olmaktan çıkmıştır.
*Aynalı Kavak Tenkihnamesi:
Rusya Şahin Girayı zorla Kırım Hanı yapmak isteyince halk buna isyan
edip isyanın sonunda Rus orduları Kırım'a girdi. Halkın ve ulemaların
isteği üzerine Osmanlı devleti durumu kabul etmeyerek savaş
hazırlığına başladı. Fransa'nın arabuluculuğuyla Ayanlı Kavak
Tenkihnamesi imzalandı. Buna göre Rus Orduları Kırım'dan çekilecek
Osmanlı Devleti de,İbrahim Giray'ın Hanlığını tanıyacaktı.
*Yaş Antlaşması (1787-1792 Savaşları)
OSMANLI KÜLTÜR VE MEDENİYETİ
DEVELET YÖNETİMİ:
-HükümdarÜlke hükümdar ve çocuklarının malıdır.
Şehzadeler sancağa çıkarlardı.
Osmanlı padişahlarından Yavuz'dan sonra Halife
unvanını aldılar.
II. Ahmet zamanında yapılan değişiklikle Hanedanın
Ekber ve Erşed olanı tahta geçecekti.
-Divan-ı Hümayun Üyeleri
*Hükümdar
*Veziri Azam ve Vezirler
*Kazasker Divana gelen davalara bakardı,Müftü adına
katılırdı.
*DefterdarMaliye işlerine bakardı.
*NişancıHas,Zeamet Tımar dağıtırdı. Devletlere yazılan
mektuplara Tuğra çekerdi.
-Payitahtın (Başkentin) Yönetimi
*Yeniçeri AğasıŞehrin güvenliğini sağlardı.
*Taht Kadısı .
*  .) - --Vakıf müslümanların mallarından bir kısmını
insanların istifadesine tahsis etmesidir. Bu yol ile birçok hayır kurumu ve
eğitim kurumu meydana getirilmiştir.
Osmanlıda Toplum Yapısı
A)YönetenlerSeyfiyye (emirler,yöneticiler) En üst makam Sadrazam
ve daha sonrada vezirler gelirdi.
İlmiyyeBu sınıf eğitim-öğretim, yargı ve yapılan işlerin
islama uygunluğu konusunda fetva vermekle görevliydiler. En üst
makam Şeyhülislamlık makamı idi. Makam olarak Sadrazam ile eşit
derecede idi.
KalemiyyeDevleti bürokratlarını oluştururlardı.
----- ------- -------- ----------Osmanlı Devletini meydana getiren unsurlara
Bakıldığı zaman Türklük-İslamlık-Bizans etkileri
Gibi etkenler görmekteyiz. Osmanlı Devleti de Roma İmp. Gibi bir
Akdeniz Medeniyeti ‘dir.
.
MALİYE Kamu ekonomisine maliye denir.
Devletin iki hazinesi vardı:
--Hazine-i AmireDevlet hazinesi
--Hazine-i HassaGerektiğinde devlete aktarılan padişaha bağlı
hazine.
--Ceb-i HümayunPadişahın şahsına ait şahsi hazinesi.
GELİRLERVergiler
Şer'i VergilerZekat, Öşür, Harac, Cizye
Örfi Vergiler:
--Avarız--Olağanüstü durumlarda alınırdı.
--Çiftçiden alınan vergilerResm-i Çift, Çiftbozan
--Tüccarlardan alınan vergilerGümrük Rüsumları, Pazar
Baçları
EĞİTİM 
( ).
ENDERUN
II. Murat devrinde temeli atılan Osmanlı saray mektebidir.
--Önceleri yalnızca devşirme çocuklarından yetenekli olanlar alınırdı.
--Daha sonraları Müslüman çocuklar da alındılar. XIX. yy.da kaldırılan
Enderun'un yerine Mülkiye mektebi kuruldu.
ERKAN AĞRİKLİ
TARİH ÖĞRT.