e**t*m planlaması yöntemler

EĞİTİM PLANLAMASI
YÖNTEMLERİ
Toplumsal istem yöntemi
İnsangücü gereksinmeleri yöntemi
Eğitimde verim oranı (eğitimde yatırım yaklaşımı)
PLANLAMA KAVRAMI
•Planlama
nedir?
•Planlama sürecinin öğeleri
•Kamu sektöründe planlamanın tanımı
•Planlamada ölçütlerin tanımlanması
•Ekonomik ve toplumsal kalkınma planının tanımı
•Cumhuriyet tarihinden plan örnekleri
•Eğitim planlamasının tanımı
•İşgücü, emek, insangücü, insangücü planlaması
kavramları
•İnsangücü planlamasının amaçları ve gerekçesi
PLANLAMA NEDİR?
Planlama, bazı amaçlara ulaşmak için gelecekte
uygulanacak bir dizi kararları hazırlamaktan oluşan bir
süreçtir.
PLANLAMA NEDİR?
•Planlama
süreci aşağıdaki temel öğelerden oluşur:
1. Planlama geleceğe yönelik bir çalışmadır.
2. Planlama daha çok eylem üzerinde duran bir
uygulamadır.
3. Bir amaç olduğu için planlama tartışılmış bir
çaba gerektirir.
4. Planlama birbirine bağlı bir dizi kararları
birlikte getirir.
5. Planlama sınırlı kaynakların çeşitli programlar
arasında dengeli bölünüşü, yani maliyetleri
dikkate almak zorundadır.
EĞİTİM PLANLAMASI NEDİR?
•Eğitim
planlaması politik ve ekonomik gerçekleri,
eğitim sisteminin büyüme potansiyelini, böylece
sistemin uygulandığı ülkenin ve öğrencilerin
gereksinmelerini dikkate alarak buna ilişkin politikayı,
öncelikleri, sistemin maliyetini saptamak amacıyla
yapılan kestirme işlemidir.
•Eğitim planlaması, bir projeden çok daha fazlasıdır.
Birbirine bağlı bir dizi kararları içeren sürekli bir
süreçtir.
•Eğitimi, öğrencilerin ve toplumun gereksinmelerini
karşılamada ve amaçlarını gerçekleştirmede daha
etkili ve verimli kılmak amacıyla, rasyonel ve düzenli
analiz tekniğinin eğitim sürecine uygulanmasıdır.
EĞİTİM PLANLAMASI
YÖNTEMLERİ

Cumhuriyetin ilk yıllarında eğitimin amacı;
◦ Kalkınmanın yolu eğitimden geçer
◦ Nüfusu okur-yazar yapmak
◦ Cumhuriyetin temel değer ve normlarını
benimsetmek

Millet mektepleri, halkevleri, halkodaları,
eğitmen kursları, köy enstitüleri
EĞİTİM PLANLAMASI
YÖNTEMLERİ
1927: 6 yaş ve daha fazla nüfus 10.500.000
 Bu nüfusun %90’ı okuma-yazma
bilmiyordu.
 Öncelik okuma yazma seferberliği
 Daha sonra temel eğitimdeki
okullaşmanın sağlanması
 Sonra, üst eğitim kademelerinde
okullaşmanın artırılması
 Fırsat ve imkan eşitliğini sağlamak

EĞİTİM PLANLAMASI
YÖNTEMLERİ
Her öğrencinin yükseköğretim görmesi
fırsat ve imkan eşitliğinin sağlandığı
anlamına gelir mi?
 Varlıklıların üst eğitim olanaklarından
yararlanması (fen lisesi, özel okul vb.
vasıtalarla), fakirlerin meslek liselerini
tercih etmeleri fırsat ve imkan eşitliği
açısından nasıl değerlendirilebilir?

EĞİTİM PLANLAMASI
YÖNTEMLERİ

Eğitimde nasıl bir kademelendirme ve
çeşitlendirme olmalı?

