Asfalt HAKKINDA…. Trafik yükünü taşımak üzere yapılan ve kaplama, temel, alttemel tabakalarını içine alan yol yapısıdır. Üstyapı Tipleri 1- Esnek Üstyapı Tesviye yüzeyi ile sıkı bir temas sağlayan ve yükleri taban zeminine dağıtan bir üstyapı şekli olup, bağlayıcısız alttemel veya temel malzemeleri üzerinde trafiğe bağlı olarak bitümlü sıcak karışımla teşkil edilmiş tabakalardan veya bitümlü sathi kaplamayla teşkil edilmektedir. Esnek üstyapılarda taban üzerindeki bütün tabakaların (alttemel, temel tabakaları dâhil) asfalt karışımlarla teşkil edildiği üstyapı tipine, kalıcı üstyapılar (Perpetual Pavement) denilmektedir. 2- Rijit Üstyapı Yüksek eğilme mukavemetine sahip ve portland çimentosundan yapılmış tek tabakalı bir plak vasıtasıyla yükleri dağıtan bir üstyapı tipidir. Beton plak bağlayıcısız veya çimento bağlayıcılı bir alttemel veya zayıf beton üzerine yerleştirilebildiği gibi direkt taban zemini üzerine de inşa edilebilmektedir. Beton plak boyuna sürekli donatılı veya kesikli donatılı olarak inşa edilebilmektedir. 3- Semi Rijit Üstyapı Çimento bağlayıcılı alttemel ve/veya temel üzerine bitümlü sıcak karışım tabakalarının teşkil edildiği üstyapı tipidir. Asfalt Tabakaları 1- Aşınma Tabakası Üstyapının en üst tabakası olan aşınma tabakası, genellikle 5 cm kalınlığında asfalt betonu olarak uygulanmaktadır. Ağır trafikli devlet yollarında ve otoyolların aşınma tabakasında yüksek mukavemetli, kayma direnci yüksek SMA- Taş Mastik Asfalt gibi bitümlü sıcak karışımlar kullanılmaktadır. 2- Binder Tabakası Bitümlü temel veya granüler temel üzerine uygulanan binder tabakası, trafiğe bağlı olarak genellikle 6-8cm kalınlıklarda asfalt betonu ile teşkil edilmektedir. 3- Bitümlü Temel Tabakası Trafiğe bağlı olarak genellikle 8-18cm kalınlıklarında uygulanan bitümlü temel tabakası, genellikle bağlayıcısız granüler temel üzerine yoğun gradasyonlu bitümlü sıcak karışımın uygulandığı bir tabakadır Asfalt Karışım Tipleri Bitümlü Sıcak Karışım-BSK Sıcak karışım asfalt olarak da adlandırılan bitümlü sıcak karışım, asfalt plentlerinde 160 0C civarında ısıtılmış mineral agrega ile bitümün karıştırılmasıyla elde edilmektedir. Karışımda agrega %93-97 oranlarında, bitüm ise %3 ila % 7 arasında bir oranda kullanılmaktadır. Günlük ağır taşıt trafiği 1000'in üzerinde olan yollarda kullanılması gereken bitümlü sıcak karışımlar trafiğe bağlı olarak farklı kalınlıklarda 2 veya 3 tabaka halinde teşkil edilmektedir. Ilık Karışım Asfalt Ilık karışım asfalt, enerji tasarrufu sağlamak ve emisyonları azaltmak için bitümlü sıcak karışım sıcaklığını en az 20-30 ºC düşürecek şekilde uygun metotla hazırlanan bitümlü bir karışımdır. Karışımın hazırlanması sırasında sıcaklığın 10 ºC düşürülmesi emisyonun % 50 oranında azalmasına neden olduğundan, henüz fazla yaygın olmayan bu teknolojinin gelecekte daha büyük bir önem kazanacağı açıktır. Düşük sıcaklıkta asfalt üretmek için değişik karışım prosesleri uygulandığı gibi, suyu uzaklaştıran zeolit gibi katkı malzemeleri veya bitüm viskozitesini azaltmak için parafinin kullanıldığı değişik metotlar uygulanmaktadır. Soğuk Karışım Asfalt Çok düşük trafikli yollarda kaplama olarak, asfalt kaplamalı yollarda ise pürüzlülüğü, sızdırmazlığı ve yüzey