Genetik Çe*itlilik

Genetik Çeşitlilik
Prof.Dr.Bülent ÇAVAŞ
Genlerdeki değişkenlik




Genetik çeşitlilik, bir tür
içindeki çeşitliliği tanımlar.
Her türün bireylerinin genetik
farklılığı, o türün kendi içinde
genetik çeşitliliği demektir.
Tür çeşitliliği, genellikle belirli
coğrafik sınırlar içindeki
türlerin toplam sayısını ifade
eder.
Tür çeşitliliğinin çok olması
genetik çeşitliliğin zenginliğini
de beraberinde getirir.


Bazı bireyler artmakta
olan kirlilik yüküne
dayanma gücü
bulabilirken, farklı gen
dizilimlerine sahip olan
diğer bireyler;
çevresel koşulların
tamamen aynı olduğu
durumlarda bile, üreme
güçlüğüne düşebilirler ve
hatta ölümlerle
karşılaşabilirler

Öncekiler yaşamını
sürdürürken; sonraki
(birey)'ler ise, bu çevreyi
terk eder veya ölürler;
'doğal seçilim' ('natural
selection') olarak adlandırılır
ve bir habitat içinde genetik
çeşitliliğin yokolmasına yol
açabilir

Bununla birlikte, habitat
içinde artık mevcut
olmayan bireyler; 'daha hızlı
büyüme sağlayan genleri'
veya, 'diğer baskı
faktörlerine karşı daha iyi
bir direnç gösterebilen
genleri' de taşımış olabilir

Genetik mühendislik
teknikleri ile yeni bitki
soyları geliştirilmekte ve
bu sayede daha önce
yetiştirilmeyen bitkiler
elde edilmektedir.
Bu bizlere genetik çeşitliliğin ne kadar
önemli olduğunu ortaya koymaktadır…
Ancak bu gelişmeleri
getirdiği bazı sorunlar vardır.
Örneğin, faydalı gen aktarımı
ile geliştirilen bir ürünün;
yaygın olarak ekimi;
 olası çevre koşullarının
değişmesi
ya da
 bir virüs enfeksiyonu
sonucunda tüm ürünü yok
etme tehlikesiyle karşı
karşıya bırakmaktadır

GENETİK ÇEŞİTLİLİK VE
NEDENLERİ
Genetik çeşitliliğin 3 temel kaynağı vardır:



Mutasyonlar
Gen akışı
Eşey ve genetik karılma
1. Mutasyonlar



DNA’da meydana gelen
değişikliklerdir.
Tek bir mutasyonun büyük
etkileri olabilir,
fakat çoğu durumda, evrimsel
değişim çok sayıda mutasyonun
birikimine dayanır

Meyve sineğinin
gelişimini kontrol eden
genlerdeki mutasyonlar,
bir çift yerine iki çift
kanat gibi önemli
morfolojik değişimlere
neden olabilir.
2. Gen akışı

genlerin bir
popülasyondan diğerine
her türlü hareketidir
3. Eşey ve genetik karılma


Eşey, bir popülasyona yeni
gen kombinasyonları
kazandırabilir.
Bu genetik karılma genetik
çeşitliliğin bir diğer önemli
kaynağıdır.


Her mutasyon evrim için önemli değildir.
Vücut hücrelerinde gerçekleşen bedensel
mutasyonlarsonraki nesillere aktarılmaz.
Türkiye’nin Genetik Çeşitliliği

Bir tür içinde zengin bir
genetik çeşitlilik olursa,
bitki ve hayvan genetikçileri
değişen ihtiyaçlara cevap
veren, yeni koşullara
uyabilen ve istenilen
özellikleri sergileyen yeni
bitki ve hayvan ırklarını
üretebilirler.
Türkiye’nin Tür Çeşitliliği







Türkiye 120 memeli,
400’ü aşkın kuş türü,
130 kadar sürüngen,
400’e varan balık türüyle biyolojik
çeşitlilikte tür çeşitliliği açısından
çok zengindir.
Türkiye’de ayrıca 30000 civarında
omurgasız hayvan türü
bulunmaktadır.
Ülkemiz, alageyik ve sülünün
anavatanıdır.
Türkiye, soyu tükenmekte olan
Akdeniz fokunun yaşam alanlarına
sahip ender ülkelerdendir.



Ülkemizde 95’i buğday, 91’i mısır,
22’si arpa, 19’u pirinç, 16’sı
süpürgedarısı, 11’I yulaf ve 2’si de
çavdar çeşidi olmak üzere 256
tahıl çeşidinin bulunduğu
saptanmıştır.
Bu çeşitlilik bahçe bitkileri ve
meyve türlerinde de belirgindir.
Yerli çiftlik hayvanı türleri
açısından da zengin bir genetik
çeşitliliğe sahip olan Türkiye’de
yerli hayvan ırklarının yabancı
ırklarla çiftleşmesi genetik
aşınmaya yol açmaktadır.