(Eğitim planlamasındaki temel sorulardan
biri)

Herkese yetenekleri ölçüsünde fırsat ve
imkanlar tanınması planlamanın
yöntemlerinden biridir. (TOPLUMSAL
İSTEM YÖNTEMİ)
1. TOPLUMSAL İSTEM YÖNTEMİ
Eğitimi tüketim malı olarak görür.
 Herkes eğitimden yararlanmalıdır.
 Başta en az yararlananlar olmak üzere
hizmetler genellenmelidir.
 Bütün eşitsizlikleri en aza indirmek
 Amaç halkın eğitim talebini
karşılayabilmek için eğitimi planlamaktır.
 Bunun için talebin önceden
sayısallaştırılması gerekir.

1. TOPLUMSAL İSTEM YÖNTEMİ
Eğitim hizmetinden en az yararlananlar
öncelenir.
 Eğitimde fırsat ve imkan eşitliğini vurgular
 Yediden yetmiş tüm ülke nüfusunun en
yüksek düzeyde değerlendirilmesi
 Eğitim, en temel insan haklarından biridir.
 Her düzey ve türde eğitime girişte eşit
fırsat ve olanakların oluşturulması

1. TOPLUMSAL İSTEM YÖNTEMİ
Bunun için iddialı hedefler belirlemek
gerekir.
 Eğitime girişteki bütün eşitsizlikleri
gidermek önemli
 Fırsat eşitliğini sağlamak için devletin
kullandığı temel araç nedir?
 Peki, belli kademelerde eğitim arzı talebi
karşılayamıyor ise ne olacak?

1.1. KONTENJANLI TOPLUMSAL
İSTEM
Belli yaş kümesi nüfusun eğitim talebine
yetecek kapasite yoksa kontenjan
belirlenmesi gerekir.
 Genelde öncelik en çok istekli ve en
yeteneklilere verilir.
 Kontenjan önceden bilinirse, yapılacak
yatırımında önceden belirlenmesi
mümkün olur.

1.1. KONTENJANLI TOPLUMSAL
İSTEM
Genelde yükseköğretimde uygulanır.
 Yükseköğretim sistemimiz talebi
karşılayamamaktadır.
 Yükseköğretimde nitelikli bir eğitim
arzının olduğunu söylemek güçtür.
 Yükseköğretimde arzı artırmak için
yapılan çabaların nitelik üzerindeki etkisi
nedir?
 Mevcut sistemde nitelikli de olsa
öğrencilerin çoğu geri çevrilmektedir.

1.1. KONTENJANLI TOPLUMSAL
İSTEM
Türkiye’de 1964’ten beri üniversiteye
girişte kontenjanlama var.
 1974’te ilk kez tüm üniversiteler merkezi
sınavla öğrenci almaya başladı.
 1982 yılından itibaren bugünkü merkezi
sınav sistemi uygulanmaya başlandı.

1.1. KONTENJANLI TOPLUMSAL
İSTEM

Üniversiteye girişi etkileyen etmenler;
◦
◦
◦
◦
Öğrencinin nitelikleri ve çalışması
Okullar arası farklılıkları
İller arası farklılıklar
Okul türleri arası farklılıklar
1.1. KONTENJANLI TOPLUMSAL
İSTEM
Kontenjanlı talep modeli, Meslek Lisesi vb.
okullara öğrenci kabulünde de uygulanmış
 Hem mesleki eğitimde öğrenci azlığından
bahseden, gelenlere kontenjan yok diyen
tek ülke biziz herhalde.

2. İNSANGÜCÜ GEREKSİNMELERİNİ
KESTİRME YÖNTEMİ
Temelinde, ekonominin ihtiyaç duyduğu
nitelikli insangücünü yetiştirmek vardır.
 Eğitim ne bir yatırım, ne bir tüketimdir.
 Üretim sistemi ve eğitim sistemi arasında
bir tamamlayıcılık sağlamak esastır.
 Eğitim sistemi, ekonominin ihtiyaç
duyduğu nitelikli insan gücüne göre
şekillendirilir.