düzgünlüğünü sağlamak amacıyla karışımı plentte veya yolda yapılmış soğuk karışımlar uygulanmaktadır. Soğuk karışımlarda belirli boyutlarda kırmataş agregalarla sıvı petrol asfaltları veya bitüm emülsiyonu kullanılmaktadır. Köpük Asfalt-(Foam Asphalt) Köpük haline getirilmiş bitüm ile agrega karışımıdır. Bitüm özel bir işlemle sıcak halde iken su ile teması sağlanarak köpük hale getirilir. Köpük bitümün yüzey alanı genişletilmiş ve viskozitesi düşürülmüş olduğu için bu tip bitüm agrega ile karıştırılmaya en uygun kıvama sahiptir. Köpük bitüm agreganın dayanım özelliğini artırır rutubet hassasiyetini azaltır. Köpük asfalt, esnek ve yorulmaya kaşı dirençlidir. Bir soğuk asfalt alternatifi olan köpük asfalt az bitüm gerektirdiğinden daha ekonomiktir. Ayrıca agreganın ısıtılması ve kurutulması gerekmediğinden büyük bir enerji tasarrufu sağlamaktadır. BSK Tipleri Asfalt Betonu Sürekli yoğun bir gradasyona sahip ve boşluk oranı düşük olan bu karışımlarda bitüm oranları düşüktür. Aşınma ve binder tabakalarında kullanılırlar. İri boyutlu yoğun gradasyonlu karışımlar ise bitümlü temel tabakasında kullanılmaktadır. Asfalt betonu dünyada ve ülkemizde en yaygın kullanılan BSK tipidir. Taş Mastik Asfalt (SMA) Kesikli gradasyona sahip olan bu karışım, iri agrega iskeleti içindeki boşlukların bitüm-filler harcı ile doldurulmasıyla elde edilmektedir. Bu tip karışımlarda, oluşturulan agrega iskelet yapısı ile yüksek mukavemet sağlanmaktadır. Karışım tekerlek izlerinin oluşumuna karşı dirençli olup, uygun sıkıştırılması durumunda, yüksek bitüm oranı nedeniyle durabilitesi de çok yüksektir. Taş mastik asfaltın üretimi ve uygulanması sırasında bitümün drene olmasını önlemek için genellikle elyaf, polimer veya her ikisi de kullanılmaktadır. Poröz asfalt İri agrega oranı yüksek, ince agrega ve filler kısmı az olan uniform açık gradasyonlu malzemelerle oluşturulan bu karışımın boşluk oranı yüksektir, yüzeyden üstyapıya giren suların drenajını sağlar. Açık gradasyonlu karışımların üretimi sırasında bitümün drene olmasını önlemek için, polimerler ve elyaflar kullanılmaktadır. Yüksek drenaj özelliğine sahip poröz asfaltın uzun ömürlü olabilmesi için, bitümlü bağlayıcı filminin süreklilik göstermesi ve nispeten kalın olması gerekmektedir. Mastik Asfalt Kesikli gradasyonlu, düşük orandaki iri agreganın zengin bir harç (bitüm+ince agrega+filler) içinde dağılmış halde bulunduğu boşluksuz karışım tipidir. Bu tür karışımların bitüm oranı yüksek, boşluk oranı düşüktür. Tekerlek izi oluşumunun önlenmesi için sert bitümler kullanılır ve oluşturulan kum+filler+bitüm harcı ile istenilen mukavemet sağlanır. Kaba agregalar bu harcın içinde iskelet teşkil etmeyecek şekilde dağılmıştır. Sıcak dökülebilir ve sıkıştırma gerektirmez. Bu tür karışımların yüzey pürüzlülüğü, önceden bitümle kaplanmış mıcırın yüzey üzerine serilip sıkıştırılmasıyla sağlanır. Mastik asfalt çeşitli trafik ve iklim koşulları altında yollarda köprü üstlerinde ve havaalanlarında kullanılmaktadır. Kum Asfalt: Bitüm, sıvı petrol asfaltı veya emülsiyon asfalt ile kumun karışımı olan bir asfalt tipidir. Kum veya kum-çakıl karışımından hazırlanan agrega, mineral filler de içerebilir. Karışım plentte veya yerinde yapılabilir. Asfalt 1-Mineral agreganın, bitüm veya bitümlü bağlayıcılarla karıştırılması sonucu hazırlanan, yol, havaalanı ve diğer alanların üst tabakalarında kullanılan karışıma asfalt denir. 