2. İNSANGÜCÜ GEREKSİNMELERİNİ
KESTİRME YÖNTEMİ
Gençleri iş yaşamına hazırlamak temeldir.
 Eğitim politikaları, istihdam piyasasının
gelecekteki gelişimini dikkate almak
zorundadır.
 “Çalışmak, herkesin hakkı ve ödevi”
(Anayasa 49. Madde) ise, çalışma hayatını
geliştirmek için önlemleri almak devletin
görevidir.

2. İNSANGÜCÜ GEREKSİNMELERİNİ
KESTİRME YÖNTEMİ
Bu yöntemde, bireyin eğitimden beklentisi,
diplomasının iş bulma aracı olmasıdır.
 Toplumun beklentisi ise, bireye verilen
eğitimin toplumsal gelişmeye katkı
sağlamasıdır.
 Eğitim hedefleri ve ekonominin hedefleri
uyumlu olmalı
 İnsangücü gereksinmeleri, önceden
kestirilmeli.

2. İNSANGÜCÜ GEREKSİNMELERİNİ
KESTİRME YÖNTEMİ
Eğitimde eşitsizliklerle ilgilenmez.
 Eğitimin verimliliği ya da parasal yararları
ile de ilgilenmez.
 Amaç bireyleri iş yaşamına hazırlamaktır.
 Eğitim politikası, istihdam piyasasının
gelecekteki durumunu dikkate almalıdır.

3. EĞİTİMDE VERİM ORANI (YATIRIM
YAKLAŞIMI)
Toplumsal istemin tersine, eğitimi yatırım
malı olarak görür.
 Ekonomik açıdan verimlilik ölçütlerine
dayalıdır.
 Eğitime yapılan yatırımın verimi ile ilgilenir.
 Eğitimi rasyonel ve teknik açıdan ele alır.
 Eğitimden elde edilen yararlar ve yapılan
yatırım arasındaki oran önemli.

3. EĞİTİMDE VERİM ORANI (YATIRIM
YAKLAŞIMI)
Toplumsal istem, eğitim hizmetinin eşit
sunumunu önceler.
 Mezunların istihdamı ya da elde edecekleri
yararlarla ilgilenmez.
 Yatırım yaklaşımı, eğitimi bir yatırım malı
olarak görür.
 Eğitimden sağlanacak yararlar ile maliyetin
karşılaştırılması sonucu, eğitim
yatırımlarına karar verilir.

3. EĞİTİMDE VERİM ORANI (YATIRIM
YAKLAŞIMI)
Yatırım yöntemi, bireysel ve toplumsal
ekonomik beklentiler üzerine temellenir.
 Toplumsal talep modeli, daha çok gelişmiş
ülkelerde uygulanır (ekonomik açıdan
güçlü oldukları için)
 Eğitim uzun vadeli yatırımdır. bu nedenle
yatırımda isabet önemli.
 Maliyet-yarar karşılaştırılmakta ve
kaynaklar buna göre tanzim edilmekte.

EĞİTİMİN TÜKETİM ÖZELLİKLERİ






Eğitim, aynı zamanda bir tüketim malıdır.
Çünkü bireyin gereksinimlerini karşılar.
Bütün bir sistemin işleyişi eğitime bağlıdır.
Bu nedenle eğitim için birçok gereksinmeden
vazgeçilir. Eğitim öncelenir.
Eğitim, daha uzun süreli bir tüketim malıdır.
Kullandıkça eskimez, eksilmez.Yaşam boyu
yararlanılır.
EĞİTİMİN TÜKETİM ÖZELLİKLERİ
Üretim faktörlerinden en önemlisi
emektir.
 Eğitim emeğe nitelik kazandırdığı için
önemlidir. bu açıdan eğitim bir yatırım
malıdır.
 Eğitimin etkisi, eğitim görmüş ve
görmemiş bireylerin gelirleri arasındaki
farkla ölçülür.