2- Kahverengimtrak siyah renkli oda sıcaklığında katı veya yarı katı halde olan, ısıtıldığında viskoz bir akışkan haline gelebilen bir hidrokarbon karışımıdır. Genellikle petrolün rafinerizasyonu sonucu bir yan ürün olarak elde edilen asfalt, bitüm olarak ifade edilmektedir. Asfalt tabiatta doğal olarak da bulunabilen bir malzemedir. Doğal asfaltlar tabiatta mineral malzemelerle karışmış halde bulunmaktadır. Asfalt Betonu: Yüksek sıcaklığa kadar ısıtılarak kurutulmuş ve sıcak asfalt ile karıştırılmış uygun gradasyonlu agregaya sıcak asfalt betonu karışımı denir. Bu karışım kaplama yerine nakledilip, finişere doldurulur, sonra düzgün bir tabaka halinde serilir. Elverişli bir yoğunluk elde etmek için gereken sıcaklıkta iken sıkıştırılır. Asfalt betonu denildiğinde Aşınma ve Binder tabakaları akla gelmektedir. Tabakalardaki boşluğun tümüyle alınması istenilen bir durum değildir. Ancak boşluk olması durumunda, bitüm agregayı saracak ve bünyesinde yüzdürebilecektir. Optimum bitüm miktarını bulmak için her ne kadar değişik metodu varsa da en ideal ve kabul gören metot Marshall metodudur. Bitüm Ham petrolün rafinerilerde uygun metotlarla damıtılması sonucu elde edilen bağlayıcı bir malzemedir. Yol yapım ve bakımında kullanılan bitümler, Asfalt Çimentosu veya Kaplama Sınıfı Bitümleri olarak anılmaktadır. Modifiye bitüm Bitümlü sıcak karışım-BSK veya sathi kaplama yapımında kullanılan kaplama sınıfı bitümlerin reolojik özelliklerinin iyileştirilmesi amacıyla belirli oranlarda polimer veya katkı malzemeleri ile karıştırılarak elde edilen bitümdür. Bitümlü bağlayıcı Ana bileşeni bitüm olan bağlayıcıların tümünü kapsayan malzemedir. Sıvı petrol asfaltları Bitümün kaynama noktası yüksek mazot ve yağ tipinde bir çözücü, gaz yağı tipinde orta derecede uçucu bir çözücü veya nafta, benzin gibi çok uçucu çözücülerle karıştırılmasıyla elde edilen yumuşak bitümlü bağlayıcılardır. Sıvı petrol asfaltları kullanılan çözücü tipine bağlı olarak 3 gruba ayrılır; Çabuk kür olan sıvı petrol asfaltları-RC: Bitümün benzin ve nafta gibi çok uçucu çözücülerle karıştırılmış tipidir. Orta hızda kür olan sıvı petrol asfaltları-MC: Bitümün gazyağı gibi orta derecede uçucu çözücülerle karıştırılmış tipidir. Yavaş kür olan sıvı petrol asfaltları-SC: Bitümün mazot gibi kaynama noktası yüksek çözücülerle karıştırılmış tipidir. Bu tip asfalt doğrudan ham petrolün damıtılmasından da elde edilebilir. Bitüm emülsiyonu Bitüm taneciklerinin emülgatör yardımı ile su içinde dağılmasıyla oluşan bitümlü bağlayıcılardır. Emülgatör Bitümün su içinde stabil kalmasını sağlamak için bitüm ve suya ilâve edilen kimyasal bir katkıdır. Emülgatör emülsiyonun yükünü (anyonik ve katyonik) belirler ve kesilme hızını kontrol eder. Performans esaslı sınıflandırma PG - (Performance Graded) Bitümlü bağlayıcının superpave sistemine gör sınıflandırıldığı dizayn yöntemidir. Kritik sıcaklık ve yaşlanma şartlarında bağlayıcının mekanik performansını esas alan bir sınıflandırma sistemidir. Penetrasyon esaslı sınıflandırma Bitümün 25 ºC'da 0,1mm cinsinden standard penetrasyon iğnesinin 5 saniyedeki batma derinliğini esas alan sınıflandırma sistemidir. Yol kaplaması için TS 1081 EN 12591'e göre 5 adet Standard Penetrasyon sınıfı vardır; B 40-60, B 50-70, B 70-100, B100-150 ve B160-220. Penetrasyon Standard bir penetrasyon iğnesinin belirli yük altında ve sürede, belirli sıcaklıktaki bağlayıcı numunesine dikey olarak battığı derinlik cinsinden ifade edilen bitümlü malzemenin kıvamıdır. AlevlenmeNoktası Bir maddenin buharının alev temasında geçici olarak alev aldığı, fakat yanmaya devam etmediği en düşük sıcaklığın tespit edilmiş deney şartları altında ölçülmüş değeridir. Viskozite Bir akışkanın, iç sürtünmelerinden dolayı, harekete karşı direnç göstermesini sağlayan özelliği ve bu özelliğin kabul edilmiş bir metoda göre tayin edilen nümerik değeridir. Destilasyon (Damıtma) Bitümlü malzemelerin, belirtilmiş sıcaklıklarda buharlaşan miktarı ile bakiyenin miktar ve niteliğini tayin etmektir. Agrega Belirli bir gradasyona ve kaliteye sahip kayaç parçaları, çakıl, kırmataş, kum ve benzeri mineral malzeme veya bunların karışımıdır. Yoğun gradasyonlu agrega : Maksimum tane boyutundan itibaren en küçük tane boyutuna kadar her boyutta belirli bir miktarda malzeme içeren düzgün/ sürekli gradasyonlu agregalar, sıkıştırıldığında en yüksek yoğunluğu verirler. Boşluklu ( kesikli) gradasyonlu agrega: Orta boyutta çok az miktarda malzeme içeren agregalardır. Gradasyon eğrisi orta boyut aralığında düzdür. Açık gradasyonlu agrega : İnce malzeme oranı çok düşük olan agregalardır. İri tanelerin arasını dolduracak yeterli ince malzeme olmadığından yüksek oranda hava boşluğu içerirler. Uniform gradasyonlu agrega: Tanelerinin çoğu dar bir boyut aralığında olan tek boyutlu agregalardır. Gradasyon eğrisi diktir. Mineral Filler En az %70'i 0.075 mm (No. 200) eleği geçen ince mineral malzemedir. Filler genellikle kireçtaşından elde edilir. Ayrıca, diğer taş tozları, portlant çimentosu ve bazı ince daneli doğal malzemeler filler olarak kullanılır. Superpave karışım dizaynı Projenin iklim ve trafiğine bağlı olarak bitüm ve agreganın seçimi ile hacimsel oranların belirlenmesine dayalı bir asfalt karışım dizayn sistemidir. Kayma direnci Taşıtların kaplama üzerinde emniyetle hareket etmesini ve durmasını sağlayan kaplama yüzeyinin sürtünme mukavemetidir. Kayma mukavemeti karışımdaki agreganın aşınmaya olan dayanıklılığı, asfalt miktarı ve boşluk yüzdesine bağlıdır. Yumuşak agregalar fazla aşındıklarından kaygan satıh oluştururlar. Karışımda fazla asfaltın ve az boşluğun bulunması trafiğin aşırı kompaksiyonu tesiriyle sıcak havalarda asfaltın genleşmesi sonunda asfalt kaplama sathına çıkarak kaygan bir sathın meydana gelmesine sebep olur. Yorulma direnci Asfalt üstyapının tekrar eden yükler altında çatlak oluşumuna karşı gösterdiği dirençtir. Eşdeğer dingil yükü (EDY) Değişik ağırlıkta ve sayıdaki dingil yüklerinin üstyapı performansına olan etkisine eşdeğer bir etki oluşturan 8,2 ton dingil yükü tekerrür sayısıdır. Esneklik Asfalt üstyapının tabandaki oturmaya uyum sağlayabilme özelliğidir. Asfalt karışımların esnekliği karışımdaki bitümlü bağlayıcı oranıyla doğru orantılıdır Durabilite Asfalt betonunun trafik, su, hava etkilerine, vb. değişikliğine karşı mukavemetidir. Durabilite diğer bir ifade ile kaplamanın aşınmaya, kabarmaya, soyulmaya ve oksidasyona dayanmasıdır. Asfalt betonu stabil olduğu kadar durabil olmalıdır. Duktilite Deneyi Bitümlü karışımlar genleşme ve büzülmeler doğuran ısı değişikliklerine maruz kaldıklarından, bağlayıcıların belli bir düktilite özelliğine sahip olması gerekir. Bir asfaltın düktilitesi, belirtilen koşullar altında standart bir briketin kopmadan uzayabileceği (cm) cinsinden uzaklık olarak belirtilir. Düktilite, yavaş etkiyen yükler altında bağlayıcının esneme kabiliyetinin bir ölçüsüdür. Stabilite: Taşıtların oluşturduğu statik ve dinamik yüklerin meydana getirdiği kesme kuvvetine ve deformasyonlara kaplamanın dayanmasıdır. Bitümlü karışımı meydana getiren agrega ve bitümün fiziki özellikleri, kaplamanın stabilite değerine etki eden asfalt çimentosunun penetrasyonu küçüldükçe sertleşir, bu da stabilite değerine tesir eder. Kaplamanın bulunduğu yerin iklimi, trafiği, tipi ve hacmi itibariyle yüksek stabilite istendiğinde düşük penetrasyonlu asfalt çimentosu kullanılmalıdır. Soğuk kışın hüküm sürdüğü yerlerde, kaplamanın çatlamaya dayanıklılığını göz önüne alarak yüksek penetrasyonlu asfalt çimentosu kullanılmalıdır, yüksek stabilite elde etmeye çalışmalıdır. Asfalt betonu stabil olmalıdır. Fleksibilite: Bir kaplamanın kendisini temelin çökmelerine çatlamadan intibak ettirmesi kabiliyetidir. Kaplamanın flexibilitesine; Asfaltın penetrasyonu, bitümün ısı altında genleşme derecesi, bitümlü karışımdaki asfalt miktarı ve filler tesir eder. Çok az flexibil bir kaplama çok az stabil bir kaplama kadar mahsurludur. Workabilite ( İşlenebilirlik ): Bitümlü karışımın Karıştırma-Serilme-Sıkıştırma bakımından işlenebilir özellikte olmasıdır. Karışımın bu özelliği Agreganın gradasyonu, asfalt yüzdesi, agreganın maksimum dane büyüklüğü, şekli ve yüz yapısı ile ilgilidir. Köşeli agrega daneleri ile konkasör stabiliteyi artırır. Yuvarlak agrega daneleri workabiliteyi artırır. Karışımda bitüm miktarının azlığında, karışımda iyi agrega kullanıldığı ve yeteri derecede silindirleme yapıldığı halde kaplamalarda istenilen pratik yoğunluk temin edilemez. Harman (Batch) Tipi Plent Agregaların ayrı bir tamburda kurutulduğu ve elenip tartılarak, belirtilen miktardaki bitümle bir harman teşkil edecek şekilde ayrı bir ünitede karıştırılmasına imkan sağlayan plent tipidir. Bu tip plentler, az miktardaki üretimler ve sıkça değişen karışım tipleri için sürekli tip plentlere göre daha uygundur. Astar uygulaması Absorbe edebilen temel üzerine uygulanan bitümlü astar malzemesi, temel yüzeyine penetre ederek boşlukları doldurur, yüzeyi sertleştirir ve asfalt tabakasıyla iyi bir bağlantının oluşmasını sağlar. Astar malzemesi olarak MC 30 ve asfalt emülsiyonu gibi düşük viskoziteli oldukça sıvı bitümlü malzemeler kullanılır. Yapıştırıcı uygulaması Mevcut asfalt betonu veya portlant çimentosu ile yapılmış beton tabaka üzerine bitümlü sıcak karışım serilmeden önce ince bir film halinde uygulanan bitümlü bağlayıcının kullanım amacı tabakalar arası bağlantıyı sağlamaktır. Bu uygulamada suyla seyreltilmiş asfalt emülsiyonu tercih edilmektedir. Recycling -Eski asfalt malzemelerinin yeniden kullanımı Kazılmış eski asfalt malzemelerin ilave yeni agrega, bitüm ve gerekiyorsa katkılarla uygun oranlarda sıcak veya soğuk olarak karıştırılması işlemidir. Bitümlü yüzey kaplamaları Bitümlü Sathi Kaplama Bağlayıcısız temel tabakası veya asfalt kaplamalar üzerine ince bir tabaka halinde bitümlü bağlayıcının uygulanarak, bunun üzerine belirli boyuttaki uniform agreganın serilip silindirlenmesi ile yapılan kaplama tipidir. Düşük trafikli yollarda yaygın olarak kullanılan sathi kaplamalar kırmataş granüler temeller üzerinde tek veya çift kat olarak uygulanmaktadır. Sathi kaplama yapımında AC 100/150, 160/200 penetrasyonlu bitüm veya sıvı petrol asfaltları ile asfalt emülsiyonları, kullanılmaktadır. Koruyucu Sathi Kaplama (Seal Coat) Yoldaki mevcut asfalt kaplamanın hava ve rutubet etkilerinden korunması veya eski yüzeylerin yenilenmesi ve yüzeyin sürtünme direncini artırmak amacıyla sathi kaplama gibi bitümlü bağlayıcı ve agreganın yüzeye uygulanması ile elde edilen veya sadece bitümlü bağlayıcının uygulandığı koruyucu tabakadır. Harç Tipi Yüzey Kaplamaları İnce agrega, mineral filler, bitüm emülsiyonu, su ve/veya katkı maddelerinin karışımı olup, genellikle mevcut kaplamada aşınma, deformasyon ve yüzey çatlaklarının bakım ve onarım amacı ile kullanılabildiği gibi mevcut kaplamanın kayma direncini artırmak amacıyla da uygulanabilir. Fog Seal Seyreltik asfalt emülsiyonuyla yapılan basit bir uygulamadır. Eski asfalt yüzeylerin yenilenmesi, küçük çatlak ve yüzey boşluklarının doldurulması ve sökülmelerin önlenmesi amacıyla kullanılır. Bitümlü Karışımlarda deney metotları (EN 12697-1… 43) Çözünebilir Bağlayıcı İçeriği Tane Boyutu Dağılımı Bitümün geri kazanılması: Dönen buharlaştırıcı Bitümün geri kazanılması; Fraksiyon kolonları Maksimum yoğunluğun tespiti Hidrostatik metot ile bitümlü numunelerde hacim yoğunluğunun tayini Gama ışınları ile bitümlerin hacim yoğunluğunun tayini Bitümlü numunelerin boşluk özelliklerinin tespiti Referans yoğunluk tayini, yoğurmalı (gyratory) sıkıştırıcı Sıkıştırabilirlilik Agrega ve Bitüm arasındaki yapışma etkinliğinin tayini Bitümlü numunelerin su hassasiyetinin tespiti Sıcaklık ölçümü Su içeriği Segregasyon hassasiyetinin tespiti Çivili lastiklerden kaynaklanan aşınma Poröz asfalt numunesinde tane kaybı Bağlayıcı drenajı. Poröz asfalt için sepet metodu ve SMA için Schellenberg metodu. Numunenin geçirgenliği (önceden kaplamanın hidrolik iletkenliği olarak adlandırılırdı) Küp veya Marshall numuneleriyle çentikleme ( Indentation) deneyi Plaka numuneleriyle çentikleme deneyi Tekerlek izi deneyi Bitümlü numunelerin indirekt çekme direncinin tayini. Yorulmaya karşı direnç Kalıplanmış numunede tek eksenli devirli basınç deneyi ve üç eksenli devirli basınç deneyi Rijitlik ( Stiffness) Numune alma Bağlayıcı ve su içeriği ile gradasyonun tayini için numunelerin hazırlanması Bitümlü bir numenin boyutlarının tespiti Numunenin hazırlanması, darbeli sıkıştırıcı Numunenin hazırlanması, yoğurmalı (gyratory) sıkıştırıcı Vibrasyonlu sıkıştırıcı ile bitümlü karışımların laboratuvarda sıkıştırılması Numunenin silindirle hazırlanması Marshall deneyi Laboratuarda karıştırma Bitümlü bir kaplamanın kalınlığının tayini Hot rolled asfaltta kullanılan önceden kaplanmış mıcırlar üzerine bağlayıcının yapışkanlığının tayini için sıcak kum deneyi Deney ekipmanı ve kalibrasyonu Yakma metoduyla bağlayıcı içeriği tayini Poröz asfaltın yerinde direne olma özelliği Buz çözücü sıvılara karşı direnç Kazınmış asfaltta yabancı madde miktarının tayini Akaryakıta karşı direnç Sıkıştırma Genel uygulama olarak finişer ile istenilen kalınlık ve homojenlikte serilen asfaltın son sıkıştırması silindirlerle yapılır. Bu amaçla iki tip silindir kullanılır: 1. Tandem Silindirler: Her iki aksı da demir bandajlı silindirlerdir. Tandem silindirler vibrasyon elemanları sayesinde asfaltı dinamik etkilerle sıkıştırılır. Bu silindirlerin statik ağırlıkları 12 tonu pek geçmez. 2. Vabil Silindirler: Her iki aksı da lastik tekerlekli silindirlerdir. Vabil silindirlerde vibrasyon yoktur. Sıkıştırma belli sayıda (genelde yedi veya dokuz) lastiğin asfaltı statik olarak etkilemesiyle sağlanır. Lastiklerin hava basınçları operatör kabininden ayarlanarak asfalta basma yüzeyi (dolayısıyla basınç kuvveti) değiştirilebilir. Balastlar sayesinde silindirin ağırlığı lastik başına azami 3 ton olacak şekilde belirlenir (7 lastik için 21 ton, 9 lastik için 27 ton gibi). 3. Keçi Ayağı Silindirler: Her iki aksı da demir bandajlı silindirlerdir. Bu silindirlerin ön aksında kübik çıkıntılar ve vibrasyon elemanları sayesinde sathı dinamik etkilerle sıkıştırırlar. Bu tip silindirler daha çok özel projelerde (baraj, tünel, otoyol inşasında) üstyapı tabanı hazırlamada kullanılırlar. İsmini ön akstaki kübik çıkıntılardan almaktadır. Bazı özel uygulamalar için yukarıdaki iki tip silindirin birleşiminden oluşan Kombi Silindirler de kullanılabilir. Bu silindirlerde ön aksta vibrasyonlu tambur, arka aksta ise statik lastik tekerlekler bulunmaktadır. Sıkıştırma neden gereklidir? Çünkü sıkıştırma asfalt mukavemetini (stabilite ve taşıma gücü), aşınma direncini (kayma direnci ve fren emniyeti) ve yüzey kalitesinin kalıcılığını (dayanıklılık ve ömür) artırır. Zayıf sıkıştırma herkes için yüksek maliyetli bir yöntemdir. Yolu yaptıran kısa ömürlü çabuk bozulan ve tamir maliyetleri yüksek bir yol satın almış olur. Yolu yapan müteahhit şartnamelere cevap vermeyen düşük kaliteli bir yol yaptığı için cezaya girebilir veya asfalt uygulamasını kazıyıp yeniden yapmak zorunda kalabilir. Yolu kullanan sürücülerin araçları da bozuk yol sebebiyle kısa zamanda yıpranacaktır. Asfalt karışımların sıkıştırılabilme özelliği Asfalt karışımların sıkıştırılabilirliği karışımın kompozisyonuna, sıcaklığına ve serme kalınlığına göre değişmektedir. Asfalt karışım kompozisyonu: Düzgün gradasyonlu, yüksek dayanımlı (stabil) karışımlar (harsh mıx), yüksek sıkıştırma gerektirir. Düzensiz gradasyonlu, zayıf (stabil olmayan) karışımlar (tender mıx), dikkatli ve düşük sıkıştırma gerektirir. Karışım sıcaklığı Karışım sıcaklığının yüksek olması daha kolay sıkıştırılabilirlik sağlar. Fakat çok sıcak karışımın sıkıştırılması sırasında aşırı yığılmalar veya dalgalanmalar olabilir, bu sebeple karışım silindiri taşıyabileceği en yüksek sıcaklıkta olmalıdır. Bitümlü karışımların normal serim sıcaklığı 130-160°C arasındadır, bununla birlikte karışımın soğuma hızı çok değişken olabilir.